1, 2. Yesu u va dyondzise yini vaapostola va yena naswona ha yini a va dyondzise dyondzo yoleyo?

A KU ri hi lembe ra 32 C.E. Yesu a a ri emugangeni wa Galeliya loko ku pfuka mholovo. Van’wana va vaapostola va yena a va ri eku phikizaneni malunghana ni leswaku i mani lonkulu exikarhi ka vona. Luka mutsari wa Evhangeli u ri: “Va sungula ku vutisana hi voxe leswaku i mani lonkulu eka vona. Yesu, hi ku tiva leswi a va swi anakanya etimbilwini ta vona, a teka n’wana lontsongo, a n’wi yimisa etlhelo ka yena ivi a ku eka vona: ‘Mani na mani la amukelaka n’wana loyi lontsongo hi ku landza vito ra mina wa ndzi amukela na mina, naswona mani na mani loyi a ndzi amukelaka wa n’wi amukela ni loyi a ndzi rhumeke. Hikuva loyi a tikhomaka tanihi lontsongo exikarhi ka n’wina hinkwenu hi yena lonkulu.’” (Luka 9:46-48) Hi ku lehisa mbilu, Yesu u pfune vaapostola leswaku va vona xilaveko xo titsongahata.

² Xana langutelo ro tikhoma tanihi lontsongo leri Yesu a byeleke vaapostola va yena leswaku va va na rona a ri tolovelekile eka Vayuda va lembe-xidzana ro sungula? Kumbe a ri hambanile ni leswi a va swi toloverile? Buku yin’wana yi vula leswaku a swi ri swa nkoka swinene eka Vayuda ku tiva leswaku i mani a faneriwaka hi ku fundziwa exikarhi ka vona naswona minkarhi hinkwayo a va tivutisa loko munhu yoloye va n’wi fundzha hilaha va faneleke va endla hakona. (Theological Dictionary of the New Testament) Yesu a a lava leswaku vaapostola va yena va va lava hambaneke ni vanhu lavan’wana.

3. (a) Swi vula yini ku tikhoma tanihi lontsongo naswona ha yini swi nga ha hi tikelaka ku va hi tikhoma hi ndlela yoleyo? (b) Hi swihi swivutiso leswi tlakukaka malunghana ni ku hlakulela moya wa ku va lontsongo?

³ Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “lontsongo,” ri vula munhu loyi a nga titekiki a ri wa nkoka eka vanhu van’wana kumbe munhu loyi a nga riki na vulawuri, munhu  yoloye wa titsongahata naswona a nga titeki a ri wa nkoka. Yesu u dyondzise vaapostola va yena leswaku va fanele va titsongahata. Vakreste va ntiyiso namuntlha va fanele va dyondza eka dyondzo leyi Yesu a yi dyondziseke vaapostola va yena. Swi nga ha hi tikela ku titsongahata, ngopfu-ngopfu eka swiyimo swo karhi. Ku nga hetiseki ka hina ku nga ha endla leswaku hi titlakusa ni ku ringeta ku tiendla va nkoka eka van’wana. Ndhawu leyi hi tshamaka eka yona leyi vanhu va kona va rhandzaka ku phikizana swin’we ni moya wa misava swi nga hi kucetela leswaku hi tikurisa, hi rhandza ku lwa kumbe ku lawula. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi hlakulela moya wa ku va lontsongo? ‘Lontsongo exikarhi ka hina hinkwerhu hi yena lonkulu’ hi ndlela yihi? Hi le ka tindhawu tihi evuton’wini laha hi faneleke hi tikarhatela ku kombisa moya wa ku titsongahata?

4, 5. I yini leswi nga hi susumetelaka leswaku hi titsongahata swinene? Kombisa.

