Xana U Ta Wu Landzela Nkongomiso Wa Yehovha Wa Rirhandzu?
Xana U Ta Wu Landzela Nkongomiso Wa Yehovha Wa Rirhandzu?
“Ndzi yi vengile ndlela yin’wana ni yin’wana ya vunwa.”—PS. 119:128.
1, 2. (a) Loko u kombela ku kombiwa ndlela hi munghana wa wena, hi xihi xilemukiso lexi u tsakelaka ku xi kuma naswona ha yini? (b) I yini leswi Yehovha a hi lemukisaka ha swona naswona ha yini?
ANAKANYA hi mhaka leyi: U lava ku ya endhawini yo karhi kambe u lava mpfuno hikuva a wu yi tivi kahle ndlela. U ni munghana la yi tivaka kahle ndlela. Tanihi leswi u n’wi tshembaka, u kombela mpfuno eka yena. U ku byela leswaku u famba njhani, a tlhela a ku nyika switsundzuxo leswi nga ta ku pfuna ku papalata makhombo loko u ri endleleni. Hi xikombiso, wa ku lemukisa leswaku egondzweni ra kona ku ni mfungho lowu lahlaka vanhu. Vo tala va wu landzerile kutani va lahleka. Xana a wu ta xi tsakela xilemukiso xakwe ni ku xi tekela enhlokweni? Na hina hi le riendzweni hi ndlela yo karhi. Riendzo ra hina ri hi yisa evuton’wini lebyi nga heriki. Yehovha i munghana wa hina naswona u hi nyika nkongomiso lowu hi wu lavaka leswaku hi ta hanya hilaha ku nga heriki. U tlhela a hi lemukisa hi makhombo lawa ma nga endlaka leswaku hi nga n’wi yingisi.—Det. 5:32; Esa. 30:21.
2 Eka xihloko lexi ni lexi landzelaka hi ta bula hi man’wana ya makhombo wolawo. Tsundzuka leswaku munghana wa hina ku nga Yehovha Xikwembu, u hi lemukisa hi makhombo wolawo hikuva wa hi rhandza. U lava leswaku hi hanya hilaha ku nga heriki. Swi n’wi twisa ku vava loko vanhu va endla swiboho leswi hoxeke kutani va tshika ku n’wi tirhela. (Ezek. 33:11) Exihlokweni lexi hi ta vulavula hi makhombo manharhu. Khombo ro sungula ri huma eka vanhu van’wana kasi ra vumbirhi ri le ndzeni ka hina. Khombo ra vunharhu ri huma eka swilo leswi nga riki swa xiviri kambe ri ni khombo swinene. Hi fanele hi tiva leswaku i yini makhombo wolawo nileswaku Yehovha u hi pfuna njhani leswaku hi ma papalata. Mutsari un’wana wa Bibele a a ma tiva makhombo wolawo naswona u te: “Ndzi yi vengile ndlela yin’wana ni yin’wana ya vunwa.” (Ps. 119:128) A a venga swilo hinkwaswo leswi a swi ta n’wi sivela ku yingisa Yehovha. Xana na wena u titwa hi ndlela yoleyo? A hi vulavuleni hi ndlela leyi hi nga tiyimiselaka ha yona ku papalata ‘ndlela yin’wana ni yin’wana ya vunwa.’
U Nga ‘Landzeleli Ntshungu’
3. (a) Loko hi ri eriendzweni, ha yini swi nga ha vaka ni khombo ku landzela vanhu van’wana loko hi nga yi tivi ndlela leyi faneleke? (b) Hi wihi nawu wa nkoka lowu hi wu kumaka eka Eksoda 23:2?
