‘Mawaku Ku Enta Ka Vutlhari Bya Xikwembu!’

“Mawaku ku enta ka rifuwo ni vutlhari ni vutivi bya Xikwembu! Vuavanyisi bya xona a byi lavisiseki, ni tindlela ta xona a ti landzeleriseki!”—RHOM. 11:33.

1. Hi rihi lunghelo lerikulu eka Vakreste lava khuvuriweke?

HI RIHI lunghelo lerikulu leri u tshameke u nyikiwa rona? Eku sunguleni, u nga ha ehleketa hi xiavelo lexi u tshameke u xi kuma evandlheni kumbe sagwadi leri u tshameke u ri kuma exikolweni kumbe entirhweni. Hambiswiritano, eka Vakreste lava khuvuriweke, lunghelo lerikulu leri hi nga na rona i ra ku va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso. Leswi swi endle leswaku hi “tiviwa hi xona.”—1 Kor. 8:3; Gal. 4:9.

2. Ha yini ku tiva Yehovha ni ku tiviwa hi yena ku ri lunghelo lerikulu swonghasi?

² Ha yini ku tiva Yehovha ni ku tiviwa hi yena ku ri lunghelo lerikulu swonghasi? Hikuva Yehovha a hi Munhu Lonkulu evuakweni hinkwabyo ntsena kambe u tlhela a va Musirheleri wa hinkwavo lava n’wi rhandzaka. Muprofeta Nahume u huhuteriwe ku tsala a ku: “Yehovha hi lonene, i khokholo esikwini ra maxangu. U xiya lava va lavaka vutumbelo eka yena.” (Nah. 1:7; Ps. 1:6) Entiyisweni, ntshembo wa hina wa vutomi lebyi nga heriki wu titshege hi ku va hi tiva Xikwembu xa ntiyiso ni N’wana wa xona, Yesu Kreste.—Yoh. 17:3.

3. Ku tiva Xikwembu swi katsa yini?

³ Ku tiva Xikwembu swi vula swo tala ku tlula ku tiva vito ra xona ntsena. Hi fanele hi xi tiva tanihi Munghana, hi twisisa swilo leswi xi swi rhandzaka ni leswi xi nga swi rhandziki. Nakambe ku hanya hi ku ya hi vutivi byebyo i swa nkoka hikuva swi kombisa leswaku hi xi tiva swinene Xikwembu. (1 Yoh. 2:4) Kambe ku ni nchumu wun’wana lowu lavekaka loko hi navela ku tiva Yehovha. A hi fanelanga hi tiva ntsena leswi a swi endleke kambe hi fanele hi tlhela hi tiva ndlela ni xivangelo lexi endleke leswaku a swi endla hi mukhuva wolowo. Loko hi ya hi swi twisisa swikongomelo swa Yehovha, swi ta hi susumetela swinene ku hlamala ‘ku enta ka vutlhari bya Xikwembu.’—Rhom. 11:33.

Xikwembu Lexi Nga Ni Xikongomelo

4, 5. (a) Rito leri nge “xikongomelo” ri vula yini hilaha ri tirhisiweke hakona eBibeleni? (b) Kombisa ndlela leyi xikongomelo xi nga hetisisiwaka ha yona hi tindlela to hlayanyana.

⁴ Yehovha i Xikwembu lexi nga ni xikongomelo naswona Bibele yi vulavula hi “xikongomelo [xakwe] lexi nga riki na makumu.” (Efe. 3:10, 11) Kahle-kahle xiga lexi xi vula yini? Hilaha ri tirhisiweke hakona eBibeleni, rito leri nge “xikongomelo,” ri vula pakani kumbe kungu ro karhi leri nga fikeleriwaka hi tindlela to hlayanyana.

⁵ Hi xikombiso: Munhu a nga ha tsakela ku ya endhawini yo karhi. Kutani pakani kumbe xikongomelo xakwe i ku fika endhawini yoleyo. A nga ha ehleketa hi swo famba ha swona ni magondzo yo hambana-hambana lawa a nga ma tirhisaka. Loko a ri karhi a famba egondzweni leri a ri hlawuleke, a nga ha langutana ni maxelo lawa a a nga ma langutelanga, ku tlimbana ka timovha ni ku pfariwa ka magondzo, leswi nga endlaka leswaku a famba hi gondzo rin’wana. Kambe ku nga khathariseki ku cinca loku a nga ku endlaka, u ta va a yi fikelerile pakani yakwe loko a fika laha a yaka kona.

6. Yehovha u swi kombise njhani leswaku u endle ku cinca lokukulu leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe?

