Ku Va Ni Mahanyelo Lamanene Tanihi Vatirheli Va Xikwembu
Ku Va Ni Mahanyelo Lamanene Tanihi Vatirheli Va Xikwembu
“Vanani vatekeleri va Xikwembu.”—EFE. 5:1.
1, 2. (a) Ha yini swi ri swa nkoka ku va ni mahanyelo lamanene? (b) Hi ta kambisisa yini eka xihloko lexi?
MUTSARI un’wana la vuriwaka Sue Fox, loko a vulavula hi ku tikhoma hi ndlela leyi xiximekaka, u ri: “Hi fanele hi va ni mahanyelo lamanene minkarhi hinkwayo. Kun’wana ni kun’wana hi fanele hi tikhoma kahle.” Loko vanhu va tolovele ku kombisa xichavo, a va vi ni swiphiqo swo tala ni van’wana naswona minkarhi yo tala a swi vi kona. Kambe loko va nga ri na xichavo, va va ni swiphiqo swo tala. Ku khoma van’wana hi ndlela leyi nga riki yinene swi endla leswaku ku va ni timholovo, ku hlundzuka ni ntshikilelo.
2 Vandlha ra Vukreste ri vumbiwa hi vanhu lava hi ntolovelo va nga ni mahanyelo lamanene ngopfu. Hambiswiritano, hi fanele hi tivonela leswaku hi nga tekeleli mikhuva yo biha leyi tolovelekeke emisaveni namuntlha. A hi voneni leswaku ku tirhisa milawu ya Bibele emhakeni yo va ni mahanyelo lamanene swi nga hi sirhelela njhani emhakeni leyi ni ku pfuna vanhu leswaku va ta evugandzerini bya ntiyiso. Leswaku hi twisisa leswi ku va ni mahanyelo lamanene swi katsaka swona, a hi kambisiseni xikombiso xa Yehovha Xikwembu ni xa N’wana wa yena.
Yehovha Ni N’wana Wakwe Va Veke Xikombiso Lexinene Xa Ku Xixima Vanhu
3. Hi xihi xikombiso xo xixima vanhu lexi Yehovha Xikwembu a xi vekeke?
3 Yehovha Xikwembu u veka xikombiso lexi hetisekeke xa ku xixima vanhu. Hambileswi a nga Hosi leyi Lawulaka emisaveni ni le tilweni, u khoma vanhu hi musa lowukulu naswona wa va xixima. Loko Yehovha a vulavula na Abrahama na Muxe, u tirhise rito ra Xiheveru leri minkarhi yo tala ri hundzuluxeriwaka ri va ku “kombela.” (Gen. 13:14; Eks. 4:6) Loko malandza ya yena ma endla swihoxo, Yehovha u va ni ‘tintswalo ni nsovo, u hlwela ku hlundzuka naswona u ni musa wo tala wa rirhandzu ni ntiyiso.’ (Ps. 86:15) U hambane swinene ni vanhu van’wana lava hlundzukaka loko vanhu van’wana va nga endli swilo leswi a va langutele leswaku va swi endla.
4. Hi nga n’wi tekelela njhani Yehovha loko van’wana va vulavula na hina?
4 Ndlela leyi Xikwembu xi va xiximaka ha yona vanhu yi tlhela yi vonaka eka ndlela leyi xi va yingisaka ha yona. Loko Abrahama a vutise swivutiso malunghana ni vanhu va le Sodoma, Yehovha u hlamule xin’wana ni xin’wana xa swona a nga heli mbilu. (Gen. 18:23-32) A a nga teki ku karhateka ka Abrahama tanihi loku N’wi dyelaka nkarhi. Yehovha u yingisela swikhongelo swa malandza ya yena ni ku rila ka vadyohi lava hundzukaka. (Hlaya Pisalema 51:11, 17.) Hakunene na hina hi fanele hi tekelela Yehovha hi ku yingisa van’wana loko va vulavula na hina!
5. Ku tekelela ndlela leyi Yesu a a va anakanyela ha yona vanhu swi nga hi pfuna njhani leswaku hi antswisa vuxaka bya hina ni van’wana?
