Kondletelani Ku Rhula

“A hi lavisiseni swilo leswi endlaka ku rhula.”—RHOM. 14:19.

1, 2. Ha yini Timbhoni ta Yehovha ti ri ni ku rhula?

SWA tika ku kuma ku rhula ka xiviri namuntlha. Hambi ku ri vanhu lava humaka etikweni rin’we lava vulavulaka ririmi leri fanaka, hakanyingi va hambanisiwa hi vukhongeri, tipolitiki, mali ni dyondzo. Ku hambana ni sweswo, vanhu va Yehovha va ni vun’we hambileswi va humaka “eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato.”—Nhlav. 7:9.

² Ku rhula loku hi nga na kona a ko tiendlekela. Ngopfu-ngopfu ku vangiwa hileswi hi nga ni “ku rhula ni Xikwembu” hikwalaho ka ripfumelo ra hina eka N’wana wa xona, loyi ngati yakwe leyi halatiweke yi susaka swidyoho swa hina. (Rhom. 5:1; Efe. 1:7) Ku tlula kwalaho, Xikwembu xa ntiyiso xi nyika malandza ya xona yo tshembeka moya lowo kwetsima naswona mfanelo yin’wana ya moya wolowo i ku rhula. (Gal. 5:22) Nakambe xivangelo xin’wana lexi endlaka hi va ni ku rhula hileswi hi “nga riki xiphemu xa misava.” (Yoh. 15:19) Ematshan’weni yo seketela vandla ro karhi, a hi ngheneleli etimhakeni  ta tipolitiki. Naswona leswi hi ‘fuleke mabanga ya hina ma va swikomu,’ a hi hlanganyeli etinyimpini ta xin’wana manana ni ta misava.—Esa. 2:4.

3. Ku hi pfuna njhani ku rhula loku hi nga na kona naswona hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi?

³ Ku rhula loku hi nga na kona ni vamakwerhu a ku vangiwi ntsena hileswi hi papalataka ku va endla swo biha. Hambileswi vandlha leri hi hlanganyelaka eka rona ri nga ha vumbiwaka hi vanhu lava humaka eka tinxaka ni mindhavuko yo tala, ha “rhandzana.” (Yoh. 15:17) Ku rhula loku hi nga na kona ku hi susumetela ku “[endlela] hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Gal. 6:10) Ku rhula loku hi nga na kona na Yehovha ni vamakwerhu i nchumu lowu hi faneleke hi wu teka wu ri wa nkoka naswona hi wu sirhelela. Hikwalaho, a hi kambisiseni ndlela leyi hi nga kondletelaka ku rhula ha yona evandlheni.

Loko Hi Khunguvanyeka

4. I yini leswi hi nga swi endlaka leswaku hi kondletela ku rhula loko hi khunguvanyise makwerhu evandlheni?

⁴ Mudyondzisiwa Yakobo u tsale a ku: “Hinkwerhu ha khunguvanyeka minkarhi yo tala. Loko mani na mani a nga va khunguvanyisi van’wana hi rito, loyi i munhu la hetisekeke.” (Yak. 3:2) Hikwalaho, swi ta va kona swiphiqo ni ku nga twanani exikarhi ka vamakwerhu evandlheni. (Filp. 4:2, 3) Hambiswiritano, swiphiqo sweswo swi nga tlhantlhiwa handle ko kavanyeta ku rhula ka vandlha. Hi xikombiso, xiya ndzayo leyi hi faneleke hi yi tirhisa loko hi ehleketa leswaku hi nga ha va hi khunguvanyise makwerhu evandlheni.—Hlaya Matewu 5:23, 24.

5. Hi nga ha ku kondletela njhani ku rhula loko hi dyoheriwile?

⁵ I yini leswi hi nga swi endlaka loko makwerhu wo karhi a hi dyohele hi ndlela leyi nga nyawuriki? Xana hi fanele hi langutela leswaku a ta eka hina a ta kombela ndzivalelo? Vakorinto vo Sungula 13:5 yi ri: “[Rirhandzu] a ri hlayisi mhaka yo biha.” Kutani loko hi dyoheriwile, hi nga kondletela ku rhula hi ku rivalela hi tlhela hi rivala ha swona, xisweswo hi nga “hlayisi mhaka yo biha.” (Hlaya Vakolosa 3:13.) Leyi i ndlela leyinene leyi hi nga swi tlhantlhaka ha yona swiphiqo leswi nga nyawuriki swa siku ni siku hikuva yi endla leswaku hi va ni ku rhula ni vagandzeri-kulorhi ni ku rhula ka mianakanyo. Xivuriso xin’wana xi ri: “Munhu wa miehleketo . . . loko a hoxeriwile, u swi ba hi makatla.”—Swiv. 19:11, Bibele—Mahungu Lamanene.

