Vavasati, Ha Yini Mi Titsongahatela Vunhloko?
Vavasati, Ha Yini Mi Titsongahatela Vunhloko?
“Nhloko ya wansati i wanuna.”—1 KOR. 11:3.
1, 2. (a) I yini leswi muapostola Pawulo a swi tsaleke malunghana ni lunghiselelo ra Yehovha ra vunhloko ni ra ku titsongahata? (b) Hi swihi swivutiso leswi nga ta hlamuriwa exihlokweni lexi?
YEHOVHA hi yena musunguri wa ku hleleka loku muapostola Pawulo a vulavuleke ha kona loko a tsale leswaku “nhloko ya wanuna un’wana ni un’wana i Kreste” kasi “nhloko ya Kreste i Xikwembu.” (1 Kor. 11:3) Xihloko lexi hundzeke xi hlamusele leswaku Yesu a a swi teka swi ri lunghelo naswona a a swi tsakela ku titsongahata eka Nhloko ya yena, Yehovha Xikwembu, ni leswaku Kreste i nhloko ya vavanuna lava nga Vakreste. Loko Kreste a tirhisana ni vanhu a a ri ni musa, a rhurile, a a ri ni ntwela-vusiwana naswona a a nga ri na vutianakanyi. Vavanuna va le vandlheni va fanele va va khoma hi ndlela yoleyo vanhu van’wana, ngopfu-ngopfu vasati va vona.
2 Kambe ku vuriwa yini hi vavasati? I mani nhloko ya vona? Pawulo u tsarile a ku: “Nhloko ya wansati i wanuna.” Vavasati va fanele va xi teka njhani xiga lexi, lexi huhuteriweke? Xana nawu lowu wa tirha ni loko wanuna wa kona a nga ri mupfumeri? Xana ku titsongahata eka vunhloko swi vula leswaku wansati la tekiweke a nga fanelanga a vula mavonelo ya yena loko ku endliwa swiboho? Xana wansati u tikumela ku dzunisiwa hi ndlela yihi?
“Ndzi Ta N’wi Endlela Mupfuni”
3, 4. Ha yini lunghiselelo ra vunhloko evukatini ri vuyerisa?
3 I Xikwembu lexi sunguleke lunghiselelo ra vunhloko. Endzhaku ka loko Adamu a vumbiwile, Yehovha Xikwembu u ye emahlweni a ku: “A hi swinene leswaku munhu a hambeta a tshama a ri yexe. Ndzi ta n’wi endlela mupfuni, a va muhetisisi wa yena.” Endzhaku ka loko Evha a vumbiwile, Adamu a a tsake swinene hi leswi se a ri ni munghana ni mupfuni lerova u te: “Eku heteleleni leri i rhambu ra marhambu ya mina ni nyama ya nyama ya mina.” (Gen. 2:18-24) Adamu na Evha a va ri ni ntshembo lowu tsakisaka wa ku va vatswari va vanhu hinkwavo lava hetisekeke, lava a va ta hanya hilaha ku nga heriki va tsakile emisaveni leyi nga paradeyisi.
4 Leswi vatswari va hina vo sungula va xandzukeke, ku hetiseka loku a ku ri kona entangeni wa Edeni ku nambe ku lahleka. (Hlaya Varhoma 5:12.) Kambe lunghiselelo ra vunhloko ri hambete ri tirha. Loko byi tirhisiwa hi ndlela leyi faneleke, byi tisa vuyelo lebyikulu ni ntsako evukatini. Vuyelo bya kona byi yelana ni ndlela leyi Yesu a titweke ha yona hi ku titsongahata eka Nhloko ya yena, Yehovha. Loko a nga si va munhu wa nyama, Yesu a a “tsakile emahlweni ka [Yehovha] nkarhi hinkwawo.” (Swiv. 8:30) Hikwalaho ka ku nga hetiseki, vavanuna a va ha swi koti ku va tinhloko leti hetisekeke, ni vavasati a va ha swi koti ku titsongahata hi ku hetiseka. Hambiswiritano, loko vavanuna ni vavasati va ya emahlweni va tikarhatela ku endla leswi va nga swi kotaka, lunghiselelo leri ri endla leswaku va eneriseka swinene evukatini.
