Hambeta U Tirhela Yehovha Hi Mbilu Leyi Heleleke
Hambeta U Tirhela Yehovha Hi Mbilu Leyi Heleleke
“N’wananga, tiva Xikwembu xa tata wa wena u xi tirhela hi mbilu leyi heleleke.”—1 TIKR. 28:9.
KUMA TINHLAMULO TA SWIVUTISO LESWI:
I yini mbilu yo fanekisela?
Hi rihi endlelo leri hi nga ri tirhisaka leswaku hi kambela mbilu ya hina?
Hi nga hambeta hi tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke hi ndlela yihi?
1, 2. (a) Hi xihi xirho xa miri lexi ku vulavuriwaka ha xona ko tala hi ndlela yo fanekisela eRitweni ra Xikwembu ku tlula swirho leswin’wana? (b) Ha yini swi ri swa nkoka ku twisisa leswi mbilu yo fanekisela yi vulaka swona?
HAKANYINGI Rito ra Xikwembu ri vulavula hi swirho swa miri wa munhu hi ndlela yo fanekisela. Hi xikombiso, Yobo u te: “[A ku] na madzolonga exandleni xa mina.” Hosi Solomoni u te: “Xiviko lexinene xi nonisa marhambu.” Yehovha u tiyisekise Ezekiyele a ku: “Mombo wa wena ndzi wu endle wu [nonon’hwa] ku tlula ribye ro tiya.” Nakambe muapostola Pawulo u byeriwe marito lawa: “U vula swilo leswi nga tolovelekangiki etindleveni ta hina.”—Yobo 16:17; Swiv. 15:30; Ezek. 3:9; Mint. 17:20.
2 Kambe ku ni xirho xin’wana xa miri wa munhu lexi ku vulavuriwaka ha xona ko tala eBibeleni ku tlula swirho leswin’wana. Xirho xa kona hi lexi boxiweke hi Hana lowo tshembeka loko a khongela a ku: “Mbilu ya mina ya khana eka Yehovha.” (1 Sam. 2:1) Entiyisweni, vatsari va Bibele va vulavule hi mbilu minkarhi leyi lavaka ku ringana gidi naswona hakanyingi va yi tirhise hi ndlela yo fanekisela. I swa nkoka swinene leswaku hi twisisa leswi mbilu yi fanekiselaka swona hikuva Bibele yi vula leswaku hi fanele hi yi hlayisa.—Hlaya Swivuriso 4:23.
I YINI MBILU YO FANEKISELA?
3. Hi nga yi twisisa njhani nhlamuselo ya rito leri nge “mbilu” eBibeleni? Kombisa.
3 Hambileswi Bibele yi nga riki na yona nhlamuselo ya rito leri nge “mbilu,” ya hi pfuna leswaku hi twisisa leswi ri vulaka swona. Hi swi tiva njhani? Hi xikombiso, ehleketa hi xifaniso xo saseka lexi nga ekhumbini lexi endliweke hi ku veketela swiribyana swa magidi swa mivalavala eka rona. Leswaku munhu a kota ku vona leswaku swiribyana sweswo leswi veketeriweke hi vukheta swi vumba xifaniso kumbe ntila wo karhi, u fanele a tlhentlha kutani a languta xifaniso hinkwaxo. Hilaha ku fanaka, ku va hi kota ku twisisa leswaku matsalwa yo tala eBibeleni lawa eka wona ku tirhisiweke rito leri nge “mbilu” loko ma hlanganisiwa ma vumba ntila kumbe xifaniso xo karhi, hi fanele hi tlhelela endzhaku hi ya ma kambisisa. Hi xihi xifaniso xa kona?
4. (a) Ri fanekisela yini rito leri nge “mbilu” eBibeleni? (b) Ma vula yini marito ya Yesu lama tsariweke eka Matewu 22:37?