3 Tianakanye u ri eriendzweni ro leha ivi hi xitshuketa u nga ha yi tivi ndlela leyi u faneleke u famba ha yona. U vona vanhu vo tala va hlawula ku famba hi ndlela yo karhi. Swi nga olova ku va landzela. Kambe swi ni khombo ku famba hi ndlela yo karhi hileswi vanhu vo tala va fambaka ha yona. Kumbexana a va yi kona laha wena u lavaka ku ya kona. Kumbe na vona va nga ha va va lahlekile ku fana na wena. Xikombiso lexi xi hi pfuna ku twisisa dyondzo leyi Yehovha a a lava ku yi dyondzisa Vaisrayele eka wun’wana wa milawu leyi a a va nyike yona. Yehovha u vulavule ni vaavanyisi ni lava a va ri timbhoni loko ku tengiwa milandzu. U va lemukise hi khombo ro landzela ntshungu ni ra ku endla swiboho leswi hoxeke leswaku va tsakisa vanhu van’wana. (Hlaya Eksoda 23:2.) Swa olova swinene leswaku vanhu lava nga hetisekangiki va endla tano. Kambe nawu lowu nge “u nga tshuki u landzelela ntshungu” a wu nga kongomisiwanga ntsena eka vaavanyisi ni timbhoni leti a ti va kona loko ku tengiwa milandzu.
4, 5. Hi rini laha Yoxuwa na Kalebe va veke ekhombyeni ro landzelela ntshungu, kambe i yini leswi va pfuneke leswaku va va ni xivindzi?
4 Hi nga ha va ekhombyeni ro landzelela ntshungu eswiyin’weni swo tala evuton’wini. Swiyimo leswi swi nga ha humelela hi xitshuketa naswona swi nga hi tikela swinene ku endla leswi hambaneke ni leswi van’wana va swi endlaka. Hi xikombiso, anakanya hi leswi humeleleke Yoxuwa na Kalebe. Vaisrayele lavambirhi ni vavanuna van’wana va khume va ye va ya kambela Tiko leri Tshembisiweke. Loko va vuya vavanuna va khume va vule swin’wana hi Tiko leri Tshembisiweke leswi endleke leswaku Vaisrayele van’wana va va ni rhumbyana. Hi xikombiso, va vule leswaku vanhu va tiko rero i swihontlovila leswi humaka endyangwini wa Manefilimi. (Gen. 6:4) Sweswo a ku nga ri ntiyiso hikuva Manefilimi hinkwawo a ma file hi nkarhi wa Ndhambi ya Nowa leyi a yi ri ni madzana ya malembe yi ve kona naswona a ma nga ri na vana. Kambe Vaisrayele va tshembe leswi vuriweke hi vavanuna volavo va khume hikuva ripfumelo ra vona a ri tsanile. Loko munhu a ri ni ripfumelo leri tsaneke u tshika ku tshemba Xikwembu kutani a sungula ku tshemba mavonelo ya vanhu lama hoxeke. Hi ku hatlisa Vaisrayele vo tala va sungule ku ehleketa leswaku a va fanelanga va landzela nkongomiso wa Yehovha wo ya nghena eTikweni leri Tshembisiweke. I yini leswi Yoxuwa na Kalebe va swi endleke exiyin’weni xexo xo tika?—Tinhl. 13:25-33.
5 Yoxuwa na Kalebe a va wu landzelelanga ntshungu. Hambileswi Vaisrayele a va nga swi lavi ku twa ntiyiso, vavanuna lavambirhi a va chavanga ku wu vula. Va endle leswi lulameke hambiloko Vaisrayele va lava ku va dlaya! I yini lexi endleke leswaku va va ni xivindzi? I ripfumelo leri a va ri na rona eka Yehovha. Loko munhu a ri ni ripfumelo leri tiyeke eka Yehovha Xikwembu, u tshemba leswi A swi vulaka ku nga ri leswi vuriwaka hi vanhu lava nga ni mavonelo lama hoxeke. Loko Yoxuwa na Kalebe va vulavula hi ripfumelo ra vona eka Yehovha endzhakunyana, va byele vanhu hinkwavo leswaku minkarhi hinkwayo u hetisisa switshembiso swakwe. (Hlaya Yoxuwa 14:6, 8; 23:2, 14.) Yoxuwa na Kalebe a va rhandza Xikwembu xa vona naswona a va xi tshemba. A va nga lavi ku endla swilo leswi a swi ta hlundzukisa Yehovha leswaku va tsakisa vanhu van’wana. Xisweswo a va wu landzelelanga ntshungu naswona i xikombiso lexinene ngopfu eka hina namuntlha.—Tinhl. 14:1-10.