5. Ha yini vanghana va vukati va fanele va yingisa ndzayo leyi kumekaka eka Varhoma 12:10?
5 Lexi nga xa nkoka eku endleni ka leswaku swilo swi famba kahle evukatini hi leswaku vanghana va vukati va tirhisa ndzayo leyi ya le Matsalweni leyi tsaleriweke Vakreste hinkwavo: “Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu. Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.” (Rhom. 12:10) Nakambe, nuna na nsati va fanele va tirha hi matimba leswaku va ‘kombana musa, va tsetselelana swinene, va rivalelana hi ku ntshunxeka.’—Efe. 4:32.
Loko Munghana Wa Vukati A Nga Ri Mupfumeri
6, 7. Ku nga ha va ni vuyelo byihi loko wansati la nga Mukreste a titsongahata eka nuna wa yena la nga riki mupfumeri?
6 Ku vuriwa yini loko munghana wa wena wa vukati a nga ri nandza wa Yehovha? Hakanyingi, i wanuna loyi a vaka a nga ri mupfumeri. Loko swi te tano, xana wansati u fanele a n’wi khoma njhani nuna wa yena? Bibele ya hlamula: “N’wina vavasati lava tekiweke, tivekeni ehansi ka vanuna va n’wina, leswaku, loko ku ri ni lava nga yingisiki rito, va ta kokiwa handle ka rito hi ku tikhoma ka vasati va vona, hikwalaho ka leswi va veke timbhoni leti ti ku voneke hi mahlo ku tikhoma ka n’wina loku tengeke swin’we ni xichavo lexi enteke.”—1 Pet. 3:1, 2.
7 Rito ra Xikwembu ri byela wansati leswaku a tshama a ri karhi a titsongahata eka nuna wa yena la nga riki mupfumeri. Ku tikhoma ka yena lokunene ku nga n’wi khorwisa leswaku a kambisisa leswi susumetelaka nsati wa yena ku tikhoma hi ndlela yoleyo leyinene. Hikwalaho, wanuna a nga ha kambisisa tidyondzo ta nsati wa yena la nga Mukreste kutani eku heteleleni a amukela ntiyiso.
8, 9. Wansati la nga Mukreste a nga endla yini loko nuna wa yena la nga riki mupfumeri a nga wu tsakeli ntiyiso hambiloko yena a tikhoma hi ndlela leyinene?
8 Kambe ku vuriwa yini loko wanuna la nga riki mupfumeri a nga wu tsakeli ntiyiso? Matsalwa ma khutaza wansati la nga Mukreste leswaku a kombisa timfanelo ta Vukreste minkarhi hinkwayo, hambiloko sweswo swi tika. Hi xikombiso, eka 1 Vakorinto 13:4 ha hlaya: “Rirhandzu ri ni mbilu yo leha.” Hikwalaho, wansati la nga Mukreste u fanele a hambeta a tikhoma “hi mianakanyo yo titsongahata hi ku helela ni hi ku rhula, hi ku va ni mbilu yo leha,” a tiyisela xiyimo xexo hi rirhandzu. (Efe. 4:2) Hi ku pfuniwa hi matimba ya Xikwembu lama tirhaka, ku nga moya wa xona lowo kwetsima, swi nga koteka leswaku a tshama a ri karhi a kombisa timfanelo ta Vukreste hambiloko swiyimo swi tika.