6. I yini leswi hi faneleke hi swi endla loko leswi hi dyoheriweke ha swona swi hi tikela swinene ku swi ba hi makatla?

⁶ I yini leswi hi nga swi endlaka loko hi kuma leswaku leswi hi dyoheriweke ha swona swa tika swinene ku swi ba hi makatla? A hi vutlhari ku swi byeletela vanhu hikuva sweswo swi nga kavanyeta ku rhula evandlheni. I yini leswi faneleke swi endliwa leswaku ku lulamisiwa mhaka yoleyo hi ku rhula? Matewu 18:15 yi ri: “Loko makwenu a endla xidyoho, yana u ya andlala xihoxo xakwe erivaleni mi ri swenu. Loko a ku yingisa, u ta va u kume makwenu.” Hambileswi Matewu 18:15-17 yi vulavulaka hi xidyoho lexikulu, yinhla leyi nga eka ndzimana 15 hi nga yi tirhisa ni le ka swiyimo swin’wana. Kutani loko makwerhu a hi dyoherile, hi fanele hi vulavula na yena hi ri hexe hi musa naswona hi ringeta ku kondletela ku rhula na yena. *

7. Ha yini hi fanele hi lulamisa timholovo hi ku hatlisa?

⁷ Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Karihani, kambe mi nga dyohi; dyambu ri nga peli ma ha ri eka xiyimo xa ku kariha, mi nga nyiki Diyavulosi ndhawu.” (Efe. 4:26, 27) Yesu u te: “Lulamisa timhaka hi ku hatlisa ni loyi a ku mangalelaka enawini.” (Mat. 5:25) Kutani leswaku hi kondletela ku rhula swi lava leswaku hi lulamisa timholovo hi ku hatlisa. Ha yini? Hikuva loko ti nga lulamisiwi ti nga kula ti va mhaka leyikulu ku fana ni xilondza lexi loko xi nga tshunguriwi xi nga kulaka xi va mbanga. Kutani hi nga pfumeleli ku tikukumuxa, mavondzo kumbe ku rhandza mali swi hi sivela ku lulamisa timholovo hi ku hatlisa.—Yak. 4:1-6.

 Loko Mholovo Ya Kona Yi Katsa Vanhu Vo Tala

8, 9. (a) Hi yihi mholovo leyi veke kona exikarhi ka Vakreste va le vandlheni ra le Rhoma? (b) Hi yihi ndzayo leyi Pawulo a yi nyikeke Vakreste va le Rhoma malunghana ni mholovo yoleyo?

⁸ Minkarhi yin’wana timholovo leti vaka kona evandlheni a ti katsi vanhu vambirhi ntsena kambe ti katsa ni vanhu vo tala. Swi ve tano evandlheni ra le Rhoma leri muapostola Pawulo a ri tsaleleke papila leri huhuteriweke. Ku pfuke mholovo exikarhi ka Vakreste lava nga Vayuda ni lava nga Vamatiko. Entiyisweni Vakreste van’wana evandlheni rero a va va tekela ehansi lava mapfalo ya vona a ma tsanile. Vakreste volavo a va avanyisa van’wana hi ndlela leyi nga fanelangiki etimhakeni leti nga ta munhu hi yexe. Hi yihi ndzayo leyi Pawulo a yi nyikeke vandlha rero?—Rhom. 14:1-6.