4 Vatsari va Bibele va tirhisa rito leri nge “mbilu” leswaku va hlamusela leswi munhu a nga swona endzeni. Ri katsa ku navela, mianakanyo, mboyamelo, langutelo, vuswikoti, nsusumeto ni tipakani ta hina. (Hlaya Deteronoma 15:7; Swivuriso 16:9; Mintirho 2:26.) Hilaha buku yin’wana ya tinhlamuselo ta Bibele yi vulaka hakona, rito rero ri vula “swilo hinkwaswo leswi munhu a nga swona endzeni.” Eka matsalwa man’wana, rito leri nge “mbilu” ri nga ha va ni nhlamuselo leyi nga anamangiki. Hi xikombiso, Yesu u te: “U fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi mianakanyo ya wena hinkwayo.” (Mat. 22:37) Eka tsalwa leri, rito leri nge “mbilu” ri vula mintlhaveko ni ku navela ka munhu wa le ndzeni. Yesu u boxe rito leri nge mbilu, moya-xiviri ni mianakanyo hikuva a a lava ku kandziyisa leswaku hi fanele hi kombisa leswaku hi rhandza Xikwembu hi ndlela leyi hi yi tirhisaka ha yona mintlhaveko, vutomi ni mianakanyo ya hina. (Yoh. 17:3; Efe. 6:6) Kambe loko “mbilu” yi boxiwa yi ri yoxe, yi yimela munhu wa le ndzeni.
HA YINI HI FANELE HI HLAYISA MBILU YA HINA?
5. Ha yini hi lava ku tikarhatela ku tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke?
5 Malunghana ni mbilu, Hosi Davhida u tsundzuxe Solomoni a ku: “N’wananga, tiva Xikwembu xa tata wa wena u xi tirhela hi mbilu leyi heleleke ni hi moya-xiviri lowu tsakeke; hikuva Yehovha u kambisisa timbilu hinkwato, naswona u xiya mboyamelo wun’wana ni wun’wana wa miehleketo.” (1 Tikr. 28:9) Hakunene Yehovha i Mukambisisi wa timbilu hinkwato, ku katsa ni ta hina. (Swiv. 17:3; 21:2) Nakambe loko o kuma swilo leswinene etimbilwini ta hina swi ta endla leswaku hi va vanghana vakwe ni ku va ni vumundzuku lebyi tsakisaka. Xisweswo, hi lava ku yingisa xitsundzuxo xa Davhida hi ku va hi tikarhatela ku tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke.
6. I yini leswi hi faneleke hi swi tiva malunghana ni ku tiyimisela ka hina ko tirhela Yehovha?
6 Ku chumayela ka hina hi ku hiseka tanihi Timbhoni ta Yehovha ku kombisa leswaku hi swi lava swinene ku n’wi tirhela hi mbilu leyi heleleke. Hambiswiritano, ha swi tiva leswaku misava ya Sathana yo homboloka ni mboyamelo wa miri wa hina lowu nga ni xidyoho swi nga va ni nkucetelo lowukulu eka hina naswona swi nga tsanisa ku tiyimisela ka hina ko tirhela Xikwembu hi mbilu hinkwayo. (Yer. 17:9; Efe. 2:2) Hikwalaho, hi fanele hi tshamela ku kambela mbilu ya hina leswaku ku tiyimisela ka hina ko tirhela Xikwembu ku nga tsani. Hi nga swi endlisa ku yini sweswo?
7. I yini leswi kombisaka xiyimo xa mbilu ya hina?
7 Ku hava munhu loyi a nga vonaka leswi hi nga swona endzeni tanihi leswi ni mbilu ya murhi ku nga riki na munhu loyi a nga yi vonaka. Kambe hilaha Yesu a vuleke hakona eDyondzweni ya le Ntshaveni, tanihi leswi mihandzu yi kombisaka loko murhi wu hanye kahle endzeni kumbe e-e, kutani swilo leswi hi swi endlaka swi kombisa leswi xiyimo xa mbilu ya hina xi nga swona. (Mat. 7:17-20) A hi kambisiseni xin’wana xa swilo sweswo.
