Hi ku vula ka Leonard Smith

Loko ndza ha ri xifanyetana, ku ni matsalwa mambirhi ya le Bibeleni lama ndzi kokeke rinoko. Hambileswi se ku hundzeke malembe lama tlulaka 70, ndza ha ri tsundzuka siku leri ndzi twisiseke nhlamuselo ya Zakariya 8:23, leyi vulavulaka hi “vavanuna va khume” lava khomaka “nguvu ya wanuna la nga Muyuda.” Va byela Muyuda yoloye va ku: “Hi ta famba na n’wina, hikuva hi swi twile leswaku Xikwembu xi na n’wina.”

WANUNA wa Muyuda u fanekisela Vakreste lava totiweke kasi “vavanuna va khume” va fanekisela “tinyimpfu tin’wana” kumbe “Vayonadabu,” hilaha a va tiviwa hakona enkarhini wolowo. * (Yoh. 10:16) Loko ndzi twisise mhaka yoleyo, ndzi xiye leswaku ku va ndzi kuma ntshembo wa mina wo hanya hilaha ku nga heriki laha misaveni swi titshege hi ku va ndzi wu seketela hi ku tshembeka ntlawa wa hlonga.

Xifaniso xa Yesu xa “tinyimpfu” ni “timbuti” lexi nga eka Matewu 25:31-46, na xona xi ndzi koke rinoko. “Tinyimpfu” ti fanekisela vanhu lava nga ta kuma hakelo leyinene enkarhini wa makumu hileswi va endleke leswinene eka vamakwavo va Kreste lava totiweke lava ha riki emisaveni. Leswi a ndzi ri Muyonadabu loyi a ha ri ntsongo, ndzi tibyele ndzi ku, ‘Leonard, loko u lava leswaku Kreste a ku teka tanihi nyimpfu yakwe, u fanele u seketela vamakwavo vakwe lava totiweke naswona u tiveka ehansi ka vurhangeri bya vona hikuva Xikwembu xi na vona.’ Marito wolawo ma ndzi khutazile ku ringana malembe lama tlulaka 70.

‘YI KWIHI NDHAWU YA MINA?’

Manana u khuvuriwe hi 1925 eholweni ya minhlangano ya le Bethele. Holo yoleyo a yi vitaniwa London Tabernacle naswona a yi tirhisiwa hi vamakwerhu va le ndhawini yoleyo. Ndzi velekiwe hi October 15, 1926. Hi March 1940, ndzi khuvuriwile enhlengeletanweni leyi a yi khomeriwe edorobeni ra Dover leri nga eribuweni ra Nghilandhi. Ndzi sungule ku wu rhandza swinene ntiyiso wa Bibele. Leswi Manana a a ri mutotiwa, ‘nguvu yo sungula ya Muyuda’ leyi ndzi yi khomeke hi ndlela yo fanekisela a ku ri ya manana. Hi nkarhi wolowo, tatana na sesi a va nga ri Timbhoni. A hi hlanganyela eVandlheni ra Gillingham leri nga edzonga-vuxa bya Nghilandhi, leri swirho swa rona swo tala a swi ri Vakreste lava totiweke. Manana u ndzi vekele xikombiso lexinene xo hisekela ntirho wo chumayela.

Hi September 1941, entsombanweni lowu a wu khomeriwe edorobeni ra Leicester, nkulumo leyi a yi ri ni nhloko-mhaka leyi nge “Vutshembeki” yi vulavule hi mphikamakaneta ya vuhosi bya vuako hinkwabyo. Nkulumo yoleyo hi yona leyi ndzi pfuneke ro sungula leswaku ndzi twisisa leswaku ha katseka eka mphikamakaneta exikarhi ka Yehovha na Sathana. Hikwalaho, hi fanele hi yima na Yehovha naswona hi tshama hi tshembekile eka yena tanihi Hosi ya Vuako Hinkwabyo.

