Tekelela Xikombiso Xa Yesu Xo Tshama A Rindzile
Tekelela Xikombiso Xa Yesu Xo Tshama A Rindzile
“Tshamani mi rindzile naswona mi hambeta mi khongela.”—MAT. 26:41.
U NGA HLAMULA NJHANI?
Swikhongelo swa hina swi nga swi kombisa njhani leswaku hi tshama hi rindzile?
Hi tihi tindlela leti hi nga swi kombisaka ha tona leswaku hi tshama hi rindzile ensin’wini?
Ha yini swi ri swa nkoka ku tshama hi rindzile loko hi langutana ni ndzingo naswona hi nga swi endlisa ku yini sweswo?
1, 2. (a) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ha tivutisaka swona malunghana ni xikombiso xa Yesu xo tshama a rindzile? (b) Xana vanhu lava nga hetisekangiki va nga swi kota ku tekelela xikombiso xa Yesu lexi hetisekeke? Kombisa.
U NGA ha tivutisa u ku: ‘Xana swa koteka hakunene ku tekelela xikombiso xa Yesu xo tshama a rindzile? Phela Yesu a a hetisekile. Nakambe minkarhi yin’wana a a swi tiva leswi a swi ta humelela endzhaku ka malembe yo tala ya vutomi byakwe bya laha misaveni. Xana a xi ri kona hakunene xivangelo xo va a tshama a rindzile?’ (Mat. 24:37-39; Hev. 4:15) A hi rhangeni hi hlamula swivutiso leswi leswaku hi kota ku twisisa leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku va hi tshama hi rindzile sweswi.
2 Xana munhu loyi a nga hetisekangiki a nga swi kota ku dyondza eka munhu loyi a hetisekeke? Ina, hikuva swa koteka ku dyondza eka xikombiso xa mudyondzisi loyi a nga ni vutshila. Hi xikombiso, ehleketa hi xichudeni lexi sungulaka ku dyondza ku copa miseve. Loko xa ha sungula, xa tsandzeka ku copa nseve leswaku wu ya tlhava endhawini leyi faneleke, kambe xi hambeta xi dyondza ni ku ringeta. Leswaku xi swi kota kahle ku copa, xi tekelela xikombiso xa mudyondzisi wa xona hi vukheta, ku nga mucopi loyi a nga ni ntokoto. Xichudeni xi xiyisisa ndlela leyi mudyondzisi wa xona a yimaka ha yona, a yimisaka mavoko ni ndlela leyi a tirhisaka tintiho ha yona loko a khoma ntambhu ya vurha. Hakatsongo-tsongo, xi dyondza leswaku xi fanele xi tirhisa matimba yo tanihi kwihi loko xi koka ntambhu, ndlela leyi moya wu nga wu khumbaka ha yona nseve naswona xi hambeta xi tikarhatela ku antswisa macopelo ya xona. Leswi xi tekelelaka leswi mudyondzisi wa xona a swi endlaka, xi hetelela xi copa miseve ya xona yi ya tlhava ekusuhi ni ndhawu leyi faneleke. Hi ndlela leyi fanaka, hi hambeta hi tikarhatela ku va Vakreste lavanene hi ku yingisa swileriso swa Yesu ni ku tekelela xikombiso xakwe lexi hetisekeke.
3. (a) I yini leswi Yesu a swi vuleke ku kombisa leswaku a a lava ku tshama a rindzile? (b) Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi?
3 Xana a swi boha hakunene leswaku Yesu a tshama a rindzile? Ina. Hi xikombiso, evusikwini byo hetelela bya le mahlweni ka rifu rakwe, u khutaze vaapostola vakwe vo tshembeka a ku: “[Hambetani] mi rindza na mina.” U tlhele a ku: “Tshamani mi rindzile naswona mi hambeta mi khongela, leswaku mi nga ngheni endzingweni.” (Mat. 26:38, 41) Hambileswi minkarhi hinkwayo Yesu a tshameke a rindzile, kambe a a lava ku tshama a rindzile ni ku va ekusuhi ni Tata wakwe wa le tilweni hilaha a nga swi kotaka hakona, ngopfu-ngopfu eka tiawara teto to tika. A a swi tiva leswaku valandzeri vakwe na vona a va fanele va tshama va rindzile, ku nga ri enkarhini wolowo ntsena kambe ni le nkarhini lowu taka. Kutani a hi kambisiseni leswaku ha yini Yesu a lava leswaku hi tshama hi rindzile. Endzhaku ka sweswo, hi ta kambisisa tindlela tinharhu leti hi nga n’wi tekelelaka ha tona emhakeni yo tshama hi rindzile evuton’wini bya hina.
