U Nga Languti Swilo Leswi Nga Pfuniki Nchumu!
U Nga Languti Swilo Leswi Nga Pfuniki Nchumu!
“Endla leswaku mahlo ya mina ma hundza ma nga swi voni swilo leswi nga pfuniki nchumu; ndzi londzovote ndzi hanya endleleni ya wena.”—PS. 119:37.
1. Nyiko ya ku vona i ya nkoka ku fikela kwihi?
I SWA risima swinene leswi hi kotaka ku vona! Mahlo ya hina ma endla leswaku hi kota ku vona ndhawu leyi hi nga eka yona hi vuenti ni mivala ya yona. Mahlo ya hina ma endla leswaku hi kota ku vona vanghana va hina lava hi va rhandzaka kumbe makhombo lawa hi nga langutanaka na wona. Hi kota ku vona vuxongi, hi tlangela swihlamariso swa ntumbuluko hi tlhela hi vona vumbhoni bya leswaku Xikwembu xi kona naswona hi hlamarisiwa hi ku vangama ka xona. (Ps. 8:3, 4; 19:1, 2; 104:24; Rhom. 1:20) Tanihi leswi mahlo ya hina ma rhumelaka rungula emianakanyweni ya hina, ku vona ka hina i ka nkoka leswaku hi ta kota ku tiva Yehovha naswona hi va ni ripfumelo eka yena.—Yox. 1:8; Ps. 1:2, 3.
2. Ha yini hi fanele hi tivonela eka swilo leswi hi swi langutaka, naswona i yini leswi hi nga swi dyondzaka eka xikombelo xa mupisalema lexi humaka embilwini?
2 Hambiswiritano, leswi hi swi langutaka swi nga hi nghenisa ekhombyeni. Vuxaka lebyi nga kona exikarhi ka mahlo ya hina ni mianakanyo ya hina i byikulu swinene lerova leswi hi swi vonaka hi mahlo ya hina ivi swi nghena emianakanyweni ya hina swi nga sungula kumbe swi nyanyisa ku navela ka hina embilwini. Naswona leswi hi hanyaka emisaveni leyi hombolokeke ni leyi rhandzaka ku titsakisa leyi fumiwaka hi Sathana Diyavulosi, ku ni swifaniso swo tala, swinavetisi ni mahungu lama nga hi hambukisaka hi ku olova—hambiloko ho swi languta kumbe hi ma yingisela katsongo. (1 Yoh. 5:19) Hikwalaho, a swi hlamarisi leswi mupisalema a kombeleke Xikwembu a ku: “Endla leswaku mahlo ya mina ma hundza ma nga swi voni swilo leswi nga pfuniki nchumu; ndzi londzovote ndzi hanya endleleni ya wena.”—Ps. 119:37.
Ndlela Leyi Mahlo Ya Hina Ma Nga Hi Hambukisaka Ha Yona
3-5. Hi wahi marungula ya le Bibeleni lama kombisaka khombo ra ku pfumelela mahlo ya hina ma hi kanganyisa?
3 Xiya leswi humeleleke eka Evha, wansati wo sungula. Sathana u ringanyete leswaku mahlo ya Evha a “ma ta pfuleka” loko o dya mbhandzu wa “murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha.” Evha u fanele a nyanyuriwe hi mhaka ya leswaku mahlo ya yena a ma ta “pfuleka.” Mhaka ya ku tsakela ku dya mbhandzu lowu yirisiweke yi nyanye ngopfu loko Evha a “[vone] leswaku murhi a wu fanelekela ku dyiwa nileswaku a wu navetisa mahlo, ina, murhi a wu languteka wu naveleka.” Leswi Evha a languteke murhi wolowo a ri karhi a wu navela swi endle leswaku a tlula xileriso xa Xikwembu. Nuna wa yena Adamu na yena a nga yingisanga, kutani sweswo swi tise vuyelo byo biha eka vanhu hinkwavo.—Gen. 2:17; 3:2-6; Rhom. 5:12; Yak. 1:14, 15.