⁶ Hilaha ku fanaka, Yehovha u endle ku cinca lokukulu leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe lexi nga riki na makumu. Leswi a anakanyelaka ntshunxeko wa ku tihlawulela lowu swivumbiwa swakwe leswi tlhariheke swi nga na wona, hi ku  hatlisa u cince ndlela leyi a xi hetisisaka ha yona xikongomelo xakwe. Hi xikombiso, a hi kambisiseni ndlela leyi Yehovha a xi hetisisaka ha yona xikongomelo xakwe malunghana ni Mbewu leyi tshembisiweke. Eku sunguleni, Yehovha u byele mpatswa wo sungula a ku: “Tswalanani mi andza, mi tata misava, mi yi fuma.” (Gen. 1:28) Xana ku xandzuka loku veke kona entangeni wa Edeni ku xi siverile xikongomelo xexo? Doo! Hi ku hatlisa Yehovha u teke goza hikwalaho ka xiyimo xexo lexintshwa hi ku tirhisa “gondzo” rin’wana leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe. U profete hi ku humelela ka “mbewu” leyi nga ta lunghisa leswi onhiweke hi vaxandzuki.—Gen. 3:15; Hev. 2:14-17; 1 Yoh. 3:8.

7. Hi dyondza yini eka nhlamuselo ya Yehovha hilaha yi tsariweke hakona eka Eksoda 3:14?

⁷ Vuswikoti bya Yehovha byo pfumelelana ni swiyimo leswintshwa loko a ri karhi a hetisisa xikongomelo xakwe byi fambisana ni nhlamuselo yakwe leyi a yi vuleke. Loko Muxe a byele Yehovha swihinga leswi nga ha vaka kona eka xiavelo lexi a nyikiweke xona, Yehovha u n’wi tiyisekise a ku: “‘Ndzi ta tikombisa ndzi ri lexi ndzi nga ta tikombisa ndzi ri xona.’ Naswona U tlhele a ku: ‘U ta byela vana va Israyele u ku, “Ndzi ta tikombisa u ndzi rhume eka n’wina.”’” (Eks. 3:14) Entiyisweni, Yehovha wa swi kota ku va nchumu wihi ni wihi lowu a lavaka ku va wona leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe hi ku helela. Leswi swi hlamuseriwa kahle hi muapostola Pawulo eka ndzima 11 ya buku ya Varhoma. Kwalaho u vulavula hi murhi wo fanekisela wa mutlhwari. Ku kambisisa xifaniso lexi swi ta endla leswaku hi ku tlangela swinene ku enta ka vutlhari bya Yehovha, ku nga khathariseki leswaku hi ni ntshembo wa ku ya etilweni kumbe wa ku hanya laha misaveni hilaha ku nga heriki.

Xikongomelo Xa Yehovha Malunghana Ni Mbewu Leyi Ku Profetiweke Ha Yona

8, 9. (a) Hi tihi tinhla ta mune ta xisekelo leti nga ta hi pfuna ku twisisa xifaniso xa murhi wa mutlhwari? (b) I nhlamulo ya xivutiso xihi leyi kombisaka ndlela leyi Yehovha a cincaka swilo ha yona leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe?

⁸ Leswaku hi twisisa xifaniso xa murhi wa mutlhwari, hi fanele hi tiva tinhla ta mune leti fambisanaka ni ku sungula ka xikongomelo xa Yehovha hi mbewu leyi ku profetiweke ha yona. Yo sungula, Yehovha u tshembise Abrahama leswaku “tinxaka hinkwato ta misava [a] ti ta tikatekisa” hi mbewu kumbe vatukulu vakwe. (Gen. 22:17, 18) Ya vumbirhi, tiko ra Israyele leri humeke eka Abrahama ri nyikiwe ntshembo wo tswala “mfumo wa vaprista.” (Eks. 19:5, 6) Ya vunharhu, loko vunyingi bya Vayuda byi nga n’wi amukelanga Mesiya, Yehovha u teke magoza man’wana leswaku a humesa “mfumo wa vaprista.” (Mat. 21:43; Rhom. 9:27-29) Yo hetelela, hambileswi Yesu a a ri xiphemu xo sungula xa mbewu ya Abrahama, van’wana va nyikiwe lunghelo ro va xiphemu xa mbewu yoleyo.—Gal. 3:16, 29.