6. Hi le swiyin’weni swihi laha hi nga vaka ekhombyeni ro landzela ntshungu?
6 Xana na wena u pfa u lava ku landzela ntshungu? Vanhu vo tala a va n’wi xiximi Yehovha. Va ehleketa leswaku leswi a swi vulaka hi swilo leswinene ni leswo biha i vuhunguki. Va ni mavonelo ya vona hi swilo leswinene ni leswo biha naswona va ringeta ku hi endla hi tshemba mavonelo wolawo. Hi xikombiso, va vula leswaku a ku na lexi hoxeke hi minongonoko ya thelevhixini, tifilimi ni mintlango ya khompyuta leswi kombisaka timhaka ta masangu, madzolonga ni vungoma. (2 Tim. 3:1-5) U swi hlawula njhani swilo leswi wena ni ndyangu wa wena mi nga ta tihungasa ha swona? Xana u hlawula swilo tanihi leswinene kumbe leswo biha hileswi u kuceteriwaka hi leswi van’wana va swi vulaka ni ku swi endla? Loko u endla swiboho hi ndlela yoleyo, swi vula leswaku u landzela ntshungu.
7, 8. (a) Hi ma letela njhani ‘matimba ya hina ya ku twisisa,’ naswona ha yini ku ma letela swi ri swa nkoka ku tlula ku landzela ntsena nxaxamelo wa milawu? (b) Ha yini swi ku tsakisa ku vona xikombiso lexinene xa vantshwa vo tala lava nga Vakreste?
7 Yehovha u hi nyike nyiko ya risima leswaku yi hi pfuna ku endla swiboho. Nyiko yoleyo i vuswikoti byo anakanya hi vukheta hi swilo kutani hi hlawula exikarhi ka leswinene ni leswo biha. Bibele yi vula leswaku nyiko leyi i ‘matimba ya hina ya ku twisisa’ naswona yi vula leswaku hi fanele hi ma letela “hi ku ma tirhisa.” (Hev. 5:14) A hi nge ma leteli matimba ya hina ya ku twisisa loko hi endla ntsena leswi van’wana va swi endlaka kumbe loko hi langutela leswaku van’wana va hi byela leswi hi faneleke hi swi endla. Hi fanele hi tirhisa ripfalo ra hina ni ku tiendlela swiboho eka swilo swo tala. Hi xikombiso, vanhu va Yehovha a va fanelanga va langutela leswaku un’wana a va endlela swiboho kumbe a va nyika nxaxamelo wa tifilimi, tibuku ni ti-Web site ta Internet leti va faneleke va ti papalata. Loko a hi landzela nxaxamelo, a hi ta lava nxaxamelo lowuntshwa nkarhi ni nkarhi. (1 Kor. 7:31) Kambe xivangelo-nkulu lexi endlaka hi nga languteli leswaku van’wana va hi endlela swiboho hileswi hi lavaka ku tirhisa vuswikoti byo endla swiboho lebyi Yehovha a hi nyikeke byona. Yehovha u lava leswaku hi anakanya hi vukheta hi leswi Bibele yi swi vulaka, hi khongelela nkongomiso wakwe kutani hi endla swiboho leswi n’wi tsakisaka.—Efe. 5:10.
8 Vanhu van’wana a va nge swi tsakeli loko hi endla swiboho leswi pfumelelanaka ni Bibele. Hi xikombiso, swa va tikela swinene vantshwa lava nga Vakreste exikolweni hikuva minkarhi hinkwayo van’wana va ringeta ku va endlisa leswi endliwaka hi vanhu hinkwavo. (1 Pet. 4:4) Kambe vantshwa vo tala lava nga Vakreste a va wu landzeli ntshungu. Swa tsakisa ku vona vantshwa ni vanhu lavakulu lava nga Vakreste va kombisa ripfumelo hilaha Yoxuwa na Kalebe va endleke hakona.
Mi Nga Landzeli “Timbilu Ta N’wina Ni Mahlo Ya N’wina”
9. (a) Loko u ri eriendzweni ha yini swi nga ha vaka ni khombo ku hlawula gondzo ro karhi hikwalaho ka leswi u ri rhandzaka? (b) Ha yini nawu lowu kumekaka eka Tinhlayo 15:37-39 a wu ri wa nkoka eka Vaisrayele?