Entsombanweni wolowo, ku kandziyisiwe ngopfu ntirho wa vuphayona naswona vantshwa va khutaziwe leswaku va tivekela pakani yo va maphayona. Nkulumo  leyi a yi ri ni nhloko-mhaka leyi nge “Ndhawu ya Maphayona eNhlengeletanweni” yi endle leswaku ndzi tivutisa ndzi ku, ‘Yi kwihi ndhawu ya mina?’ Ntsombano wolowo wu ndzi khorwisile leswaku a ku ri vutihlamuleri bya mina tanihi Muyonadabu ku pfuna ntlawa wa vatotiwa hilaha ndzi nga swi kotaka hakona entirhweni wo chumayela. Kwalaho eLeicester, ndzi tate fomo ya mina leswaku ndzi ta va phayona.

NDZI PHAYONA HI NKARHI WA NYIMPI

Hi December 1, 1941, loko ndzi ri ni malembe ya 15, ndzi hlawuriwe ku va phayona ro hlawuleka. Munhu loyi ndzi phayoneke na yena ro sungula a ku ri manana kambe endzhaku ka kwalomu ka lembe, u boheke ku tshika ku phayona hikwalaho ka vuvabyi. Rhavi ra le London ri ndzi pane na Ron Parkin, loyi sweswi a nga xirho xa Komiti ya Rhavi ra le Puerto Rico.

Hi rhumeriwe eBroadstairs ni le Ramsgate, ku nga madoroba lama nga eribuweni ra xifundzha xa Kent, laha hi hirheke kamara. Phayona ro hlawuleka a ri kuma ti-shilling ta 40 hi n’hweti (leti sweswi ti ringanaka mali ya kwalomu ka R63) Kutani loko hi hakela rhente, a hi sala ni mali leyi nga nyawuriki naswona minkarhi yin’wana a hi nga swi tivi leswaku hi ta swi kuma kwihi swakudya. Kambe minkarhi hinkwayo Yehovha a a swi khathalela swilaveko swa hina.

A hi famba ngopfu hi swikanyakanya leswi a hi swi rheyila hi matimba hileswi a swi layiche ngopfu nileswi a hi kongomana ni timheho ta matimba leti a ti huma eLwandle ra N’walungu. Nakambe hi boheke ku vhikana ni tibomo leti a ti lahleriwa hi swihaha-mpfhuka swa masocha ni miseve leyi vuriwaka German V-1 leyi a yi fambela ehansinyana exifundzheni xa Kent leswaku yi ta bulusa doroba ra London. Siku rin’wana ndzi boheke ku tlula eka xikanyakanyana xa mina ndzi tilahlela emugerhweni loko bomo yi hundze hi le henhla ka nhloko ya mina kutani yi buluka ensin’wini leyi nga ekusuhi ni kwalaho. Hambiswiritano, hi tiphinile hi malembe lawa hi ma heteke hi ri karhi hi phayona eKent.

NDZI YA EBETHELE

Minkarhi hinkwayo manana a a vulavula kahle hi Bethele. A a vula a ku: “Ku hava nchumu lowunene lowu ndzi ku navelelaka wona handle ko va u ya eBethele.” Kutani ehleketa ndlela leyi ndzi tsakeke ni ku hlamala ha yona loko hi January 1946, ndzi rhambiwe ku ya pfuneta eBethele ya le London mavhiki manharhu. Loko mavhiki wolawo ma hela, Pryce Hughes, loyi a a ri nandza wa rhavi, u ndzi kombele leswaku ndzi tshama eBethele. Ndzetelo lowu ndzi wu kumeke kwalaho wu ndzi pfunile evuton’wini bya mina hinkwabyo.

Hi nkarhi wolowo a ku ri ni swirho swa kwalomu ka 30 endyangwini wa Bethele ya le London, leswi vunyingi bya swona a ku ri majaha lawa a ma nga si teka swin’we ni vamakwerhu vo hlayanyana va xinuna lava totiweke, ku katsa na Pryce Hughes, Edgar Clay na Jack Barr, lava veke swirho swa Huvo leyi Fumaka. Hakunene ndzi ve ni lunghelo lerikulu ro seketela vamakwavo va Kreste lava nga “tiphuphu” enhlengeletanweni ya Yehovha, ndzi tirha ehansi ka vukongomisi bya vona ndza ha ri jaha.—Gal. 2:9.

