Yehovha I “Xikwembu Lexi Nyikaka Ku Rhula”
Yehovha I “Xikwembu Lexi Nyikaka Ku Rhula”
“Onge Xikwembu lexi nyikaka ku rhula xi nga va na n’wina hinkwenu.”—RHOM. 15:33.
1, 2. Hi xihi xiyimo xo tika lexi hlamuseriwaka eka Genesa ndzima 32 na 33 naswona xi hele njhani?
ESAWU na Yakobe a va ta hlangana ekusuhi ni le Penuwele, endhawini leyi nga ekusuhi ni nkova wa Yaboko, lowu nga evuxeni bya nambu wa Yordani. Esawu u twe leswaku hahla rakwe Yakobe, ri vuya ekaya. Hambileswi se a ku hundze malembe ya 20 Esawu a xavisele Yakobe mfanelo yakwe ya ku va mativula, Yakobe a ha chava hileswi a a ehleketa leswaku makwavo a a ha n’wi hlundzukerile naswona a ha lava ku n’wi dlaya. Esawu u fambe ni vavanuna va 400 loko a ya hlangana na Yakobe. Leswi Yakobe a a ehleketa leswaku ku nga tshuka ku pfuka mholovo loko a hlangana na Esawu, u n’wi rhumele swifuwo leswi tlulaka 550 tanihi tinyiko. Nandza un’wana ni un’wana wa Yakobe a a fanele a byela Esawu loko a hlangana na yena leswaku ntlhambi lowu a a famba na wona i nyiko yakwe leyi humaka eka makwavo.
2 Ku endleke yini loko mahahlwa wolawo ma hlangana? Yakobe u tshinelele Esawu hi xivindzi kutani a fika a nkhinsama ka nkombo emahlweni kakwe. Kambe emahlweni ko va va hlangana, Yakobe ana se a a endle nchumu wa nkoka swinene leswaku a vohlisa vukarhi bya makwavo. U khongele eka Yehovha leswaku a n’wi sirhelela eka Esawu. Xana Yehovha u xi hlamurile xikhongelo xakwe? Ina. Bibele yi ri: “Esawu a tsutsuma a n’wi hlanganisa, a fika a n’wi angarha naswona a wela enhan’wini yakwe a n’wi ntswontswa.”—Gen. 32:11-20; 33:1-4.
3. I yini leswi hi swi dyondzaka emhakeni ya Yakobe na Esawu?
3 Rungula ra Yakobe na Esawu ri kombisa leswaku hi fanele hi tikarhatela ku lulamisa timholovo leti nga ha xungetaka ku rhula loku hi ku tsakelaka evandlheni ra Vukreste. Yakobe a a lava ku kondletela ku rhula na Esawu hambileswi a a nga n’wi dyohelanga naswona a xi nga ri kona xivangelo xo va a kombela ndzivalelo. Esawu a a yi teka yi nga ri ya nkoka mfanelo yakwe yo va mativula kutani u yi xavisele Yakobe hi xiculu xa tinyawa. (Gen. 25:31-34; Hev. 12:16) Hambiswiritano, leswi Yakobe a swi endleke eka Esawu swi kombisa ndlela leyi hi faneleke hi tikarhata ha yona leswaku hi kondletela ku rhula ni Vakreste-kulorhi. Rungula leri ri tlhela ri kombisa leswaku Yehovha wa ma katekisa matshalatshala ya hina yo kondletela ku rhula. Bibele yi ni swikombiso swin’wana swo tala leswi hi pfunaka ku va vanhu lava kondletelaka ku rhula.