⁹ Pawulo u tshinye Vakreste lava nga ni ripfalo leri tiyeke ni lava nga ni ripfalo leri tsaneke. U byele lava a va swi twisisa leswaku a va ha ri ehansi ka Nawu wa Muxe leswaku va nga va tekeli ehansi vamakwavo. (Rhom. 14:2, 10) Langutelo ro tano a ri ta khunguvanyisa vapfumeri lava a va ha swi teka swi hoxile ku dya swilo leswi a swi nga pfumeleriwi hi Nawu wa Muxe. Pawulo u va tshinye a ku: “Tshikani ku hirimuxa ntirho wa Xikwembu hikwalaho ka swakudya ntsena. I swinene leswaku u nga yi dyi nyama ni leswaku u nga yi nwi vhinyo kumbe ku endla xihi ni xihi lexi makwenu a khunguvanyekaka ha xona.” (Rhom. 14:14, 15, 20, 21) Hi hala tlhelo, Pawulo u tshinye Vakreste lava a va ri ni ripfalo leri tsaneke leswaku va nga va avanyisi lava a va vona swilo hi ndlela leyi hambaneke ni ku va teka va ri lava nga tshembekangiki. (Rhom. 14:13) U byele ‘un’wana ni un’wana exikarhi ka vona leswaku a nga tiehleketeleli ku tlula mpimo lowu a faneleke ku tiehleketelela ha wona.’ (Rhom. 12:3) Endzhaku ka loko Pawulo a tshinye lava nga ni ripfalo leri tiyeke ni lava nga ni ripfalo leri tsaneke, u tsale a ku: “Hikwalaho, a hi lavisiseni swilo leswi endlaka ku rhula ni swilo leswi akaka eka van’wana.”—Rhom. 14:19.

10. Ku fana ni leswi humeleleke evandlheni ra le Rhoma, i yini leswi lavekaka leswaku ku lulamisiwa timholovo namuntlha?

¹⁰ Hi nga tiyiseka leswaku vandlha ra le Rhoma ri yi amukerile ndzayo ya Pawulo naswona ri endle mindzulamiso leyi faneleke. Loko ku pfuka mholovo exikarhi ka Vakreste namuntlha,  xana na hina a hi fanelanga hi yi lulamisa hi musa hi ku lava ndzayo ya le Matsalweni ni ku yi tirhisa? Ku fana ni leswi humeleleke Vakreste va le Rhoma, lava nga ni ripfalo leri tiyeke ni lava nga ni ripfalo leri tsaneke namuntlha va nga ha endla mindzulamiso leswaku va “hlayisa ku rhula exikarhi ka [vona].”—Mar. 9:50.

Ndlela Leyi Vakulu Va Nga Pfunaka Ha Yona

11. Hi byihi vuxiyaxiya lebyi nkulu a faneleke a va na byona loko Mukreste un’wana a lava ku vulavula na yena hi mholovo leyi a nga na yona ni mupfumeri-kulobye?

¹¹ Nkulu u fanele a endla yini loko Mukreste un’wana a lava ku vulavula na yena hi mholovo leyi a nga na yona ni xaka kumbe Mukreste-kulobye? Swivuriso 21:13 yi ri: “Loko ku ri munhu la sivaka ndleve yakwe leswaku a nga xi twi xirilo xa xisiwana, na yena u ta vitana kambe a nge hlamuriwi.” A swi kanakanisi leswaku nkulu a nge yi ‘sivi ndleve yakwe.’ Hambiswiritano, xivuriso xin’wana xa hi tsundzuxa: “Munhu loyi a rhangaka a boxa mhaka ya yena, u vonaka a vulavula ntiyiso, kukondza ku humelela loyi a n’wi kanetaka.” (Swiv. 18:17, Bibele—Mahungu Lamanene) Nkulu u fanele a rhiya ndleve, kambe u fanele a va ni vuxiyaxiya leswaku a nga yimi ni loyi a n’wi vikeleke mhaka ya kona. Endzhaku ko yingisa mhaka, a nga ha vutisa loyi a dyoheriweke loko a vulavurile ni loyi a n’wi dyoheleke. Nkulu a nga ha tlhela a hlamusela magoza ya le Matsalweni lawa loyi a dyoheriweke a nga ma tekaka leswaku a kondletela ku rhula.

12. Hi swihi swikombiso swinharhu leswi kombisaka khombo ra ku hatla u teka goza endzhaku ko yingisa munhu un’we loyi a vikeke mhaka?

