Xixima Vukati Tanihi Nyiko Leyi Humaka Eka Xikwembu
Xixima Vukati Tanihi Nyiko Leyi Humaka Eka Xikwembu
“Hikokwalaho wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe naswona u fanele ku namarhela nsati wakwe, kutani va fanele va va nyama yin’we.”—GEN. 2:24.
1. Ha yini Yehovha swi n’wi fanela ku va hi n’wi xixima?
YEHOVHA XIKWEMBU, Musunguri wa vukati, swa n’wi fanela hakunene ku va hi n’wi xixima. Tanhi leswi a nga Muvumbi, Hosi leyi Lawulaka ni Tata wa hina wa le tilweni, swa n’wi fanela leswi a vuriwaka Munyiki wa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyinene ni nyiko yin’wana ni yin’wana leyi hetisekeke.” (Yak. 1:17; Nhlav. 4:11) Yoleyo i ndlela leyi a kombisaka ha yona rirhandzu rakwe lerikulu. (1 Yohane 4:8) Hinkwaswo leswi a hi dyondzisaka swona, hinkwaswo leswi a hi kombelaka swona ni hinkwaswo leswi a hi nyikaka swona, u swi endlela ku hi tsakisa ni ku hi vuyerisa.—Esa. 48:17.
2. Hi yihi milawu leyi Yehovha a yi nyikeke mpatswa wo sungula?
2 Bibele yi hlamusela vukati tanihi yin’wana ya tinyiko ‘letinene’ leti humaka eka Xikwembu. (Rhu. 1:9; 2:12) Loko Yehovha a catise mpatswa wo sungula Adamu na Evha, u va nyike milawu leyi kongomeke ya ndlela leyi vukati bya vona byi nga humelelaka ha yona. (Hlaya Matewu 19:4-6.) Loko a vo lo yingisa milawu ya Xikwembu, a va ta va va tshame va tsakile hilaha ku nga heriki. Hambiswiritano, hi vuphukuphuku va honise xileriso xa Xikwembu kutani va kuma vuyelo byo biha.—Gen. 3:6-13, 16-19, 23.
3, 4. (a) Vanhu vo tala namuntlha a va byi xiximi vukati na Yehovha Xikwembu hi ndlela yihi? (b) Hi swihi swikombiso leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?
3 Ku fana ni mpatswa wolowo wo sungula, vanhu vo tala namuntlha va endla swiboho evukatini handle ko ehleketa hi milawu ya Yehovha. Mimpatswa yin’wana yi tshama swin’we yi nga tekananga kumbe yi va ni swigangu, kasi van’wana va tibyela leswaku ku tekana ni munhu wa rimbewu leri fanaka swi lulamile naswona vukati byi nga dlayiwa ku tlhela ku ngheneriwa byin’wana. (Rhom. 1:24-32; 2 Tim. 3:1-5) A va na mhaka ni leswaku vukati i nyiko leyi humaka eka Xikwembu, naswona leswi va nga yi xiximiki nyiko yoleyo, swi kombisa leswaku ni Munyiki wa yona Yehovha Xikwembu a va n’wi xiximi.
4 Minkarhi yin’wana, hambi ku ri vanhu van’wana va Xikwembu va lahlekeriwa hi langutelo leri kongomeke ra xona hi vukati. Mimpatswa yin’wana ya Vakreste yi hlawule ku hambana kumbe ku dlaya vukati handle ka swivangelo swa Matsalwa. Swi nga papalatiwa njhani sweswo? Nawu wa Xikwembu lowu nga eka Genesa 2:24 wu nga va pfuna njhani Vakreste lava tekaneke leswaku va tiyisa vukati bya vona? Naswona lava lavaka ku nghenela vukati va nga tilunghiselela njhani? A hi kambisiseni mindyangu yinharhu leyi swi yi fambeleke kahle eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, leyi kombiseke ndlela leyi ku xixima Yehovha swi nga swa nkoka ha yona leswaku vukati byi tshama byi tiyile.