Xikombiso Lexinene Lexi Hi Nga Xi Tekelelaka
4. I yini leswi Xikwembu xi swi endleke leswaku xi ponisa vanhu eka xidyoho ni rifu?
4 Yehovha, “Xikwembu lexi nyikaka ku rhula,” i xikombiso lexinene loko swi ta emhakeni yo kondletela ku rhula. (Rhom. 15:33) Ehleketa hi matshalatshala lamakulu lawa Yehovha a ma endleke leswaku hi kota ku va ni vuxaka lebyinene na yena. Leswi hi nga vana va Adamu na Evha lava velekiweke va ri ni xidyoho, hi faneriwa hi “hakelo leyi tisiwaka hi xidyoho.” (Rhom. 6:23) Hambiswiritano, hikwalaho ka rirhandzu rakwe lerikulu, u hlele leswaku hi ponisiwa hi ku rhumela N’wana wakwe la rhandzekaka a suka etilweni, leswaku a ta velekiwa laha misaveni tanihi munhu la hetisekeke. N’wana wakwe u pfumele hi mbilu hinkwayo ku endla tano. U pfumele ku dlayiwa hi valala va Xikwembu. (Yoh. 10:17, 18) Yehovha u pfuxe N’wana wakwe, loyi endzhaku ka sweswo a nyikeleke nkoka wa ngati yakwe leyi halatiweke eka Tata wakwe, leyi a yi ta va nkutsulo lowu nga ta ponisa vadyohi lava hundzukaka leswaku va nga feli makumu.—Hlaya Vaheveru 9:14, 24.
5, 6. Ngati leyi halakeke ya Yesu yi va pfuna njhani vanhu lava nga ni xidyoho leswaku va va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu?
5 Gandzelo ra nkutsulo ra N’wana wa Xikwembu ri byi lulamise njhani vuxaka exikarhi ka xona ni vanhu lava nga ni xidyoho? Esaya 53:5 yi ri: “A a biwa leswaku hina hi ta kuma ku rhula, kasi hikwalaho ka timbanga takwe hina hi horisiwile.” Ematshan’weni yo va va tekiwa va ri valala va Xikwembu, vanhu lava yingisaka va nga tsakela ku va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu sweswi. “Ha [Yesu] hi ni ku ntshunxiwa hi nkutsulo hi ngati ya yena, ina, ku rivaleriwa ka swivi swa hina.”—Efe. 1:7.
6 Bibele yi ri: “Xikwembu xi vone swi ri swinene leswaku ku tala hinkwako ku tshama eka [Kreste].” Leswi swi vangiwa hileswi Kreste a tirhisiwaka eku hetisiseni ka xikongomelo xa Xikwembu. Naswona hi xihi xikongomelo xa xona? I ku “vuyelelanisa swilo swin’wana hinkwaswo hi ku endla ku rhula hi ngati leyi [halakeke]” ya Yesu Kreste. “Swilo leswin’wana hinkwaswo” leswi Xikwembu xi endlaka ku rhula na swona i “swilo leswi nga ematilweni” ni “swilo leswi nga ehenhla ka misava.” I yini swilo swa kona?—Hlaya Vakolosa 1:19, 20.
7. I yini “swilo leswi nga ematilweni” ni “swilo leswi nga ehenhla ka misava”?
7 Lunghiselelo ra nkutsulo ri endla leswaku Vakreste lava totiweke, lava “vuriwaka lava lulameke” tanihi vana va Xikwembu, va va ni “ku rhula ni Xikwembu.” (Hlaya Varhoma 5:1.) Va vuriwa “swilo leswi nga ematilweni” hikuva va ni ntshembo wo ya hanya etilweni naswona “va ta va tihosi emisaveni” va tlhela va va vaprista eka Xikwembu. (Nhlav. 5:10) Kasi “swilo leswi nga ehenhla ka misava” swi kombetela eka vanhu lava hundzukeke, lava nga ta hetelela va hanya hilaha ku nga heriki laha misaveni.—Ps. 37:29.
8. Swi ku khumba njhani ku ehleketisisa hi matshalatshala lawa Yehovha a ma endleke leswaku a pfuna vanhu va va ni ku rhula na yena?
8 Loko Pawulo a hlamusela ndlela leyi a ri tlangelaka ha yona lunghiselelo ra Yehovha, u tsalele Vakreste lava totiweke va le Efesa a ku: “Xikwembu, lexi fuweke hi tintswalo, . . . xi hi hanyise swin’we na Kreste, hambileswi a hi file eswivini—hi musa lowu nga faneriwiki mi ponisiwile.” (Efe. 2:4, 5) Ku nga khathariseki leswaku hi ni ntshembo wo ya hanya etilweni kumbe laha misaveni, ha ti tlangela swinene tintswalo ni musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu. Ha n’wi tlangela swinene Yehovha loko hi ehleketisisa hi matshalatshala lawa a ma endleke leswaku a pfuna vanhu va va ni ku rhula na yena. Loko hi langutana ni swiyimo leswi xungetaka vun’we evandlheni, xana ku ehleketisisa hi xikombiso xa Xikwembu a swi hi susumeteli ku va vanhu lava kondletelaka ku rhula?