¹² Ku ni swikombiso swinharhu eBibeleni leswi kandziyisaka khombo ra ku hatla u teka goza endzhaku ko yingisa munhu un’we loyi a vikeke mhaka. Potifaro u tshembe mhaka ya nsati wakwe ya leswaku Yosefa u ringete ku n’wi pfinya. U hlundzuke ngopfu lerova u lerise leswaku Yosefa a pfaleriwa ekhotsweni. (Gen. 39:19, 20) Hosi Davhida u tshembe mhaka ya Ziba loyi a vuleke leswaku n’wini wakwe Mefiboxete, u yima ni valala va Davhida. Davhida u nambe a hlamula a ku: “Waswivo! Hinkwaswo leswi nga swa Mefiboxete i swa wena.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) Hosi Atazekiseki u byeriwe leswaku Vayuda a va pfuxa rirhangu ra Yerusalema naswona a va lava ku pfukela Mfumo wa Peresiya. Hosi yi tshembe xiviko xexo xa mavunwa kutani yi lerisa leswaku ntirho wolowo hinkwawo wu yimisiwa. Hikwalaho ka sweswo, Vayuda va tshike ku aka tempele ya Xikwembu. (Ezra 4:11-13, 23, 24) Vakulu va ta va va tlharihile loko va yingisa ndzayo ya Pawulo leyi a yi tsaleleke Timotiya ya leswaku a nga avanyisi mhaka yihi na yihi handle ko kuma vuxokoxoko hinkwabyo.—Hlaya 1 Timotiya 5:21.

13, 14. (a) I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko vanhu vambirhi va holovile? (b) I yini leswi nga pfunaka vakulu leswaku va ti avanyisa hi ndlela leyinene timholovo ta vapfumeri-kulobye?

¹³ Hambiloko swi tikomba onge matlhelo hamambirhi ya mhaka se wa ma tiva, i swa nkoka ku xiya leswaku “loko munhu a ehleketa leswaku u tiva xo karhi, u va a nga si xi tiva hilaha a faneleke ku xi tiva hakona.” (1 Kor. 8:2) Xana ha byi tiva vuxokoxoko hinkwabyo lebyi pfuxeke mholovo yoleyo? Xana hi xi twisisa hi ku helela xiyimo xa vanhu volavo lava holoveke? I swa nkoka leswaku loko vakulu va komberiwa ku ya avanyisa mholovo yoleyo, va nga pfumeleli ku kanganyisiwa hi mavunwa, mano kumbe mavarivari! Yesu Kreste Muavanyisi loyi a hlawuriweke hi Xikwembu, u avanyisa hi vululami. A nga “avanyisi hi ku ya hi leswi a swi vonaka ematihlweni ya yena, kumbe a tshinya hi ku ya hi leswi twiwaka hi tindleve takwe ntsena.” (Esa. 11:3, 4) Ematshan’weni ya sweswo, u kongomisiwa hi moya wa Yehovha. Hilaha ku fanaka, vakulu va kongomisiwa hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu.

¹⁴ Loko vakulu va nga si avanyisa mholovo ya vapfumeri-kulobye, va fanele va khongela va kombela mpfuno wa moya wa Yehovha naswona va titshega hi nkongomiso wa wona hi ku kambisisa Rito rakwe ni minkandziyiso ya ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.—Mat. 24:45.

Hi Fanele Hi Va Ni Ku Rhula Ni Xikwembu

15. Hi rini laha hi faneleke hi vika xidyoho lexi hi tivaka leswaku makwerhu un’wana u xi endlile?

¹⁵ Leswi hi nga Vakreste, hi khutaziwa ku kondletela  ku rhula. Hambiswiritano, Bibele yi tlhela yi ku: “Vutlhari lebyi humaka ehenhla xo sungula byi tengile, byi tlhela byi va ni ku rhula.” (Yak. 3:17) Ku va lava tengeke swi vula ku hanya hi milawu leyi tengeke ya Xikwembu ya mahanyelo ni ku fikelela swilaveko swa xona swo lulama. Loko Mukreste a tiva leswaku mupfumeri-kulobye u endle xidyoho lexikulu, u fanele a n’wi khutaza leswaku a ya tivika eka vakulu. (1 Kor. 6:9, 10; Yak. 5:14-16) Loko makwerhu yoloye a nga xi viki xidyoho xakwe, Mukreste loyi a tivaka hi ta xidyoho xexo u fanele a ya xi vikela vakulu. Loko a nga xi viki hileswi a lavaka ku kondletela ku rhula ni makwerhu loyi a dyoheke, swi vula leswaku u hlanganyela na yena exidyohweni xakwe.—Lev. 5:1; hlaya Swivuriso 29:24.