Hlakulela Vutshembeki
5, 6. Hi xihi xiyimo lexi kumbexana xi ringeke Zakariya na Elizabeta, naswona ku tshembeka ka vona ku va vuyerise njhani?
5 Zakariya na Elizabeta va endle swiboho leswinene va tlhela va tshembeka. Va tekane hileswi havumbirhi bya vona a va ri malandza ya Yehovha lama tshembekeke. Zakariya u endle mintirho yakwe ya vuprista hi ku tshembeka, naswona havumbirhi bya vona va hlayise Nawu wa Xikwembu hilaha va nga kotaka hakona. Entiyisweni a va ri ni swivangelo swo tala swo nkhensa Yehovha. Kambe loko a wu lo va endzela ekaya ra vona eYuda, a wu ta va u swi xiyile hi ku hatlisa leswaku a ku kayivela nchumu wun’we. A va nga ri na vana. Elizabeta a a ri mhika, naswona havumbirhi bya vona se a va dyuharile.—Luka 1:5-7.
6 EIsrayele wa khale, ku veleka a swi tekiwa swi ri swa nkoka swinene, naswona mindyangu ya kona hakanyingi a yi ri yikulu. (1 Sam. 1:2, 6, 10; Ps. 128:3, 4) Hi nkarhi wolowo wanuna wa Muisrayele a a dlaya vukati hi vukanganyisi loko nsati wakwe a nga veleki. Kambe Zakariya u tshame na Elizabeta hi ku tshembeka. Yena ni nsati wakwe a va lavanga tindlela ta vukanganyisi to dlaya vukati. Hambileswi ku pfumala vana swi va twiseke ku vava, va hambete va tirhela Yehovha hi ku tshembeka. Hi ku famba ka nkarhi Yehovha u va katekise swinene hi ku va nyika n’wana wa jaha hi singita loko se va dyuharile.—Luka 1:8-14.
7. Hi yihi ndlela yin’wana leyi Elizabeta a kombiseke ha yona leswaku wa tshembeka eka nuna wakwe?
7 Elizabeta u tlhele a kombisa ku tshembeka lokukulu hi ndlela yin’wana. Loko n’wana wa vona Yohane a velekiwa, Zakariya a a nga swi koti ku vulavula hikuva u hundzuke mbheveve hileswi a nga yi tshembangiki ntsumi ya Xikwembu. Kambe Zakariya u fanele a byele nsati wakwe hi ndlela yo karhi leswaku ntsumi ya Yehovha yi n’wi byele leswaku a thya n’wana vito ra “Yohane.” Vaakelani ni maxaka a va lava ku thya n’wana vito ra tata wakwe. Kambe Elizabeta u yingise xileriso xa nuna wakwe hi ku tshembeka. U te: “A swi nge vi tano nikatsongo, kambe u ta vuriwa Yohane.”—Luka 1:59-63.
8, 9. (a) Ku tshembana ku nga byi tiyisa njhani vukati? (b) Hi tihi tindlela tin’wana ta xiviri leti vatekani va nga kombisaka ku tshembana eka tona?
8 Mimpatswa leyi tekaneke namuntlha yi langutana ni ku hela matimba ni swiphiqo swin’wana, ku fana na Zakariya na Elizabeta. Vukati lebyi nga riki na ku tshembana a byi nge tlhaveriwi hi dyambu. Ku tlanga hi rirhandzu, ku hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu, vuoswi ni swilo swin’wana leswi nga xungeta vukati lebyi humelelaka swi nga dlaya ku tshembana evukatini. Naswona loko ku tshembana ku hela, rirhandzu ri sungula ku hola. Hi tindlela tin’wana, ku tshembeka evukatini swi fana ni rihlampfu leri biyelaka muti leswaku vaendzi lava nga laviwiki va nga koti ku nghena, xisweswo ri endla leswaku lava nga endzeni ka yindlu va titwa va sirhelelekile. Hikwalaho, loko nuna ni nsati va tshembana, va nga tshama swin’we va nga chavi nchumu naswona va phofulelana leswi nga etimbilwini ta vona, va endla leswaku rirhandzu ra vona ri kula. Hakunene ku tshembana i ka nkoka.