Tekelela Xikombiso Lexinene Xa Abrahama Na Isaka
9, 10. Abrahama u swi kombise njhani leswaku u lava ku kondletela ku rhula na Lota loko ku pfuke mholovo exikarhi ka varisi va vona?
9 Malunghana na Abrahama Bibele yi ri: “‘Abrahama u ve ni ripfumelo eka Yehovha, hikwalaho ka sweswo swi hlayiwe eka yena leswaku i ku lulama,’ kutani a vuriwa ‘nakulobye wa Yehovha.’” (Yak. 2:23) Ripfumelo ra Abrahama ri vonake eka ndlela leyi a kondleteleke ku rhula ha yona ni van’wana. Hi xikombiso, loko mintlhambi ya Abrahama yi andzile, ku pfuke mholovo exikarhi ka varisi vakwe ni va Lota, n’wana wa makwavo wakwe. (Gen. 12:5; 13:7) Leswaku xiphiqo xexo xi tlhantlhiwa, Abrahama na Lota a va fanele va hambana. Abrahama a a ta endla yini exiyin’weni xexo xo tika? Ematshan’weni yo tibyela leswaku u ta endla xiboho hileswi a nga nkulu ni leswi a nga ni vuxaka lebyikulu ni Xikwembu, u lwele ku kondletela ku rhula na Lota.
10 Abrahama u byele Lota a ku: “Ndza ku kombela, u nga tshuki u pfumela leswaku ku va ni ku holova exikarhi ka mina na wena ni le xikarhi ka varisi va swifuwo swa mina ni varisi va swifuwo swa wena, hikuva hi vamakwerhu.” U tlhele a ku: “Xana tiko hinkwaro a ri ku pfulekelanga ke? Ndza ku kombela, hambana na mina. Loko u ya eximatsini, ndzi ta ya exineneni; kambe loko u ya exineneni, ndzi ta ya eximatsini.” Lota u hlawule ndhawu leyi noneke ngopfu etikweni rero, kambe Abrahama a nga vanga ni xikhomela. (Gen. 13:8-11) Endzhaku ka nkarhi, loko Lota a tekiwe hi mavuthu lama hlaseleke tiko rero leswaku a ya va hlonga, Abrahama u yile a ya n’wi ponisa.—Gen. 14:14-16.
11. Abrahama u ku kondletele njhani ku rhula ni vaakelani vakwe va Vafilista?
11 Nakambe ehleketa hi ndlela leyi Abrahama a kondleteleke ku rhula ha yona ni vaakelani vakwe va Vafilista etikweni ra Kanana. Vafilista va ‘teke xihlovo hi ku lwa’ lexi a xi ceriwe hi malandza ya Abrahama eBera-xeba. Xana Abrahama loyi a poniseke n’wana wa makwavo wakwe hi ku hlula tihosi ta mune leti n’wi tekeke leswaku a ya va hlonga, a a ta endla yini emhakeni leyi? Ematshan’weni yo lwa ni vaakelani vakwe kutani a teka xihlovo xakwe, u hlawule ku timiyelela. Hi ku famba ka nkarhi, hosi ya Vafilista yi endzele Abrahama leswaku yi ya endla ntwanano wa ku rhula na yena. Abrahama u yi byele hi mhaka ya ku tekiwa ka xihlovo xakwe endzhaku ka loko a hlambanyile leswaku u ta tirhisana hi ku rhula ni vana va yona. Hosi yi hlamarile loko yi twa mhaka yoleyo, kutani yi tlherisele Abrahama xihlovo xakwe. Kutani Abrahama u hambete a hanya hi ku rhula etikweni leri a a luvele eka rona.—Gen. 21:22-31, 34.
12, 13. (a) Isaka u xi tekelele njhani xikombiso xa tata wakwe? (b) Yehovha u n’wi katekise njhani Isaka hileswi a a kondletela ku rhula ni vanhu van’wana?