5 Swin’wana swa swilo swo tala leswi Yesu Kreste a swi dyondzeke eka Tata wa yena i ku anakanyela vanhu. Hambileswi ntirho wa Yesu a wu lava nkarhi wa yena wo tala ni matimba ya yena, minkarhi hinkwayo a a lehisa mbilu naswona a a ri ni musa. Vanhu lava nga ni nhlokonho, lava feke mahlo lava a va hanya hi ku kombela ni van’wana lava a va lava ku pfuniwa, va kume leswaku Yesu a a tiyimiserile ku va pfuna. A a nga va honisi hambileswi a va ya eka yena va nga n’wi tivisanga. Minkarhi yo tala a a tshika leswi a a swi endla leswaku a ta pfuna munhu la nga ni gome. Yesu a a va anakanyela swinene vanhu lava a va ri ni ripfumelo eka yena. (Mar. 5:30-34; Luka 18:35-41) Tanihi leswi hi nga Vakreste, hi landzela xikombiso xa Yesu hi ku va ni musa ni hi ku pfuna van’wana. Maxaka, vaakelani va hina ni vanhu van’wana va hi vona loko hi endla tano. Ku tlula kwalaho, swiendlo swo tano swi kwetsimisa Yehovha naswona swi endla leswaku hi tsaka.
6. Hi xihi xikombiso xa ku va ni xinghana lexi Yesu a xi vekeke?
6 Yesu u tlhele a xixima vanhu hi ku va vitana hi mavito ya vona. Xana varhangeri va vukhongeri bya Vayuda na vona va endle tano? Doo! A va teka vanhu lava nga tiviki Nawu tanihi “vanhu lava rhukaniweke” naswona a va va khoma tanihi vanhu lava rhukaniweke. (Yoh. 7:49) N’wana wa Xikwembu a a nga va khomi tano vanhu van’wana. Marta, Mariya na Zakiya ni van’wana vo tala va n’wi twile a va vitana hi mavito ya vona. (Luka 10:41, 42; 19:5) Hambileswi mindhavuko ni swiyimo swin’wana swi nga ha lawulaka ndlela leyi hi va vitanaka ha yona vanhu namuntlha, malandza ya Yehovha ma endla matshalatshala yo va ni xinghana eka van’wana. * A ma pfumeleli xihlawuhlawu leswaku xi endla ma nga xiximi malandza-kulobye ni vanhu van’wana.—Hlaya Yakobo 2:1-4.
7. Milawu ya le Bibeleni yi hi pfuna njhani leswaku hi xixima vanhu-kulorhi?
7 Tintswalo leti Xikwembu ni N’wana wa xona va ti kombaka vanhu va matiko hinkwawo ni va tinxaka hinkwato ti komba leswaku va xixima vanhu hinkwavo naswona ti endla leswaku vanhu va timbilu letinene va amukela ntiyiso. Entiyisweni, leswi tekiwaka swi ri mahanyelo lamanene etindhawini tin’wana swi nga ha tekiwa swi nga ri mahanyelo lamanene etindhawini tin’wana. Hikwalaho, a hi landzeli milawu yo karhi leyi khumbaka mahanyelo lamanene. Ematshan’weni ya sweswo, hi landzela milawu ya le Bibeleni leyi hi pfumelelaka leswaku hi xixima vanhu-kulorhi. A hi kambisiseni leswaku ku xixima vanhu van’wana swi nga hi pfuna njhani leswaku hi kuma vuyelo lebyinene entirhweni wa hina wa Vukreste.
Ku Xeweta Vanhu Ni Ku Bula Na Vona
8, 9. (a) Hi wihi mukhuva lowu nga ha tekiwaka wu ri wo biha? (b) Ha yini hi fanele hi pfumelela marito ya Yesu lama tsariweke eka Matewu 5:47 ma khumba ndlela leyi hi va khomaka ha yona vanhu?