9 Pawulo u tsarile: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.” (Filp. 4:13) Moya wa Xikwembu wu endla leswaku munghana wa vukati la nga Mukreste a endla swilo swo tala leswi loko a a nga ri na wona a nga ta swi kota ku swi endla. Hi xikombiso, loko munghana wa vukati a ku khoma hi ndlela yo biha u nga ha titwa u lava ku rihisela. Hambiswiritano, Bibele yi byela Vakreste hinkwavo yi ku: “Mi nga tlheriseli swo biha hi swo biha hambi eka mani. . . . Hikuva ku tsariwile: ‘Ku rihisela i ka mina; hi mina ndzi nga ta tlherisela, ku vula Yehovha.’” (Rhom. 12:17-19) Hilaha ku fanaka, 1 Vatesalonika 5:15 ya hi tsundzuxa: “Tiyisekani leswaku ku nga vi na munhu la tlheriselaka swo biha hi swo biha eka van’wana, kambe minkarhi hinkwayo mi lavisisa leswi nga swinene exikarhi ka n’wina ni le ka vanhu van’wana hinkwavo.” Loko hi seketeriwa hi moya lowo kwetsima wa Yehovha, hi nga swi kota ku endla swilo leswi a hi nga ta swi endla hi matimba ya hina ntsena. Hikwalaho swi fanerile ku khongelela moya lowo kwetsima wa Xikwembu leswaku wu hi pfuna laha hi kayivelaka kona!
10. Yesu u endle njhani loko van’wana va vula marito lama nga tsakisiki kumbe va n’wi endla swilo leswi nga tsakisiki?
10 Yesu u veke xikombiso lexi hlamarisaka loko a tirhisana ni vanhu lava vuleke kumbe va endleke swilo leswi nga tsakisiki eka yena. Petro wo Sungula 2:23 yi ri: “Loko a tseketseriwa, a nga tlheriselanga hi ku tseketsela. Loko a xanisiwa, a nga xungetanga, kambe u hambete a tinyiketa eka loyi a avanyisaka hi ku lulama.” Hi khutaziwa ku landzela xikombiso xa yena lexinene. U nga hlundzukisiwi hi mahanyelo yo biha ya vanhu van’wana. Vakreste hinkwavo va tsundzuxiwa, “mi va ni ntsetselelo lowukulu, mi titsongahata emianakanyweni, mi nga tlheriseli swo biha hi swo biha kumbe ku tseketsela hi ku tseketsela.”—1 Pet. 3:8, 9.
Xana A Va Fanelanga Va Va Ni Rito?
11. Hi rihi lunghelo lerikulu leri vavasati van’wana lava nga Vakreste va nga ta hlanganyela eka rona?
11 Xana ku titsongahata eka vunhloko bya wanuna swi vula leswaku vavasati a va fanelanga va va ni rito evukatini, va nga vuli nchumu eka timhaka ta ndyangu kumbe timhaka tin’wana? Nikatsongo. Vavasati swin’we ni vavanuna va nyikiwa malunghelo yo tala hi Yehovha. Anakanya hi lunghelo lerikulu leri vanhu va 144 000 va nga na rona, ra ku va tihosi ni vaprista etilweni va rhangeriwa hi Kreste loko a ta fuma misava leyi! Nhlayo ya vanhu volavo yi katsa ni vavasati. (Gal. 3:26-29) Swi le rivaleni leswaku Yehovha u nyike vavasati ntirho wo karhi elunghiselelweni rakwe ra swilo.
12, 13. Nyika xikombiso lexi kombisaka leswaku vavasati va profetile.
12 Hi xikombiso, enkarhini wa ku tsariwa ka Bibele, vavasati a va profeta. Yuwele 2:28, 29 yi profetile yi ku: “Ndzi ta chululela moya wa mina ehenhla ka nyama ya muxaka wun’wana ni wun’wana, kunene vana va n’wina va majaha ni va vanhwanyana va ta profeta. . . . Ndzi ta chululela moya wa mina eka malandza ya xinuna ni ya xisati emasikwini wolawo.”
