“Tumbela eVitweni Ra Yehovha”

“Kunene . . . ndzi ta siya vanhu lava va titsongahataka, lava va tivekaka ehansi, entiyisweni va ta tumbela evitweni ra Yehovha.”—SOF. 3:12.

1, 2. Hi xihi xidzedze xo fanekisela lexi nga ta fikela vanhu ku nga ri khale?

XANA u tshame u boheka ku balekela xidzedze lexi nga ni mpfula kumbe lexi nga ni xihangu hi ku tumbela ehansi ka buloho? Buloho ri nga ha ku sirhelela kahle eka xidzedze lexi nga ni mpfula kumbe lexi nga ni xihangu, kambe ri nge ku sirheleri ngopfu loko ku ri xihuhuri lexikulu.

² Ku ni muxaka wun’wana wa xidzedze lexi taka, lexi nga ta xungeta vutomi bya vanhu hinkwavo. I “siku ra xidzedze” xo fanekisela. “Siku [leri] lerikulu ra Yehovha” ri ta khumba vanhu hinkwavo. Hambiswiritano, hi nga byi kuma vutumbelo. (Hlaya Sofaniya 1:14-18.) Hi nga byi kuma njhani vutumbelo “esikwini ra ku hlundzuka ka Yehovha” leri nga ta fika ku nga ri khale?

Masiku Ya Xidzedze eMinkarhini Ya Ku Tsariwa Ka Bibele

3. Hi xihi “xidzedze lexi dzindzaka” lexi weleke mfumo wa Israyele wa tinyimba ta khume?

³ Siku ra Yehovha ri ta sungula hi ku herisa vukhongeri hinkwabyo bya mavunwa laha misaveni. Ku kambisisa matimu ya vanhu va Xikwembu va khale swi nga hi pfuna ku tiva leswaku hi nga byi kuma njhani vutumbelo. Esaya, loyi a hanyeke hi lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E, u fanise vuavanyisi bya Yehovha lebyi a byi ta wela mfumo wa Israyele wa tinyimba ta khume leti gwineheke ni “xidzedze lexi dzindzaka,” lexi vanhu a va nga ta swi kota ku xi balekela. (Hlaya Esaya 28:1, 2.) Vuprofeta byebyo byi hetiseke ro sungula hi 740 B.C.E. loko vuthu ra Asiriya ri hlasele tiko ra tinyimba teto, leti leyikulu ya tona eka ta khume a ku ri ya Efrayimi.

4. “Siku lerikulu ra Yehovha” ri wele Yerusalema hi ndlela yihi hi 607 B.C.E.?

⁴ Vuavanyisi lebyi weleke Vaisrayele lava nga tshembekangiki byi landzeriwe hi “siku lerikulu ra Yehovha,” leri weleke Yerusalema ni mfumo wa Yuda hi 607 B.C.E. Vanhu va le mutini wa Yuda va weriwe hi vuavanyisi byebyo hileswi na vona va hundzukeke vagwinehi. Vababilona lava a va rhangeriwe hi Nebukadnetsara va xungete muti wa Yuda ni ntsindza wa wona Yerusalema. Vayuda va ye va ya kombela mpfuno eka “vutumbelo bya mavunwa,” ku nga tiko ra Egipta leri va endleke ntwanano wa swa tipolitiki na rona. Nilokoswiritano, Vababilona va kukule “vutumbelo” byebyo ku fana ni xidzedze lexi onhetelaka lexi nga ni xihangu.—Esa. 28:14, 17.

5. Ku ta humelela yini eka vanhu va Xikwembu tanihi ntlawa loko ku lovisiwa vukhongeri hinkwabyo bya mavunwa?

⁵ Siku lerikulu ra Yehovha leri weleke Yerusalema a ku ri xikombiso xa vuavanyisi lebyi nga ta wela vukhongeri bya Vukreste lebyi gwineheke  bya le minkarhini ya hina. Ku tlula kwalaho, vukhongeri lebyin’wana lebyi nga riki bya Vukreste bya “Babilona Lonkulu,” ku nga mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, byi ta lovisiwa. Endzhaku ka sweswo, swiphemu leswi saleke swa mafambiselo ya swilo ya Sathana yo homboloka swi ta herisiwa. Kambe, vanhu va Xikwembu tanihi ntlawa va ta pona hikuva va tumbela eka Yehovha.—Nhlav. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.

