‘Tsutsumani Leswaku Mi Yi Kuma’

“Tsutsumani hi ndlela leyi nga ta endla leswaku mi yi kuma.”—1 KOR. 9:24.

1, 2. (a) I yini lexi Pawulo a xi tirhiseke leswaku a khutaza Vakreste va Vaheveru? (b) I yini leswi malandza ya Xikwembu ma khutaziwaka ku swi endla?

MUAPOSTOLA PAWULO u khutaze Vakreste va Vaheveru epapileni leri a va tsaleleke rona hi ku tirhisa xifaniso xa mphikizano wo tsutsuma. U tlhele a va tsundzuxa leswaku a va nga tsutsumi va ri voxe emphikizanweni wo kuma vutomi. A va rhendzeriwe hi ‘papa lerikulu ra timbhoni,’ leti koteke ku tsutsuma ku fika emakumu ka mphikizano wolowo. Kutani ku anakanyisisa hi ripfumelo leri timbhoni teto ti ri kombiseke ni matshalatshala lamakulu lawa ti ma endleke, a swi ta va khutaza leswaku va nga lan’wi kambe va hambeta va tsutsuma emphikizanweni wolowo.

² Exihlokweni lexi hundzeke, hi vulavule hi vanhu va nga ri vangani lava vumbaka ‘papa rero ra timbhoni.’ Ripfumelo ra vona leri nga tsekatsekiki ri va pfune leswaku va tshama va tshembekile eka Xikwembu kukondza va fika emakumu ka mphikizano. Hi nga dyondza swo karhi eka ndlela leyi va hluleke ha yona. Hilaha swi vuriweke hakona exihlokweni xexo, Pawulo u khutaze malandza-kulobye ku katsa na hina a ku: “Na hina a hi hluvuleni ntiko wun’wana ni wun’wana ni xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova, a hi tsutsumeni hi ku tiyisela eka mphikizano lowu vekiweke emahlweni ka hina.”—Hev. 12:1.

3. I yini leswi Vakreste va nga swi dyondzaka eka ndzayo ya Pawulo leyi vulavulaka hi switsutsumi eka mintlangu ya Magriki?

 ³ Loko buku leyi nge Backgrounds of Early Christianity yi vulavula hi mphikizano wo tsutsuma, ku nga wun’wana wa mintlangu leyi a yi dumile hi nkarhi wolowo, yi ri: “Magriki a ma endla vutiolori ni ku tsutsuma ma nga ambalanga nchumu.” * Eka mimphikizano yoleyo, switsutsumi a swi hluvula nchumu wihi ni wihi lowu tikaka lowu a wu ta endla leswaku swi nga swi koti ku tsutsuma hi rivilo. Hambileswi ku tsutsuma swi nga ambalanga nchumu a swi nga xiximeki naswona a swi nga amukeleki, kambe switsutsumi a swi endla tano hi xikongomelo xo lava ku hlula. Kutani Pawulo a a vula leswaku switsutsumi swi fanele swi susa swikavanyeto hinkwaswo leswaku swi ta kuma hakelo emphikizanweni wa vutomi. Leyi a ku ri ndzayo leyinene eka Vakreste va le nkarhini wolowo naswona ya hi pfuna na hina namuntlha. Hi yihi mindzhwalo leyi nga ha hi sivelaka ku kuma hakelo emphikizanweni wa vutomi?

‘Hluvulani Ntiko Wun’wana Ni Wun’wana’