NDLELA YIN’WANA LEYI HI NGA YI KAMBELAKA HA YONA MBILU YA HINA
8. Hi ku ya hi marito ya Yesu lama nga eka Matewu 6:33, hi swi kombisa njhani leswi nga etimbilwini ta hina?
8 EDyondzweni ya le Ntshaveni, Yesu u tlhele a byela vayingiseri vakwe leswi a va fanele va swi endla ku kombisa leswaku va tiyimisele ku tirhela Yehovha hi mbilu hi leyi heleleke. U te: “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.” (Mat. 6:33) Entiyisweni, leswi hi swi rhangisaka evuton’wini bya hina swi kombisa leswi hi swi navelaka, leswi hi swi ehleketaka ni leswi hi swi kunguhataka etimbilwini ta hina. Xisweswo, ku kambisisa leswi hi swi rhangisaka evuton’wini bya hina i ndlela leyinene yo kambela loko hi tirhela Xikwembu hi mbilu leyi heleleke.
9. Yesu u rhambe vavanuna van’wana leswaku va endla yini naswona tinhlamulo ta vona ti kombise yini?
9 Endzhakunyana ka loko Yesu a khutaze valandzeri vakwe leswaku va ‘hambeta va lava mfumo ku sungula,’ ku endleke xiendlakalo lexi kombisaka leswaku hakunene xiyimo xa mbilu ya munhu xi nga vonaka hi swilo leswi a swi rhangisaka evuton’wini byakwe. Luka, mutsari un’wana wa buku ya Tievhangeli, u hlamusela xiendlakalo xexo hi ku rhanga hi ku vula leswaku Yesu ‘u hundzuluxe xikandza xakwe leswaku a ya eYerusalema,’ hambileswi a a swi tiva kahle leswi a swi ta n’wi humelela kwalaho enkarhini lowu taka. Loko Yesu a ri karhi a “famba egondzweni” ni vaapostola vakwe, u hlangane ni vavanuna van’wana lava a va rhambeke a ku: ‘Vanani valandzeri va mina.’ Vavanuna volavo a va swi lava ku amukela xirhambo xa Yesu kambe a va lava ku rhanga hi ku endla swilo swin’wana. Wanuna un’wana u hlamule a ku: “Ndzi pfumelele ndzi rhanga hi ku ya lahla tata wa mina.” Kasi wanuna un’wanyana u te: “Ndzi ta ku landzela, Hosi; kambe ndzi pfumelele ndzi sungula ndzi ya lela vandyangu wa mina.” (Luka 9:51, 57-61) Hakunene ndlela leyi Yesu a a tiyimisele ha yona ku tirhela Xikwembu hi mbilu hinkwayo a yi hambane ngopfu ni ya vavanuna volavo, lava a va nga swi hisekeli ku amukela xirhambo xakwe! Xisweswo, va kombise leswaku a va nga tiyimiselanga ku tirhela Xikwembu hi mbilu leyi heleleke hileswi va rhangiseke ku navela ka vona ematshan’weni ya timhaka ta Mfumo.
10. (a) Hi angule njhani eka xirhambo xa Yesu xa leswaku hi va valandzeri vakwe? (b) Hi xihi xifaniso xo koma lexi Yesu a xi vuleke?
10 Ku hambana ni vavanuna volavo, hina hi xi amukele hi mandla mambirhi xirhambo xa Yesu xa leswaku hi va valandzeri vakwe naswona sweswi hi tirhela Yehovha siku ni siku. Xisweswo, hi kombisa leswaku hi tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke. Kambe hambileswi hi khomekeke hi ntirho wakwe, hi fanele hi tsundzuka leswaku mbilu ya hina yi nga ha va ekhombyeni. Hi rihi khombo ra kona? Yesu u boxe khombo ra kona loko a vulavula ni vavanuna lava nga xi amukelangiki xirhambo xakwe. U te: “A ku na munhu la vekaka voko ra yena eka puluho kutani a languta swilo swa le ndzhaku loyi a fanelekaka kahle emfun’weni wa Xikwembu.” (Luka 9:62) Hi nga dyondza yini exifanisweni xexo?
XANA HI ‘NAMARHELA SWILO LESWINENE’?