9 Yehovha u byele Adamu a ku: “Wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe naswona u fanele ku namarhela nsati wakwe.” (Gen. 2:24) Sweswo swi vula yini? Vuxaka lebyi ha un’we wa vona a a ri na byona ni vanghana swin’we ni maxaka a nga si nghenela vukati u fanele a byi hunguta. Vatekani va fanele va tikarhatela ku heta nkarhi wo tala swin’we ni ku khathalelana. A va ha fanelanga va rhangisa vanghana kumbe maxaka ivi vona va honisana; naswona a va fanelanga va pfumelela vatswari va vona va nghenelela eka swiboho swa vona kumbe etimhakeni leti va nga pfumelelaniki eka tona. Sweswi mpatswa wu fanele wu namarhelana. Wolowo i nawu wa Xikwembu.
10. I yini leswi nga ta pfuna vatekani ku hlakulela ku tshembana?
10 Hambi ku ri emindyangwini leyi avaneke hi tlhelo ra vukhongeri, ku tshembana swi tisa vuyelo lebyinene. Makwerhu un’wana wa xisati loyi nuna wakwe a nga riki Mbhoni u ri: “Ndzi nkhensa Yehovha hileswi a ndzi dyondziseke ku tiveka ehansi ka nuna wa mina ni ku va ni xichavo lexi enteke eka yena. Ku tshama ndzi tshembekile swi ndzi pfune ku hlakulela rirhandzu ni xichavo ku ringana malembe ya 47.” (1 Kor. 7:10, 11; 1 Pet. 3:1, 2) Kutani tirha hi matimba leswaku loyi u tekaneke na yena a titwa a sirhelelekile. Lava tindlela to tiyisekisa nuna wa wena kumbe nsati wa wena hi swiendlo kumbe hi marito leswaku i wa nkoka swinene eka wena. Loko u swi kota, u nga pfumeleli leswaku ku va ni munhu kumbe nchumu wo karhi lowu u wu rhandzaka ku tlula loyi u tekaneke na yena. (Hlaya Swivuriso 5:15-20.) Ron na Jeannette lava nga ni malembe yo tlula 35 va tekanile va ri: “Leswi hi endlaka leswi Xikwembu xi swi languteleke eka hina hi ku tshembeka, hi tsakile naswona vukati bya hina byi famba kahle.”
Vun’we Byi Tiyisa Vukati
11, 12. Akhwila na Prisila va tirhisane njhani (a) ekaya, (b) entirhweni wa vona wa ku tihanyisa (c) ni le vutirhelini bya Vukreste?
11 Loko muapostola Pawulo a vulavula hi vanghana vakwe ku nga Akhwila na Prisila, a nga vulavulanga hi un’wana a siya lowun’wana. Mpatswa wolowo lowu a wu tirhisana i xikombiso lexinene xa leswi Xikwembu a xi vula swona loko xi vule leswaku nuna ni nsati va fanele va va “nyama yin’we.” (Gen. 2:24) Nkarhi hinkwawo a va tirha swin’we ekaya ra vona, entirhweni wa vona wo tihanyisa ni le vutirhelini bya Vukreste. Hi xikombiso, loko Pawulo a fike ro sungula eKorinto, Akhwila na Prisila va n’wi rhambe hi mandla mambirhi leswaku a ta tshama ekaya ra vona, leri swi nga ha endlekaka leswaku u ri tirhise ku ringana nkarhi wo karhi endzhaku ka sweswo tanihi ndhawu leyi a endleleke eka yona mintirho yakwe. Endzhaku ka nkarhi, loko va ri aEfesa va tirhise kaya ra vona ku khomela minhlangano ya vandlha naswona va tirhe swin’we ku pfuna vapfumeri lavantshwa vo fana na Apolosi, leswaku va wu twisisa kahle ntiyiso. (Mint. 18:2, 18-26) Kutani mpatswa lowu lowu hisekaka wu ye eRhoma, laha wu tlheleke wu tirhisa kaya ra wona ku khomela minhlangano ya vandlha. Endzhaku ka nkarhi, wu tlhelele aEfesa wu ya tiyisa vamakwavo.—Rhom. 16:3-5.
