Vanhu Va Khale Vo Tshembeka Va Kongomisiwe Hi Moya Wa Xikwembu
Vanhu Va Khale Vo Tshembeka Va Kongomisiwe Hi Moya Wa Xikwembu
‘Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u ndzi rhumile swin’we ni moya wakwe.’—ESA. 48:16.
1, 2. I yini leswi lavekaka leswaku hi va ni ripfumelo naswona ku hlaya hi vanhu vo tshembeka va khale swi ta hi khutaza ku endla yini?
HAMBILESWI vanhu vo tala va kombiseke ripfumelo ku sukela enkarhini wa Avele, “ripfumelo a hi ra vanhu hinkwavo.” (2 Tes. 3:2) Kutani ha yini munhu a ri ni ripfumelo naswona i yini lexi n’wi pfunaka leswaku a tshembeka? Hakanyingi ripfumelo ri landzela swilo leswi twiweke eRitweni ra Xikwembu. (Rhom. 10:17) Nakambe i yin’wana ya timfanelo ta moya lowo kwetsima wa Xikwembu. (Gal. 5:22, 23) Leswaku hi va ni ripfumelo leri tiyeke, hi lava moya lowo kwetsima.
2 Vanhu a va velekiwi va ri ni ripfumelo. Vavanuna ni vavasati vo tshembeka lava hi hlayaka ha vona eBibeleni a va ri vanhu lava “nga ni mintlhaveko yo fana ni ya hina.” (Yak. 5:17) A ku ri ni swilo leswi a va nga tiyiseki ha swona ni leswi a swi va vilerisa naswona a va endla swihoxo, kambe moya wa Xikwembu wu va nyike “matimba” yo tiyiselela swiyimo swo tika. (Hev. 11:34) Loko hi kambisisa ndlela leyi moya wa Yehovha wu va pfuneke ha yona, swi ta hi khutaza ku hambeta hi n’wi tirhela hi ku tshembeka ngopfu-ngopfu leswi sweswi hi langutanaka ni miringo yo tala leyi nga tsanisaka ripfumelo ra hina.
Moya Wa Xikwembu Wu Nyike Muxe Matimba
3-5. (a) Hi swi tiva njhani leswaku Muxe u pfuniwe hi moya lowo kwetsima? (b) Xikombiso xa Muxe xi hi dyondzisa yini malunghana ni ndlela leyi Yehovha a hi nyikaka moya wakwe ha yona?
3 “Muxe a a rhule ku tlula vanhu hinkwavo” lava a va hanya hi 1513 B.C.E. (Tinhl. 12:3) Kutani Yehovha u n’wi byarhise vutihlamuleri byo tala etikweni ra Israyele. Moya wa Xikwembu wu n’wi nyike matimba yo profeta, yo avanyisa, yo tsala, yo rhangela ni yo endla masingita. (Hlaya Esaya 63:11-14.) Kambe siku rin’wana Muxe u vilerile eka Yehovha a vula leswaku ntirho wakwe a wu tele ngopfu. (Tinhl. 11:14, 15) Kutani Yehovha u teke “moya wun’wana” lowu a wu ri eka Muxe ivi a wu nyika vavanuna van’wana va 70 leswaku va n’wi pfuna ku endla ntirho wolowo. (Tinhl. 11:16, 17) Hambileswi ndzhwalo wa Muxe a wu tikomba wu tika swinene, entiyisweni a a nga ta wu rhwala a ri yexe, hambi ku ri vavanuna va 70 lava hlawuriweke leswaku va n’wi pfuna a va nga ta wu rhwala va ri voxe.