16. Hi nga dyondza yini eka leswi Yehu a swi endleke eka Hosi Yehorama?

¹⁶ Yehu u endle nchumu lowu kombisaka leswaku i swa nkoka swinene ku endla leswi lulameke ku ri ni ku kondletela ku rhula ni munhu loyi a dyoheke. Xikwembu xi rhume Yehu leswaku a ya avanyisa yindlu ya Hosi Akabu. Hosi Yehorama lowo homboloka, ku nga n’wana wa Akabu na Yezabele, u khandziye kalichi rakwe leswaku a ya hlangana na Yehu kutani a ku: “Xana ku ni ku rhula Yehu?” Yehu u hlamule njhani? U te: “Ku rhula ku nga va kona hi ndlela yihi loko ntsena ka ha ri ni vumbhisa bya Yezabele mana wa wena ni vuloyi byakwe byo tala?” (2 Tih. 9:22) Kutani Yehu u humese vurha byakwe kutani a copa Yehorama embilwini. Ku fana na Yehu, vakulu a va fanelanga va tshika ku avanyisa vadyohi lava nga hundzukiki hileswi va lavaka ku kondletela ku rhula na vona. Va susa vadyohi lava nga hundzukiki evandlheni leswaku vandlha ri hambeta ri va ni ku rhula ni Xikwembu.—1 Kor. 5:1, 2, 11-13.

17. I yini leswi Vakreste hinkwavo va faneleke va swi endla leswaku va kondletela ku rhula?

¹⁷ Timholovo to tala leti vaka kona exikarhi ka vamakwerhu a hi swidyoho leswikulu leswi lavaka komiti ya vuavanyisi. Hikwalaho, swi nga va swinene leswaku hi rhandza vamakwerhu ni ku va rivalela swihoxo leswi va swi endlaka. Rito ra Xikwembu ri ri: “Loyi a funengetaka xihoxo u hlakulela rirhandzu, naswona loyi a tshamelaka ku vulavula hi mhaka, u hambanisa lava tolovelaneke.” (Swiv. 17:9) Ku yingisa tsalwa leri swi ta hi pfuna hinkwerhu leswaku hi kondletela ku rhula evandlheni ni ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha.—Mat. 6:14, 15.

Ku Kondletela Ku Rhula Swi Tisa Mikateko

18, 19. Hi yihi mikateko leyi tisiwaka hi ku kondletela ku rhula?

¹⁸ Ku lavisisa “swilo leswi endlaka ku rhula” swi ta hi tisela mikateko yo tala. Hi ta va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha loko hi ri karhi hi tekelela tindlela takwe naswona hi ta hoxa xandla eku kondleteleni ka ku rhula evandlheni. Ku kondletela ku rhula evandlheni swi nga tlhela swi hi pfuna ku xiya tindlela leti hi nga kondletelaka ku rhula ha tona ni vanhu lava hi va chumayelaka “mahungu lamanene ya ku rhula.” (Efe. 6:15) Naswona swi ta hi hlomisela ku va lava ‘olovaka eka hinkwavo ni ku tikhoma eka leswo biha.’—2 Tim. 2:24.

¹⁹ Nakambe tsundzuka leswaku ku ta va ni “ku pfuxiwa ka lava lulameke ni ka lava nga lulamangiki.” (Mint. 24:15) Loko ntshembo lowu wu hetiseka, vanhu va timiliyoni lava nga ni mindhavuko, mikhuva ni vumunhu byo hambana-hambana va ta pfuxiwa ku sukela eka lava feke “hi mpfhuka misava yi va kona.” (Luka 11:50, 51) Ku ta va lunghelo lerikulu ku dyondzisa vanhu lava pfuxiweke leswaku va rhandza ku rhula. Hakunene ndzetelo lowu hi wu kumaka sweswi wa ku va vanhu lava kondletelaka ku rhula wu ta hi pfuna swinene enkarhini wolowo!

[Nhlamuselo ya le hansi]

Xana U Dyondze Yini?

• Hi nga endla yini leswaku hi kondletela ku rhula loko hi dyohele un’wana?

• Hi nga endla yini leswaku hi kondletela ku rhula loko hi dyoheriwile?

• I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko vanhu vambirhi va holovile?

• Ha yini swi ri swa nkoka swinene ku endla leswi lulameke ku ri ni ku kondletela ku rhula ni munhu loyi a dyoheke?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 29]

Yehovha u rhandza lava rivalelaka van’wana hi ku ntshunxeka