9 Khombo ra vumbirhi leri hi nga ta vulavula ha rona ri huma endzeni ka hina. Anakanya hi mhaka leyi: U ya endhawini yo karhi naswona u ni mepe lowu nga ta ku pfuna ku fika endhawini yoleyo. Ku ta humelela yini loko wo tshika ku tirhisa mepe wolowo ivi u hlawula ku teka gondzo rin’wana ni rin’wana leri u anakanyaka leswaku ri ni tindhawu to xonga? U nge fiki laha u yaka kona. Emhakeni leyi, anakanya hi nawu wun’wana lowu Yehovha a wu nyikeke Vaisrayele va khale. Vanhu vo tala namuntlha swi nga ha va tikela ku twisisa nawu lowu vulavulaka hi madziva ni tingoti ta wasi. (Hlaya Tinhlayo 15:37-39.) Xana wa swi twisisa leswaku ha yini nawu lowu a wu ri wa nkoka? Ku yingisa nawu wolowo swi pfune vanhu va Xikwembu ku hambana ni matiko ya vuhedeni lawa a ma va rhendzerile. Sweswo a swi ri swa nkoka leswaku va tshama va ri karhi va amukeleka eka Yehovha. (Lev. 18:24, 25) Hambiswiritano, nawu wolowo wu tlhela wu paluxa nkucetelo lowu nga ni khombo lowu nga endzeni ka hina lowu nga ha endlaka leswaku hi nga byi kumi vutomi lebyi nga heriki. Njhani?
10. Yehovha u swi kombise njhani leswaku u va tiva kahle vanhu?
10 Xiya xivangelo lexi Yehovha a xi nyikeke vanhu vakwe malunghana ni nawu wolowo: “Mi nga tshuki mi famba hi ku landzela timbilu ta n’wina ni mahlo ya n’wina.” Yehovha u va tiva kahle vanhu. U swi tiva kahle leswaku timbilu ta hina, ku nga munhu loyi hi nga yena endzeni, ti kanganyisiwa hi ku olova hi leswi hi swi vonaka. Hikwalaho Bibele ya hi lemukisa yi ku: “Mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo naswona yi ni khombo. I mani la nga yi tivaka?” (Yer. 17:9) Kutani, xana wa swi xiya leswaku a swi fanerile leswaku Yehovha a nyika Vaisrayele xitsundzuxo lexi? A a swi tiva leswaku a va ta languta vanhu lava nga vahedeni kutani va kanganyisiwa hi leswi va swi voneke. A va ta lava ku fana ni vanhu volavo va nga riki vapfumeri kutani va sungula ku ehleketa ni ku endla swilo ku fana na vona.—Swiv. 13:20.
11. Hi rini laha hi nga vaka ekhombyeni ro landzela timbilu ni mahlo ya hina?
11 Namuntlha swa olova swinene ku va timbilu ta hina ti navela swilo leswi hi swi vonaka. Hi hanya emisaveni leyi endlaka swi olova ku landzela ku navela ko biha. Kutani hi nga wu tirhisa njhani nawu lowu nga eka Tinhlayo 15:39? Hi nga va ekhombyeni ro landzela timbilu ni mahlo ya hina eka ndlela leyi hi ambalaka ha yona. Vanhu lava hi hanyaka na vona va ambala hi ndlela leyi kombisaka leswaku va lava ku kucetela van’wana ku va ni miehleketo yo biha. Va ambala tano exikolweni, entirhweni ni laha hi tshamaka kona. Leswi hi va vonaka minkarhi hinkwayo, hi nga swi navela swinene ku fana na vona. Kutani hi nga ha sungula ku ambala ku fana na vona, ematshan’weni yo ambala tanihi Vakreste.—Rhom. 12:1, 2.
12, 13. (a) I yini leswi hi faneleke hi swi endla loko hi pfa hi navela ku languta swilo swo biha? (b) I yini leswi Bibele yi vulaka leswaku hi fanele hi swi endla leswaku van’wana va nga vi ni ku navela ko biha?