11. Ku humelele yini hi ntirho wa murimi wa le xifanisweni xa Yesu naswona ha yini?
11 Leswaku hi yi twisisa kahle dyondzo leyi hi yi kumaka exifanisweni xa Yesu xo koma, a hi engeteleni vuxokoxoko byin’wana eka xona. A hi nge murimi u le ku rimeni emasin’wini. Kambe loko a ri karhi a rima, miehleketo yakwe yi le kaya. U ehleketa leswaku a a ta va a tshame ni ndyangu wakwe ni vanghana va tiphina hi swakudya ni vuyimbeleri va tshame endzhutini. Kutani u navela swilo sweswo. Endzhaku ko rima ndzima leyikulu, ku navela koloko ku tinyika matimba swinene lerova a hundzuluka a languta “swilo swa le ndzhaku.” Hambileswi ka ha riki ni ntirho wo tala lowu faneleke wu endliwa kukondza ku byariwa mbewu emasin’wini, murimi yoloye wa kavanyeteka lerova ntirho wakwe a nga ha wu endli kahle. Entiyisweni, muthori wakwe u hela matimba hileswi murimi a tsandzekeke ku tiyisela kukondza a heta ku rima nsimu hinkwayo.
12. Mukreste namuntlha a nga va exiyin’weni lexi fanaka ni xa murimi wa le xifanisweni xa Yesu hi ndlela yihi?
12 Sweswi a hi xiyeni ndlela leyi xiyimo xexo xi nga endlekaka ha yona namuntlha. Murimi a nga fanekisela Mukreste un’wana ni un’wana loyi a tikombaka a tirhela Xikwembu kambe loyi a nga ekhombyeni hi tlhelo ra moya. Hi xikombiso, a hi ehleketeni hi makwerhu loyi a hlanganyelaka hi xitalo ensin’wini. Hambileswi a vaka kona eminhlanganweni ya vandlha ni le nsin’wini, u tshamela ku ehleketa hi swilo swo karhi swa misava leswi a swi rhandzaka swinene. Kutani u swi navela hi mbilu hinkwayo. Endzhaku ko tirhela Xikwembu ku ringana malembe yo hlayanyana, ku navela kakwe ka swilo swin’wana swa misava leyi ku tinyika matimba swinene lerova wa hundzuluka a languta “swilo swa le ndzhaku.” Hambileswi ka ha riki ni ntirho wo tala lowu faneleke wu endliwa ensin’wini, u tshika ku “khoma swi tiya eka rito ra vutomi” kutani wa kavanyeteka naswona a nga ha tirheli Xikwembu hi ku hiseka ku fana ni le ku sunguleni. (Filp. 2:16) Yehovha, “N’wini wa ntshovelo,” wa khunguvanyeka loko un’wana wa vatirhi vakwe a tshika ku tiyisela.—Luka 10:2.
13. Swi katsa yini ku tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke?
13 Dyondzo leyi hi yi kumaka yi le rivaleni. Hambileswi swi bumabumeriwaka ku ya eminhlanganweni ya vandlha ni le nsin’wini, kambe ku tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke a swi vuli ku endla swilo sweswo ntsena. (2 Tikr. 25:1, 2, 27) Loko Mukreste o hambeta a swi rhandza hi mbilu hinkwayo “swilo swa le ndzhaku,” ku nga swilo swo karhi swa vutomi swa misava leyi, vuxaka byakwe ni Xikwembu byi nga va ekhombyeni. (Luka 17:32) Kutani, leswaku hi kota ku xi tirhela hi mbilu leyi heleleke, hi fanele hi ‘nyenya swilo swo homboloka kutani hi namarhela swilo leswinene,’ loko hi endla tano hi ta va lava “fanelekaka kahle emfun’weni wa Xikwembu.” (Rhom. 12:9; Luka 9:62) Hikokwalaho, hinkwerhu a hi fanelanga hi pfumelela swilo swa misava ya Sathana leswaku swi hi sivela ku tirhela Xikwembu hi mbilu leyi heleleke, ku nga khathariseki leswaku swi nga ha tikomba swi tsakisa ku fikela kwihi.—2 Kor. 11:14; hlaya Vafilipiya 3:13, 14.
TSHAMANI MI XALAMUKILE!
14, 15. (a) Sathana u ringeta njhani ku endla leswaku hi nga wu hisekeli ntirho wa Yehovha? (b) Kombisa leswaku i yini lexi endlaka leswaku endlelo ra Sathana ri va ni khombo swinene.