12 Isaka u tekelele xikombiso xa tata wakwe Abrahama xo kondletela ku rhula ni vanhu van’wana. Leswi swi vonake kahle eka ndlela leyi a tirhisaneke ha yona ni Vafilista. Leswi a ku ri ni ndlala etikweni, Isaka ni ndyangu wakwe va suke endhawini leyi nga kwandzasi ya Bera-lahayi-royi eNegebu va rhurhela Gerara, ku nga ndhawu leyi noneke ngopfu ya Vafilista. Kwalaho, Yehovha u n’wi katekise hi ntshovelo lowukulu ni ku andzisa swifuwo swakwe. Vafilista va sungule ku n’wi vondzoka. Leswi a va nga lavi leswaku swilo swi n’wi fambela kahle ku fana ni tata wakwe, va seletele swihlovo leswi malandza ya Abrahama ma swi celeke endhawini yoleyo. Eku heteleleni, hosi ya Vafilista yi byele Isaka leswaku a ‘suka etikweni ra vona.’ Wanuna loyi wo rhula u sukile.—Gen. 24:62; 26:1, 12-17.
13 Endzhaku ka loko Isaka a suse nxaxa wakwe a ya wu dzima ekule, varisi vakwe va cele xihlovo xin’wana. Varisi va Vafilista va vule leswaku mati wolawo i ya vona. Isaka a nga lwanga na vona ku fana ni tata wakwe Abrahama loyi a nga lwangiki na vona. Ematshan’weni ya sweswo, Isaka u tlhele a lerisa malandza yakwe leswaku ma cela xihlovo xin’wana. Vafilista va tlhele va teka xihlovo xexo. Leswi a a lava ku kondletela ku rhula, u suse nxaxa wakwe a ya wu dzima kun’wana. Kwalaho, malandza yakwe ma cele xihlovo xin’wana lexi Isaka a xi thyeke vito ra Rehoboti. Hi ku famba ka nkarhi, u rhurhele endhawini leyi noneke ngopfu ya Bera-xeba, laha Yehovha a n’wi katekiseke a tlhela a n’wi byela a ku: “U nga chavi, hikuva ndzi na wena, naswona ndzi ta ku katekisa ndzi andzisa mbewu ya wena hikwalaho ka Abrahama nandza wa mina.”—Gen. 26:17-25.
14. Isaka u tikombise a ri la rhandzaka ku rhula hi ndlela yihi loko hosi ya Vafilista yi lave ku endla ntwanano wa ku rhula na yena?
14 A swi kanakanisi leswaku Isaka a a ta swi kota ku lwela swihlovo hinkwaswo leswi malandza yakwe a ma swi cerile. Phela, hosi ya Vafilista ni tindhuna ta yona va n’wi endzerile eBera-xeba naswona va kombele ku endla ntwanano wa ku rhula na yena va ku: “Handle ko kanakana hi swi vonile leswaku Yehovha u na wena.” Kambe leswi Isaka a a lava ku kondletela ku rhula, u hlawule ku rhurha minkarhi yo tala ematshan’weni yo lwa na vona. Ni le nkarhini wolowo Isaka u tikombise a ri la rhandzaka ku rhula. Bibele yi ri: “A va endlela nkhuvo [vaendzi vakwe], va dya va tlhela va nwa. Mixo lowu landzelaka va hatla va pfuka ka ha ri mpundzu swinene kutani va byelana marito yo hlambanya. Endzhaku ka sweswo Isaka a va fambisa . . . hi ku rhula.”—Gen. 26:26-31.
Tekelela Xikombiso Xa Yosefa
15. Ha yini vabuti wa Yosefa va sungule ku nga ha n’wi vulavurisi kahle?
15 Yakobe n’wana wa Isaka u ve “munhu wo rhula.” (Gen. 25:27, Bibele—Mahungu Lamanene) Hilaha swi tsariweke hakona eku sunguleni ka xihloko lexi, Yakobe u tikarhatele ku kondletela ku rhula ni makwavo wakwe Esawu. A swi kanakanisi leswaku Yakobe u tekelele xikombiso xa tata wakwe Isaka xo kondletela ku rhula ni van’wana. Ku vuriwa yini hi vana va Yakobe? Eka vana vakwe va 12, Yakobe a a rhandza Yosefa ngopfu. Yosefa a a ri n’wana la yingisaka a tlhela a xixima, loyi a a khathala swinene hi ntlhambi wa tata wakwe. (Gen. 37:2, 14) Hambiswiritano, vabuti vakwe va sungule ku n’wi vondzoka lerova va sungule ku nga ha n’wi vulavurisi kahle. Va n’wi xavise hi tihanyi evuhlongeni naswona va kanganyise tata wa vona leswaku a tshemba leswaku Yosefa u dlayiwe hi xivandzana.—Gen. 37:4, 28, 31-33.