12 I swa nkoka swinene ku lawula ku navela ka hina. A hi fanelanga hi pfumelela mahlo ya hina ma languta swilo swo biha. Xikombiso xa Yobo, wanuna wo tshembeka xi nga hi pfuna. U vule leswaku u endle ntwanano ni mahlo yakwe. A a tiyimisele ku nga languti wansati un’wana hi xikongomelo xo n’wi navela. (Yobo 31:1) Hosi Davhida u endle xiboho lexi fanaka. U te: “A ndzi nge veki nchumu lowu nga pfuniki nchumu emahlweni ka mahlo ya mina.” (Ps. 101:3) Ku fana na Davhida, hi fanele hi tiyimisela ku nga languti “nchumu [wihi na wihi] lowu nga pfuniki nchumu.” “Nchumu lowu nga pfuniki nchumu” i swilo hinkwaswo leswi nga herisaka vuxaka bya hina na Yehovha. Swi katsa nchumu wun’wana ni wun’wana lowu hi wu langutaka lowu nga endlaka leswaku timbilu ta hina ti va ni ku navela ko biha loku nga hi kucetelaka ku endla swilo leswi hoxeke.
13 Hi nga va “nchumu lowu nga pfuniki nchumu” eka van’wana loko hi endla swilo leswi nga ta va kucetela ku va ni ku navela ko biha. Minkarhi yin’wana va nga kuceteriwa hi maambalelo ya hina. Hi yona mhaka hi lavaka ku yingisa leswi Bibele yi swi vulaka. Yi vula leswaku hi fanele hi ambala “swiambalo leswi langutekaka, hi xichavo.” (1 Tim. 2:9) Loko hi ambala hi ndlela ya “xichavo” a hi anakanyi hi swilo leswi tsakisaka hina ntsena. Hi xixima ndlela leyi van’wana va ehleketaka ha yona. Hi lava ku tsakisa van’wana ematshan’weni yo titsakisa. (Rhom. 15:1, 2) Evandlheni ra Vukreste ku ni magidi ya vantshwa lava ambalaka hi ndlela leyinene. Swi hi tsakisa ngopfu ku xiya leswaku a va landzeli timbilu ni mahlo ya vona. Va hlawula ku tsakisa Yehovha eka hinkwaswo leswi va swi endlaka.
U Nga Landzeli “Swilo Leswi Nga Riki Swa Xiviri”
14. Hi xihi xilemukiso lexi Samuwele a xi vuleke malunghana ni “swilo leswi nga riki swa xiviri”?
14 Tianakanye u ri eriendzweni, u famba emananga lamakulu. Loko u ri karhi u famba, u vona onge ku ni mati endhawini yo karhi. Kambe a hi mati ya xiviri. Ku nga humelela yini loko wo tshika gondzo leri u fambaka ha rona ivi u teka leri u vonaka onge ku ni mati eka rona? U nga lahleka u tlhela u fela emananga wolawo. Hilaha ku fanaka, Yehovha wa swi tiva leswaku swi ni khombo ku fikela kwihi ku tshemba nchumu lowu nga riki wa xiviri. U tshame a lemukisa Vaisrayele hi khombo leri. Matiko hinkwawo lama va rhendzeleke a a ma ri ni tihosi leti nga vanhu, kutani na vona a va lava ku va ni hosi leyi nga munhu. Ku navela koloko a ku ri xidyoho lexikulu hikuva ku kombise leswaku a va nga swi lavi leswaku Yehovha a va Hosi ya vona. Eku heteleleni, Yehovha u va pfumelerile leswaku va va ni hosi leyi nga munhu, kambe u rhumele muprofeta Samuwele leswaku a va lemukisa. Samuwele u lemukise Vaisrayele hi khombo ro landzela “swilo leswi nga riki swa xiviri,” ku nga khombo ro tshemba swilo leswi a swi nga ta va pfuna nikatsongo.—Hlaya 1 Samuwele 12:21.