⁴ Ndlela yin’wana leyi nga endlaka leswaku hi titsongahata i ku va hi tsundzuka leswaku Yehovha u tlakukile swinene ku hi tlula. Kahle-kahle, “ku twisisa ka yena a ku lavisiseki.” (Esa. 40:28) Muapostola Pawulo u tsale leswi malunghana ni vukulu bya Yehovha: “Mawaku ku enta ka rifuwo ni vutlhari ni vutivi bya Xikwembu! Vuavanyisi bya xona a byi lavisiseki, ni tindlela ta xona a ti landzeleriseki!” (Rhom. 11:33) Hambileswi vutivi bya vanhu malunghana ni swilo swo tala byi andzeke ku sukela loko Pawulo a tsale marito lawa emalembeni ya kwalomu ka 2 000 lama hundzeke, kambe leswi a swi tsaleke swa ha ri ntiyiso. Ku nga khathariseki leswaku hi ni vutivi byo tanihi kwihi, a hi nge tshiki ku dyondza hi Yehovha, hi mintirho ya yena ni ndlela leyi a anakanyaka ha yona.

⁵ Ku xiya leswaku a hi nge swi koti ku dyondza swilo hinkwaswo malunghana ni ntumbuluko wa Xikwembu swi pfune Leo * leswaku a titsongahata swinene. Loko a ha ri ntsongo, Leo a a rhandza sayense. Leswi a a navela ku tiva swo tala hilaha a nga kotaka hakona hi vuako hinkwabyo, u kunguhate ku dyondza ha byona exikolweni, hiloko a endla xiboho xa nkoka. U ri: “Eka tidyondzo ta mina, ndzi swi xiyile leswaku sayense yi ri yoxe a yi nge swi koti ku pfuna munhu leswaku a tiva vuako hinkwabyo. Kutani ndzi yi tshikile ivi ndzi dyondzela vugqweta.” Hi ku famba ka nkarhi, Leo u ve gqweta ra muganga ivi endzhaku a va muavanyisi ehubyeni. Eku heteleleni, yena ni nsati wa yena va dyondze Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, va amukela ntiyiso kutani va va malandza ya Xikwembu lama tinyiketeleke eka xona. Hambileswi Leo a a dyondzeke ngopfu, i yini leswi n’wi pfuneke leswaku a tikhoma tanihi lontsongo? U hlamula a ku: “I ku xiya leswaku ku nga khathariseki leswaku hi dyondza yini hi Yehovha ni hi ntumbuluko,  ka ha ri ni swo tala leswi hi faneleke hi swi dyondza.”

6, 7. (a) Hi xihi xikombiso lexikulu xa ku titsongahata lexi Yehovha a hi vekelaka xona? (b) Ku titsongahata ka Xikwembu ku nga endla leswaku munhu a va “lonkulu” hi ndlela yihi?

⁶ Xin’wana lexi nga hi pfunaka leswaku hi titsongahata hileswaku Yehovha hi yexe wa titsongahata. Anakanya hi leswi: “Hi vatirhi-kulobye ni Xikwembu.” (1 Kor. 3:9) Anakanya hi sweswo! Yehovha, Xikwembu Lexi nge Henhla-henhla, u hi xixima hi ndlela yoleyo hi ku hi nyika lunghelo ra ku hetisisa vutirheli bya hina hi tirhisa Rito ra yena ku nga Bibele. Hambileswi Yehovha ku nga yena loyi a endlaka leswaku timbewu leti hi ti byalaka ni ku ti cheleta ti kula, u hi nyika xikhundlha lexi xiximekaka xa ku tirha na yena. (1 Kor. 3:6, 7) Xana xexo a hi xikombiso lexikulu xa ku titsongahata ka Xikwembu? Hakunene xikombiso xa Yehovha xa ku titsongahata xi fanele xi khutaza un’wana ni un’wana wa hina swinene leswaku hi tikhoma tanihi lontsongo.