16, 17. Yosefa u va kombise njhani vamakwavo leswaku u rhandza ku rhula?
16 Yehovha u katekise Yosefa. Hi ku famba ka nkarhi, Yosefa u ve holobye-nkulu aEgipta, leswi vulaka leswaku a a landzela Faro hi xikhundlha. Loko ndlala leyikulu leyi veke kona eKanana yi endle leswaku vamakwavo va Yosefa va ya aEgipta, a va n’wi tivanga hikwalaho ka leswi a a ambale swiambalo swa vuhosi swa le Egipta. (Gen. 42:5-7) A swi ta va swi n’wi oloverile Yosefa ku tirihisela eka vamakwavo hikwalaho ka tihanyi leti va n’wi kombeke tona yena ni tata wakwe! Hambiswiritano, ematshan’weni yo tirihisela, u kondletele ku rhula na vona. Loko vamakwavo vakwe va kombise leswaku va hundzukile hakunene, u tivonakarisile eka vona a ku: “Mi nga vaviseki naswona mi nga tisoli hikwalaho ka leswi mi ndzi xaviseke laha; hikuva Xikwembu xi ndzi rhumele emahlweni ka n’wina.” Kutani u ntswontswe vamakwavo hinkwavo naswona a rilela ehenhla ka vona.—Gen. 45:1, 5, 15.
17 Endzhaku ka rifu ra Yakobe, tata wa vona, vabuti wa Yosefa a va ehleketa leswaku Yosefa a nga tshuka a tirihisela eka vona. Loko va n’wi byele leswi a va swi ehleketa, Yosefa ‘u rilile’ kutani a ku: “Mi nga chavi. Mina ndzi ta hambeta ndzi mi nyika swakudya ni vana va n’wina lavatsongo.” Leswi Yosefa a a rhandza ku rhula, ‘u va chavelerile naswona u vulavule na vona hi ndlela yo va tiyisa.’—Gen. 50:15-21.
“Swi Tsaleriwe Ku Letela Hina”
18, 19. (a) U vuyeriwe njhani hi ku kambisisa swikombiso swa vakondleteri va ku rhula leswi hi dyondzeke ha swona exihlokweni lexi? (b) Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi landzelaka?
18 Pawulo u tsale a ku: “Swilo hinkwaswo leswi tsariweke enkarhini lowu hundzeke swi tsaleriwe ku letela hina, leswaku hi ta va ni ntshembo hikwalaho ka ku tiyisela ka hina ni hikwalaho ka nchavelelo lowu humaka eMatsalweni.” (Rhom. 15:4) I yini leswi hi swi dyondzeke eka xikombiso lexinene ku tlula hinkwaswo xa Yehovha ni le ka xikombiso xa Abrahama, Isaka, Yakobe na Yosefa?
19 Loko hi anakanyisisa hi matshalatshala lawa Yehovha a ma endleke leswaku hi kota ku va ni vuxaka lebyinene na yena, hi ta susumeteleka ku endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi kondletela ku rhula ni vanhu van’wana. Xikombiso xa Abrahama, Isaka, Yakobe na Yosefa xi kombisa leswaku vatswari va nga vekela vana va vona xikombiso lexinene. Ku engetela kwalaho, rungula leri ri tlhela ri kombisa leswaku Yehovha wa ma katekisa matshalatshala ya vanhu lava va ringetaka ku kondletela ku rhula. A swi hlamarisi leswi Pawulo a vuleke leswaku Yehovha i “Xikwembu lexi nyikaka ku rhula”! (Hlaya Varhoma 15:33; 16:20.) Exihlokweni lexi landzelaka hi ta kambisisa leswaku ha yini Pawulo a kandziyise xilaveko xo kondletela ku rhula ni ndlela leyi hi nga vaka vakondleteri va ku rhula ha yona.
Xana U Dyondze Yini?
• I yini leswi Yakobe a swi endleke leswaku a kondletela ku rhula loko a nga si hlangana na Esawu?
• Swi ku khumba njhani leswi Yehovha a swi endleleke vanhu leswaku va kota ku va ni vuxaka lebyinene na yena?
• I yini leswi u swi dyondzeke eka xikombiso xa Abrahama, Isaka, Yakobe na Yosefa?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]
Hi rihi goza ra nkoka swinene leri Yakobe a ri tekeke loko a ya kondletela ku rhula na Esawu?