4 Muxe a a nyikiwe moya lowo kwetsima lowu a wu ringane ntirho lowu a a byarhisiwe wona. Endzhaku ka loko moya wun’wana wu nyikiwe vavanuna va 70, Muxe u sale ni moya lowu ringaneke ku endla ntirho wakwe. A nga salanga ni moya lowutsongo naswona vavanuna va 70 a va nga ri na moya wo tala ngopfu. Yehovha u hi nyika moya wakwe lowu ringaneke hi ku ya hi swiyimo swa hina. ‘A nga pimi loko a nyika moya’ wakwe kambe u nyika “eku taleni ka yena.”—Yoh. 1:16; 3:34.
5 Xana u tiyiselela miringo? Xana vutihlamuleri bya wena byi ya byi andza naswona byi ya byi ku dyela nkarhi wa wena wo tala? Xana u tirha hi matimba leswaku u dyondzisa ndyangu wa wena hi Yehovha ni ku wu khathalela hi tlhelo ra nyama kasi hi hala tlhelo u langutane ni ku durha ka swilo kumbe ku karhateka hileswi rihanyo ra wena ri yaka ri hohloka swinene? Xana u endla mintirho yo tala evandlheni? Tiyiseka leswaku Xikwembu xi nga ku nyika matimba yo kota ku langutana ni xiyimo xihi ni xihi hi ku tirhisa moya wa xona.—Rhom. 15:13.
Moya Lowo Kwetsima Wu Pfune Bezalele
6-8. (a) Moya wa Xikwembu wu pfune Bezalele na Oholiyabu ku endla yini? (b) I yini leswi kombisaka leswaku Bezalele na Oholiyabu a va kongomisiwa hi moya wa Xikwembu? (c) Ha yini mhaka ya Bezalele yi hi khutaza swinene namuntlha?
6 Mhaka ya Bezalele, loyi a hanyeke enkarhini wa Muxe, yi hi dyondzisa swo tala malunghana ni ndlela leyi moya wa Xikwembu wu nga hi kongomisaka ha yona. (Hlaya Eksoda 35:30-35.) Yehovha u hlawule Bezalele leswaku a rhangela eku endliweni ka swilo swa nkoka leswi a swi laveka etabernakeleni. Xana a a ri na byona vutshila byo endla swilo sweswo loko ntirho wolowo lowukulu wu nga si sunguriwa? Kumbexana a a ri na byona. Kambe ntirho wo hetelela lowu a nga ha vaka a wu endlile a ku ri wo baka switina aEgipta. (Eks. 1:13, 14) Kutani Bezalele a a ta swi kotisa ku yini ku endla ntirho wolowo wo tika? Yehovha u ‘n’wi tate hi moya wakwe evutlharini, ni le ku twisiseni ni le vutivini ni le ka muxaka wun’wana ni wun’wana wa ntirho wa mavoko ni le ka switirho swo fula leswaku a endla swilo swa vutshila swa mixaka hinkwayo.’ Moya lowo kwetsima wu antswise vutshila bya ntumbuluko lebyi kumbexana Bezalele a a ri na byona. Swi ve tano ni le ka Oholiyabu. Kutani Bezalele na Oholiyabu va fanele va kume vutshila lebyikulu hikuva a va kotanga ku endla mintirho ya vona ntsena kambe va tlhele va dyondzisa ni van’wana ntirho wolowo. Entiyisweni, Xikwembu hi xona lexi va nyikeke moya wa xona leswaku va dyondzisa van’wana.
7 Mhaka yin’wana leyi kombisaka leswaku Bezalele na Oholiyabu a va kongomisiwa hi moya wa Xikwembu hileswi swilo leswi va swi endleke swi tshameke nkarhi wo leha. Swilo sweswo a swa ha tirhisiwa endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 500. (2 Tikr. 1:2-6) Ku hambana ni van’wavutshila va manguva lawa lava tilavela ndhuma, Bezalele na Oholiyabu a va nga lavi ku dzunisiwa. A va lava leswaku ku dzuneka hinkwako ku ya eka Yehovha.—Eks. 36:1, 2.