XIVANGELO LEXI ENDLAKA YESU A LAVA LESWAKU HI TSHAMA HI RINDZILE
4. Ha yini hi fanele hi tshama hi rindzile tanihi leswi hi nga swi tiviki leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka?
4 Yesu u lava leswaku hi tshama hi rindzile hikwalaho ka swilo leswi hi swi tivaka ni leswi hi nga swi tiviki. Loko a ha ri laha misaveni, xana a a swi tiva swilo hinkwaswo leswi a swi ta endleka enkarhini lowu taka? Doo, hikuva u te: “Malunghana ni siku ra kona ni nkarhi wa kona a ku na munhu la swi tivaka, hambi ku ri tintsumi ta le matilweni hambi ku ri N’wana, kambe swi tiviwa hi Tatana ntsena.” (Mat. 24:36) Enkarhini wolowo, Yesu, ku nga “N’wana,” a a nga swi tivi leswaku makumu ya mafambiselo lawa ya swilo a ma ta fika rini. Ku vuriwa yini hi hina namuntlha? Xana ha swi tiva swilo hinkwaswo leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka? E-e. A hi swi tivi leswaku Yehovha u ta n’wi rhuma rini N’wana wakwe leswaku a ta herisa mafambiselo lawa yo biha ya swilo. Loko a hi swi tiva, xana a hi ta boheka ku tshama hi rindzile? Hilaha Yesu a hlamuseleke hakona, makumu ma ta fika hi xitshuketa hi nga swi langutelanga; xisweswo hi fanele hi tshama hi rindzile ku tlula rini na rini.—Hlaya Matewu 24:43.
5, 6. (a) Vutivi lebyi hi nga na byona hi vumundzuku ni hi swikongomelo swa Xikwembu swi nga hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi rindzile? (b) Ha yini leswi hi swi tivaka hi Sathana swi fanele swi hi susumetela leswaku hi tiyimisela swinene ku tshama hi rindzile?
5 Hi hala tlhelo, Yesu a a tiva swilo swo tala swa nkoka leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka, leswi vanhu vo tala a va nga swi tivi nikatsongo. A hi tivi swilo swo tala ku fana na Yesu, kambe u hi dyondzise timhaka to tala hi Mfumo wa Xikwembu ni leswi wu nga ta swi endla ku nga ri khale. Vanhu vo tala lava hi nghenaka na vona xikolo, lava hi tirhaka na vona kumbe lava tshamaka ensin’wini ya hina a va ti tivi timhaka teto. Kutani lexi i xivangelo xin’wana lexi hi endlaka hi tshama hi rindzile. Ku fana na Yesu, minkarhi hinkwayo hi lava ku tshama hi lunghekele ku tirhisa minkarhi leyi nga hi pfulekelaka leswaku hi byela vanhu hi timhaka leti hi ti tivaka hi Mfumo wa Xikwembu. Nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu hi pfulekelaka i wa nkoka naswona a hi lavi ku tlanga ha wona. Phela vutomi bya vanhu byi le khombyeni!—1 Tim. 4:16.
6 Ku ni swilo swin’wana leswi Yesu a a swi tiva leswi n’wi pfuneke leswaku a tshama a rindzile. A a swi tiva leswaku Sathana u tiyimisele ku n’wi ringa, ku n’wi xanisa ni ku n’wi kucetela leswaku a xandzukela Xikwembu. Minkarhi hinkwayo nala yoloye wa lunya a a tshama a xalamukele “nkarhi wun’wana lowu fanelekaka” leswaku a n’wi ringa. (Luka 4:13) Kutani Yesu u tshame a xalamukile hikuva a a lava ku tshama a lunghekele xin’wana ni xin’wana, ku nga khathariseki leswaku i ndzingo, nkaneto kumbe nxaniso. Na hina hi le xiyin’weni lexi fanaka ni xa Yesu. Ha swi tiva leswaku Sathana wa ha “fana ni nghala leyi vombaka, yi lava wa ku n’wi dya.” Hi yona mhaka leyi Rito ra Xikwembu ri khutazaka Vakreste hinkwavo ri ku: “Hlayisani mianakanyo ya n’wina leyi hlutekeke, mi hiteka.” (1 Pet. 5:8) Kambe hi nga swi endlisa ku yini sweswo?