4 Emasikwini ya Nowa, tintsumi tin’wana ti kuceteriwe hi leswi ti swi voneke. Genesa 6:2 loko yi vulavula hi tona yi ri: “Vana va Xikwembu xa ntiyiso va sungula ku vona leswaku vana va vanhwanyana va vanhu va sasekile; hiloko va ya teka vasati eka vona, ku nga hinkwavo lava va va hlawuleke.” Leswi tintsumi leti xandzukeke ti languteke vanhwanyana va vanhu ti ri karhi ti va navela, sweswo swi endle leswaku ti va ni ku navela loku nga riki ka ntumbuluko ka ku lava ku va ni vuxaka bya rimbewu ni vanhu, naswona tintsumi toleto ti ve ni vana lava rhandzaka madzolonga. Vubihi bya vanhu hi nkarhi wolowo byi endle leswaku ku lovisiwa vanhu hinkwavo, handle ka Nowa ni ndyangu wa yena.—Gen. 6:4-7, 11, 12.
5 Endzhaku ka malembe-xidzana yo hlayanyana, Akani loyi a a ri Muisrayele u vone swilo swo karhi emutini lowu hluriweke wa Yeriko kutani a swi yiva. Xikwembu a xi lerise leswaku swilo hinkwaswo emutini wolowo a swi fanele swi herisiwa, handle ka swilo swo karhi leswi a swi fanele swi nghena exumeni xa Yehovha. Vaisrayele a va tsundzuxiwe leswi: “Mi nga tshineli eka nchumu lowu nyikeriweke endzovisweni, hi ku chava leswaku mi nga wu navela” kutani mi teka swilo swin’wana emutini wolowo. Loko Akani a tlule nawu wolowo, Vaisrayele va hluriwile emutini wa Ayi, naswona vo tala va vona va file. Akani a nga vulanga leswaku u yive swo karhi ku kondza loko a paluxiwa. Akani u te: “Ndzi vone” swilo leswi, “ndzi swi naverile, kutani ndzi swi teka.” Ku navela ka mahlo ya yena ku endle leswaku a lovisiwa, swin’we ni “hinkwaswo leswi a swi ri swa yena.” (Yox. 6:18, 19; 7:1-26) Mbilu ya Akani yi navele swilo leswi a a nga fanelanga a swi teka.
Hi Fanele Hi Tikhoma
6, 7. Hi wahi “makungu” man’wana ya Sathana lawa a talaka ku ma tirhisa leswaku a hi phasa, naswona lava endlaka swinavetiso swa mabindzu va ma tirhisa njhani?
6 Vanhu namuntlha va ringiwa hi ndlela leyi fanaka ni leyi tirhisiweke eka Evha, eka tintsumi leti nga yingisangiki ni le ka Akani. Eka “makungu” hinkwawo lama tirhisiwaka hi Sathana ku hambukisa vanhu, “ku navela ka mahlo” hi kona ku nga ni matimba swinene. (2 Kor. 2:11; 1 Yoh. 2:16) Vanhu lava endlaka swinavetisi masiku lawa va swi tiva leswaku vanhu minkarhi hinkwayo va khumbiwa hi leswi va swi vonaka. Mutivi wa ta mabindzu la tlakukeke wa le Yuropa u ri: “Mahlo ma kanganyisa swinene ku tlula switwi hinkwaswo. Ma hlula switwi leswin’wana hinkwaswo, naswona ma nga endla vanhu leswaku va nga swi endli swilo leswi va swi tivaka leswaku i swinene.”