12 Ku ringana nkarhi wo karhi, Akhwila na Prisila va tirhe na Pawulo entirhweni wa vona wo endla matende leswaku va kuma mali yo tihanyisa. Nakambe mpatswa lowu a wu tshama wu ri swin’we, wu tirhisana handle ko phikizana kumbe ku lwa. (Mint. 18:3) Entiyisweni, nkarhi lowu va wu heteke swin’we emintirhweni ya Vukreste hi wona lowu va pfuneke ku va ni vukati lebyi tiyeke hi tlhelo ra moya. Ku nga khathariseki leswaku a va ri eKorinto, aEfesa kumbe eRhoma va tiveke tanihi “vatirhi-kulorhi eka Kreste Yesu.” (Rhom. 16:3) A va tirha swin’we ku yisa emahlweni ntirho wo chumayela hi Mfumo kun’wana ni kun’wana laha a va tirhela kona.
13, 14. (a) Hi swihi swiyimo leswi nga herisaka vun’we evukatini? (b) Hi swihi swilo swin’wana leswi vatekani va nga swi endlaka leswaku va tiyisa vuxaka bya vona tanihi “nyama yin’we”?
13 Hikwalaho, ku va ni tipakani ni mintirho leyi fanaka swi tiyisa vukati. (Ekl. 4:9, 10) Khombo ra kona, mimpatswa yo tala namuntlha yi heta nkarhi wutsongo yi ri swin’we. Yi tirha tiawara to tala emintirhweni ya tona leyi hambaneke. Yin’wana yi tshamela ku famba hi ntirho kumbe ku ya tirhela ematikweni man’wana yi ri yoxe leswaku yi rhumela mali ekaya. Vatekani van’wana hambi loko va ri ekaya va tikuma va titshamele voxe hikwalaho ka leswi va hetaka nkarhi wo tala va hlalela thelevhixini, va tiendlela swilo leswi vona va swi rhandzaka, va tiphina hi mintlangu, va tlanga mintlangu ya vhidiyo kumbe va tirhisa Internet. Xana swi tano endyangwini wa wena? Loko swi ri tano, xana u nga lulamisa swiyimo swa wena leswaku mi heta nkarhi wo tala mi ri swin’we? Ha yini mi nga tirhi swin’we emintirhweni yo tanihi ku lunghiselela swakudya, ku hlantswa swibya kumbe ku basisa jarata? Xana mi nga tirha swin’we leswaku mi khathalela vana kumbe mi pfuna vatswari va n’wina lava dyuhaleke?
14 Xa nkoka ngopfu, nkarhi ni nkarhi tirhani swin’we emintirhweni leyi fambisanaka ni vugandzeri bya Yehovha. Ku dyondza ndzimana ya siku swin’we ni dyondzo ya ndyangu swi nga mi nyika nkarhi lowunene wo ehleketa hi swilo leswi fanaka ni ku va ni tipakani leti fanaka. Nakambe tirhani swin’we ensin’wini. Loko swi koteka ringetani ku phayona swin’we hambiloko swiyimo swa n’wina swi mi pfumelela ku phayona n’hweti yin’we kumbe lembe rin’we ntsena. (Hlaya 1 Vakorinto 15:58.) Makwerhu un’wana wa xisati loyi a phayoneke ni nuna wakwe u ri: “Ntirho wa nsimu a wu ri yin’wana ya tindlela leti a ti hi pfuna ku heta nkarhi swin’we naswona hi vulavurisana hi xitalo. Leswi havumbirhi bya hina a hi ri ni pakani leyi fanaka yo pfuna vanhu ensin’wini, ndzi xiye leswaku a hi khomisane swinene. Ndzi sungule ku n’wi tolovela swinene tanihi munghana ku nga ri tanihi nuna wa mina ntsena.” Ku fana na Akhwila na Prisila, loko mi ri karhi mi tirha swin’we emintirhweni leyi vuyerisaka, mi endla swilo leswi mi swi rhandzaka, swilo leswi mi swi rhangisaka evuton’wini ni swilo leswi mi toloveleke ku swi endla, hakatsongo-tsongo swi ta fambisana kukondza mi ehleketa hi ndlela leyi fanaka, mi titwa hi ndlela leyi fanaka ni ku endla swilo hi ndlela leyi fanaka tanihi “nyama yin’we.”