4. I yini leswi vanhu va le nkarhini wa Nowa a va khomeke ha swona?

⁴ Pawulo u vule leswaku hi ‘hluvula ntiko wun’wana ni wun’wana.’ Ntiko wolowo wu katsa xin’wana ni xin’wana lexi nga hi sivelaka ku dzikisa mianakanyo ya hina hi ku helela ni ku endla matshalatshala hinkwawo eka mphikizano lowu hi wu ngheneleke. Hi swihi swilo swa kona? Malunghana na Nowa loyi Pawulo a vulavuleke ha yena, Yesu u te: “Hilaha swi humeleleke hakona emasikwini ya Nowa, swi ta va tano ni le masikwini ya N’wana wa munhu.” (Luka 17:26) Kahle-kahle Yesu a a nga vulavuli hi ndzoviso lowu taka lowu nga si tshamaka wu humelela kambe a a vulavula hi ndlela leyi vanhu a va hanya ha yona. (Hlaya Matewu 24:37-39.) Vunyingi bya vanhu va le masikwini ya Nowa a va nga ri na mhaka ni Xikwembu, hi nga ha vuli ku tikarhatela ku xi tsakisa. I yini leswi a swi va rivata? A ku ri swilo leswi tolovelekeke evuton’wini, ku nga ku dya, ku nwa ni ku teka. Hilaha Yesu a vuleke hakona, xiphiqo xa vona lexikulu hileswi “va nga lemukangiki nchumu.”

5. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi hlula emphikizanweni?

⁵ Ku fana na Nowa ni ndyangu wakwe, na hina hi ni swilo swo tala leswi hi faneleke hi swi endla siku ni siku. Hi fanele hi tirha ni ku tikhathalela swin’we ni mindyangu ya hina. Sweswo swi nga hi dyela nkarhi wo tala ni ku hi siya hi karhele. Ngopfu-ngopfu leswi hi hanyaka eminkarhini ya ku wa ka ikhonomi, swa olova leswaku hi karhateka hi swilaveko swa vutomi. Nakambe leswi hi tinyiketeleke eka Yehovha, hi ni vutihlamuleri byin’wana bya nkoka. Hi fanele hi ya ensin’wini, hi lunghiselela minhlangano ya Vukreste hi tlhela hi va kona eka yona swin’we ni ku va ni dyondzo ya munhu hi yexe ni vugandzeri bya ndyangu. Hambileswi Nowa a a ri ni swilo swo tala swo swi endla leswaku a tirhela Xikwembu, kambe “u endle tano.” (Gen. 6:22) Kutani loko hi lava ku tsutsuma mphikizano wa Vukreste ku ya fika emakumu, hi fanele hi papalata ku rhwala mindzhwalo leyi nga lavekiki.

6, 7. Hi xihi xitsundzuxo xa Yesu lexi hi faneleke hi xi tsundzuka minkarhi hinkwayo?

⁶ Pawulo a a vula yini loko a ku hi hluvula ‘ntiko wun’wana ni wun’wana’? I ntiyiso leswaku a hi nge swi koti ku balekela vutihlamuleri hinkwabyo  lebyi hi nga na byona. Emhakeni leyi, tsundzuka marito ya Yesu lama nge: “Mi nga tshuki mi vilela kutani mi ku, ‘Xana hi ta dya yini?’ kumbe, ‘Xana hi ta nwa yini?’ kumbe, ‘Xana hi ta ambala yini?’ Hikuva hinkwaswo leswi i swilo leswi va matiko va swi lavisisaka hi mapfundza. Hikuva Tata wa n’wina wa le tilweni wa swi tiva leswaku ma swi lava swilo leswi hinkwaswo.” (Mat. 6:31, 32) Marito ya Yesu ma kombisa leswaku hambi ku ri swilo leswi tolovelekeke swo tanihi swakudya ni swiambalo swi nga ha hundzuka ndzhwalo kumbe swikavanyeto loko hi rhangisa swona evuton’wini.

⁷ Marito ya Yesu lama nge: “Tata wa n’wina wa le tilweni wa swi tiva leswaku ma swi lava swilo leswi hinkwaswo,” ma vula leswaku Yehovha Tata wa hina u ta khathalela swilaveko swa hina. Marito lama nge, “swilo leswi hinkwaswo,” a ma vuli swona leswaku hi ta kuma xin’wana ni xin’wana lexi hi xi lavaka. Nilokoswiritano, hi khutaziwa ku va hi nga vileli hi “swilo leswi va matiko va swi lavisisaka hi mapfundza.” Ha yini? Hikuva siku rin’wana Yesu u tsundzuxe vayingiseri vakwe a ku: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi, kutani hi xitshuketa siku rero ri mi wela hi xihatla ku fana ni ntlhamu.”—Luka 21:34, 35.