⁹ Malunghana ni tinhla leti ta mune ta xisekelo, ebukwini ya Nhlavutelo hi kuma leswaku ntsengo wa vanhu va 144 000 va ta fuma na Yesu tanihi tihosi ni vaprista etilweni. (Nhlav. 14:1-4) Vanhu volavo va tlhela va vitaniwa “vana va Israyele.” (Nhlav. 7:4-8) Kambe, xana hinkwavo lava 144 000 i Vayuda? Nhlamulo ya xivutiso lexi yi kombisa ndlela leyi Yehovha a cincaka swilo ha yona leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe. Sweswi a hi kambisiseni ndlela leyi papila ra muapostola Pawulo leri a ri tsaleleke Varhoma ri hi pfunaka ha yona ku kuma nhlamulo.

“Mfumo Wa Vaprista”

10. Hi rihi lunghelo ro hlawuleka leri tiko ra Israyele a ri ri na rona?

¹⁰ Hilaha swi kombisiweke hakona eku sunguleni, tiko ra Israyele a ri ri ni lunghelo ro hlawuleka ro nyikela hi vanhu lava a va ta vumba “mfumo wa vaprista ni tiko ro kwetsima.” (Hlaya Varhoma 9:4, 5.) Kambe a ku ta humelela yini loko Mbewu leyi tshembisiweke yi fika? Xana Vayuda a va ta tswala nhlayo leyi heleleke ya Vaisrayele va moya va 144 000 lava a va ta va xiphemu xa vumbirhi xa mbewu ya Abrahama?

11, 12. (a) Ku hlawuriwa ka lava a va ta vumba Mfumo wa le tilweni ku sungule rini naswona Vayuda vo tala va nkarhi wolowo va hlamule njhani? (b) Yehovha u yi hlanganise njhani “nhlayo leyi heleleke” ya lava a va ta va mbewu ya Abrahama?

¹¹ Hlaya Varhoma 11:7-10. Vayuda hinkwavo  va lembe-xidzana ro sungula a va n’wi amukelanga Yesu. Kutani lunghelo ro tswala mbewu ya Abrahama ri tekiwile eka vona. Hambiswiritano, loko ku hlawuriwa ka lava a va ta vumba ‘mfumo wa le tilweni wa vaprista’ ku sungule hi Pentekosta ya 33 C.E., a ku ri ni Vayuda van’wana va timbilu letinene lava amukeleke xirhambo. Vayuda volavo lava a va ringana magidi ma nga ri mangani a va fana ni “masalela” loko va ringanisiwa ni Vayuda hinkwavo.—Rhom. 11:5.

¹² Kambe, Yehovha a a ta yi hlanganisa njhani “nhlayo leyi heleleke” ya lava a va ta va mbewu ya Abrahama? (Rhom. 11:12, 25) Xiya nhlamulo leyi vuriweke hi muapostola Pawulo: “A swi vuli swona leswaku rito ra Xikwembu ri tsandzekile. Hikuva a hi hinkwavo lava humaka eIsrayele [wa ntumbuluko] lava va nga “Israyele” wa xiviri. Naswona leswi va nga mbewu [vana] ya Abrahama a swi vuli swona leswaku hinkwavo i vana [xiphemu xa mbewu ya Abrahama] . . . Hileswaku, lava nga vana hi tlhelo ra nyama kahle-kahle a hi vana va Xikwembu, kambe vana va xitshembiso va tekiwa va ri mbewu.” (Rhom. 9:6-8) Kutani Yehovha a a nga sindzisi leswaku hinkwavo lava nga ta va xiphemu xa mbewu va va vatukulu va xiviri va Abrahama.

Xifaniso Xa Murhi Wa Mutlhwari

13. I yini lexi fanekiseriwaka hi (a) murhi wa mutlhwari, (b) rimitsu ra wona, (c) miri wa wona ni (d) marhavi ya wona?

¹³ Muapostola Pawulo u fanisa lava vaka xiphemu xa mbewu ya Abrahama ni marhavi ya murhi wo fanekisela wa mutlhwari. * (Rhom. 11:21) Murhi lowu wa mutlhwari wa le ntangeni wu fanekisela ku hetiseka ka xikongomelo xa Xikwembu malunghana ni ntwanano wa Abrahama. Rimitsu ra murhi lowu ra kwetsima naswona ri fanekisela Yehovha tanihi loyi a nyikaka Israyele wa moya vutomi. (Esa. 10:20; Rhom. 11:16) Miri wa murhi wu fanekisela Yesu tanihi xiphemu xo sungula xa mbewu ya Abrahama. Marhavi hinkwawo i “nhlayo leyi heleleke” ya lava katsiweke eka xiphemu xa vumbirhi xa mbewu ya Abrahama.

14, 15. I vamani lava ‘phatluriweke’ eka murhi wa mutlhwari wa le ntangeni naswona i vamani lava tlhomiweke eka wona?