8 Namuntlha hi nga ha nyikiwa mintirho yo tika leyi lavaka vutshila byo hlawuleka byo fana ni ku aka, ku gandlisa, ku hlela mintsombano, ku langutela ntirho wo phalala lava weriweke hi timhangu ni ku vulavurisana ni madokodela ni vatirhi va le swibedlhele malunghana ni leswi Bibele yi swi vulaka hi ku tirhisa ngati. Minkarhi yin’wana mintirho leyi yi endliwa hi vatirhi lava nga ni vutshila kambe hakanyingi yi endliwa hi vatirhi va ku tirhandzela lava nga riki na ntokoto emintirhweni yoleyo. Moya wa Xikwembu wu va pfuna leswaku va yi endla kahle. Xana u tshame u chava ku amukela xiavelo xo karhi entirhweni wa Yehovha hileswi a wu ehleketa leswaku ku ni vanhu van’wana lava fanelekaka kahle ku tlula wena? Tsundzuka leswaku moya wa Yehovha wu nga ku pfuna leswaku u tirhisa vutivi ni vuswikoti lebyi u nga na byona leswaku u endla ntirho wihi ni wihi lowu a ku nyikaka wona.
Moya Wa Xikwembu Wu Pfune Yoxuwa Ku Rhangela Vaisrayele
9. Hi xihi xiyimo lexi Vaisrayele va langutaneke na xona endzhakunyana ka loko va hume aEgipta naswona hi xihi xivutiso lexi tlakukeke?
9 Moya lowo kwetsima wu tlhele wu kongomisa nandza un’wana wa Xikwembu loyi a hanyeke enkarhini wa Muxe na Bezalele. Endzhakunyana ka loko Vaisrayele va hume aEgipta, Vaamaleke va sungule ku va tlhontlha. Nkarhi wa leswaku Vaisrayele va tilwela se a wu fikile. Hambileswi Vaisrayele a va nga si tshama va lwa nyimpi, a va fanele va lwa nyimpi ya vona yo sungula endzhaku ka loko va kume ntshunxeko. (Eks. 13:17; 17:8) A ku laveka munhu loyi a a ta va rhangela. A ku ta va mani?
10. Ha yini Vaisrayele lava a va rhangeriwe hi Yoxuwa va hlurile enyimpini?
10 Ku hlawuriwe Yoxuwa. Kambe loko a a fanele a tsala mintirho leyi a nga ni ntokoto eka yona leswaku a fanelekela ntirho wolowo, hi yihi mintirho leyi a a ta va a yi tsarile? Xana a a ta va a tsale leswaku a a ri hlonga leri a ri baka switina ni muhlengeleti wa manna? I ntiyiso leswaku Elixama, kokwa wa Yoxuwa, a a ri ndhuna ya nyimba ya Efrayimi naswona a a rhangela vavanuna va 108 100 va ntlawa wun’wana wa tinyimba tinharhu ta Israyele. (Tinhl. 2:18, 24; 1 Tikr. 7:26, 27) Kambe Yehovha u lerise Muxe leswaku a nga n’wi hlawuli Elixama hambi ku ri n’wana wakwe Nuni, kambe a hlawula Yoxuwa leswaku a rhangela vuthu leri a ri ta hlula Vaamaleke. Nyimpi ya kona yi lave ku teka siku hinkwaro. Vaisrayele va kote ku hlula enyimpini yoleyo hileswi Yoxuwa a yingiseke Yehovha naswona a pfumeleke ku kongomisiwa hi moya Wakwe.—Eks. 17:9-13.
11. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi swi endla kahle swiavelo swa hina entirhweni wa Xikwembu ku fana na Yoxuwa?