Rhangisani Xikwembu eVukatini Bya N’wina
15. Hi rihi goza leri endlaka leswaku vukati byi humelela? Hlamusela.
15 Yesu a a swi tiva leswaku i swa nkoka ku rhangisa Xikwembu evukatini. U vone Yehovha loko a catisa vanhu vo sungula. U vone ndlela leyi Adamu na Evha a va tsake ha yona loko va landzela nkongomiso wa Xikwembu ni maxangu lawa va veke na wona loko va wu honisile. Kutani loko Yesu a dyondzisa van’wana u phindhe nawu wa Tata wakwe lowu kumekaka eka Genesa 2:24. Nakambe u engetele a ku: “Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.” (Mat. 19:6) Hikwalaho, ku va ni xichavo lexi enteke eka Yehovha ka ha ri goza leri endlaka leswaku vatekani va va ni vukati lebyi tsakisaka ni lebyi humelelaka. Vatswari va Yesu, ku nga Yosefa na Mariya, va veke xikombiso lexinene emhakeni leyi.
16. Yosefa na Mariya va swi kombise njhani leswaku a va rhangisa vugandzeri bya Yehovha endyangwini wa vona?
16 Yosefa a a ri ni musa naswona a a xixima Mariya. Loko a kume leswaku Mariya u tikile, u lave ku n’wi tshika exihundleni ntsumi ya Xikwembu yi nga si n’wi hlamusela leswi humeleleke eka Mariya. (Mat. 1:18-20) Tanihi mpatswa, va yingise nawu wa Khezari naswona va tlhele va namarhela Nawu wa Muxe. (Luka 2:1-5, 21, 22) Naswona hambileswi a ku ri vavanuna ntsena lava a va fanele va ya eminkhubyeni leyikulu ya vukhongeri eYerusalema, Yosefa na Mariya a va ya lembe ni lembe ni swirho swa ndyangu wa vona. (Det. 16:16; Luka 2:41) Hi ndlela leyi swin’we ni tin’wana, mpatswa lowu lowu chavaka Xikwembu, a wu tiyimisele ku xi tsakisa naswona wu kombise xichavo lexi enteke evugandzerini bya xona. A swi hlamarisi leswi Xikwembu xi wu hlawuleke leswaku wu wundla N’wana wa xona hi nkarhi lowu a a ri ntsongo.
17, 18. (a) Hi tihi tindlela leti ha tona mimpatswa yi nga rhangisaka Xikwembu evukatini? (b) Swi ta yi vuyerisa njhani sweswo?
17 Xana na n’wina mi rhangisa vugandzeri bya Yehovha endyangwini wa n’wina? Hi xikombiso, loko mi endla swiboho swa nkoka, xana mi rhanga mi kambisisa milawu ya Bibele, mi khongela hi mhaka yoleyo ni ku lava mpfuno eka Mukreste la wupfeke? Kumbe, xana mi ringeta ku tlhantlha swiphiqo hi ku ya hi leswi mi swi ehleketaka kumbe leswi ehleketiwaka hi swirho swa ndyangu wa ka n’wina ni vanghana va n’wina? Xana mi tikarhatela ku tirhisa swiringanyeto swo tala leswi kandziyisiweke hi hlonga ro tshembeka malunghana ni vukati ni vutomi bya ndyangu? Kumbe mi landzela mindhavuko kumbe switsundzuxo leswi dumeke swa vanhu? Xana ma khongela nkarhi ni nkarhi ni ku dyondza swin’we, mi tivekela tipakani ta moya ni ku vulavula hi leswi mi nga swi rhangisaka endyangwini wa n’wina?