8. Ha yini sweswi ku ri nkarhi lowunene ngopfu wo ‘hluvula ntiko wun’wana ni wun’wana’?

⁸ Se hi le kusuhi ni ku heta mphikizano. Hakunene swi nga vava swinene loko ho pfumelela ku tikiwa hi mindzhwalo leyi nga lavekiki lerova hi tsandzeka ku tsutsuma loko se hi ri ekusuhi ni ku fika emakumu ka mphikizano! Hikwalaho, xitsundzuxo lexi xa muapostola Pawulo i xa nkoka: “Ku tinyiketela loku ku nga ni vukwembu swin’we ni ku eneriseka i ndlela leyi pindzurisaka swinene.” (1 Tim. 6:6) Loko hi ma tekela enhlokweni marito ya Pawulo ma ta hi khutaza swinene leswaku hi tiyimisela ku kuma hakelo.

“Xidyoho Lexi Hi Phasaka Hi Ku Olova”

9, 10. (a) Xi kombetela eka yini xiga lexi nge “xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova”? (b) Hi nga phasiwa njhani?

⁹ Endzhaku ka loko Pawulo a vule leswaku hi ‘hluvula ntiko wun’wana ni wun’wana,’ u tlhele a vula leswaku hi hluvula ni “xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova.” I yini xidyoho xexo? Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va ‘ku phasa hi ku olova’ ro humelela eka ndzimana leyi ntsena eBibeleni. Albert Barnes, mukambisisi un’wana wa Bibele, u ri: “Leswi xitsutsumi xi faneleke xi va ni vuxiyaxiya leswaku nguvu ya xona yi nga xi tsondzeli milenge loko xi ri karhi xi tsutsuma kutani yi xi phija, ni Mukreste u fanele a tshika xin’wana ni xin’wana lexi nga n’wi phijaka.” Mukreste a nga phasiwa njhani lerova ripfumelo rakwe ri tsana?

¹⁰ Ripfumelo ra Mukreste a ro na swi pfuketana ri tsana. Ri nga ha tsana hakatsongo-tsongo handle ko swi xiya. Eku sunguleni ka papila rakwe, Pawulo u lemukise Vakreste va Vaheveru malunghana ni khombo ra ku “khukhuleka” ni ra ku va ni “mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo.” (Hev. 2:1; 3:12) Loko milenge ya xitsutsumi yi phasiwa hi nguvu ya xona, hakanyingi xa wa. Xitsutsumi xi va ekhombyeni ro wa ngopfu-ngopfu loko xi honisa khombo leri nga vaka kona loko xo ya eku tsutsumeni xi ambale swiambalo leswi nga fanelangiki. I yini leswi nga xi endlaka xi honisa khombo rero? Kumbexana i ku nga khathali, ku titshemba ku tlula mpimo kumbe ku kavanyetiwa hi swin’wana. Hi nga dyondza yini eka ndzayo ya Pawulo?

11. I yini leswi nga endlaka leswaku ripfumelo ra hina ri fa?

¹¹ Hi fanele hi tiva leswaku ripfumelo ra Mukreste ri tsanisiwa hi swilo leswi a hlawulaka ku swi endla. Malunghana ni “xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova,” mukambisisi un’wana wa Bibele u vule leswaku “i xidyoho lexi hi hlulaka hikwalaho ka swiyimo leswi hi nga eka swona, mboyamelo wa hina ni vanghana va hina.” Leswi swi vula leswaku ndhawu leyi hi tshamaka eka yona, ku tsana ka hina vini ni vanghana va hina va nga va ni nkucetelo lowukulu eka hina. Va nga endla leswaku ripfumelo ra hina ri tsana kumbe ri fa.—Mat. 13:3-9.