14 Ndlela leyi hi rhandzaka Yehovha ha yona yi hi susumetele leswaku hi tinyiketela eka yena. Ku sukela kwalaho, vo tala va hina se hi ni malembe hi ri karhi hi kombisa leswaku hi tiyimisele ku hambeta hi tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke. Hambiswiritano, Sathana a nga si tshika ku ringeta ku hi kanganyisa. U lava timbilu ta hina. (Efe. 6:12) Entiyisweni, wa swi tiva leswaku a hi nge nambi hi tshika ku tirhela Yehovha hi ku tsopeta ka tihlo. Hikwalaho, u ringeta ku hi kanganyisa hi ku tirhisa “mafambiselo lawa ya swilo” leswaku hakatsongo-tsongo a tsanisa ndlela leyi hi n’wi rhandzaka ha yona. (Hlaya Marka 4:18, 19.) Ha yini endlelo leri ra Sathana ri tirha swinene?
15 Leswaku hi hlamula xivutiso lexi, tianakanye u ri eku hlayeni ka buku ekamareni leyi ku lumekiweke rivoni ra 100 wati kutani hi xitshuketa rivoni rero ri tshwa. Leswi se u nga emunyameni, xikan’we-kan’we u xiya leswi endlekeke kutani u hoxa rivoni lerintswha. Kamara ri tlhela ri va ni ku vonakala. Hi madyambu lama landzelaka, u tlhela u tirhisa rivoni rero leswaku ri ku voningela loko u ri karhi u hlaya. Hambiswiritano, a wu swi tivi leswaku munhu un’wana u sive rivoni rero lerintshwa ra 100 wati hi rivoni ra 95 wati. Xana a wu ta swi kota ku vona ku hambana? Nikatsongo. Kutani, ku vuriwa yini loko hi siku leri landzelaka munhu un’wana o siva rivoni ra 95 wati hi rivoni ra 90 wati? A swi kanakanisi leswaku a wu nga ta swi xiya. Ha yini? Ku vonakala ka rivoni rero ku hunguteka hakatsongo-tsongo lerova a wu ku xiyi. Hilaha ku fanaka, minkucetelo ya misava ya Sathana yi nga ha endla leswaku hi nga ha wu hisekeli ntirho wa Yehovha hakatsongo-tsongo. Loko sweswo swo endleka, swi ta fana niloko Sathana a kote ku hunguta ku hiseka ka hina ku suka eka tiwati ta 100 ku ya eka tiwati ta le hansi hi ndlela yo fanekisela. Loko Mukreste a nga xalamukanga, a nge swi xiyi leswaku ku hiseka kakwe ka hunguteka hakatsongo-ntsongo.—Mat. 24:42; 1 Pet. 5:8.
KU KHONGELA I SWA NKOKA
16. Hi nga tisirhelela njhani eka marhengu ya Sathana?
16 Hi nga tisirhelela njhani eka marhengu wolawo ya Sathana naswona hi hambeta hi tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke? (2 Kor. 2:11) Ku khongela i swa nkoka. Pawulo u khutaze vapfumeri-kulobye leswaku va ‘yima va tiyile va lwisana ni marhengu ya Diyavulosi.’ U tlhele a va khutaza a ku: “Hi swikhongelo swa mixaka hinkwayo ni xikombelo [hambetani] mi khongela nkarhi hinkwawo.”—Efe. 6:11, 18; 1 Pet. 4:7.
17. I yini leswi hi swi dyondzaka eka swikhongelo swa Yesu?
17 Leswaku hi yima hi tiyile hi lwisana na Sathana, hi fanele hi tekelela ndlela leyi Yesu a khongeleke ha yona, leyi kombiseke leswaku a a swi navela swinene ku tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke. Hi xikombiso, xiya leswi Luka a swi tsaleke malunghana ni ndlela leyi Yesu a khongeleke ha yona evusikwini bya le mahlweni ka rifu rakwe. U te: “Kuteloko a fikeriwa hi maxangu a hambeta a khongela hi matimba swinene.” (Luka 22:44) Yesu u tshame a khongela hi matimba, kambe eka xiendlakalo lexi u khongele hi “matimba swinene” hikuva a a langutane ni ndzingo lowukulu ku tlula miringo hinkwayo leyi a tshameke a langutana na yona evuton’wini byakwe bya laha misaveni. Nakambe xikhongelo xakwe xi hlamuriwile. Xikombiso xa Yesu xi kombisa leswaku swikhongelo swa hambana hi ntikelo. Hikwalaho, loko miringo leyi hi langutanaka na yona yi ya tika swinene ni marhengu ya Sathana ma ya ma tinyika matimba, hi fanele hi khongela hi “matimba swinene” hi kombela nsirhelelo wa Yehovha.