⁷ Xikombiso xa Xikwembu xa ku titsongahata xi n’wi khumbe swinene mupisalema Davhida. U yimbelelele Yehovha a ku: “U ta ndzi nyika xitlhangu xa wena xa ku ponisa, ku titsongahata ka wena ku ndzi endla ndzi va lonkulu.” (2 Sam. 22:36) Davhida a a swi tiva leswaku u kote ku endla swilo leswikulu leswi a swi endleke eIsrayele hileswi Yehovha a titsongahateke a n’wi yingisela ni ku n’wi pfuna. (Ps. 113:5-7) Swi tano ni le ka hina. Timfanelo tin’wana ni tin’wana, vuswikoti ni malunghelo man’wana ni man’wana yo hlawuleka, hi ma ‘nyike’ hi Yehovha. (1 Kor. 4:7) Munhu loyi a tikhomaka tanihi lontsongo hi “lonkulu” hileswi a vaka nandza wa nkoka eka Yehovha. (Luka 9:48, nhlamuselo ya le hansi ya NW.) A hi xiyeni leswaku leswi swi endleka njhani.

8. Ha yini lava nga enhlengeletanweni ya Yehovha va fanele va titsongahata?

⁸ Lava va titsongahataka va tsakile enhlengeletanweni ya Xikwembu naswona va seketela ndlela leyi swilo swi endliwaka ha yona evandlheni. Hi xikombiso, anakanya hi Petra, nhwanyana la kurisiweke endyangwini wa Timbhoni. Leswi a a lava ku endla swilo hi ndlela yakwe, Petra u tihambanise ni vandlha. Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, u tlhele a sungula ku hlanganyela ni vandlha. Sweswi u tsakile leswi a nga enhlengeletanweni ya Yehovha naswona u tiyimisele ku seketela lunghiselelo ra vandlha. I yini lexi cinceke langutelo ra yena? U ri: “Leswaku ndzi titwa ndzi ri ekaya enhlengeletanweni ya Xikwembu, timfanelo timbirhi ta nkoka leti a ndzi fanele ndzi ti twisisa ni ku ti hlakulela a ku ri ku titsongahata ni xichavo.”

9. Hi rihi langutelo leri munhu loyi a titsongahataka a nga na rona malunghana ni swakudya swa moya leswi hi swi kumaka, naswona ha yini sweswo swi n’wi endla a va wa nkoka swinene?

⁹ Munhu loyi a titsongahataka wa ma tlangela hi mbilu hinkwayo malunghiselelo ya Yehovha, ku katsa ni swakudya swa moya. Hi yona mhaka leyi munhu wo tano a dyondzaka Bibele nkarhi na nkarhi hi vukheta naswona a tikarhatelaka ku hlaya magazini wa Xihondzo xo Rindza ni wa Xalamuka! Ku fana ni malandza man’wana yo tala ya Yehovha yo tshembeka, u titoloveta ku hlaya nkandziyiso wun’wana ni wun’wana lowuntshwa a nga si wu veka exelufini ya layiburari ya yena. Loko hi kombisa ku tlangela hi ku hlaya ni ku dyondza minkandziyiso ya hina leyi sekeriweke eBibeleni, hi ta endla nhluvuko hi tlhelo ra moya naswona Yehovha u ta hi tirhisa hi xitalo entirhweni wa yena.—Hev. 5:13, 14.

10. Hi nga ri kombisa njhani langutelo ra ku tikhoma tanihi lontsongo evandlheni?

¹⁰ Munhu loyi a tikhomaka tanihi lontsongo hi “lonkulu” ni hi ndlela yin’wana. Vandlha rin’wana ni rin’wana ri ni vavanuna lava fanelekaka lava hlawuriweke hi nkongomiso wa moya lowo kwetsima wa Yehovha leswaku va tirha tanihi vakulu. Vavanuna lava va lunghiselela minhlangano ya vandlha, ntirho wa nsimu va tlhela va risa vandlha. Loko hi kombisa moya  wa ku tikhoma tanihi lontsongo hi ku seketela malunghiselelo lawa hi ku swi rhandza, hi endla leswaku ku va ni ntsako, ku rhula ni vun’we evandlheni. (Hlaya Vaheveru 13:7, 17.) Loko u ri nkulu kumbe nandza wa vutirheli, xana u kombisa ku titsongahata hi ku tlangela leswi Yehovha a ku byarhiseke vutihlamuleri byebyo?