XIKHONGELO XI NGA HI PFUNA KU TSHAMA HI RINDZILE
7, 8. Hi yihi ndzayo leyi Yesu a yi nyikeke vadyondzisiwa vakwe malunghana ni xikhongelo naswona hi xihi xikombiso lexi a hi vekeleke xona?
7 Bibele yi hi byela leswaku ku khongela i swa nkoka leswaku hi tshama hi rindzile. (Kol. 4:2; 1 Pet. 4:7) Endzhakunyana ka loko Yesu a kombele vadyondzisiwa vakwe leswaku va tshama va rindzile swin’we na yena, u te: “Tshamani mi rindzile naswona mi hambeta mi khongela, leswaku mi nga ngheni endzingweni.” (Mat. 26:41) Xana a a vula leswaku va fanele va khongela ntsena enkarhini wolowo wo tika lowu a va langutane na wona? Doo, ndzayo yakwe ya leswaku hi hambeta hi khongela hi fanele hi yi tirhisa siku ni siku.
8 Yesu u hi vekele xikombiso lexinene malunghana ni ndlela leyi xikhongelo xi nga xa nkoka ha yona. Tsundzuka leswaku u tshame a heta vusiku hinkwabyo a ri eku khongeleni eka Tata wakwe. Ringeta ku vona mhaka leyi hi mahlo ya mianakanyo. (Hlaya Luka 6:12, 13.) A ku ri nguva ya ximun’wana naswona swi nga ha endleka leswaku Yesu a a ri ekusuhi ni doroba ra Kapernawume. Loko ri pela, Yesu u khandziye yin’wana ya tintshava leyi a yi ri ekusuhi ni Lwandle ra Galeliya. Loko a ri karhi a languta ndhawu yoleyo, kumbexana u vone ku voninga ka timboni ta mafurha eKapernawume ni le swimitanini swin’wana swa le kusuhi. Kutani u sungule ku khongela eka Yehovha naswona ku hava lexi n’wi kavanyeteke. Ku hundze tiawara a ha ri eku khongeleni. A nga kalanga a swi xiya loko timboni leti a ti voninga ti timiwa niloko n’weti wu humelela exibakabakeni hambi ku ri pongo ra swiharhi leswi a swi ri ekusuhi ni kwalaho a nga ri twanga. Swi nga ha endleka leswaku a a khongela malunghana ni xiboho xa nkoka lexi a a fanele a xi endla xo hlawula vaapostola vakwe va 12. Wa nga vona ndlela leyi Yesu a khongeleke ha yona hi mbilu yakwe hinkwayo eka Tata wakwe, a kombela nkongomiso ni vutlhari loko a ri karhi a N’wi byela leswi a a swi ehleketa ni mivilelo leyi a a ri na yona malunghana ni vadyondzisiwa vakwe.