Ku Sirhelela Vuxaka Bya Hina Ni Xikwembu Swin’we Ni Ku Ponisiwa Ka Hina

6. Vanhu va Yehovha va nga byi kuma njhani vutumbelo?

⁶ Vanhu va Xikwembu va nga byi kuma njhani vutumbelo hambi ku ri sweswi enkarhini lowu wa makumu? Vuxaka bya hina ni Xikwembu bya sirheleleka loko hi ‘anakanya hi vito ra xona’ hi mbilu hinkwayo ni ku xi tirhela hi ku hiseka. (Hlaya Malakiya 3:16-18.) Kambe hi fanele hi endla leswi engetelekeke ku tlula ku anakanya ntsena hi vito ra xona. Ha hlaya: “Un’wana ni un’wana loyi a vitanaka vito ra Yehovha u ta ponisiwa.” (Rhom. 10:13) Ku vitana vito ra Yehovha swa fambisana ni ku ponisiwa hi yena. Naswona vanhu vo tala va timbilu letinene va nga vona ku hambana exikarhi ka vanhu lava nga n’wi tirheliki ni Vakreste va ntiyiso lava “anakanyaka hi vito ra yena” hi xichavo lexikulu ni ku n’wi tirhela tanihi Timbhoni takwe.

7, 8. Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va pone hi ndlela yihi, naswona ndlela yoleyo yi fana njhani ni leyi Vakreste va namuntlha va nga ta pona ha yona?

⁷ Hambiswiritano, ku ponisiwa loku hi nga ta ku kuma a ku titsheganga hi ku va ni vuxaka ni Xikwembu ntsena. Xikwembu xi tshembisa ku ponisa vanhu va xona. Xikombiso xa sweswo xi vonake eka leswi humeleleke hi 66 C.E. endzhaku ka loko vuthu ra Rhoma leri a ri rhangeriwe hi Cestius Gallus ri rhendzele Yerusalema. Yesu a a profete leswaku masiku ya nhlomulo wolowo a ma ta “hungutiwa.” (Mat. 24:15, 16, 21, 22) Sweswo swi endleke loko vuthu ra Rhoma ri tshika ku rhendzela muti hi xitshuketa, leswi endleke leswaku “nyama” yin’wana, ku nga Vakreste va ntiyiso yi “ponisiwa.” Va swi kotile ku baleka emutini ni le tindhawini leti wu rhendzeleke. Van’wana va pele nambu wa Yordani naswona va kume vutumbelo etintshaveni leti nga evuxeni bya nambu wolowo.

⁸ Leswi humeleleke Vakreste volavo swa fana ni leswi humelelaka vanhu va Xikwembu namuntlha. Enkarhini lowu hundzeke, Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va lave vutumbelo naswona malandza ya Xikwembu namuntlha ma ta endla leswi fanaka. Hambiswiritano, sweswi a swi nge lavi leswaku va balekela endhawini yo karhi hi ku kongoma, hikuva Vakreste va ntiyiso va kumeka emisaveni hinkwayo. Hambiswiritano, loko ku herisiwa vukhongeri bya Vukreste lebyi gwineheke, “vahlawuriwa” ni vanghana va vona vo tshembeka va ta pona hi ku tumbela eka Yehovha ni le nhlengeletanweni yakwe leyi fanaka ni ntshava.