Siku rin’wana eBethele, makwerhu un’wana u ndzi byele leswaku ku ni makwerhu un’wana wa xisati enyangweni loyi a lavaka ku ndzi vona. Lexi ndzi hlamariseke, makwerhu yoloye a ku ri manana naswona a a khome xiputsa. U ndzi byele leswaku a nge ngheni hikuva a nga lavi ku ndzi kavanyeta entirhweni, kambe u ndzi nyike xiputsa xexo kutani a famba. A xi ri ni jazi. Nyiko yoleyo yakwe yi ndzi tsundzuxe Hana loyi a yiseleke n’wana wakwe Samuwele nguvu loko a tirhela Yehovha etabernakeleni.—1 Sam. 2:18, 19.

NKARHI LOWU NGA RIVALEKIKI LOWU NDZI WU HETEKE EGILIYADI

Hi 1947, mina ni vamakwerhu va mune lava a hi tirha swin’we eBethele hi rhambiwe ku ya eXikolweni xa Giliyadi eUnited States naswona hi 1948 hi nghene etlilasini ya vu-11. Loko hi fika en’walungwini wa New York laha xikolo a xi kumeka kona, xirhami a xi vuyisa ni n’wana  evukatini. Ndzi tsake ngopfu hileswi a ndzi ri ni jazi leri manana a ndzi tiseleke rona.

Tin’hweti ta tsevu leti ndzi ti heteke eGiliyadi a ti rivaleki. Ku vulavula ni swichudeni-kulorhi leswi humaka ematikweni ya 16 swi ndzi dyondzise swilo swo tala. Handle ka ndzetelo lowu tiyiseke vuxaka bya mina na Yehovha, xinakulobye xa Vakreste lava wupfeke xi ndzi vuyerisile. Lloyd Barry, un’wana wa swichudeni-kulorhi, Albert Schroeder, loyi a a ri un’wana wa valeteri na John Booth, loyi a a ri mulanguteri wa Kingdom Farm (laha Xikolo xa Giliyadi a xi kumeka kona) va ve swirho swa Huvo leyi Fumaka endzhaku ka nkarhi. Ndza yi tlangela swinene ndzayo leyi vamakwerhu volavo va ndzi nyikeke yona ni xikombiso lexinene lexi va ndzi vekeleke xona xo tshembeka eka Yehovha ni le nhlengeletanweni yakwe.

NTIRHO WO ENDZELA MAVANDLHA NI KU TLHELELA EBETHELE

Loko ndzi heta Xikolo xa Giliyadi, ndzi averiwe ku endzela mavandlha exifundzheni xa Ohio le U.S.A. Hi nkarhi wolowo a ndzi ri ni malembe ya 21, kambe vamakwerhu va yi tsakele ngopfu ndlela leyi a ndzi hiseka ha yona tanihi leswi a ndza ha ri muntshwa. Emavandlheni wolawo, ndzi dyondze swo tala eka vamakwerhu lava kuleke lava nga ni ntokoto.

Endzhaku ka tin’hweti to hlayanyana, ndzi tlhelele eBethele ya le Brooklyn leswaku ndzi ya kuma ndzetelo lowu engetelekeke. Hi nkarhi wolowo, ndzi tive tiphuphu to tanihi Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J (Bud) Sullivan na Lyman Swingle, lava hinkwavo ka vona va tshameke va va swirho swa Huvo leyi Fumaka. Swi ndzi vuyerise swinene ku va vona va ri karhi va tirha ni ku xiyisisa mahanyelo ya vona ya Vukreste. Ndlela leyi a ndzi yi tshemba ha yona nhlengeletano ya Yehovha yi ye yi kula swinene. Kutani ndzi tlhele ndzi rhumeriwa eBethele ya le Nghilandhi leswaku ndzi ya emahlweni ni ntirho wa mina kwalaho.