11, 12. I langutelo rihi leri nga ta endla leswaku hi va va nkoka swinene enhlengeletanweni ya Yehovha, naswona ha yini swi ri tano?

¹¹ Loyi a tikhomaka tanihi lontsongo hi “lonkulu” kumbe i wa nkoka swinene enhlengeletanweni ya Yehovha, hikuva ku titsongahata ka yena ku n’wi endla nandza wa nkoka wa Xikwembu. Yesu a a fanele a tsundzuxa vadyondzisiwa va yena leswaku va tikhoma tanihi lavatsongo hikuva van’wana va vona a va anakanya ku fana ni vanhu lava a va tikukumuxa va le nkarhini wolowo. Luka 9:46 yi ri: “Va sungula ku vutisana hi voxe leswaku i mani lonkulu eka vona.” Xana na hina hi nga sungula ku anakanya leswaku hi va nkoka ku tlula vamakwerhu va hina kumbe vanhu van’wana? Vanhu vo tala lava hi hanyaka na vona va tikukumuxa naswona va ni vutianakanyi. Hi fanele hi va lava hambaneke ni vanhu lava tikukumuxaka hi ku va hi titsongahata. Loko hi endla tano naswona hi rhangisa ku rhandza ka Yehovha, vamakwerhu va ta khutazeka loko va ri na hina.

¹² Hakunene xitsundzuxo xa Yesu xa ku tikhoma tanihi lavatsongo xa khutaza. Xana a hi fanelanga hi tikarhatela ku kombisa moya wa ku tikhoma tanihi lontsongo eka swiyimo hinkwaswo evuton’wini? A hi kambisiseni swiyimo swinharhu.

13, 14. Wanuna ni wansati va nga tikhoma njhani tanihi lontsongo, naswona leswi swi nga byi khumba njhani vukati?

¹³ Evukatini. Vanhu vo tala namuntlha va khathala hi timfanelo ta vona ntsena, ta van’wana a hi ta nkoka eka vona. Kambe, munhu la tikhomaka tanihi lontsongo u kongomisiwa hi langutelo leri Pawulo a hi khutazeke leswaku hi va na rona. Eka papila ra yena leri yaka eka Varhoma, u tsale a ku: “A hi lavisiseni swilo leswi endlaka ku rhula ni swilo leswi akaka eka van’wana.” (Rhom. 14:19) Munhu loyi a tikhomaka tanihi lontsongo u kondletela ku rhula ni munhu un’wana ni un’wana naswona ngopfu-ngopfu ni munghana wa yena wa vukati la n’wi rhandzaka.

¹⁴ Anakanya hi mhaka ya vuhungasi. Mpatswa wu nga ha va wu nga rhandzi vuhungasi lebyi fanaka. Kumbexana wanuna u rhandza ku tshama ekaya hi nkarhi wa vuhungasi a hlaya buku yo karhi. Hi hala tlhelo, wansati a nga ha va a tsakela ku tihumesa a ya dya swakudya kumbe a endzela vanghana. Swi ta n’wi olovela wansati ku xixima nuna wa yena loko nuna wa yena a titsongahata naswona a nga anakanyi hileswi yena a swi rhandzaka ntsena kambe a anakanya ni hileswi nsati wa yena a swi rhandzaka ni leswi a nga swi rhandziki. Naswona wanuna u ta n’wi rhandza ni ku n’wi teka a ri wa nkoka swinene nsati wa yena loko nsati wa yena a nga ringeti leswaku minkarhi hinkwayo a kuma leswi a swi lavaka kambe a anakanya ni hileswi nuna wa yena a swi lavaka. Xiboho xa vukati xa tiya loko wanuna ni wansati va tikhoma tanihi lontsongo.—Hlaya Vafilipiya 2:1-4.