8 Leswi vanhu vo tala namuntlha va tshamaka va khomekile etindhawini to tala, va nga ha hundzana va nga xewetananga. I ntiyiso leswaku a ku na munhu la languteriweke ku vulavula ni munhu un’wana ni un’wana loyi a hlanganaka na yena endleleni. Hambiswiritano, eka swiyimo swo tala swa fanela naswona i swinene ku xeweta vanhu van’wana. Xana i mukhuva wa wena ku xeweta vanhu van’wana? Kumbe, xana minkarhi yo tala u hundza van’wana u nga kalanga u n’wayitela kumbe u vula swo karhi leswi tsakisaka? Munhu a nga sungula ku va ni mukhuva lowu entiyisweni wu nga wo biha, kambe a nga ri na xikongomelo xo biha.
9 Yesu u hi tsundzuxile loko a ku: “Loko mi xeweta vamakwenu ntsena, i yini xo hlawuleka lexi mi xi endlaka? Xana vanhu va matiko na vona a va endli nchumu lowu fanaka?” (Mat. 5:47) Emhakeni leyi, mutsundzuxi la vuriwaka Donald Weiss u tsarile: “Vanhu va hlundzuka loko van’wana va nga va xeweti. Entiyisweni a xi kona xivangelo lexi twalaka xo honisa vanhu van’wana. Xiphiqo xexo xi nga tlhantlhiwa hi ndlela yo olova: Xeweta vanhu van’wana. Bula na vona.” Loko hi nga honisi vanhu van’wana lava hi hlanganaka na vona, hi ta va ni vuyelo lebyinene.
10. Mahanyelo lamanene ma nga hi pfuna njhani leswaku hi va ni vuyelo lebyinene loko hi ri karhi hi chumayela? (Vona bokisi leri nge “Sungula Hi Ku N’wayitela.”)
10 Xiya xikombiso xa Tom na Carol, lava nga mpatswa lowu tekaneke lowu nga Vakreste, lava tshamaka edorobeni lerikulu ra le Amerika N’walungu. Va endle leswaku ku burisana ni vaakelani va vona ku va xiyenge xa ntirho wa vona wo chumayela. Xana va swi endlisa ku yini sweswo? Tom loko a vulavula hi Yakobo 3:18, u ri: “Hi ringeta ku vulavula ni vanhu ni ku hanyisana na vona hi ku rhula. Hi vulavula ni vanhu lava hi va vonaka va ri ehandle ka makaya ya vona swin’we ni lava tirhaka endhawini yoleyo. Ha n’wayitela ivi hi va xeweta. Hi vulavula na vona hi swilo leswi va tsakisaka—vana va vona, timbyana ta vona, makaya ya vona ni mintirho ya vona. Hi ku famba ka nkarhi va hi teka hi ri vanghana va vona.” Carol u ya emahlweni a ku: “Loko hi tlhela hi hlangana na vona, hi va byela mavito ya hina ivi hi va vutisa ya vona. Hi va byela hi ntirho lowu hi wu endlaka endhawini yoleyo kambe a hi lehisi bulo ra kona. Eku heteleleni, hi nga ha va chumayela.” Vaakelani vo tala va Tom na Carol va va tshemba. Vo tala va vona va amukele minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni naswona va nga ri vangani va kombise leswaku va nga swi tsakela ku dyondza ntiyiso.
Ku Kombisa Xichavo eSwiyin’weni Swo Tika
11, 12. Ha yini hi fanele hi langutela ku khomiwa hi ndlela yo biha loko hi ri karhi hi chumayela mahungu lamanene, naswona hi fanele hi langutana njhani ni swiyimo sweswo?
11 Minkarhi yin’wana a hi khomiwi kahle loko hi chumayela mahungu lamanene. Ha swi tiva leswaku sweswo swi ta endleka hikuva Kreste Yesu u tsundzuxe vadyondzisiwa va yena, a ku: “Loko va ndzi xanisile, na n’wina va ta mi xanisa.” (Yoh. 15:20) Kambe loko hi rihisela eka vanhu lava hi tseketselaka a hi nge kumi vuyelo lebyinene. Xana hi fanele hi endla yini loko va hi tseketsela? Muapostola Petro u tsarile: “Kwetsimisani Kreste tanihi Hosi etimbilwini ta n’wina, nkarhi hinkwawo mi lunghekela ku tihlamulela emahlweni ka mani na mani la lavaka ku tiva hi ta ntshembo lowu mi nga na wona, kambe mi swi endla hi moya wo rhula ni xichavo lexi enteke.” (1 Pet. 3:15) Loko hi kombisa xichavo, hi va hlamula hi ndlela yo rhula vanhu lava hi rhukanaka hi tlhela hi va xixima, sweswo swi nga endla leswaku va hi yingisela.—Tito 2:7, 8.