13 Exikarhi ka vadyondzisiwa va 120 va Yesu lava a va hlengeletane ekamareni ra le henhla le Yerusalema hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E., a ku ri ni vavasati swin’we ni vavanuna. Moya wa Xikwembu wu chululeriwe ehenhla ka ntlawa wolowo hinkwawo. Hikwalaho Petro u tshahe vuprofeta bya muprofeta Yuwele a byi tirhisa eka vavanuna ni vavasati. Petro u te: “Leswi hi leswi vuriweke hi nomu wa muprofeta Yuwele, ‘Naswona emasikwini yo hetelela,’ ku vula Xikwembu, ‘ndzi ta chululela mpimo wo karhi wa moya wa mina ehenhla ka nyama ya muxaka wun’wana ni wun’wana, naswona vana va n’wina va xinuna ni vana va n’wina va vanhwanyana va ta profeta . . . ; hambi ku ri ehenhla ka mahlonga ya mina ya xinuna ni le ka mahlonga ya mina ya xisati ndzi ta chulula mpimo wo karhi wa moya wa mina emasikwini wolawo, kutani va ta profeta.’”—Mint. 2:16-18.
14. Vavasati va hetisise xiphemu xihi eku twariseni ka Vukreste?
14 Hi lembe-xidzana ro sungula, vavasati va hetisise xiyenge xa nkoka eku twariseni ka Vukreste. Va chumayele van’wana malunghana ni Mfumo wa Xikwembu naswona va endle swilo leswi fambisanaka ni ntirho wolowo wo chumayela. (Luka 8:1-3) Hi xikombiso, muapostola Pawulo u vule leswaku Febe i “mutirheli wa vandlha leri nga eKenikreya.” Naswona loko a rhumela marungula eka vatirhi-kulobye, Pawulo u boxe vavasati vo hlayanyana lava tshembekaka, ku katsa na “Trayifina na Trayifosa, vavasati lava tirhaka hi matimba eHosini.” U tlhele a vulavula hi “Persida loyi a rhandzekaka eka hina, hikuva u endle mintirho yo tala eHosini.”—Rhom. 16:1, 12.
15. Hi xihi xiyenge lexi hetisisiwaka hi vavasati eku twarisiweni ka Vukreste enkarhini wa hina?
15 Enkarhini wa hina, vanhu vo tala eka vanhu lava tlulaka nkombo wa timiliyoni lava chumayelaka mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu emisaveni hinkwayo, i vavasati va malembe yo hambana-hambana. (Mat. 24:14) Vo tala va vona i vatirheli va nkarhi hinkwawo, i varhumiwa ni swirho swa ndyangu wa le Bethele. Mupisalema Davhida u yimbelerile a ku: “Yehovha u vula marito lawa; vavasati lava vulaka mahungu lamanene i vuthu lerikulu.” (Ps. 68:11) Marito lawa ma tikombe ma ri ntiyiso hakunene! Yehovha u xi teka xi ri xa nkoka xiyenge lexi vavasati va xi hetisisaka eku twariseni ka mahungu lamanene ni le ku hetisiseni ka xikongomelo xa yena. Leswi a lavaka leswaku vavasati lava nga Vakreste va titsongahata, entiyisweni a swi vuli swona leswaku va fanele va miyela va nga ha vi na rito.
Vavasati Vambirhi Lava Veke Na Rito
16, 17. Xikombiso xa Sara xi swi kombisa njhani leswaku vavasati a va fanelanga va nga vi na rito evukatini?
16 Loko Yehovha a nyika vavasati malunghelo yo tala, xana vavanuna a va fanelanga va vulavurisana ni vasati va vona loko va nga si endla swiboho leswikulu? Loko va endla tano va ta va va tlharihile. Matsalwa ma boxa swiendlakalo swo hlayanyana laha vavasati lava tekiweke va veke ni rito kumbe va tekeke goza hambileswi vanuna va vona a va nga va vutisanga mavonelo ya vona. Xiya swikombiso swimbirhi.
17 Sara, nsati wa Abrahama a a tshamela ku n’wi byela leswaku a hlongola nsati wa yena wa vumbirhi swin’we ni n’wana wa yena hikwalaho ka leswi a va nga ri na xichavo. “Leswi a swi n’wi tsakisanga Abrahama nikatsongo”—kambe a swi nga ri tano eka Xikwembu. Yehovha u byele Abrahama a ku: “U nga pfumeleli nchumu xa leswi Sara a tshamelaka ku ku byela swona malunghana ni mufana ni hlonga ra wena ra xisati xi ku hetela ntsako. Yingisa rito rakwe.” (Gen. 21:8-12) Abrahama u endle leswi Yehovha a n’wi leriseke swona, a tlhela a yingisa Sara a endla leswi a swi kombeleke.