12. Hi swihi switsundzuxo leswi hi faneleke hi swi tekela enhlokweni leswaku ripfumelo ra hina ri nga fi?

¹² Nkarhi ni nkarhi hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha ri hi lemukisa leswaku hi swi hlawula hi  vukheta leswi hi swi hlalelaka ni leswi hi swi yingiselaka, hikuva swi nga khumba timbilu ni miehleketo ya hina. Ri tlhela ri hi lemukisa hi khombo ro lava ngopfu rifuwo ni swilo leswi vonakaka. Hi nga ha kokiwa hi vuhungasi bya misava kumbe hi switirhisiwa leswintshwa swa thekinoloji. Kutani a hi fanelanga hi ehleketa leswaku ndzayo yoleyo yi hi tsona ntsako kumbe yi tirha eka van’wana hileswi hina hi tibyelaka leswaku a hi nge weli eka makhombo wolawo. Sathana u tirhisa swirimbana leswi nga vonakiki ni leswi kanganyisaka leswaku a hi phasa. Van’wana va wile hikwalaho ka ku nga khathali, ku titshemba ku tlula mpimo ni ku kavanyetiwa hi swin’wana naswona swilo sweswo swi nga endla leswaku na hina hi nga yi kumi hakelo ya vutomi.—1 Yoh. 2:15-17.

13. Hi nga tisirhelela njhani eka minkucetelo leyi nga ni khombo?

¹³ Siku ni siku hi hlangana ni vanhu lava hi kucetelaka ku va ni tipakani, mahanyelo ni mavonelo ya misava. (Hlaya Vaefesa 2:1, 2.) Hambiswiritano, swi titshege hi hina leswaku ha swi lava ku kuceteriwa hi mavonelo ya misava kumbe a hi swi lavi. “Moya” lowu Pawulo a vulavuleke ha wona wa dlaya. Hi fanele hi tshama hi xalamukile leswaku hi nga ngheniwi ha wona kutani hi tsandzeka ku heta mphikizano. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi hambeta hi tsutsuma emphikizanweni? I xikombiso xa Yesu. (Hev. 12:2) Hi nga tlhela hi pfuniwa hi xikombiso xa Pawulo hikuva na yena u wu nghenerile mphikizano lowu naswona u khutaze vapfumeri-kulobye leswaku va n’wi tekelela.—1 Kor. 11:1; Filp. 3:14.

U Nga Yi “Kuma” Njhani?

14. Pawulo a a swi teka swi ri swa nkoka hi ndlela yihi ku heta mphikizano?

¹⁴ Pawulo a a swi teka swi ri swa nkoka hi ndlela yihi ku heta mphikizano? Loko a vulavula ro hetelela ni vakulu va le Efesa, u te: “Moya-xiviri wa mina a ndzi wu teki wu ri wa nkoka eka mina, onge hi loko wu ri lowu rhandzekaka eka mina, loko ntsena ndzo heta pfhumba ni vutirheli lebyi ndzi byi amukeleke bya Hosi Yesu.” (Mint. 20:24) A a tiyimisele ku nyikela hi swilo hinkwaswo ku katsa ni vutomi byakwe leswaku a heta mphikizano. Pawulo a a teka matshalatshala hinkwawo lawa a ma endleke eku chumayeleni ka  mahungu lamanene ma ri ya hava loko o ka a nga wu heti mphikizano. Kambe a a nga titshembi ku tlula mpimo, a tibyela leswaku u ta wu heta hambi ko ba lexi dumaka. (Hlaya Vafilipiya 3:12, 13.) Hambiswiritano, loko se a ri kusuhi ni ku fa, u vule hi ku tiyiseka a ku: “Ndzi lwe nyimpi leyinene, ndzi tsutsume pfhumba ndzi kondza ndzi heta, ndzi hlayise ripfumelo.”—2 Tim. 4:7.

15. Hi xihi xikhutazo lexi Pawulo a xi nyikeke switsutsumi-kulobye emphikizanweni?

¹⁵ Nakambe Pawulo a a swi navela swinene ku vona Vakreste-kulobye va heta mphikizano ematshan’weni yo va va lan’wa va nga si wu heta. Hi xikombiso, u khutaze Vakreste va le Filipiya leswaku va tirha hi matimba leswaku va ponisiwa. A va fanele va “khoma swi tiya eka rito ra vutomi.” U tlhele a ku: “Leswaku ndzi ta va ni xivangelo xo khana esikwini ra Kreste, leswaku a ndzi tsutsumelanga swa hava kumbe ku tirha hi matimba ndzi tirhela swa hava.” (Filp. 2:16) Hilaha ku fanaka, u khutaze Vakreste va le Korinto a ku: “Tsutsumani hi ndlela leyi nga ta endla leswaku mi . . . kuma [hakelo].”—1 Kor. 9:24.