11 Endzhaku ka nkarhi, Yoxuwa loyi “a a tele moya wa vutlhari,” u tlhandlame Muxe. (Det. 34:9) Moya lowo kwetsima a wu n’wi nyikanga vuswikoti byo profeta kumbe byo endla masingita hilaha Muxe a endleke hakona, kambe wu n’wi pfune leswaku a rhangela Vaisrayele eka tinyimpi to tala leti a va fanele va ti lwa leswaku va teka tiko ra Kanana. Namuntlha, hi nga ha titwa hi nga ri na ntokoto kumbe vuswikoti byo endla swiavelo swin’wana entirhweni wa Xikwembu. Kambe ku fana na Yoxuwa, hi nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta hi pfuna leswaku hi swi endla kahle swiavelo swa hina ntsena loko hi yingisa swileriso swa xona hi vukheta.—Yox. 1:7-9.
“Moya Wa Yehovha Wu Talela Gidiyoni”
12-14. (a) Hi dyondza yini emhakeni ya vavanuna va 300 lava hluleke vuthu lerikulu ra Vamidiyani? (b) Yehovha u n’wi tiyisekise njhani Gidiyoni? (c) Hi xihi xitiyisekiso xa Xikwembu lexi hi xi kumaka namuntlha?
12 Endzhaku ka rifu ra Yoxuwa, Yehovha u hambete a tirhisa moya wakwe leswaku a nyika vanhu vakwe vo tshembeka matimba. Buku ya Vaavanyisi yi tele hi swiviko swa vanhu lava “va [endliweke] lava nga ni matimba ku suka exiyin’weni xo tsana.” (Hev. 11:34) Xikwembu xi tirhise moya wa xona lowo kwetsima leswaku xi pfuna Gidiyoni leswaku a lwela vanhu va xona. (Vaav. 6:34) Hambiswiritano, vuthu leri Gidiyoni a ri hlawuleke a ri ri ritsongo loko ri pimanisiwa ni ra Vamidiyani. Socha rin’we ra Muisrayele a ri ta lwa ni masocha ya mune ya Vamidiyani. Kambe hi ku ya hi Yehovha, vuthu rero leritsongo ra Vaisrayele a ri ri rikulu swinene. U byele Gidiyoni kambirhi leswaku a tlherisa vavanuna van’wana ekaya kukondza socha rin’we ra Muisrayele ri boheka ku lwa ni masocha ya 450 ya Vamidiyani. (Vaav. 7:2-8; 8:10) Nhlayo leyi saleke hi leyi Yehovha a a yi lava. Loko Vaisrayele vo hlula enyimpini yoleyo, i mani loyi a a ta tibuma a vula leswaku va hlule hikwalaho ka vutlhari ni matimba ya vona?
13 Gidiyoni ni vuthu rakwe se a va lunghekile. Loko a wu ri rin’wana ra masocha ya vuthu rero leritsongo, xana a wu ta va u titwe u sirhelelekile hileswi u tivaka leswaku lava nga ni rhumbyana ni lava nga xalamukangiki va mukisiwile? Kumbe, xana a wu ta va u karhatekile hi ku ehleketa leswaku ku ta va ni vuyelo byihi? Gidiyoni a a tshemba Xikwembu. U endle leswi xi n’wi leriseke swona. (Hlaya Vaavanyisi 7:9-14.) Yehovha a nga n’wi tshinyanga Gidiyoni hileswi a kombeleke xikombiso lexi a xi ta va vumbhoni bya leswaku a a ta va na yena. (Vaav. 6:36-40) Ematshan’weni ya sweswo, u tiyise ripfumelo rakwe.
14 Matimba ya Yehovha yo ponisa a ma heli. A nga kutsula vanhu vakwe exiyin’weni xihi ni xihi xo nonon’hwa naswona a nga endla tano hi ku tirhisa vanhu lava vonakaka va tsanile. Minkarhi yin’wana hi nga ha tivona hi ri exiyin’weni xo tika kumbe hi ri vatsongo swinene loko hi tipimanisa ni valala va hina. A hi langutelanga leswaku Xikwembu xi hi nyika xikombiso hi singita hilaha xi endleke hakona eka Gidiyoni, kambe xi nga hi kongomisa ni ku hi chavelela hi ku tirhisa Rito ra xona ni vandlha leri kongomisiwaka hi moya wa xona. (Rhom. 8:31, 32) Switshembiso swa Yehovha swi tiyisa ripfumelo ra hina naswona swa hi tiyisekisa hakunene leswaku yena i Mupfuni wa hina!