12 Xana hi nga tilunghiselela ku hlamula vanhu lava hi tseketselaka hi ndlela leyi amukelekaka eka Xikwembu? Ina. Pawulo u te: “Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu, leswaku mi tiva ndlela leyi mi faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana ha yona.” (Kol. 4:6) Loko hi titoloveta ku swi khoma hi ndlela leyinene swirho swa mindyangu, swichudeni-kulorhi, vatirhi-kulorhi, swirho swa vandlha ni vanhu va le mugangeni wa ka hina, hi ta endla hilaha Vakreste va faneleke va endla hakona loko va hlekuriwa ni ku rhukaniwa.—Hlaya Varhoma 12:17-21.
13. Nyika xikombiso lexi kombaka leswaku ku va la rhuleke swi nga endla leswaku vakaneti va hi yingisa.
13 Ku tikhoma hi ndlela leyinene eswiyin’weni swo tika swi va ni vuyelo lebyinene. Hi xikombiso, eJapani, Mbhoni yin’wana yi hlekuriwe hi n’wini wa muti swin’we ni muendzi wa yena. Makwerhu yoloye u nambe a huma emutini wolowo hi ku rhula. Loko a ri karhi a chumayela ensin’wini yoleyo, u xiye leswaku muendzi yoloye a a n’wi langutile a ri ekulenyana. Loko makwerhu yoloye a ya eka yena, muendzi yoloye u te: “Ndzi khomele hi leswi nga endleka. Ndzi xiye leswaku u hambete u n’wayitela hambileswi a hi ku hlekula. Ndzi fanele ndzi endla yini leswaku na mina ndzi kota ku endla tano?” Tanihi leswi wanuna yoloye a a heleriwe hi ntirho naswona mana wa yena a a ha ku fa, a a nga ha tshembi leswaku u ta tlhela a tsaka. Mbhoni yoleyo yi kombele ku dyondza na yena Bibele hiloko a pfumela. Swi nga si ya kwihi, se a a dyondzeriwa kambirhi hi vhiki.
Ndlela Leyinene Yo Dyondza Ku Va Ni Xichavo
14, 15. Malandza ya Yehovha eminkarhini ya Bibele ma va letele njhani vana va wona?
14 Eminkarhini ya Bibele vatswari lava chavaka Xikwembu a va tiyiseka leswaku vana va vona va dyondzisiwa ku va ni xichavo va ha ri ekaya. Xiya ndlela leyi Abrahama ni n’wana wa yena Isaka va vulavurisaneke ha yona hi xichavo eka Genesa 22:7. Yosefa na yena u swi kombisile leswaku vatswari va yena va n’wi letele hi ndlela leyinene. Loko a ri ekhotsweni, u xixime hambi ku ri vabohiwa-kulobye. (Gen. 40:8, 14) Ndlela leyi a vulavuleke ha yona na Faro yi kombisa leswaku a a dyondze ndlela leyinene yo vulavula ni munhu la nga ni xikhundlha lexi tlakukeke.—Gen. 41:16, 33, 34.
15 Milawu ya Khume leyi a yi nyikiwe vana va Israyele a yi katsa nawu lowu nge: “Xixima tata wa wena ni mana wa wena leswaku masiku ya wena ma leha emisaveni leyi Yehovha Xikwembu xa wena a ku nyikaka yona.” (Eks. 20:12) Ndlela yin’wana leyi vana a va xixima vatswari va vona ha yona a ku ri ku va ni mahanyelo lamanene ekaya. N’wana wa nhwanyana wa Yefta u n’wi xixime swinene tata wa yena hi ku hetisisa xihlambanyo xa tata wa yena hi nkarhi lowu a swi tika swinene ku amukela xiyimo xa kona.—Vaav. 11:35-40.