7 A swi hlamarisi leswi vanavetisi va hi kombaka swifaniso swo tala leswi endleriweke ku hi koka mahlo kutani hi navela ku xava swilo swa vona kumbe leswi swilo sweswo swi kotaka ku swi endla. Mukambisisi wa le United States loyi a kambisiseke ndlela leyi ku navetisa ku va khumbaka ha yona vanhu u vule leswaku “a ku endleriwanga ku hundzisa rungula leri ngo anakanyiwa ntsena, kambe xa nkoka swinene, ku endleriwe leswaku muhlaleri a titwa hi ndlela yo karhi a tlhela a lava ku endla swilo swo karhi.” Swifaniso leswi pfuxaka nyanyuko wa rimbewu i xin’wana xa swinavetiso lexi talaka ku tirhisiwa. Hikwalaho, i swa nkoka ku tiyimisela ku lawula leswi hi swi langutaka ni leswi hi swi nghenisaka etimbilwini ta hina!
8. Xilaveko xa ku rindza mahlo ya hina xi kandziyisiwe njhani eBibeleni?
8 Ku navela ka mahlo ni ka nyama ku nga tlhela ku khumba Vakreste va ntiyiso. Hikwalaho, Rito ra Xikwembu ri hi khutaza ku tikhoma loko swi ta emhakeni ya leswi hi swi langutaka ni leswi hi swi navelaka. (1 Kor. 9:25, 27; hlaya 1 Yohane 2:15-17.) Wanuna wo lulama Yobo a a ri un’wana wa vanhu lava xiyeke vuxaka lebyikulu lebyi nga kona exikarhi ka ku vona ni ku navela. U te: “Ndzi endle ntwanano ni mahlo ya mina. Xana ndzi nga n’wi langutisisa ku yini nhwana?” (Yobo 31:1) Yobo a a nga swi lavi ku khumba wansati hi ndlela leyi thyakeke naswona a a nga ta yi pfumelela mianakanyo ya yena leswaku yi anakanya hi mhaka yo tano. Yesu u kandziyise leswaku mianakanyo a yi fanelanga yi anakanya swilo leswi thyakeke loko a te: “Un’wana ni un’wana la tshamelaka ku languta wansati lerova a n’wi navela, ana se u endle vuoswi na yena embilwini yakwe.”—Mat. 5:28.
Swilo Leswi Nga Pfuniki Nchumu Leswi Hi Faneleke Hi Swi Papalata
9. (a) Ha yini hi fanele hi va ni vuxiyaxiya ngopfu-ngopfu loko hi tirhisa Internet? (b) Ku nga ha va ni vuyelo byihi hambiloko munhu o swi languta katsongo swifaniso swo navetisa rimbewu?
9 Masiku lawa, se swi toloveleke ngopfu ku ‘tshamela ku languta’ swifaniso swo navetisa rimbewu ngopfu-ngopfu eka Internet. Xana swi nga endleka njhani leswaku hi tikuma hi langute swifaniso sweswo eka Internet hi nga tiyimiselanga? Xinavetisi lexi nga ni xifaniso lexi kokaka mahlo xi nga ha no swi pfuketana xi humelela eka khompyuta. Kumbe e-mail leyi tikombaka yi nga ri na khombo, loko yi kala yi pfuriwa yi nga ha kumeka yi ri xifaniso lexi navetisaka rimbewu lexi endliweke hi ndlela ya leswaku swi tika ku xi pfala. Hambiloko munhu o xi languta swa xinkarhana a nga si xi susa, xifaniso xexo xi nga ha va se xi tshamile emianakanyweni ya yena. Ku nga ha va ni vuyelo byo biha hambiloko wo swi languta katsongo swifaniso swo navetisa rimbewu. Swi nga ha endla munhu a titwa a biwa hi ripfalo naswona swi nga ha n’wi tikela ku rivala swifaniso sweswo. Munhu loyi a “tshamelaka ku languta” swifaniso sweswo hi vomu u kombisa leswaku a nga si ku dlaya ku navela loku thyakeke embilwini ya yena.—Hlaya Vaefesa 5:3, 4, 12; Kol. 3:5, 6.
10. Ha yini vana ngopfu-ngopfu va hlaseleka hi ku olova hi swifaniso leswi navetisaka rimbewu, naswona ku nga ha va ni vuyelo byihi loko va swi hlalela?