18 Loko Ray a vulavula hi malembe ya 50 lawa a ma heteke ni nsati wakwe va tsakile evukatini u ri: “A hi si tshama hi va ni xiphiqo lexi hi tsandzekeke ku xi tlhantlha, hikuva hi endle leswaku Yehovha a va xiphemu xa hina xa ‘ntambhu ya miluko yinharhu.’” (Hlaya Eklesiasta 4:12.) Danny na Trina va pfumelelana ni mhaka yoleyo. Va ri: “Vukati bya hina byi ve lebyi tiyaka hikwalaho ko tirhela Xikwembu swin’we.” Va ni malembe yo tlula 34 va tekanile naswona va tsakile. Loko minkarhi hinkwayo mi rhangisa Yehovha evukatini bya n’wina, u ta mi pfuna leswaku swi mi fambela kahle naswona u ta mi katekisa swinene.—Ps. 127:1.
Hambetani Mi Xixima Nyiko Ya Xikwembu
19. Ha yini Xikwembu xi nyike vanhu nyiko ya vukati?
19 Namuntlha vanhu vo tala va teka ku titsakisa ku ri nchumu wa nkoka. Kambe nandza wa Yehovha u vona swilo hi ndlela leyi hambaneke. Wa swi tiva leswaku Xikwembu xi lunghiselele vukati tanihi nyiko leswaku xi hetisisa xikongomelo xa xona. (Gen. 1:26-28) Loko Adamu na Evha a va xixime nyiko yoleyo, misava hinkwayo a yi ta va yi ri paradeyisi leyi teleke hi malandza ya Xikwembu yo lulama ni lama tsakeke.
20, 21. (a) Ha yini hi fanele hi teka vukati tanihi lebyi kwetsimaka? (b) Hi yihi nyiko leyi hi nga ta yi kambisisa eka vhiki leri taka?
20 Ku tlula kwalaho, malandza ya Xikwembu ma teka vukati tanihi ndlela yo xi dzunisa. (Hlaya 1 Vakorinto 10:31.) Hilaha hi swi voneke hakona, ku tshembeka, vun’we ni ku rhangisa Xikwembu evukatini swa xi tsakisa naswona swi tiyisa vukati. Ku nga khathariseki leswaku hi tilunghiselela ku nghenela vukati, hi ringeta ku byi tiyisa kumbe ku byi sirhelela, hi fanele hi sungula hi tiva leswaku vukati i vuxaka lebyi kwetsimaka lebyi sunguriweke hi Xikwembu. Loko hi yi tekela enhlokweni mhaka yoleyo swi ta hi susumetela ku tikarhatela ku endla swiboho swa vukati hi ku ya hi leswi tsariweke eRitweni ra Xikwembu. Kutani loko hi endla tano hi ta kombisa leswaku hi xixima nyiko ya vukati ni Munyiki wa yona, ku nga Yehovha Xikwembu.
21 I ntiyiso leswaku vukati a hi yona ntsena nyiko leyi Yehovha a hi nyikeke yona; naswona ku nghenela vukati a hi yona ntsena ndlela yo kuma ntsako evuton’wini. Exihlokweni lexi landzelaka, hi ta kambisisa nyiko yin’wana ya risima leyi humaka eka Xikwembu—nyiko ya ku nga ngheneli vukati.
U Nga Hlamula Njhani?
• Vakreste lava ngheneleke vukati va fanele va tshembeka hi ndlela yihi?
• Ha yini ku tirha swin’we hi vun’we swi tiyisa vukati?
• Hi tihi tindlela tin’wana leti mimpatswa yi nga pfumelelaka ku kongomisiwa hi Xikwembu ha tona?
• Hi nga n’wi xixima hi ndlela yihi Yehovha, Musunguri wa vukati?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Ku tirha swin’we swi pfuna mimpatswa leswaku yi tshama yi ri ni vun’we