16-18. (a) Ku nga endliwa yini leswaku vana va dyondzisiwa mahanyelo lamanene? (b) Hi byihi vuyelo byin’wana byo dyondzisa vana ku va ni mahanyelo lamanene?
16 I swa nkoka swinene ku dyondzisa vana va hina leswaku va va ni mahanyelo lamanene. Leswaku vantshwa va hanyisana kahle ni van’wana loko se va kurile, va fanele va dyondzisiwa ndlela leyinene yo xeweta vaendzi, yo hlamula riqingho ni yo dya ni vanhu van’wana. Va fanele va pfuniwa ku twisisa leswaku ha yini va fanele va pfulela van’wana minyangwa, va va ni musa eka vadyuhari ni lava vabyaka ni ku pfuna vanhu lava khomeke mindzhwalo yo tika. Va fanele va swi twisisa leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku vula swi huma embilwini va ku, “ndza kombela,” “ndza nkhensa,” “xana ndzi nga ku pfuna?,” ni ku vula va ku “ndzi khomele.”
17 A swi fanelanga swi tika ku dyondzisa vana ku va ni xichavo. Ndlela leyinene yo va dyondzisa i ku veka xikombiso lexinene. Kurt la nga ni malembe ya 25, loko a vulavula hi ndlela leyi yena ni vamakwavo va yena vanharhu va xinuna va dyondzeke ha yona ku va ni xichavo u ri: “A hi languta hi tlhela hi yingisela loko Manana na Tatana va vulavurisana hi musa ni ndlela leyi a va va lehisela mbilu ha yona vanhu van’wana va tlhela va va anakanyela. EHolweni ya Mfumo, Tatana a a famba na mina loko minhlangano yi nga si sungula ni loko yi herile leswaku hi ya vulavula ni vamakwerhu lava kuleke. A ndzi swi twa eka ndlela leyi a a va xeweta ha yona leswaku wa va xixima.” Kurt u ya emahlweni a ku: “Hi ku famba ka nkarhi, ndzi tekelele swiendlo swa yena leswinene. Ku khoma vanhu van’wana hi xichavo swi le ngatini. A wu fanelanga u kombisa xichavo hileswi u faneleke u xi kombisa, kambe u fanele u xi kombisa hikwalaho ka leswi u lavaka ku xi kombisa.”
18 Ku nga ha endleka yini loko vatswari va dyondzisa vana va vona mahanyelo lamanene? Vana va ta swi kota ku va ni vanghana naswona va ta kondletela ku rhula ni vanhu van’wana. Va ta va va swi lunghekerile ku tirha ni vathori va vona swin’we ni vatirhi-kulobye. Ku tlula kwalaho, vana lava nga ni xichavo, mahanyelo lamanene naswona va dyondzisiweke kahle va ta tsakisa vatswari va vona va tlhela va va endla va eneriseka.—Hlaya Swivuriso 23:24, 25.
Mahanyelo Lamanene Ma Endla Leswaku Hi Hambana Ni Vanhu Va Misava
19, 20. Ha yini hi fanele hi tiyimisela ku tekelela Xikwembu xa hina lexi nga ni tintswalo swin’we ni N’wana wa xona?
19 Pawulo u tsale a ku: “Leswi mi nga vana lava rhandzekaka, vanani vatekeleri va Xikwembu.” (Efe. 5:1) Ku tekelela Yehovha Xikwembu ni N’wana wa yena swi katsa ku tirhisa milawu ya le Bibeleni leyi katsaka leyi hi nga yi kambisisa eka xihloko lexi. Loko hi endla tano, hi ta papalata ku kombisa xichavo eka vanhu lava nga ni swikhundlha leswi tlakukeke leswaku hi ta kuma swo karhi.—Yudha 16.