9. Hi nga dyondza yini eka xikombiso xa Yesu xo khongela vusiku hinkwabyo?
9 I yini leswi hi nga swi dyondzaka eka xikombiso xa Yesu? Xana hi dyondza leswaku hi fanele hi heta tiawara to tala loko hi khongela? E-e, hikuva u vule marito lawa hi vadyondzisiwa vakwe: “Ina, moya wu ni mapfundza, kambe nyama yi tsanile.” (Mat. 26:41) Hambiswiritano, hi nga n’wi tekelela Yesu. Hi xikombiso, xana ha khongela eka Tata wa hina wa le tilweni loko hi nga si endla xiboho lexi nga khumbaka ripfumelo ni vutshembeki bya hina, bya ndyangu wa hina kumbe bya vapfumeri-kulorhi? Xana ha va khongelela vapfumeri-kulorhi? Xana hi khongela swi huma embilwini kumbe hi phindha-phindha marito lama fanaka ku fana ni risimu ra chela? Nakambe xiya leswaku Yesu a a swi teka swi ri swa nkoka ku khongela exihundleni a byela Tata wakwe hi timhaka leti khumbaka yena n’wini. Emisaveni ya namuntlha leyi vanhu va kona va tshamaka va khomekile, swa olova leswaku hi rivala swilo leswi nga swa nkoka swinene evuton’wini. Loko hi tinyika nkarhi wo khongela eka Yehovha swi huma embilwini hi ri exihundleni, swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi rindzile. (Mat. 6:6, 7) Hi ta tshinela eka Yehovha, hi tikarhatela ku tiyisa vuxaka bya hina na yena ni ku papalata swilo hinkwaswo leswi nga byi tsanisaka.—Ps. 25:14.
KU TSHAMA HI RINDZILE ENSIN’WINI
10. Hi xihi xikombiso lexi kombisaka leswaku Yesu a a tshama a lunghekele ku tirhisa minkarhi leyi n’wi pfulekelaka leswaku a chumayela?
10 Yesu u tshame a rindzile entirhweni lowu Yehovha a a n’wi nyike wona. Ku ni mintirho yin’wana leyi munhu a nga yi endlaka mianakanyo yakwe yi ri eku tsendzelekeni kambe a nga humeleriwi hi khombo. Hambiswiritano, mintirho yo tala yi lava leswaku vatirhi va kona va tshama va xalamukile. Ntirho wa hina wo chumayela na wona wu tano. Minkarhi hinkwayo Yesu a a xalamukile entirhweni wakwe naswona a a tirhisa minkarhi leyi n’wi pfulekelaka leswaku a chumayela van’wana mahungu lamanene. Hi xikombiso, loko yena ni vadyondzisiwa vakwe va fike emutini wa Sikari endzhaku ko heta mixo hinkwawo va ri eku fambeni, vadyondzisiwa va ye va ya xava swakudya. Yesu u sale a tshama ekusuhi ni xihlovo xa muti wolowo leswaku a wisa, kambe u tshame a xalamukile naswona u tirhise nkarhi lowu n’wi pfulekeleke leswaku a chumayela. Wansati wa Musamariya u ye exihlobyeni leswaku a ya ka mati. Yesu a a ta va a hlawule ku etlelanyana kumbe ku nga n’wi vulavurisi hikwalaho ka swivangelo swin’wana. Hambiswiritano, u n’wi vulavurisile a tlhela a n’wi chumayela lerova sweswo swi pfune vanhu vo tala emutini wolowo. (Yoh. 4:4-26, 39-42) Xana hi nga endla leswi engetelekeke leswaku hi tekelela xikombiso xa Yesu, hi ku va hi tshama hi lunghekele ku tirhisa minkarhi leyi hi pfulekelaka leswaku hi chumayela vanhu lava hi hlanganaka na vona siku ni siku mahungu lamanene?
11, 12. (a) Yesu u va hlamule njhani lava ringeteke ku n’wi kavanyeta entirhweni wakwe? (b) Yesu u swi kombise njhani leswaku a a ringanisela entirhweni wakwe?
11 Minkarhi yin’wana vanhu lava a va ri ni xikongomelo lexinene va ringete ku kavanyeta Yesu entirhweni wakwe. EKapernawume, mintshungu yi tsakisiwe hi masingita ya Yesu yo hanyisa vanhu lerova yi ringete ku n’wi sivela leswaku a nga fambi. Swa twisiseka leswaku ha yini yi endle tano. Hambiswiritano, ntirho wa Yesu a ku ri ku chumayela eka “tinyimpfu [hinkwato] leti lahlekeke ta yindlu ya Israyele,” ku nga ri eka vanhu va le mutini wolowo ntsena. (Mat. 15:24) Kutani u yi byele a ku: “Ni le ka miti yin’wana ndzi fanele ku vula mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu, hikuva hi swona leswi ndzi rhumeriweke swona.” (Luka 4:40-44) Swi le rivaleni leswaku Yesu a a rhangisa ntirho wo chumayela evuton’wini byakwe. A nga pfumelelanga nchumu leswaku wu n’wi kavanyeta.