“Sweswi Moya Wa Yehovha Wu Fika Ehenhla Ka Yefta”
15, 16. Ha yini n’wana wa Yefta a a tiyimisele ku titsona swo karhi naswona leswi swi va khutaza njhani vatswari?
15 A hi kambisiseni xikombiso xin’wana. Loko Vaisrayele va fanele va lwa ni Vaamone, moya wa Yehovha “wu fika ehenhla ka Yefta.” Leswi Yefta a a lava ku hlula enyimpini yoleyo leswaku ku ta dzunisiwa Yehovha, u endle xihlambanyo. U vule leswaku loko Xikwembu xo nyiketa Vaamone evokweni rakwe, munhu wo sungula loyi a a ta huma endlwini yakwe loko a vuya, a a ta va wa Yehovha. Loko a vuya hi le ku hluleni ka Vaamone, n’wana wakwe wa nhwanyana u hume hi ku tsutsuma a ta n’wi hlanganisa. (Vaav. 11:29-31, 34) Xana sweswo swi n’wi hlamarisile Yefta? Swi nga ha endleka swi nga n’wi hlamarisaka hikuva a a ri ni n’wana wun’we ntsena. U endle hilaha a hlambanyeke hakona hi ku nyikela n’wana wakwe leswaku a tirha endhawini yo kwetsima ya Yehovha eXilo. Leswi n’wana wa Yefta a a ri mugandzeri wa Yehovha wo tshembeka, a a lava leswaku xihlambanyo xa tata wakwe xi hetiseka. (Hlaya Vaavanyisi 11:36.) Moya wa Yehovha wu va nyike matimba lawa a va ma lava havumbirhi bya vona.
16 Ha yini n’wana wa Yefta a a tiyimisele ku titsona swo karhi leswaku a tirhela Yehovha? A swi kanakanisi leswaku ku hiseka ni ripfumelo ra tata wakwe hi swona leswi n’wi pfuneke leswaku a va ni ripfumelo leri tiyeke. Vatswari, vana va n’wina va xi xiya xikombiso lexi mi va vekelaka xona. Swiboho swa n’wina swi kombisa leswaku leswi mi swi vulaka ma swi tshemba. Vana va n’wina va yingisela swikhongelo swa n’wina leswi humaka embilwini, va yi tekela enhlokweni ndlela leyi mi va dyondzisaka ha yona naswona va ma xiya matshalatshala hinkwawo lawa mi ma endlaka leswaku mi tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayo. A swi kanakanisi leswaku leswi hinkwaswo swi ta va pfuna leswaku va swi navela ngopfu ku tirhela Yehovha. Sweswo swi ta mi tsakisa swinene.