20 Emasikwini lawa yo hetelela ya mfumo wa yena wo homboloka, Sathana u tiyimisele ku herisa milawu ya mahanyelo lamanene leyi vekiweke hi Yehovha. Kambe Diyavulosi a nge swi koti ku herisa mahanyelo lamanene ya Vakreste va ntiyiso. Onge un’wana ni un’wana wa hina a nga tiyimisela ku landzela xikombiso xa Xikwembu xa hina lexi nga ni tintswalo swin’we ni xa N’wana wa xona. Kutani minkarhi hinkwayo ndlela leyi hi vulavulaka ha yona ni ndlela leyi hi tikhomaka ha yona yi ta hambana ni swiendlo swa lava hlawulaka ku va ni mahanyelo yo biha. Hi ta endla leswaku vito ra Xikwembu xa hina, ku nga Yehovha, lexi nga ni xichavo ri dzunisiwa naswona hi ta kokela vanhu va timbilu letinene evugandzerini bya ntiyiso.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 6 Eka mindhavuko yin’wana, ku vitana munhu lonkulu eka wena hi vito ra yena swi tekiwa ku ri mukhuva wo biha handle ka loko a lava leswaku u n’wi vitana ha rona. Vakreste va endla kahle loko va xixima mindhavuko yoleyo.
Wa Tsundzuka Xana?
• Hi dyondza yini eka Yehovha ni N’wana wa yena hi ku xixima vanhu?
• Ha yini ku xeweta vanhu hi ndlela leyinene swi nga endlaka leswaku hina Vakreste hi va ni ndhuma leyinene?
• Ku va ni xichavo swi nga hi pfuna njhani leswaku hi va ni vuyelo lebyinene loko hi chumayela?
• Vatswari va ni xiyenge xihi eku dyondziseni ka vana va vona mahanyelo lamanene?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Bokisi leri nga eka tluka 27]
Sungula Hi Ku N’wayitela
Vanhu vo tala va kanakana ku sungula bulo ni munhu loyi va nga n’wi tiviki. Hambiswiritano, hikwalaho ka leswi Timbhoni ta Yehovha ti rhandzaka Xikwembu ni vaakelani va tona, ti endla matshalatshala lamakulu leswaku ti dyondza ndlela yo bula ni vanhu van’wana leswaku ti ta chumayela van’wana ntiyiso lowu nga eBibeleni. I yini lexi nga ku pfunaka leswaku u antswisa emhakeni leyi?
Nawu wa nkoka wu tsariwe eka Vafilipiya 2:4, leyi nge: “Mi nga veki tihlo etimhakeni ta n’wina ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.” Anakanya hi marito wolawo hi ndlela leyi: Loko u vona munhu wo karhi ro sungula, munhu yoloye u ku teka u ri munhu wumbe. Xana u nga endla yini leswaku a titwa a ntshunxekile? Ku n’wayitela ni ku n’wi xeweta swi nga ku pfuna. Kambe ku ni swilo swo tala leswi u faneleke u anakanyisisa ha swona.
Loko u ringeta ku sungula bulo ni munhu wo karhi, u nga ha va u n’wi kavanyetile eka leswi a a swi ehleketa. Loko u ringeta ku bula na yena hi swilo leswi u swi anakanyaka u nga kalanga u karhateka hileswi a swi ehleketaka, swi nga endleka a nga swi tsakeli. Kutani, loko u swi vona leswaku munhu lowun’wana a nga ha va a ehleketa yini, ha yini u nga sunguli bulo hi mhaka ya kona? Leswi hi swona leswi Yesu a nga swi endla loko a hlangana ni wansati wa Musamariya exihlobyeni xa mati. (Yoh. 4:7-26) Wansati yoloye a a ehleketa hi ku ka mati. Yesu u sungule ku vulavula na yena hi mati kutani hi ku hatlisa u cince bulo a sungula ku vulavula hi swilo leswi khumbaka Xikwembu.
[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]
Ku va ni xinghana eka vanhu van’wana swi nga endla leswaku hi kota ku va chumayela
[Swifaniso leswi nga eka tluka 28]
I swinene ku kombisa mahanyelo lamanene minkarhi hinkwayo