18. (a) I yini leswi hi faneleke hi tivutisa swona malunghana ni xikhongelo naswona ha yini? (b) Hi swihi swilo leswi khumbaka mbilu ya hina naswona swi yi khumba hi tindlela tihi? (Vona bokisi leri nga eka tluka 16.)
18 Swi ta hi pfuna njhani ku khongela hi matimba swinene? Pawulo u te: “Eka hinkwaswo tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina hi xikhongelo ni xikombelo swin’we ni ku nkhensa swikombelo swa n’wina; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina.” (Filp. 4:6, 7) Xisweswo, hi fanele hi khongela hi mbilu hinkwayo nkarhi ni nkarhi leswaku hi hambeta hi tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke. (Luka 6:12) Kutani tivutise: ‘Xana ndzi khongela hi mbilu hinkwayo? Xana ndzi khongela nkarhi ni nkarhi?’ (Mat. 7:7; Rhom. 12:12) Tinhlamulo ta wena ti ta kombisa leswaku u swi navela swinene ku fikela kwihi ku tirhela Xikwembu.
19. I yini leswi u nga ta swi endla leswaku u hambeta u tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke?
19 Hilaha hi hlayeke hakona, swilo leswi hi swi rhangisaka evuton’wini bya hina swi nga vula swo tala malunghana ni xiyimo xa mbilu ya hina. Hi lava ku endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku swilo leswi hi swi siyeke endzhaku ni marhengu ya Sathana swi nga tsanisi ku tiyimisela ka hina ko tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke. (Hlaya Luka 21:19, 34-36.) Hikokwalaho, ku fana na Davhida, hi hambeta hi kombela Yehovha hi ku: “Endla mbilu ya mina yi va ni vun’we.”—Ps. 86:11.
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Bokisi leri nga eka tluka 16]
SWILO SWINHARHU LESWI KHUMBAKA MBILU YA HINA
Tanihi leswi hi nga tekaka magoza yo karhi leswaku hi pfuna mbilu ya hina ya xiviri, hilaha ku fanaka, hi nga teka magoza yo karhi leswaku mbilu ya hina yo fanekisela yi tshama yi ri exiyin’weni lexinene. Xiya swilo leswinharhu swa nkoka:
1 Swakudya: Mbilu ya hina ya xiviri yi lava swakudya leswi eneleke leswi nga ni rihanyo. Hilaha ku fanaka, hi fanele hi tiyiseka leswaku hi kuma swakudya swa moya leswi eneleke hi ku va ni dyondzo ya munhu hi yexe, ku anakanyisisa ni ku va kona eminhlanganweni ya vandlha nkarhi ni nkarhi.—Ps. 1:1, 2; Swiv. 15:28; Hev. 10:24, 25.
2 Vutiolori: Leswaku mbilu ya hina ya xiviri yi tirha kahle, minkarhi yin’wana yi lava ku pompa ngati hi ku hatlisa. Hilaha ku fanaka, ku hlanganyela hi ku hiseka ensin’wini—kumbexana hi ku tikarhatela ku ndlandlamuxa ntirho wa hina—swi endla leswaku mbilu ya hina yo fanekisela yi tshama yi ri exiyin’weni lexinene.—Luka 13:24; Filp. 3:12.
3 Ndhawu: Ku tirha ni ku tshama endhawini leyi vanhu va kona va nga xi chaviki Xikwembu, swi nga endla leswaku mbilu ya hina ya xiviri ni yo fanekisela yi tshikileleka ngopfu. Hambiswiritano, hi nga hunguta ntshikilelo wolowo hi ku va hi tihlanganisa ni vapfumeri-kulorhi nkarhi ni nkarhi loko swi koteka, lava va khathalaka swinene hi hina naswona va tirhelaka Xikwembu hi mbilu leyi heleleke.—Ps. 119:63; Swiv. 13:20.