18. Hi rihi goza leri tekiweke hi Abigayele?
18 Nakambe anakanya hi Abigayele nsati wa Nabali. Loko a baleka Hosi Sawulo la nga ni mavondzo, Davhida u hete nkarhi wo leha a dzime mixaxa ekusuhi ni mintlhambi ya Nabali. Davhida ni vavanuna va yena va sirhelele rifuwo ra Nabali ematshan’weni ya ku teka nchumu wihi na wihi wa wanuna yoloye la fuweke loyi a a ri ni swilo swo tala. Hambiswiritano, Nabali “a a karhata naswona swiendlo swakwe a swi bihile” naswona u “va tshinye hi vukarhi” vavanuna va Davhida. A a ri “munhu la nga pfuniki nchumu,” naswona a a “hungukile.” Loko vavanuna va Davhida va kombele swakudya hi xichavo, Nabali u va tsonile. Xana Abigayele u endle yini loko a twa leswi humeleleke? Handle ko byela Nabali, u “[hatlise] a teka swinkwa swa 200 ni makhuwana mambirhi lamakulu ya vhinyo ni tinyimpfu ta ntlhanu leti lunghisiweke, ni mimpimo ya ntlhanu ya seya ya mavele lama katingiweke, ni swimbundzwa swa 100 swa mukhusu wa madiriva, ni swimbundzwa swa 200 swa makuwa lama omisiweke” a swi nyika Davhida ni vavanuna va yena. Xana leswi Abigayele a swi endleke a swi lulamile? Bibele yi ri: “Yehovha a ba Nabali lerova a fa.” Endzhakunyana Davhida u tekane na Abigayele.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.
‘Wansati La Tikumelaka Ku Dzunisiwa’
19, 20. I yini lexi endlaka wansati a bumabumeriwa hakunene?
19 Matsalwa ma n’wi bumabumela wansati la endlaka swilo hi ndlela ya Yehovha. Buku ya le Bibeleni ya Swivuriso yi bumabumela “nsati la fanelekaka” yi ku: “Ntikelo wakwe wu wu tlula ekule wa tikorala. Mbilu ya n’wini wakwe ya n’wi tshemba, naswona a ku na mpindzulo lowu pfumalekaka. U hakele n’wini wakwe hi leswinene, hayi hi swo biha, emasikwini hinkwawo ya ku hanya kakwe.” Ku tlula kwalaho, “nomu wakwe u wu pfule hi vutlhari, naswona nawu wa musa wa rirhandzu wu le ririmini rakwe. U languta leswi endlekaka eka vandyangu wakwe, naswona a nga xi dyi xinkwa xa vulolo. Vana vakwe va pfukile kutani va n’wi vula la tsakeke; n’wini wakwe wa pfuka, kutani a n’wi dzunisa.”—Swiv. 31:10-12, 26-28.
20 I yini lexi endlaka wansati a bumabumeriwa hakunene? Swivuriso 31:30 yi ri: “Vuxongi byi nga ha va vunwa, ku saseka ku nga ha va vuhava; kambe wansati la chavaka Yehovha hi yena loyi a tikumelaka ku dzunisiwa.” Nchumu wun’wana lowu katsekaka eka ku chava Yehovha i ku titsongahata hi ku swi rhandza eka lunghiselelo ra vunhloko ra Xikwembu. “Nhloko ya wansati i wanuna” tanihi leswi “nhloko ya wanuna un’wana ni un’wana [ku nga] Kreste,” naswona “nhloko ya Kreste i Xikwembu.”—1 Kor. 11:3.