Manana u fe hi February 1950. Endzhaku ka xilahlo, ndzi vulavurisane na tatana na sesi wa mina Dora. Ndzi va vutisile leswaku va tiyimisele ku endla yini hi ntiyiso tanihi leswi Manana se a feke naswona mina se ndzi sukeke ekaya. Va pfumele ku dyondzeriwa hi Harry Browning, ku nga mukhalabye la totiweke, loyi a va n’wi tiva kahle va tlhela va n’wi xixima. Ku nga si hela ni lembe, Tatana na Dora va khuvuriwile. Endzhaku ka nkarhi Tatana u ve nandza eVandlheni ra Gillingham. Endzhaku ka rifu ra Tatana, Dora u tekiwe hi makwerhu wo tshembeka loyi a vuriwaka Roy Moretoni, naswona u tirhele Yehovha hi ku tshembeka kukondza a fa hi 2010.

NDZI YA PFUNETA EFURWA

Loko ndza ha nghena xikolo, ndzi dyondze Xifurwa, Xijarimani ni Xilatini naswona eka tindzimi letinharhu, Xifurwa hi xona lexi a xi ndzi tikela swinene. Kutani loko va ndzi kombele leswaku ndzi ya pfuneta eBethele ya Paris le Furwa, a ndzi tsakile hi hala tlhelo ndzi karhatekile hileswi a ndzi nga xi tivi kahle Xifurwa. Kwalaho, ndzi ve ni lunghelo ro tirha na Henri Geiger, loyi a a ri nandza wa rhavi tlhelo mukhalabye la totiweke. Minkarhi yin’wana ntirho lowu a ndzi wu endla a wu tika naswona ndzi endle swihoxo swo tala, kambe ndzi dyondze swo tala malunghana ni ndlela leyi vanhu va hanyisanaka ha yona.

Ku engetela kwalaho, hi 1951 a ku kunguhatiwe leswaku ku khomiwa ntsombano wo sungula wa matiko eParis endzhaku ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava naswona ndzi hoxe xandla eku hleleni ka wona. Léopold Jontès, loyi a a ri mulanguteri loyi a famba-fambaka loyi a ha ri muntshwa, u te eBethele leswaku a ta ndzi pfuna. Hi ku famba ka nkarhi Léopold u hlawuriwe ku va mulanguteri wa rhavi. Ntsombano wolowo wu khomeriwe ePalais des sports, ekusuhi ni Xihondzo xa Eiffel. Ku te vapfhumba lava humaka ematikweni ya 28. Esikwini ro hetelela ra ntsombano wolowo, Timbhoni ta 6 000 ta le Furwa ti tsake ni swikun’wana loko ti twa leswaku ku te vapfhumba va 10 456!

Loko ndzi fike eFurwa ro sungula, a ndzi nga xi tivi kahle Xifurwa. Lexi nyanyiseke timhaka hileswi a ndzi vulavula Xifurwa ntsena loko ndzi tiyiseka leswaku leswi ndzi nga ta swi vula a swi nga hoxanga. Kambe loko u  nga endli swihoxo, a wu nge lulamisiwi naswona a wu nge endli nhluvuko.

Ndzi endle xiboho xo lulamisa mhaka yoleyo hi ku va ndzi tsarisa exikolweni lexi dyondzisaka vahlapfa Xifurwa. A ndzi ya exikolweni xexo nimadyambu emasikwini lawa ndzi nga riki na minhlangano. Ndzi sungule ku rhandza Xifurwa naswona rirhandzu ra xona ri ye ri kula swinene loko malembe ma ri nkarhi ma famba. Sweswo swi ndzi vuyerisile hikuva ndzi kote ku pfuna rhavi ra le Furwa hi ntirho wo hundzuluxela. Hi ku famba ka nkarhi, ndzi sungule ku hundzuluxela ku suka eka Xinghezi ku ya eka Xifurwa. A ku ri lunghelo lerikulu ku pfuneta eku hundzuluxeleni ka swakudya swo nandziha swa moya leswi lunghiseleriweke hi ntlawa wa hlonga swi ya eka vamakwerhu lava vulavulaka Xifurwa emisaveni hinkwayo.—Mat. 24:45-47.

