Endla Leswaku Vana Va Wena Va Rhandza Ku Hlaya Ni Ku Dyondza

KU ENDLA matshalatshala ya leswaku vana va wena va kota ku hlaya ni ku dyondza i yin’wana ya tindlela ta nkoka swinene to antswisa vumundzuku bya vona. Naswona sweswo swi ta ku tisela ntsako hakunene! Van’wana va tsundzuka leswaku swilo leswi a va swi rhandza loko va ha ri vatsongo a ku ri ku hlayeriwa hi vatswari va vona. Ku hlaya ku nga va loku tsakisaka ku fana ni vuyelo bya kona. Mhaka leyi i ntiyiso ngopfu-ngopfu eka malandza ya Xikwembu, tanihi leswi hi vaka ni vuxaka lebyinene na Yehovha loko hi dyondza Bibele. Mutswari un’wana la nga Mukreste u te: “Swilo leswi hi swi tekaka swi ri swa nkoka swinene swi fambisana ni ku hlaya ni ku dyondza.”

Mikhuva leyinene yo dyondza yi nga pfuna vana va wena leswaku va va ni vuxaka lebyikulu na Xikwembu. (Ps. 1:1-3, 6) Hambileswi ku tiva ku hlaya ku nga riki xilaveko xa leswaku munhu a ta ponisiwa, Bibele yi kombisa leswaku ku tiva ku hlaya swi nga hi tisela mikateko leyikulu. Hi xikombiso, Nhlavutelo 1:3 yi ri: “Wa tsaka loyi a hlayaka swi twakala ni lava twaka marito ya vuprofeta lebyi.” Ku engetela kwalaho, nkoka wo dzikisa mianakanyo, ku nga xiyenge xa nkoka xo dyondza, wu vekiwe erivaleni eka ndzayo leyi muapostola Pawulo a yi nyikeke Timotiya, leyi nge: “Anakanyisisa hi swilo leswi; u dzika eka swona.” Ha yini? “Leswaku ku ya emahlweni ka wena ku vonaka eka vanhu hinkwavo.”—1 Tim. 4:15.

Entiyisweni, ku tiva ku hlaya ni ku dyondza a hi xitiyisekiso xa leswaku vuswikoti lebyi byi ta vuyerisa munhu. Vanhu vo tala lava nga ni vuswikoti lebyi a va byi tirhisi; ematshan’weni ya sweswo, va endla swilo leswi nga riki swa nkoka. Hikwalaho, vatswari va nga endla yini leswaku vana va vona va ta navela ku va ni vutivi lebyi vuyerisaka?

Rirhandzu Ra Wena Ni Xikombiso Xa Wena

Vana va dyondza ku tsakela nkarhi wo dyondza loko va dyondzisiwa hi ndlela ya rirhandzu. Owen na Claudia, ku nga mpatswa lowu nga Vakreste, loko va tsundzuka vana va vona vambirhi va ri: “A va tshama va wu langutele hi mahlo-ngati nkarhi wo dyondza hikuva a wu ri nkarhi wo hlawuleka—a va titwa va sirhelelekile naswona va ntshunxekile. A va swi tiva leswaku a va ta kombiwa rirhandzu ni hi nkarhi wo dyondza.” Hambiloko vana va fika emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi lama nga ha tikaka, rirhandzu leri ri nga kona endyangwini hi nkarhi wo dyondza ri ta hambeta ri khumba ndlela leyi va titwaka ha yona hi ku dyondza. Vana va Owen na Claudia sweswi i maphayona naswona va hambeta va vuyeriwa hi ku rhandza ku hlaya ni ku dyondza, ku nga swilo leswi va dyondzisiweke swona.