¹⁴ Eka xifaniso xa murhi wa mutlhwari, Vayuda va ntumbuluko lava nga n’wi amukelangiki Yesu va fanisiwa ni marhavi ya mutlhwari lama ‘phatluriweke.’ (Rhom. 11:17) Xisweswo va lahlekeriwe hi lunghelo ra ku va xiphemu xa mbewu ya Abrahama. Kambe i vamani  lava a va ta va siva? Hi ku ya hi Vayuda va ntumbuluko lava tikukumuxeke hikwalaho ka leswi va nga vatukulu va nyama va Abrahama, mhaka ya leswaku va ta siviwa hi matiko a yi nga ta twisiseka. Kambe Yohane lowo Khuvula se a a va lemukisile leswaku loko Yehovha a rhandza ku endla tano, A nga vumbela Abrahama vana hi maribye.—Luka 3:8.

¹⁵ Kutani i yini leswi Yehovha a swi endleke leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe? Pawulo u hlamusele leswaku marhavi ya murhi wa mutlhwari lowu nga wa nhova ma tlhomiwe eka murhi wa mutlhwari wa le ntangeni leswaku ma siva lama phatluriweke. (Hlaya Varhoma 11:17, 18.) Xisweswo, Vakreste lava nga vamatiko lava totiweke hi moya, vo fana ni van’wana evandlheni ra le Rhoma, a va tlhomiwe hi ndlela yo fanekisela eka murhi lowu wo fanekisela wa mutlhwari. Hi ndlela yoleyo va ve xiphemu xa mbewu ya Abrahama. Eku sunguleni, a va fana ni marhavi ya mutlhwari wa nhova, a va nga ri na rona lunghelo ro va xiphemu xa ntwanano lowu wo hlawuleka. Kambe Yehovha u va pfulele ndlela yo va Vayuda va moya.—Rhom. 2:28, 29.

16. Muapostola Petro u ku hlamusele njhani ku sunguriwa ka tiko lerintshwa ra moya?

¹⁶ Muapostola Petro u hlamusele xiyimo lexi hi ndlela leyi: “Hikokwalaho, yena [Yesu Kreste] i wa nkoka eka n’wina [Vaisrayele va moya, ku katsa ni Vakreste lava nga Vamatiko], hikuva mi vapfumeri; kambe eka lava va nga pfumeriki ‘rona ribye leri vaaki va ri aleke ri ve nhloko ya yinhla,’ ni ‘ribye ra ku khugula ni ribye lerikulu ra xikhunguvanyiso.’ . . . Kambe n’wina mi ‘rixaka leri hlawuriweke, vaprista va vuhosi, tiko ro kwetsima, tiko leri nga nhundzu yo hlawuleka, leswaku mi byi twarisa hinkwako-nkwako vunene’ bya loyi a mi vitaneke mi huma emunyameni mi nghena eku vonakaleni kakwe loku hlamarisaka. Hikuva khale a mi nga ri tiko kambe sweswi mi tiko ra Xikwembu; a mi ri lava nga kombisiwangiki tintswalo, kambe sweswi mi lava kombisiweke tintswalo.”—1 Pet. 2:7-10.

17. Leswi Yehovha a swi endleke a ku ri nchumu lowu ‘nga riki wa ntumbuluko’ hi ndlela yihi?

 ¹⁷ Yehovha u endle nchumu lowu vo tala a va ta wu teka wu nga languteriwanga nikatsongo. Pawulo u hlamusele leswi endlekeke tanihi nchumu lowu ‘nga riki wa ntumbuluko.’ (Rhom. 11:24) Swi endlekise ku yini sweswo? Swi nga ha tikomba swi nga tolovelekanga naswona swi nga ri swa ntumbuluko ku tlhoma rhavi ra murhi wa nhova eka murhi wa le ntangeni; kambe sweswo a swi endliwa hi varimi van’wana va lembe-xidzana ro sungula. * Hilaha ku fanaka, Yehovha u endle nchumu lowu hlamarisaka swinene. Hi ku ya hi Vayuda, Vamatiko a va nga ta swi kota ku humesa mihandzu leyi amukelekaka. Hambiswiritano, Yehovha u endle leswaku Vamatiko volavo va va xiphemu xa “tiko” leri humesaka mihandzu ya Mfumo. (Mat. 21:43) Ku sukela loko Korneliyo, munhu wa Matiko wo sungula ku hundzuka loyi a nga yimbangiki, a totiwe hi moya lowo kwetsima hi 36 C.E., lunghelo leri ri pfulekele vanhu lava nga yimbangiki lava nga riki Vayuda leswaku va tlhomiwa eka murhi lowu wo fanekisela wa mutlhwari.—Mint. 10:44-48. *