10 Vana va nga ha hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu hikwalaho ka ku navela ka vona ku tiva. Loko sweswo swo endleka eka vona, swi nga ha khumba ndlela leyi va byi tekaka ha yona vuxaka bya rimbewu vutomi bya vona hinkwabyo. Xiviko xin’wana xi vula leswaku vuyelo lebyi byi nga ha katsa ku va ni langutelo leri soholotiweke malunghana ni rimbewu ni ku “va swi va tikela ku va ni vuxaka lebyinene laha va kombisanaka rirhandzu; ku va ni langutelo leri hoxeke hi vavasati; ni ku va ekhombyeni ra ku godzomberiwa hi ku hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu leswi nga ha kavanyetaka ntirho wa xikolo, vunghana ni vuxaka bya ndyangu.” Lexi nga ni khombo ni ku tlula mpimo ku nga ha va vuyelo lebyi nga ha vaka kona loko se va nghenele vukati.
11. Nyika xikombiso lexi kombisaka khombo ra ku hlalela swifaniso leswi navetisaka rimbewu.
11 Makwerhu un’wana wa xinuna la nga Mukreste u tsarile a ku: “Eka swilo hinkwaswo leswi a swi ndzi godzomberile loko ndzi nga si va Mbhoni, a swi tika swinene ku tshika ku hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu. Swifaniso swoleswo swa ha ta emianakanyweni ya mina hi nkarhi lowu ndzi nga anakanyiki ha swona—swi nga ha ta loko ndzi twa nun’hwelo wo karhi, vuyimbeleri byo karhi, loko ndzi vona nchumu wo karhi kumbe loko ndzi anakanya hi nchumu wo karhi. Ndzi lwa nyimpi leyi siku ni siku.” Makwerhu un’wana, loko a ha ri n’wana, u langute timagazini ta swifaniso swo navetisa rimbewu ta tata wa yena loyi a a nga ri Mbhoni loko vatswari va yena va nga ri kona ekaya. U tsarile a ku: “Swifaniso swoleswo swi ve ni vuyelo byo biha emianakanyweni ya mina ku sukela loko ndza ha ri ntsongo! Ni sweswi, endzhaku ka malembe ya 25, swin’wana swa swifaniso swoleswo swa ha ta emianakanyweni ya mina. Hambiloko ndzi lwa hi matimba leswaku ndzi swi susa emianakanyweni ya mina, swa ha ri kona. Leswi swi endla leswaku ndzi titwa nandzu, hambileswi ndzi papalataka ku anakanya ha swona.” Hakunene i vutlhari ku papalata ku titwa hi ndlela yoleyo hi ku va u nga hlaleli swilo leswi nga pfuniki nchumu! Xana munhu a nga swi endlisa ku yini sweswo? U fanele a tikarhatela ku tisa “miehleketo hinkwayo evukhumbini leswaku [a] yi endla yi yingisa Kreste.”—2 Kor. 10:5.
12, 13. Hi swihi swilo leswi nga pfuniki nchumu leswi Vakreste va faneleke va papalata ku swi hlalela, naswona ha yini?
12 ‘Nchumu wun’wana lowu nga pfuniki’ lowu wu faneleke wu papalatiwa i vuhungasi lebyi kondletelaka ku hlongorisa rifuwo kumbe vungoma kumbe lebyi kombisaka madzolonga, ku halatiwa ka ngati ni ku dlayiwa ka vanhu. (Hlaya Pisalema 101:3.) Vatswari lava nga Vakreste va ni vutihlamuleri emahlweni ka Yehovha bya ku hlawula swilo leswi va pfumelaka leswaku swi hlaleriwa emakaya ya vona. Entiyisweni, a nga kona Mukreste wa ntiyiso loyi a nga hlanganyelaka eka vungoma hi vomu. Hambiswiritano, vatswari va fanele va swi tiva leswaku tifilimi, mintlangu ya swiphemu ya le ka TV, mintlangu ya vhidiyo hambi ku ri mintlangu leyi hlekisaka ni tibuku ta vana swi vulavula swinene hi vungoma.—Swiv. 22:5.