Yi Tlangele Nyiko Ya Xikwembu
21, 22. (a) Hi swihi swivangelo swo tlangela nyiko ya Xikwembu ya vukati leswi Vakreste lava ngheneleke vukati va nga na swona? (b) Ha yini hi fanele hi xixima malunghiselelo ya Yehovha ya vulawuri ni ya vunhloko? (Vona bokisi eka tluka 17.)
21 Vakreste lava ngheneleke vukati va ni swivangelo swo tala swinene swo nkhensa Xikwembu! Va nga ha famba swin’we va ri mpatswa lowu tekaneke lowu tsakeke. Ngopfu-ngopfu va nga yi tlangela nyiko ya Xikwembu ya vukati hikuva yi va nyika nkarhi wa ku hanyisana ni wa ku famba na Yehovha. (Rhu. 1:9; Mik. 6:8) Yena—Musunguri wa vukati—u swi tiva kahle leswi vanhu va faneleke va swi endla leswaku va tsaka evukatini. Minkarhi hinkwayo endlani swilo hi ndlela ya yena, naswona ‘ntsako wa Yehovha wu ta va khokholo ra n’wina,’ hambi ku ri emisaveni leyi yi nga ni swiphiqo.—Neh. 8:10.
22 Wanuna la nga Mukreste la rhandzaka nsati wa yena hilaha a tirhandzaka hakona u ta tirhisa vunhloko bya yena hi ndlela ya rirhandzu a tlhela a anakanyela. Nsati wa yena la chavaka Xikwembu u ta rhandzeka swinene hikuva u ta n’wi seketela a tlhela a n’wi xixima hilaha ku enteke. Xa nkoka swinene, vukati bya vona lebyi nga xikombiso lexinene byi ta yisa ku dzuneka eka Yehovha Xikwembu xa hina lexi faneriwaka hi ku dzunisiwa.
Wa Tsundzuka Xana?
• Hi rihi lunghiselelo ra Yehovha malunghana ni vunhloko ni ku titsongahata?
• Ha yini vanghana va vukati va fanele va xiximana?
• Wansati la tekiweke la nga Mukreste u fanele a n’wi khoma njhani nuna wa yena la nga riki mupfumeri?
• Ha yini vavanuna va fanele va rhanga va vulavurisana ni vasati va vona loko va nga si endla swiboho leswikulu?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Bokisi leri nga eka tluka 17]
Ha Yini U Xixima Vulawuri?
Yehovha u vekele swivumbiwa leswi tlhariheke malunghiselelo ya vulawuri ni vunhloko. Leswi swi endleriwe leswaku ku vuyeriwa swivumbiwa swa moya swin’we ni vanhu va nyama. Swi endla leswaku swivumbiwa swa moya ni vanhu va kota ku tirhisa ntshunxeko wa ku tihlawulela ni ku dzunisa Xikwembu hi ku xi tirhela hi vun’we ni hi ku twanana.—Ps. 133:1.
Vandlha ra Vakreste lava totiweke ri xixima vulawuri ni vunhloko bya Yesu Kreste. (Efe. 1:22, 23) Eku heteleleni, “N’wana na yena u ta tiveka ehansi ka xona lexi vekeke swilo hinkwaswo ehansi ka yena, leswaku Xikwembu xi va swilo hinkwaswo eka vanhu hinkwavo,” xisweswo a kombisa leswaku u xixima vulawuri bya Yehovha. (1 Kor. 15:27, 28) Kutani, swa fanela leswi vanhu lava tinyiketeleke eka Xikwembu va tirhisanaka ni lunghiselelo ra vunhloko evandlheni ni le ndyangwini! (1 Kor. 11:3; Hev. 13:17) Loko hi endla tano, ha tivuyerisa tanihi leswi hi nga ta amukeriwa hi Yehovha a tlhela a hi katekisa.—Esa. 48:17.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]
Xikhongelo xi nga pfuna wansati la tekiweke la nga Mukreste leswaku a kombisa timfanelo ta Xikwembu
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Yehovha u xi teka xi ri xa nkoka xiyenge lexi hetisisiwaka hi vavasati eku yiseni ka timhaka ta Mfumo emahlweni