“Moya Wa Yehovha Wu Sungula Ku Tirha Eka” Samsoni
17. I yini leswi Samsoni a swi endleke hi ku pfuniwa hi moya wa Xikwembu?
17 A hi kambisiseni xikombiso xin’wana. Loko Vaisrayele va wele emavokweni ya Vafilista, ‘hi ku famba ka nkarhi, moya wa Yehovha wu sungule ku susumeta’ Samsoni leswaku a va kutsula. (Vaav. 13:24, 25) Xikwembu xi nyike Samsoni matimba lamakulu lawa a ku nga ri na munhu un’wana loyi a a ri na wona. Loko Vafilista va kucetele Vaisrayele van’wana leswaku va n’wi khoma, “moya wa Yehovha wu sungula ku tirha eka yena, mapindza lawa a ma ri emavokweni yakwe, ma fana ni tingoti ta ntsembyana leti vavuriweke hi ndzilo, lerova tinsimbi takwe ti n’oka emavokweni yakwe.” (Vaav. 15:14) Endzhaku ka nkarhi, Samsoni u endle swiboho leswi hoxeke leswi endleke leswaku matimba yakwe ma hela. Kambe hambiloko se a tsanile, u nyikiwe matimba “hi ripfumelo.” (Hev. 11:32-34; Vaav. 16:18-21, 28-30) Hikwalaho ka xiyimo lexi Samsoni a a ri eka xona, moya wa Yehovha wu tirhe eka yena hi ndlela yo hlawuleka. Hambiswiritano, mhaka yakwe yi nga hi khutaza swinene. Hi ndlela yihi?
18, 19. (a) Mhaka ya Samsoni yi hi tiyisa hi ndlela yihi? (b) Swi ku vuyerise njhani ku kambisisa swikombiso swa malandza yo tshembeka exihlokweni lexi?
18 Ha wu tshemba moya lowo kwetsima lowu pfuneke Samsoni. Ha pfumela leswaku wu ta hi pfuna leswaku hi endla ntirho lowu Yesu a hi nyikeke wona, ku nga ku “chumayela evanhwini ni ku nyikela vumbhoni bya rixaladza.” (Mint. 10:42) Swi nga ha hi tikela ku wu endla. Kambe ha tsaka leswi Yehovha a hi nyikaka moya wakwe leswaku hi endla mintirho hinkwayo leyi a hi nyikaka yona. Kutani hi titwa hi ndlela leyi muprofeta Esaya a titweke ha yona loko a ku: ‘Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u ndzi rhumile swin’we ni moya wakwe.’ (Esa. 48:16) Hikwalaho, i moya wa Xikwembu lowu wu hi rhumeke. Hi endla ntirho lowu hi timbilu ta hina hinkwato hikuva ha tiyiseka leswaku Yehovha u ta antswisa vuswikoti bya hina hilaha a endleke hakona eka Muxe, Bezalele na Yoxuwa. Hi tirhisa “banga ra moya, ku nga rito ra Xikwembu,” naswona ha tshemba leswaku xi ta hi nyika matimba hilaha xi endleke hakona eka Gidiyoni, Yefta na Samsoni. (Efe. 6:17, 18) Loko hi tshemba leswaku Yehovha u ta hi pfuna hi kota ku hlula swiphiqo, a nga hi nyika matimba hi tlhelo ra moya hilaha a nyikeke Samsoni matimba hi tlhelo ra nyama.
19 Swi le rivaleni leswaku Yehovha wa va katekisa lava lwelaka vugandzeri bya ntiyiso hi xivindzi. Ripfumelo ra hina ra tiya loko hi pfumela ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu. Hikwalaho, hi ta swi tsakela ku tlhela hi kambisisa swiendlakalo swin’wana leswi tsakisaka leswi nga eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki. Swiendlakalo sweswo swi ta kombisa ndlela leyi moya wa Yehovha wu ma pfuneke ha yona malandza yakwe yo tshembeka ya lembe-xidzana ro sungula, emahlweni ka Pentekosta ya 33 C.E. ni le ndzhaku ka yona. Timhaka teto ti ta tlhuvutsiwa exihlokweni lexi landzelaka.
Ha yini swi ku khutaza ku tiva ndlela leyi moya wa Xikwembu wu tirheke ha yona eka . . .
• Muxe?
• Bezalele?
• Yoxuwa?
• Gidiyoni?
• Yefta?
• Samsoni?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 22]
Ku fana na Samsoni loyi moya wa Xikwembu wu n’wi nyikeke matimba hi tlhelo ra nyama, na hina wu nga hi nyika matimba hi tlhelo ra moya
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 21]
Vatswari, xikombiso xa n’wina xi nga susumetela vana va n’wina