9. I vamani lava ringeteke ku endla leswaku vito ra Yehovha ri rivariwa? Nyika xikombiso.

⁹ Vukhongeri bya Vukreste lebyi gwineheke byi faneriwa hi ndzoviso lowu taka hikwalaho ka leswi vafundhisi va byona va nga va dyondzisangiki vanhu va vona ntiyiso hi Xikwembu ni milawu ya xona ni leswi va aleke ku tirhisa vito ra xona. Emalembeni lama nga exikarhi ka 500 na 1500, vito ra Xikwembu a ri tirhisiwa swinene eYuropa. Vito rero, leri yimeriwaka hi tinhlanga ta mune ta Xiheveru leti vuriwaka Tetragrammaton naswona hi ntolovelo ri hundzuluxeriwaka ri va YHWH (kumbe JHVH) hi ku landza mpfumawulo wa rona, a ri tsariwa eka timali ta nsimbi, emahlweni ka tiyindlu, etibukwini ni le Tibibeleni to tala hambi ku ri etikerekeni tin’wana ta Khatoliki ni ta Protestente. Hambiswiritano, mukhuva lowu tolovelekeke manguva lawa i ku susa vito ra Xikwembu eTibibeleni ni le tindhawini tin’wana. Xikombiso xa sweswo i Papila ra Nhlengeletano ya Vabixopo leyi vulavulaka hi ‘Vito ra Xikwembu’ ra June 29, 2008 leri humesiweke hi Vandlha ra Vugandzeri bya Xikwembu ni Milawu ya Xilalelo. Epapileni rero Kereke ya Rhoma Khatoliki yi lerise leswaku vito ra Xikwembu (Tetragrammaton) hi ku ya hi mahundzuluxelelo yo hambana-hambana ri fanele ri siviwa hi vito leri nge “Hosi.” Mupapa u lerise leswaku vito ra Xikwembu a ri fanelanga ri tirhisiwa eka tinsimu ni le ka swikhongelo ekerekeni ya Khatoliki. Naswona vafundhisi va vukhongeri byin’wana bya Vukreste  lebyi gwineheke ni lebyi nga riki bya Vukreste na vona va fihlele vagandzeri va timiliyoni malunghana nileswaku Xikwembu xa ntiyiso i mani.

Ku Sirheleriwa Ka Vanhu Lava Kwetsimisaka Vito Ra Xikwembu

10. Vito ra Xikwembu ri xiximiwa njhani namuntlha?

¹⁰ Ku hambana ni leswi vukhongeri byin’wana byi swi endlaka, Timbhoni ta Yehovha ti xixima ti tlhela ti kwetsimisa vito ra Xikwembu. Ti ri kwetsimisa hi ku ri tirhisa hi ndlela leyi xiximekaka. Yehovha u tsakisiwa hi lava n’wi tshembaka naswona u tiendla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu a lavaka ku va wona leswaku a katekisa ni ku sirhelela vanhu vakwe. “U xiya lava va lavaka vutumbelo eka yena.”—Nah. 1:7; Mint. 15:14.

11, 12. I vamani lava lweleke vito ra Yehovha emutini wa khale wa Yuda naswona i vamani lava endleke tano manguva lawa?

¹¹ Hambileswi vanhu vo tala emutini wa khale wa Yuda va veke vagwinehi, a ku ri ni van’wana lava ‘tumbeleke evitweni ra Yehovha.’ (Hlaya Sofaniya 3:12, 13.) Loko Xikwembu xi xupule muti wa Yuda hi ku pfumelela Vababilona leswaku va wu hlula naswona va teka vaaki va wona va va mahlonga, vanhu van’wana vo fana na Yeremiya, Baruku na Ebedi-meleke va ponisiwile. A va tshama “exikarhi” ka muti lowu gwineheke. Van’wana va tshame va tshembekile evuhlongeni. Hi 539 B.C.E., Vameda ni Vaperesiya lava a va rhangeriwe hi Korexe va hlule muti wa Babilona. Hi ku hatlisa Korexe u humese xileriso lexi pfumeleleke masalela ya Vayuda leswaku ma tlhelela etikweni ra rikwavo.

¹² Malunghana ni lava a va ta tiphina hi ku kondleteriwa koloko ka vugandzeri bya ntiyiso, Sofaniya u profete leswaku Yehovha a a ta va ponisa ni ku va tsakela. (Hlaya Sofaniya 3:14-17.) Swi ve tano ni le masikwini ya hina. Endzhaku ka ku simekiwa ka Mfumo wa Xikwembu etilweni, Yehovha u ntshunxe masalela ya vatotiwa lava tshembekeke evuhlongeni bya moya bya Babilona Lonkulu. Naswona ninamuntlha wa tsaka ha vona.

13. Hi wihi ntshunxeko lowu vanhu va matiko hinkwawo va wu kumaka?

¹³ Vanhu lava nga ni ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki emisaveni na vona va hume eka Babilona Lonkulu naswona va tsakela ku ntshunxiwa hi tlhelo ra moya eka tidyondzo ta mavunwa ta vukhongeri. (Nhlav. 18:4) Hikokwalaho, Sofaniya 2:3 yi hetiseka ngopfu eminkarhini ya hina: “Lavani Yehovha, n’wina hinkwenu lavo rhula va misava.” Lavo rhula va matiko hinkwawo, ku nga khathariseki leswaku va ni ntshembo wo ya hanya etilweni kumbe emisaveni, va tumbela evitweni ra Yehovha sweswi.