Nchumu lowu pfunaka wa rirhandzu i xikombiso lexinene. Vana lava talaka ku vona vatswari va vona va hlaya va tlhela va dyondza, va ta teka swiendlo sweswo tanihi nchumu wa ntumbuluko evuton’wini bya vona. Kambe wena mutswari u nga xi veka njhani xikombiso xo tano loko swi ku tikela ku hlaya? Swi nga ha lava leswaku u tlhela u kambisisa swilo leswi u swi rhangisaka emahlweni kumbe u cinca langutelo leri u nga na rona hi ku hlaya. (Rhom. 2:21) Loko ku hlaya ku ri nchumu lowu u wu endlaka siku ni siku, sweswo swi ta va khumba swinene vana va wena. Ku hiseka ka wena—ngopfu-ngopfu ku hlaya Bibele, ku lunghiselela minhlangano ni dyondzo ya ndyangu—ku ta endla leswaku vana va wena va swi xiya leswaku swiendlo sweswo i swa nkoka.

 Xisweswo, rirhandzu ra wena ni xikombiso xa wena i swa nkoka eku endleni ka leswaku vana va wena va navela ku hlaya. Kambe hi wahi magoza lawa u nga ma tekaka leswaku u va khutaza?

Ku Pfuna Vana Leswaku Va Rhandza Ku Hlaya

Hi wahi magoza man’wana ya nkoka lawa u nga ma tekaka leswaku u fikelela pakani ya ku endla leswaku vana va wena va rhandza ku hlaya? Va nyike tibuku ku sukela loko va ha ri vatsongo. Nkulu un’wana la nga Mukreste loyi vatswari va yena va n’wi dyondziseke ku rhandza ku hlaya u ri: “Toloveta vana va wena ku khoma ni ku tirhisa tibuku. Loko va endla tano, va ta sungula ku ti rhandza naswona a va nge hanyi handle ka tona.” Hikwalaho, vana vo tala va rhandza tibuku leti sekeriweke eBibeleni to tanihi leyi nge Dyondza Eka Mudyondzisi Lonkulu ni leyi nge Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele, hambiloko va nga si kota ku hlaya. Loko u hlayela vana va wena tibuku toleto, u va dyondzisa ririmi u tlhela u va dyondzisa “timhaka ta moya ni marito ya moya.”—1 Kor. 2:13.

Va hlayele hi rito ra le henhla nkarhi na nkarhi. Titolovete ku hlayela vana va wena siku ni siku. Loko u endla tano u ta va u va dyondzisa mavitanelo lamanene ya marito naswona u ta endla leswaku va ya va rhandza ku hlaya. Ndlela leyi u hlayaka ha yona na yona i ya nkoka. Loko u hlaya hi ku hiseka na vona va ta endla tano. Entiyisweni, u nga ha kuma leswaku vana va wena va ta ku kombela leswaku u va hlayela xitori xin’we minkarhi yo tala. Loko va ku kombela leswaku u va hlayela, va hlayele. Hi ku famba ka nkarhi, va ta lava ku hlayeriwa switori swin’wana. Kambe tivonele leswaku a wu va sindzisi ku hlaya na wena. Yesu u veke xikombiso hi ku dyondzisa vayingiseri va yena “ntsena loko va ha kota ku yingisa.” (Mar. 4:33) Loko u nga va sindzisi vana va wena, va ta wu langutela hi mahlo-ngati nkarhi wo hlaya naswona u ta va ekusuhi ni pakani ya wena yo endla leswaku va rhandza ku hlaya.

Va endle va katseka naswona bulani hi leswi mi swi hlayaka. Lexi tsakisaka, va ta hatla va kota ku tsundzuka, ku vitana marito hi ndlela leyinene ni ku twisisa tinhlamuselo ta marito yo tala. Ku bula hi leswi mi swi hlayeke swi nga endla leswaku va endla nhluvuko lowukulu. Buku leyi vulavulaka hi ndlela yo pfuna vana leswaku va va vahlayi lavanene yi vula leswaku ku burisana swi pfuna vana leswaku va “dyondza marito lawa hi ku famba ka nkarhi swi nga ta lava leswaku va ma tsundzuka ni ku ma twisisa loko va ri karhi va hlaya.” Loko yi ya emahlweni yi ri: “Eka vana lava miehleketo ya vona leya ha kulaka yi tikarhatelaka ku dyondza, ku vulavurisana na vona i swa nkoka—loko u vulavurisana swinene na vona hi swilo swa nkoka . . . va ta ya va antswisa.”