13 Ku nga khathariseki leswaku hi vana kumbe hi vanhu lavakulu, mahlo ya hina a ma fanelanga ma tsakisiwa hi mintlangu ya tivhidiyo leyi kombisaka madzolonga yi tlhela yi kombisa ku dlayiwa ka vanhu van’wana hi ndlela ya tihanyi. (Hlaya Pisalema 11:5.) A hi fanelanga hi pfumela ku anakanya hi nchumu wihi ni wihi lowu Yehovha a wu solaka. Tsundzuka leswaku Sathana u lava ku hlasela mianakanyo ya hina. (2 Kor. 11:3) Hambi ku ri ku heta nkarhi wo tala swinene hi hlalele vuhungasi lebyi nga ha tekiwaka byi amukelaka swi nga ha hi dyela nkarhi wa dyondzo ya ndyangu, wa ku dyondza Bibele siku ni siku ni wa ku va hi lunghiselela minhlangano.—Filp. 1:9, 10.
Landzela Xikombiso Xa Yesu
14, 15. I yini lexi a xi xiyeka hi ndzingo wa vunharhu lowu Sathana a ringeke Kreste ha wona, naswona Yesu u swi kote njhani ku wu hlula?
14 Khombo ra kona, a hi nge swi papalati ku vona swilo swin’wana leswi nga pfuniki nchumu emisaveni leyi yo homboloka. Na Yesu u kombiwe swilo swo tano. Eka matshalatshala ya Sathana ya vunharhu yo ringeta ku endla Yesu leswaku a nga ha endli ku rhandza ka Xikwembu, “Diyavulosi [u fambe] na yena entshaveni leyi tlakukeke ngopfu, a n’wi komba mimfumo hinkwayo ya misava ni ku vangama ka yona.” (Mat. 4:8) Ha yini Sathana a endle tano? A swi kanakanisi leswaku a a lava ku wu tirhisa hi ndlela yo biha nkucetelo lowu nga ni matimba wa mahlo. Loko Yesu a a langute ku vangama ka mimfumo hinkwayo ya misava a a ta va a susumeteleke ku navela ku va ni ndhuma emisaveni. Xana Yesu u endle yini?
15 Yesu a nga dzikisanga mianakanyo ya yena eka swilo leswi ringaka leswi a a tshembisiwa swona. A nga yi pfumelelanga mbilu ya yena leswaku yi anakanya hi ku navela ko biha. Naswona a nga rhanganga a anakanyisisa hi leswi Diyavulosi a a n’wi tshembisa swona leswaku a ta kota ku swi ala. Yesu u hlamule hi nkarhi wolowo. U lerise a ku: “Suka, Sathana!” (Mat. 4:10) Yesu u dzikise mianakanyo ya yena eka vuxaka bya yena na Yehovha naswona u hlamule hi ku pfumelelana ni xikongomelo xa yena evuton’wini—xa ku endla ku rhandza ka Xikwembu. (Hev. 10:7) Hikwalaho, Yesu u swi kotile ku hlula mano ya Sathana.
16. Hi nga dyondza yini eka xikombiso xa Yesu xa ku lwisana ni miringo ya Sathana?
16 Hi nga dyondza swo tala eka xikombiso xa Yesu. Xo sungula, a nga kona munhu loyi a sirhelelekeke eka marhengu ya Sathana. (Mat. 24:24) Xa vumbirhi, leswi hi dzikisaka mahlo ya hina eka swona swi nga kurisa ku navela lokunene kumbe loko biha ka timbilu ta hina. Xa vunharhu, Sathana u ta tirhisa “ku navela ka mahlo” hilaha a nga kotaka hakona leswaku a ringeta ku hi hambukisa. (1 Pet. 5:8) Naswona xa vumune, na hina hi nga kaneta Sathana, ngopfu-ngopfu loko hi teka goza hi xihatla.—Yak. 4:7; 1 Pet. 2:21.