Vito Ra Xikwembu A Hi Xitshungulo

14, 15. (a) I yini leswi van’wana va swi tirhiseke tanihi switshungulo? (b) I yini leswi nga fanelangiki swi tirhisiwa tanihi switshungulo?

¹⁴ Vaisrayele van’wana a va teka tempele tanihi xitshungulo lexi a xi ta va sirhelela eka valala. (Yer. 7:1-4) Khale Vaisrayele a va teka areka ya ntwanano tanihi xitshungulo lexi a xi ta va sirhelela enyimpini. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Constantine Lonkulu u tsale X na P, ku nga maletere ya Xigriki yo sungula ya xithopo xa Xigriki lexi nge “Kreste” eka switlhangu swa vuthu rakwe hileswi a a tshemba leswaku ma ta ri sirhelela enyimpini. Naswona ku vuriwa leswaku Hosi Gustav Adolph wa Vumbirhi wa le Sweden, loyi a lweke enyimpini ya vukhongeri leyi veke ni madzolonga swinene eYuropa a a ambale havelo leri kombisiweke eka tluka 7. Xiya leswaku vito leri nge “Iehova” ri tsariwe ri ku dlaa hi le xifuveni xa havelo rero.

¹⁵ Vanhu van’wana va Xikwembu lava hlaseriweke hi madimona va tumbele eka Yehovha hi ku vitana vito rakwe hi rito leri tlakukeke. Hambiswiritano, nchumu lowu nga ni vito ra Xikwembu a wu fanelanga wu tekiwa kumbe wu tirhisiwa tanihi xitshungulo evuton’wini, onge hiloko wu ri ni matimba yo karhi yo sirhelela hi singita. Sweswo a swi vuli swona ku tumbela evitweni ra Yehovha.

Ndlela Leyi Hi Nga Tumbelaka Ha Yona Eka Yehovha Namuntlha

16. Hi nga tumbela njhani eka Yehovha hi tlhelo ra moya namuntlha?

¹⁶ Hi kuma vutumbelo namuntlha eka nsirhelelo wa moya lowu vanhu hinkwavo va Xikwembu va tiphinaka ha wona. (Ps. 91:1) “Hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” swin’we ni vakulu evandlheni  va hi lemukisa malunghana ni mikhuva ya misava leyi nga vekaka nsirhelelo wolowo ekhombyeni. (Mat. 24:45-47; Esa. 32:1, 2) Ehleketa leswaku hi lemukisiwe kangani malunghana ni ku hlongorisa rifuwo naswona xiya ndlela leyi swilemukiso sweswo swi hi sirheleleke ha yona eka makhombo lama nga onhaka vuxaka bya hina ni Xikwembu. Naswona ku vuriwa yini hi khombo ro hanya vutomi bya ku tigedlha, lebyi nga hi endlaka hi nga ha wu hisekeli ntirho wa Yehovha? Rito ra Xikwembu ri ri: “Ku nga khathali ka xihunguki hi kona ku nga ta va lovisa. Loko ku ri loyi a ndzi yingisaka, u ta tshama a sirhelelekile naswona a nge kavanyetiwi hi ku chava khombo.” (Swiv. 1:32, 33) Ku tikarhatela ku tshama hi basile emahanyelweni swi tlhela swi hi pfuna ku tshama hi sirhelelekile hi tlhelo ra moya.

17, 18. I yini lexi pfunaka vanhu va timiliyoni namuntlha ku tumbela evitweni ra Yehovha?

¹⁷ Nakambe ehleketa hi xikhutazo xa hlonga ro tshembeka xa leswaku hi yingisa xileriso xa Yesu xa ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo emisaveni hinkwayo leyi akiweke. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Sofaniya u vulavule hi ku cinca loku a ku ta pfuna vanhu leswaku va tumbela evitweni ra Xikwembu. Ha hlaya: “Enkarhini wolowo ndzi ta endla leswaku vanhu va hundzukela eka ririmi leri tengeke, leswaku hinkwavo va vitana vito ra Yehovha, va n’wi tirhela hi mbilu yin’we.”—Sof. 3:9.