12 Xana Yesu a a wu hisekela ku tlula mpimo ntirho wakwe kumbe a a titsona nkarhi wo tiphina hi swilo swin’wana evuton’wini? Xana a a khomeke ngopfu entirhweni wakwe lerova a a nga ri na mhaka ni swilaveko swa vanhu? E-e, Yesu a a ringanisela entirhweni wakwe. A a tiphina hi vutomi naswona a a tihungasa ni vanghana vakwe. A a yi twela vusiwana mindyangu naswona a a swi twisisa ngopfu swilaveko ni swiphiqo swa yona. Nakambe u kombise leswaku a a va rhandza vana.—Hlaya Marka 10:13-16.
13. Hi nga xi tekelela njhani xikombiso xa Yesu xo tshama a rindzile ni ku ringanisela entirhweni wa hina wo chumayela?
13 Loko hi ri karhi hi tekelela xikombiso xa Yesu xo tshama a rindzile, hi nga ringeta ku ringanisela ku fana na yena hi ndlela yihi? Hi ku ka hi nga yi pfumeleli misava leyi leswaku yi hi kavanyeta entirhweni wa hina wo chumayela. Hi ku ka hi nga va yingisi vanghana ni maxaka ya hina lama nga ha hi khutazaka ku koka milenge entirhweni wa hina wo chumayela kumbe ku hanya vutomi lebyi ma byi tekaka byi ri lebyi tolovelekeke hikwalaho ka leswi va hi navelelaka leswinene. Hambiswiritano, loko hi tekelela Yesu, hi ta teka ntirho wa hina wo chumayela wu ri wa nkoka ku fana ni swakudya. (Yoh. 4:34) Ntirho wo chumayela wu tiyisa vuxaka bya hina na Yehovha naswona wa hi tsakisa. Kambe a hi lavi ku wu hisekela ku tlula mpimo, hi tiendla van’wavunene kumbe hi titsona ntsako. Ku fana na Yesu, hi lava ku va malandza lama tsakeke ni lama ringaniselaka ya “Xikwembu lexi tsakeke.”—1 Tim. 1:11.
KU TSHAMA HI RINDZILE LOKO HI LANGUTANE NI MIRINGO
14. Loko hi langutane ni miringo, hi wihi mboyamelo lowu hi faneleke hi lwisana na wona naswona ha yini?
14 Hilaha hi dyondzeke hakona, Yesu a a langutane ni ndzingo lowukulu loko a nyika valandzeri vakwe ndzayo ya leswaku va tshama va rindzile. (Hlaya Marka 14:37.) Loko hi langutana ni miringo, hi fanele hi anakanyisisa swinene hi xikombiso xa Yesu. Minkarhi yin’wana loko vanhu va langutane ni miringo, va tala ku rivala mhaka ya nkoka leyi tsariweke kambirhi ebukwini ya Swivuriso. Mhaka ya kona yi ri: “Ku ni ndlela leyi lulameke emahlweni ka munhu, kambe endzhaku ka sweswo makumu ya yona i tindlela ta rifu.” (Swiv. 14:12; 16:25) Loko hi titshega hi vutivi bya hina, ngopfu-ngopfu loko hi langutane ni swiphiqo leswikulu, hi nga ha veka vutomi bya hina ni bya varhandziwa va hina ekhombyeni.
15. Hi wihi ndzingo lowu nga ha ringaka nhloko ya ndyangu eminkarhini leyi ya ku tsekatseka ka ikhonomi?
15 Hi xikombiso, nhloko ya ndyangu swi nga ha yi tikela swinene ku wundla ‘lava nga va yona’ hi tlhelo ra nyama. (1 Tim. 5:8) Yi nga ha ringeka ku amukela ntirho lowu nga ta yi endla yi tshamela ku xwa eminhlanganweni, yi nga ha swi koti ku fambisa vugandzeri bya ndyangu kumbe ku ya ensin’wini. Loko yi endla leswi yi swi vonaka swi lulamile eka yona, yi nga ha tiyimelela yi kala yi vula leswaku a swi bihanga leswi yi amukeleke ntirho wolowo. Hambiswiritano, sweswo swi nga ha dlaya vuxaka bya yona ni Xikwembu naswona yi nga kala yi xi fularhela. Hi ta va hi endla kahle loko hi yingisa ndzayo ya Solomoni leyi nga eka Swivuriso 3:5, 6 leyi nge: “Tshemba Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo naswona u nga titshegi hi ku twisisa ka wena n’wini. N’wi tivise tindlela ta wena hinkwato, kutani yena u ta lulamisa tindlela ta wena.”