Kombela vana va wena leswaku va ku hlayela naswona va khutaze ku vutisa swivutiso. U nga ha vutisa swivutiso kutani u ringanyeta tinhlamulo ta kona. Hi ndlela yoleyo vana va dyondza leswaku tibuku hi tona ti nga khoma rungula nileswaku marito lawa va ma hlayaka ma vula swo karhi. Ndlela leyi ya pfuna ngopfu-ngopfu loko leswi u swi hlayaka swi sekeriwe eRitweni ra Xikwembu, ku nga buku leyi nga ya nkoka swinene ku tlula hinkwato.—Hev. 4:12.

Kambe u nga rivali leswaku ku hlaya i vuswikoti lebyi rharhanganeke. Swi teka nkarhi naswona swi lava ku titoloveta leswaku u kota ku hlaya kahle. * Hikwalaho, khutaza vana leswaku va rhandza ku hlaya hi ku va bumabumela swi suka embilwini. Loko u bumabumela vana va wena u ta va khutaza leswaku va rhandza ku hlaya.

Ku Dyondza I Ka Nkoka Naswona Ka Tsakisa

Ku dyondzisa vana va wena ndlela yo dyondza swi endla leswaku va hlaya va ri ni xikongomelo. Ku dyondza swi katsa ku tiva vuxokoxoko bya rungula ro karhi ni ku twisisa ndlela leyi byi fambisanaka ha yona. Swi lava vuswikoti byo hlela, byo tsundzuka ni byo tirhisa rungula. Loko n’wana a kala a tiva ndlela yo dyondza ni ku twisisa ndlela leyi ku dyondza swi nga n’wi pfunaka ha yona, swi ta endla leswaku ku va ka nkoka naswona ku tsakisa.—Ekl. 10:10.

Va dyondzise leswi va faneleke va swi endla loko va dyondza. Dyondzo ya Ndyangu ya nimadyambu, ku burisana hi ndzimana ya siku ni swin’wana swo fana na swona swi nga va nkarhi lowunene wo dyondzisa vana va wena leswi va faneleke va swi endla  loko va dyondza. Ku tshamiseka ni ku nyikela nyingiso eka mhaka yo karhi hi nkarhi wo koma ku ta va dyondzisa ku dzikisa mianakanyo, ku nga xin’wana xa swilo leswi va faneleke va swi endla loko va dyondza. Ku tlula kwalaho, u nga kombela n’wana wa wena wa mufana leswaku a ku byela ndlela leyi leswi a ha ku swi dyondzaka swi fambisanaka ha yona ni leswi se a swi tivaka. Leswi swi n’wi dyondzisa ku pimanisa. Ha yini u nga kombeli n’wana wa wena wa nhwanyana leswaku a katsakanya leswi a swi hlayeke? Leswi swi ta n’wi pfuna leswaku a twisisa leswi swi vulaka swona a tlhela a swi tsundzuka. Ku pfuxeta, ku nga ku phindha tinhla ta nkoka endzhaku ko hlaya xihloko, i xin’wana xa swilo leswi nga va pfunaka ku tsundzuka, lexi u nga va dyondzisaka xona. Ni vana lavatsongo va nga dyondzisiwa ku tsala tinotsi to koma loko ku dyondziwa kumbe eminhlanganweni ya vandlha. Sweswo swi ta va pfuna leswaku va dzikisa mianakanyo! Maendlelo lawa yo olova ma ta endla leswaku dyondzo yi tsakisa yi tlhela yi va ya nkoka eka wena ni vana va wena.

Dyondzelani endhawini leyi holeke ni leyi nga riki na pongo. Ku tshama endhawini leyi holeke, leyi vana va vonaka kahle eka yona, leyi nga riki na pongo ni leyi va tshameke kahle eka yona swi ta endla leswaku swi va olovela ku dzikisa mianakanyo. Entiyisweni, ndlela leyi vatswari va ku tekaka ha yona ku dyondza i ya nkoka ngopfu. Manana un’wana u te: “I swa nkoka swinene leswaku nkarhi na nkarhi mi tinyika nkarhi wo hlaya ni ku dyondza. Leswi swi ta pfuna vana va wena ku hleleka. Va ta dyondza leswaku i yini leswi va faneleke va swi endla hi nkarhi wo karhi.” Vatswari vo tala a va va pfumeleli vana va vona ku endla swilo swo karhi hi nkarhi wo dyondza. Wanuna un’wana loyi a yi tivaka kahle mhaka yo dyondzisa vana u vule leswaku endlelo leri ra tirha swinene eku dyondziseni ka vana mikhuva leyinene yo dyondza.