¹⁸ Ririmi rero leri tengeke i yini? Ririmi leri tengeke i ntiyiso malunghana na Yehovha Xikwembu ni swikongomelo swakwe leswi nga eRitweni rakwe leri huhuteriweke. U va u ri eku vulavuleni ka ririmi rero loko u byela van’wana leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga swona hakunene ni ndlela leyi wu nga ta ri kwetsimisa ha yona vito ra xona, niloko u kandziyisa ku lweriwa ka vuhosi bya Xikwembu naswona u vulavula hi ku hiseka hi mikateko leyi nga heriki leyi vanhu vo tshembeka va nga ta tiphina ha yona. Hikwalaho ka leswi vanhu vo tala va vulavulaka ririmi leri ro fanekisela, va “vitana vito ra Yehovha” naswona “va n’wi tirhela hi mbilu yin’we.” Sweswi vanhu va timiliyoni emisaveni hinkwayo va tumbela eka Yehovha.—Ps. 1:1, 3.

19, 20. Ku tshembela eka “vutumbelo bya mavunwa” swi tsandzeke hi ndlela yihi eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele?

¹⁹ Emisaveni vanhu va boheka ku langutana ni swiphiqo leswikulu leswi nga ha vonakaka onge a swi nge tlhantlheki. Leswi va swi lavaka swinene ku tlhantlha swiphiqo sweswo, vo tala va ya lava mpfuno eka vanhu lava nga hetisekangiki. Kumbe va tshemba leswaku va ta kuma mpfuno eka minhlangano ya tipolitiki, ku fana ni Vaisrayele va khale lava minkarhi yin’wana va yeke va ya kombela mpfuno eka matiko lama va rhendzeleke, va endla mintwanano na wona. Kambe wa swi tiva leswaku sweswo a swi va pfunanga Vaisrayele. Ku hava minhlangano ya tipolitiki namuntlha, hambi ku ri Nhlangano wa Matiko, leyi nga tlhantlhaka swiphiqo swa vanhu hi ku helela. Kutani ha yini munhu a fanele a teka minhlangano ni mintwanano ya tipolitiki tanihi tindhawu leti a nga tumbelaka eka tona? Hi ndlela ya vuprofeta, Bibele yi yi vitana “vutumbelo bya mavunwa.” Swa fanela leswaku na wena u byi teka tano hikuva hinkwavo lava vekaka ntshembo wa vona eka byona va ta khomisiwa ribye.—Hlaya Esaya 28:15, 17.

 ²⁰ Ku nga ri khale xidzedze xo fanekisela lexi nga ni xihangu xa siku ra Yehovha xi ta wela misava. Makungu ya vanhu ma ta tsandzeka ku sirhelela vanhu; hambi ku ri rifuwo kumbe miako leyi sirhelelaka eka matlhari ya nyutliya. Esaya 28:17 yi ri: “Xihangu xi ta kukula vutumbelo bya mavunwa, mati ma ta khukhula ndhawu yo tumbela eka yona.”

21. Hi byihi vuyelo lebyi hi nga tiphinaka ha byona hi ku yingisa ndzimana ya lembe ya 2011?

²¹ Vanhu va ta kuma vutumbelo bya xiviri eka Yehovha Xikwembu xa vona sweswi ni loko swiendlakalo sweswo swa nkarhi lowu taka swi endleka. Vito ra Sofaniya leri vulaka leswaku “Yehovha U Tumbetile,” ri kombetela eka xihlovo xexo xa vutumbelo bya xiviri. Swa fanela leswi ndzimana ya lembe ya 2011 yi nga ndzayo ya vutlhari leyi nge: “Tumbela evitweni ra Yehovha.” (Sof. 3:12) Hambi ku ri sweswi hi fanele hi tumbela evitweni ra Yehovha, hi n’wi tshemba hi ku helela. (Ps. 9:10) Siku ni siku a hi tshameni hi ri karhi hi anakanya hi xitiyisekiso lexi huhuteriweke lexi nge: “Vito ra Yehovha i xihondzo xo tiya. Lowo lulama u tsutsumela eka xona naswona u kuma nsirhelelo.”—Swiv. 18:10.

Wa Tsundzuka Xana?

• Hi nga tumbela njhani evitweni ra Yehovha sweswi?

• Ha yini hi nga fanelanga hi tshembela eka “vutumbelo bya mavunwa”?

• Hi byihi vutumbelo lebyi hi tshembisiwaka byona enkarhini lowu taka?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]

Ndzimana ya lembe ya 2011 yi ri: “Tumbela evitweni ra Yehovha.”—Sofaniya 3:12.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 7]

Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”