18. Hi rihi lunghelo leri Vayuda va ntumbuluko va veke na rona endzhaku ka 36 C.E.?

¹⁸ Xana leswi swi vula leswaku endzhaku ka 36 C.E., a ka ha vanga ni lunghelo rin’wana leri pfulekeleke Vayuda va ntumbuluko leswaku va va xiphemu xa mbewu ya Abrahama? E-e. Pawulo u hlamusele a ku: “Na vona [Vayuda va ntumbuluko] va ta tlhomiwa loko va nga tshami eku kayiveleni ka vona ripfumelo; hikuva Xikwembu xa swi kota ku va tlhoma nakambe. Hikuva loko u tsemiwe emurhini wa mutlhwari lowu nga wa nhova hi ntumbuluko kutani u tlhomiwa emurhini wa mutlhwari wa le ntangeni hi ndlela leyi nga riki ya ntumbuluko, lava va nga va ntumbuluko va ta tlhomiwa swinene emurhini wa vona vini wa mutlhwari!” *—Rhom. 11:23, 24.

“Tiko Hinkwaro Ra Israyele Ri Ta Ponisiwa”

19, 20. I yini leswi Yehovha a swi hetisisaka hilaha swi kombisiwaka hakona hi murhi wo fanekisela wa mutlhwari?

¹⁹ Xikongomelo xa Yehovha malunghana na “Israyele wa Xikwembu” xi le ku hetisekeni hi ndlela leyi hlamarisaka. (Gal. 6:16) Hilaha Pawulo a vuleke hakona, “tiko hinkwaro ra Israyele ri ta ponisiwa.” (Rhom. 11:26) Hi nkarhi lowu faneleke wa Yehovha, “tiko hinkwaro ra Israyele,” ku nga nhlayo leyi heleleke ya Vaisrayele va moya, ri ta va tihosi ni vaprista etilweni. Ku hava nchumu lowu nga sivelaka xikongomelo xa Yehovha!

²⁰ Hilaha swi profetiweke hakona, mbewu ya Abrahama, ku nga Yesu Kreste ni lava 144 000, va ta tisela “vanhu va matiko” mikateko. (Rhom. 11:12; Gen. 22:18) Hi ndlela yoleyo, vanhu hinkwavo va Xikwembu va ta vuyeriwa eka lunghiselelo leri. Entiyisweni, loko hi ri karhi hi kambisisa ndlela leyi Yehovha a xi hetisisaka ha yona xikongomelo xakwe lexi nga riki na makumu, hi hlamarisiwa hi “ku enta ka rifuwo ni vutlhari ni vutivi bya Xikwembu.”—Rhom. 11:33.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Hi dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha a xi hetisisaka ha yona xikongomelo xakwe?

• Eka Varhoma ndzima 11, i yini leswi fanekiseriwaka hi . . .

murhi wa mutlhwari?

rimitsu ra wona?

miri wa wona?

marhavi ya wona?

• Ha yini ku tlhoma marhavi a ku ri endlelo leri ‘nga riki ra ntumbuluko’?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

 Ha Yini Ku Tlhomiwa Marhavi Ya Murhi Wa Mutlhwari Lowu Nga Wa Nhova?

▪ Lucius Junius Moderatus Columella a a ri socha tlhelo n’wamapurasi wa Murhoma loyi a a hanya hi lembe-xidzana ro sungula C.E. U dume ngopfu hikwalaho ka tibuku ta 12 leti a ti tsaleke leti vulavulaka hi vutomi ni vurimi bya le tikweni.

Ebukwini yakwe ya vuntlhanu, u tshahe xivuriso lexi xa khale: “Loyi a rimaka murhi wa mutlhwari, u kombela mbhandzu eka wona; loyi a chelaka vulongo eka wona, u kombela mbhandzu; loyi a wu tshenaka, u wu sindzisa leswaku wu tswala mbhandzu.”

Endzhaku ko hlamusela mirhi leyi kulaka kahle kambe yi nga tswaliki mihandzu, u ringanyete endlelo leri landzelaka: “Swa antswa ku kovotla mbhovo hi xo kovotla ha xona kutani u hoxa rhavi ro tsakama ra mutlhwari wa nhova eka mbhovo yoleyo ri khoma kahle; kutani murhi wolowo wu ta sungula ku tswala ngopfu onge hiloko wu nonisiwile.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Xana wa xi twisisa xifaniso xa murhi wo fanekisela wa mutlhwari?