Kandziyisa nkoka wa ku dyondza. Xo hetelela, pfuna vana va wena ku vona ndlela leyi va nga swi tirhisaka ha yona leswi va swi dyondzeke. Ku tirhisa rungula leri va ri dyondzeke swi kandziyisa xikongomelo xa xiviri xa ku dyondza. Makwerhu un’wana la ha riki muntshwa u ri: “Loko ndzi nga swi voni leswaku ndzi ta ri tirhisa njhani rungula leri ndzi ri dyondzaka, a swi ndzi oloveli ku ri dyondza. Kambe loko ndzi swi kota ku ri tirhisa, ndzi lava ku ri twisisa.” Loko vantshwa va swi vona leswaku ku dyondza i ndlela ya ku fikelela pakani ya nkoka, va ta dzika eku dyondzeni. Va ta sungula ku rhandza ku dyondza, tanihi leswi va rhandzaka ku hlaya.

Hakelo Ya Nkoka Ngopfu

Swilo leswi vana va wena va nga ta vuyeriwa ha swona hikwalaho ko va dyondzisa ku rhandza ku hlaya swi tele ngopfu, lerova a swi nga ta koteka ku swi tsala hinkwaswo eka xihloko lexi. Vuyelo byin’wana lebyi vana va nga vaka na byona i ku va swilo swi va fambela kahle exikolweni, entirhweni, va va ni vuxaka lebyinene ni vanhu van’wana, va twisisa misava leyi hi hanyaka eka yona ni ku va ni vuxaka lebyikulu ni vatswari va vona, hi nga ha vuli ku eneriseka loku tisiwaka hi ku hlaya ni ku dyondza.

Ku tlula kwalaho, ku rhandza ku dyondza swi nga pfuna vana va wena leswaku va va vanhu lava chavaka Xikwembu. Ku rhandza ku dyondza swi ta endla leswaku mianakanyo ni timbilu ta vona swi twisisa “ku anama ni ku leha ni ku tlakuka ni ku enta” ka ntiyiso wa Matsalwa. (Efe. 3:18) Entiyisweni, vatswari lava nga Vakreste va ni swo tala leswi va faneleke va swi dyondzisa vana va vona. Loko vatswari va tinyika nkarhi wo pfuna vana va vona va tlhela va endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku vutomi bya vona byi va ni masungulo lamanene, va ta va ni ntshembo wa leswaku eku heteleleni va ta hlawula ku va vagandzeri va Yehovha. Ku dyondzisa vana va wena ku va ni mikhuva leyinene yo dyondza swi ta va pfuna leswaku va va ni vuxaka lebyinene na Xikwembu va tlhela va byi hlayisa. Hikwalaho, u ni swivangelo swo tala swo khongela eka Yehovha leswaku a ku katekisa loko u ri karhi u tikarhatela ku khutaza vana va wena leswaku va rhandza ku hlaya ni ku dyondza.—Swiv. 22:6.

[Nhlamuselo ya le hansi]

 [Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 26]

Ku Hlaya . . .

• Va nyike tibuku

• Va hlayele hi rito ra le henhla

• Va endle va katseka

• Bulani hi leswi mi swi hlayaka

• Kombela vana va wena leswaku va ku hlayela

• Khutaza vana va wena ku vutisa swivutiso

Ku Dyondza . . .

• Veka xikombiso lexinene tanihi mutswari

• Letela vana va wena ku . . . 

○ dzikisa mianakanyo

○ pimanisa

○ katsakanya

○ pfuxeta

○ tsala tinotsi

• Dyondzelani endhawini leyi holeke ni leyi nga riki na pongo

• Kandziyisa nkoka wa ku dyondza