15, 16. Hi ku ya hi Pisalema 131, Davhida u khutaze Vaisrayele leswaku va endla yini, naswona hi nga swi endla njhani leswi fanaka evandlheni?

¹⁵ Evandlheni. Emisaveni, vanhu vo tala va anakanya leswaku va fanele va kuma leswi va swi lavaka hi nkarhi lowu va swi lavaka ha wona. A va swi koti ku lehisa mbilu naswona va swi venga ku rindza. Ku hlakulela moya wa ku tikhoma tanihi lontsongo swi hi pfuna leswaku hi rindzela Yehovha. (Hlaya Pisalema 131:1-3.) Loko hi titsongahata naswona hi rindzela Yehovha, hi ta katekisiwa ni ku titwa hi sirhelelekile, hi ri ni mbilu yo rhula naswona hi tsakile. Hi yona mhaka Davhida a khutazeke Vaisrayele-kulobye leswaku  va rindzela Xikwembu xa vona hi ku lehisa mbilu!

¹⁶ Na wena u nga va ni mbilu yo rhula loko hi ku titsongahata u rindzela Yehovha. (Ps. 42:5) Kumbexana u “navela ntirho lowunene,” hikwalaho u “lwela ku fikelela ntirho wa ku va mulanguteri.” (1 Tim. 3:1-7) Ina, hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima, u fanele u rhanga u endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u va ni timfanelo leti lavekaka leswaku u va mulanguteri. Kambe ku vuriwa yini loko u fanele u rindza nkarhinyana wo leha ku tlula van’wana? Munhu la tikhomaka tanihi lontsongo, loyi a rindzaka hi ku lehisa mbilu leswaku a va ni vutihlamuleri lebyi engetelekeke, u ta hambeta a tirhela Yehovha hi ku tsaka naswona u ta tsakela ntirho wun’wana ni wun’wana lowu a nyikiwaka wona.

17, 18. (a) Ku ta va ni vuyelo byihi, loko hi rivalela van’wana naswona hi kombela van’wana leswaku va hi rivalela? (b) Swivuriso 6:1-5 yi hi khutaza ku endla yini?

¹⁷ Eka vuxaka bya hina ni van’wana. Vanhu vo tala swa va tikela ku kombela ku rivaleriwa. Hambiswiritano, malandza ya Xikwembu ma hlakulela moya wa ku tikhoma tanihi lontsongo hi ku pfumela swihoxo swa wona ni ku kombela ku rivaleriwa. Nakambe ma lunghekele ku rivalela van’wana swihoxo swa vona. Loko vanhu va titlakusa, hakanyingi va va ni swiphiqo leswikulu kambe loko va tiyimisele ku rivalela, ku va ni ku rhula evandlheni.

¹⁸ Hi fanele hi ‘titsongahata’ hi ku kombela ku rivaleriwa swi huma embilwini loko hi twanane swo karhi ni munhu un’wana, kambe hikwalaho ka xivangelo lexi twalaka hi nga swi kotanga ku endla leswi hi twananeke ha swona. Eka xiyimo lexi, hi fanele hi anakanya hi swihoxo swa hina ni ku swi amukela, hambiloko leswi endlekeke ku nga ha vaka ku nga ri xihoxo xa hina.—Hlaya Swivuriso 6:1-5.

19. Ha yini hi fanele hi tlangela leswi Bibele yi hi khutazaka ku tikhoma tanihi lontsongo?

¹⁹ Ha swi tlangela swinene leswi Matsalwa ma hi khutazaka ku tikhoma tanihi lontsongo. Minkarhi yin’wana swi nga ha hi tikela ku titsongahata, kambe loko hi anakanya leswaku Yehovha u tlakuke ku hi tlula ni ku tsundzuka leswaku yena hi yexe wa titsongahata, swi ta hi susumetela ku hlakulela mfanelo leyi ya nkoka. Loko hi endla tano, hi ta va malandza ya Yehovha ya nkoka swinene. Hikwalaho, onge un’wana ni un’wana wa hina a nga tikhoma tanihi lontsongo.