16. (a) Hi xihi xikombiso lexi Yesu a xi vekeke malunghana ni ku titshega hi vutlhari bya Yehovha ematshan’weni yo titshega hi ku twisisa ka yena n’wini? (b) Tinhloko to tala ta mindyangu ti xi tekelela njhani xikombiso xa Yesu xo tshembela eka Yehovha eminkarhini yo nonon’hwa?
16 Loko Yesu a langutane ni ndzingo, a nga titsheganga hi ku twisisa ka yena n’wini. Ehleketa hi mhaka leyi. Wanuna wo tlhariha swinene loyi a tshameke a hanya emisaveni u hlawule ku ka a nga titshegi hi vutlhari byakwe. Hi xikombiso, loko a ringiwa hi Sathana, u hlamule hi ku phindha-phindha hi marito lama nge: “Ku tsariwile.” (Mat. 4:4, 7, 10) U titshege hi vutlhari bya Tata wakwe leswaku a lwisana ni ndzingo. Xisweswo, u kombise leswaku wa titsongahata, ku nga mfanelo leyi Sathana a nga riki na yona naswona a yi vengaka. Xana na hina hi titshega hi vutlhari bya Yehovha? Nhloko ya ndyangu leyi tshamaka yi rindzile ku fana na Yesu, yi ta lava nkongomiso wa Rito ra Xikwembu, ngopfu-ngopfu eminkarhini yo nonon’hwa. Emisaveni hinkwayo, tinhloko ta mindyangu to tala ti endla leswi fanaka. Ti rhangisa Mfumo wa Xikwembu ni vugandzeri bya ntiyiso evuton’wini ematshan’weni ya swilaveko swa nyama swa mindyangu ya tona. Hi ndlela yoleyo, ti kota ku khathalela mindyangu ya tona hi ndlela leyinene. Kutani Yehovha wa ma katekisa matshalatshala ya tona yo wundla mindyangu ya tona hi tlhelo ra nyama, hilaha Rito rakwe ri tshembisaka hakona.—Mat. 6:33.
17. I yini lexi ku susumetelaka ku tekelela xikombiso xa Yesu xo tshama a rindzile?
17 A swi kanakanisi leswaku Yesu i xikombiso lexinene emhakeni yo tshama a rindzile. Xikombiso xakwe xa pfuna naswona xi nga ponisa vutomi bya vanhu. Tsundzuka leswaku Sathana u lava leswaku u etlela hi tlhelo ra moya, ripfumelo ra wena ri tsana, u nga ha swi hisekeli ku gandzela Yehovha nileswaku u nga tshembeki. (1 Tes. 5:6) U nga n’wi pfumeleli a endla sweswo. Tshama u rindzile hilaha Yesu a endleke hakona—hi ku tshamela ku khongela swi huma embilwini, hi ku va ni vuxiyaxiya ensin’wini ni ku tshemba Yehovha loko u langutane ni miringo. Loko u endla tano, u ta hanya vutomi lebyi nga ni xikongomelo, lebyi tsakisaka ni lebyi enerisaka hambi ku ri emasikwini lawa yo hetelela ya misava leyi yo homboloka. Loko u tshama u rindzile, Yesu u ta ku kuma u xalamukile naswona u ri karhi u endla ku rhandza ka Tata wakwe loko a tela ku ta lovisa misava leyi yo homboloka. Hakunene Yehovha u ta tsakela ku ku nyika hakelo hileswi u tshameke u tshembekile!—Nhlav. 16:15.
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]
Yesu u chumayele wansati exihlobyeni. Xana u tinyika nkarhi wo chumayela siku ni siku?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
Loko u pfuna ndyangu wa wena leswaku wu tiyisa vuxaka bya wona na Yehovha, u kombisa leswaku u tshama u rindzile