16. Ha yini hakelo yi fanele yi va ya xiviri eka hina?

¹⁶ Eka mphikizano wo leha swinene wo fana ni marathoni, xitsutsumi a xi yi voni ntambhu kukondza xi fika emakumu ka wona. Kambe loko xi ri eku tsutsumeni, xi ehleketa hi ku fika emakumu. Naswona loko xi vona leswaku xi le kusuhi ni ku fika emakumu, xi tiyimisela swinene ku hlula. Swi fanele swi va tano ni le ka mphikizano wa hina. Hi fanele hi teka hakelo ya hina yi ri ya xiviri. Sweswo swi ta hi pfuna leswaku hi yi kuma.

17. Ripfumelo ri hi pfuna njhani leswaku hi teka hakelo yi ri ya xiviri?

¹⁷ Pawulo u tsale a ku: “Ripfumelo i ku langutela loku tiyisekisiweke ka swilo leswi tshembiwaka, vumbhoni lebyi tiyeke bya leswi nga swa xiviri hambiloko swi nga voniwi.” (Hev. 11:1) Abrahama na Sara a va tiyimisele ku tshika vutomi bya vulovolovo kutani va hanya tanihi “vafambi ni vatshami va nkarhinyana etikweni.” I yini leswi va pfuneke ku endla sweswo? Va pfuniwe hileswi ‘va voneke ku hetiseka ka switshembiso swa Xikwembu ku ri ekule swinene.’ Muxe u fularhele “ku tiphina hi xidyoho swa nkarhinyana” ni “xuma xa le Egipta.” U ri kume kwihi ripfumelo ni matimba yo endla tano? U “[langute] swinene-nene eku nyikiweni ka hakelo.” (Hev. 11:8-13, 24-26) Kutani swa twala leswi Pawulo a rhangeke hi xiga lexi nge “hi ripfumelo,” loko a nga si vulavula hi un’wana ni un’wana wa vanhu lava. Ematshan’weni yo ehleketa hi miringo ni swiphiqo leswi a va langutane na swona hi nkarhi wolowo, ripfumelo ri va pfune ku vona leswi Xikwembu a xi va endlela swona ni leswi a xa ha ta va endlela swona.

18. Hi wahi magoza lawa hi faneleke hi ma teka loko hi lava ku hluvula “xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova”?

¹⁸ Hi nga aka ripfumelo ra hina ni ku hluvula “xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova” loko hi anakanyisisa hi vavanuna ni vavasati lava kombiseke ripfumelo lava ku vulavuriwaka ha vona eka Vaheveru ndzima 11, ni ku tekelela xikombiso xa vona. (Hev. 12:1) Nakambe hi nga “[khathalelana] leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene” hi ku hlangana ni vanhu lava na vona va lavaka ku tiyisa ripfumelo ra vona.—Hev. 10:24.

19. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku u hambeta u tsutsuma emphikizanweni sweswi?

¹⁹ Se hi le kusuhi ni ku heta mphikizano wa hina naswona swi tikomba onge se ha yi vona ni ntambhu ya kona. Na hina hi nga swi kota ku “[hluvula] ntiko wun’wana ni wun’wana ni xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova,” hi ku va ni ripfumelo ni ku pfuniwa hi Yehovha. Entiyisweni, hi nga tsutsuma hi ndlela leyi nga ta endla leswaku hi kuma hakelo, ku nga mikateko leyi hi tshembisiweke yona hi Yehovha, Xikwembu tlhelo Tata wa hina.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Hi nga wu hluvula njhani “ntiko wun’wana ni wun’wana”?

• I yini leswi nga endlaka leswaku ripfumelo ra Mukreste ri fa?

• Ha yini hakelo yi fanele yi va ya xiviri eka hina?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

I yini “xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova” naswona xi nga hi phasa njhani?