NDZI TEKA NI KU KUMA MALUNGHELO LAMA ENGETELEKEKE

Hi 1956, ndzi tekane na Esther, phayona ra le Switzerland leri ndzi hlanganeke na rona emalembeni yo hlayanyana lama hundzeke. Hi catele eHolweni ya Mfumo leyi nga ekusuhi ni Bethele ya le London (khale ka London Tabernacle laha manana a khuvuleriweke kona). Nkulumo ya hina ya mucato yi nyikeriwe hi Makwerhu Hughes. Mana wa Esther a a ri kona naswona na yena a a ri mutotiwa. Mucato a wu ndzi nyikanga munghana loyi a rhandzekaka ni wo tshembeka ntsena kambe wu tlhele wu ndzi nyika nkarhi wo tala wo tiphina hi xinakulobye xa risima ni n’wingi wa mina loyi a a rhandza timhaka ta moya kukondza a heta pfhumba rakwe ra laha misaveni hi 2000.

Endzhaku ka mucato wa hina, mina na Esther hi humile eBethele. Kambe ndzi hambete ndzi hundzuluxela minkandziyiso ndzi ri ekaya naswona Esther a a ri phayona ro hlawuleka emigangeni leyi nga ekusuhi ni doroba ra Paris. U kote ku pfuna vanhu vo hlayanyana leswaku va va malandza ya Yehovha. Hi 1964 hi rhambiwe ku tlhelela eBethele. Kutani hi 1976, loko ku simekiwa ro sungula Tikomiti ta Rhavi, ndzi hlawuriwe ku va un’wana wa swirho swa komiti ya rhavi ya le Furwa. Minkarhi hinkwayo Esther u ndzi seketerile ku ringana malembe yo tala.

“A MI NGE VI NA MINA NKARHI HINKWAWO”

Ndzi ve ni lunghelo ro endzela eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo le New York minkarhi yo tala. Eka maendzo wolawo, ndzi kume switsundzuxo leswinene eka swirho swo hambana-hambana swa Huvo leyi Fumaka. Hi xikombiso, siku rin’wana loko ndzi vule leswaku ndzi karhatekile hileswi a ndzi nga swi tiyiseki loko ndzi ta heta ntirho hi nkarhi lowu a wu laveka ha wona, Makwerhu Knorr u n’wayiterile kutani a ku: “U nga karhateki. Endla ntirho wa wena!” Ku sukela kwalaho, loko minkarhi yo tala ndzi taleriwa hi ntirho, ematshan’weni yo karhateka, ndzi sungula ku endla ntirho ha wun’we-wun’we naswona hi ntolovelo ndzi wu heta hi nkarhi wa kona.

Loko Yesu a ri kusuhi ni ku dlayiwa, u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “A mi nge vi na mina nkarhi hinkwawo.” (Mat. 26:11) Na hina lava tinyimpfu tin’wana ha swi tiva leswaku vamakwavo va Kreste lava totiweke a hi nge vi na vona laha misaveni nkarhi hinkwawo. Hikwalaho, ndzi swi teka ku ri lunghelo leri nga pimanisiwiki na nchumu leswi ndzi tihlanganiseke ni vatotiwa vo tala malembe lama tlulaka 70—ndzi khomelela hakatsongo-ntsongo engubyeni ya Muyuda.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 21]

Makwerhu Knorr u n’wayiterile kutani a ku: “U nga karhateki. Endla ntirho wa wena!”

[Swifaniso leswi nga eka tluka 19]

(Eximatsini) Manana na tatana

(Exineneni) Ndzi ri erivaleni ra le Giliyadi hi 1948, ndzi ambale jazi leri Manana a ndzi nyikeke rona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Ndzi tolokela Makwerhu Lloyd Barry, loko ku nyiketeriwa rhavi ra le Furwa hi 1997

[Swifaniso leswi nga eka tluka 21]

(Eximatsini) Ndzi ri na Esther hi siku ra hina ra mucato

(Exineneni) Hi ri entirhweni wo chumayela