Tshama U Ri Ni Tihlo Ro “Olova”
17. Ha yini ku ri vutlhari ku anakanyisisa hi leswi hi nga ta swi endla loko hi nga si langutana ni nchumu lowu nga pfuniki nchumu?
17 Ku tinyiketela ka hina eka Yehovha ku katsa xitshembiso lexi humaka embilwini xo fularhela swilo leswi nga pfuniki nchumu. Loko hi endla xihlambanyo xo lava ku endla ku rhandza ka Xikwembu, hi vula marito lama fanaka ni ya mupisalema lama nge: “Milenge ya mina ndzi yi siverile leswaku yi nga yi endleleni yin’wana ni yin’wana yo biha, hi xikongomelo xa leswaku ndzi hlayisa rito ra wena.” (Ps. 119:101) Hi ta va hi tlharihile loko ho anakanyisisa hi leswi hi nga ta swi endla hi nga si ringiwa. Timhaka leti Matsalwa ma ti solaka hi vekeriwe tona erivaleni. Ha ma tiva marhengu ya Sathana. Sathana u n’wi ringe rini Yesu leswaku a hundzula maribye ma va xinkwa? Endzhaku ka loko a titsone swakudya ku ringana masiku ya 40 ni vusiku bya kona naswona ‘a a khomiwe hi ndlala.’ (Mat. 4:1-4) Sathana wa swi kota ku vona loko hi tsanile ni leswaku hi ta ringeka hi ku olova. Hikwalaho, sweswi i nkarhi wa ku anakanyisisa swinene hi timhaka leti. U nga ti vekeli etlhelo! Loko hi tshama hi ri karhi hi anakanya hi xihlambanyo xa hina xa ku tinyiketela eka Yehovha siku ni siku, hi ta tiyimisela swinene ku fularhela swilo leswi nga pfuniki nchumu.—Swiv. 1:5; 19:20.
18, 19. (a) Kombisa ku hambana exikarhi ka tihlo ro “olova” ni tihlo ro ‘homboloka.’ (b) Ha yini swi ri swa nkoka ku hambeta hi anakanya hi swilo swa nkoka, naswona Vafilipiya 4:8 yi hi tsundzuxa yini malunghana ni mhaka leyi?
18 Siku ni siku hi langutana ni swikavanyeti leswi kokaka mahlo swinene. Hikwalaho, i swa nkoka ku tlula rini na rini ku landzela xitsundzuxo xa Yesu xa ku hlayisa tihlo ra hina ri “olova.” (Mat. 6:22, 23) Tihlo ro “olova” ri ni xikongomelo xin’we ntsena—xa ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Ku hambana ni sweswo, tihlo ro ‘homboloka’ ra kanganyisa, ri ni makwanga naswona ri kokiwa hi swilo leswi nga pfuniki nchumu.
19 Tsundzuka leswaku leswi mahlo ya hina ma swi nghenisaka emianakanyweni ya hina swi khumba timbilu ta hina. Hikwalaho, i swa nkoka leswaku hi hambeta hi anakanyisisa hi swilo swa nkoka. (Hlaya Vafilipiya 4:8.) Hakunene, onge hi nga hambeta hi phindha xikhongelo xa mupisalema lexi nge: “Endla leswaku mahlo ya mina ma hundza ma nga swi voni swilo leswi nga pfuniki nchumu.” Hikwalaho, loko hi ri karhi hi tikarhatela ku hanya hi ku pfumelelana ni xikhongelo xexo, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta ‘hi londzovota hi hanya endleleni ya yena.’—Ps. 119:37; Hev. 10:36.
I Yini Leswi Hi Faneleke Hi Swi Tsundzuka Malunghana Ni . . .
• vuxaka lebyi nga kona exikarhi ka mahlo ya hina, mianakanyo ya hina ni timbilu ta hina?
• makhombo ya ku hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu?
• nkoka wa ku tshama hi ri ni tihlo ro “olova”?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]
Hi swihi swilo leswi nga pfuniki nchumu leswi Vakreste va faneleke va papalata ku swi hlalela?