15. Vaisrayele va swi landzele njhani “swilo leswi nga riki swa xiviri”?
15 Kumbexana Vaisrayele a va anakanya leswaku va nga tshemba hosi leyi nga munhu ku tlula ndlela leyi va tshembaka Yehovha ha yona. Loko ku ri leswaku a va anakanya sweswo, a va landzela “swilo leswi nga riki swa xiviri.” Leswi va tshembeke nchumu wun’we lowu nga riki wa xiviri, a swi ta olova leswaku va tshemba swilo swin’wana swo tala “leswi nga riki swa xiviri” leswi humaka eka Sathana. Hi xikombiso, hosi leyi nga munhu a yi ta va kucetela ku gandzela swifaniso. Vanhu lava gandzelaka swifaniso va ehleketa leswaku va nga tshemba swikwembu leswi endliweke hi ntsandza kumbe hi ribye hileswi va kotaka ku swi vona ni ku swi khumba. A va n’wi tshembi Yehovha, Xikwembu lexi nga vonakiki, lexi tumbuluxeke swilo hinkwaswo. Kambe muapostola Pawulo u vule leswaku swifaniso “a hi nchumu.” (1 Kor. 8:4) Swifaniso a swi voni, a swi twi, a swi vulavuli naswona a swi koti ku endla nchumu. Hikwalaho i vuphukuphuku ku swi gandzela hileswi hi kotaka ku swi vona ni ku swi khumba. Swifaniso a swi nge swi koti ku pfuna vanhu. I “swilo leswi nga riki swa xiviri,” naswona lava va swi tshembaka “va ta fana na swona.”—Ps. 115:4-8.
16. (a) Sathana u va kucetela njhani vanhu leswaku va landzela “swilo leswi nga riki swa xiviri” namuntlha? (b) Ha yini hi nga vulaka leswaku mali ni swilo leswi hi nga na swona i “swilo leswi nga riki swa xiviri” loko swi pimanisiwa na Yehovha?
16 Sathana u tlharihe ngopfu naswona wa ha kucetela vanhu leswaku va landzela “swilo leswi nga riki swa xiviri.” Hi xikombiso, u kucetela vanhu vo tala ku tshemba leswaku loko va ri ni mali, ntirho lowunene ni swilo leswinene, va ta kuma ntsako ni nsirhelelo. Va anakanya leswaku va nga tshemba swilo leswi leswaku swi va pfuna ku tlhantlha swiphiqo swa vona hinkwaswo. Kambe, xana swilo leswi swi nga va pfuna loko va vabya, loko ikhonomi yi wa kumbe loko va weriwe hi mhangu ya ntumbuluko? Swilo leswi swi nga va pfuna njhani loko va vona onge vutomi bya vona a byi na xikongomelo? Xana swilo leswi swi nga swi hlamula swivutiso swa vona swa nkoka malunghana ni vutomi? Xana swilo leswi swa va pfuna vanhu loko rifu ri va ahlamisele nomu? Hi ta khomisiwa tingana loko hi tshemba mali ni swilo leswi hi nga na swona. Mali ni swilo leswi hi nga na swona a swi nge hi tiseli ntsako naswona a swi nge hi sirheleli eka vuvabyi ni rifu. I “swilo leswi nga riki swa xiviri.” (Swiv. 23:4, 5) Kambe, Yehovha i wa xiviri! I Xikwembu xa ntiyiso. Hi ta kuma ntsako ni nsirhelelo wa xiviri ntsena loko hi ri ni vuxaka lebyinene na yena. I Yehovha ntsena loyi a nga hi pfunaka eka swiphiqo hinkwaswo leswi hi nga na swona. Ha tsaka swinene leswi hi nga vanghana vakwe. A hi swi lavi nikatsongo ku n’wi fularhela kutani hi landzela “swilo leswi nga riki swa xiviri.”
17. U ta endla yini hi swilemukiso leswi hi swi kumeke exihlokweni lexi?
17 Ha tsaka leswi Yehovha a nga munghana wa hina nileswi a hi kongomisaka eriendzweni ra hina ro ya evuton’wini lebyi nga heriki. Loko hi hambeta hi yingisa switsundzuxo swakwe hi ta hanya hilaha ku nga heriki. Exihlokweni lexi, hi dyondze hi makhombo manharhu lama hambukisaka vanhu vo tala: ntshungu, timbilu ta hina ni “swilo leswi nga riki swa xiviri.” Exihlokweni lexi landzelaka, hi ta dyondza hi swilemukiso swin’wana swinharhu leswi Yehovha a hi nyikaka swona leswaku swi hi pfuna ku venga ni ku papalata “ndlela yin’wana ni yin’wana ya vunwa.”—Ps. 119:128.
U Anakanya Yini?
U nga yi tirhisa njhani milawu leyi nga eka Matsalwa lawa?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]
Xana u pfa u lava ku landzela ntshungu?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]
Ha yini swi ri ni khombo ku landzela mbilu ni mahlo ya wena?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]
Xana u landzela “swilo leswi nga riki swa xiviri”?
