1, 2. Hi nga vuyeriwa njhani loko hi dyondza leswi ku rhandza ka Xikwembu ku nga swona, naswona hi nga langutela ku dyondza yini emhakeni leyi eka Hosi Davhida?

LOKO u teka riendzo, xana u tshame u tirhisa mepe kumbe mepe lowu nga eka khompyuta lowu a wu ku komba xifaniso lexi vanhu va xi tekeke va ri emoyeni xa ndhawu leyi u yaka eka yona? Wu nga ku komba ndlela leyi ndhawu yoleyo yi langutekaka ha yona, leswaku u ta vona ndlela leyinene leyi u nga ha yi tirhisaka ku ya kona. Loko hi tirhisa nawu lowu fanaka hi nga vuyeriwa loko hi endla swiboho swa nkoka. Ku vona swilo hi langutelo leri tlakukeke ra Muvumbi swi ta endla leswaku hi ‘famba endleleni’ leyi Yehovha a yi amukelaka.—Esa. 30:21.

² Minkarhi yo tala, Hosi Davhida wa le Israyele wa khale u veke xikombiso lexinene xa ku ringeta ku languta swiyimo hi ndlela leyi Xikwembu a xi swi languta ha yona, a tiyiseka leswaku u endla ku rhandza ka xona. A hi kambisiseni swiendlakalo swin’wana swa le vuton’wini bya Davhida hi ri ni langutelo ro dyondza eka mahanyelo ya wanuna loyi mbilu ya yena a yi hetisekile eka Yehovha Xikwembu.—1 Tih. 11:4.

3, 4. (a) I yini lexi susumeteleke Davhida ku lwa na Goliyadi? (b) Davhida a a ri teka njhani vito ra Xikwembu?

³ Anakanya hi nkarhi lowu Davhida a lweke na Goliyadi nhenha ya Mufilisita. I yini lexi susumeteleke Davhida loyi a a ha ri ntsongo ku lwa ni xihontlovila lexi hlomeke xi helela lexi a xi lehe kwalomu ka timitara tinharhu? (1 Sam. 17:4, nhlamuselo ya le hansi ya NW.) Xana a ku ri xivindzi xa Davhida? Xana a ku ri ripfumelo ra yena eka Xikwembu? Timfanelo leti hatimbirhi ti hoxe xandla swinene eka xiendlo xa yena xa vurhena. Hambiswiritano, ku xixima Yehovha ni vito ra yena lerikulu hi swona ngopfu-ngopfu swi susumeteleke Davhida leswaku a lwa ni xihontlovila xolexo xo leha. Davhida u vutisile a hlundzukile a ku: “I mani Mufilisita loyi la nga yimbangiki  leswaku a tlhontlha nxaxamelo wa nyimpi ya Xikwembu lexi hanyaka?”—1 Sam. 17:26.

⁴ Loko a jamelane na Goliyadi, Davhida loyi a ha ri ntsongo u te: “U ta eka mina hi banga ni fumu ni tlhari, kambe mina ndzi ta eka wena hi vito ra Yehovha wa mavuthu, Xikwembu xa nxaxamelo wa nyimpi ya Israyele lexi u xi tlhontlheke.” (1 Sam. 17:45) Davhida u dlaye nhenha ya Mufilisita hi ribye rin’we leri a ri ri eka xipelupelu hileswi a a titshega hi Xikwembu xa ntiyiso. Davhida a nga tshembanga Yehovha hi nkarhi wolowo ntsena kambe u n’wi tshembe vutomi bya yena hinkwabyo a tlhela a xixima vito ra Xikwembu. Hakunene, Davhida u khutaze Vaisrayele-kulobye leswaku ‘va tibuma hi vito ra Yehovha ro kwetsima.’—Hlaya 1 Tikronika 16:8-10.

5. Vanhu namuntlha va n’wi delela njhani Yehovha hilaha Goliyadi a endleke hakona?

⁵ Xana wa tinyungubyisa leswi Yehovha a nga Xikwembu xa wena? (Yer. 9:24) Xana u angula njhani loko vaakelani, vatirhi-kuloni, lava u nghenaka na vona xikolo kumbe maxaka ma vulavula ku biha hi Yehovha naswona ma endla xihlekiso hi Timbhoni ta yena? Xana u va ni xivindzi xa ku vulavula loko vito ra Yehovha ri sandziwa, u tshemba leswaku u ta ku seketela? I ntiyiso leswaku ku ni “nkarhi wa ku miyela,” kambe a hi fanelanga hi khomiwa hi tingana hileswi hi nga Timbhoni ta Yehovha tlhelo valandzeri va Yesu. (Ekl. 3:1, 7; Mar. 8:38) Hambileswi hi faneleke hi tirhisana hi vutlhari ni hi ndlela leyi nga ni xichavo ni vanhu lava nga riki na mboyamelo lowunene, hi nga tshuki hi fana ni Vaisrayele volavo lava va ‘tshukeke naswona va chava ngopfu’ loko va twa marito yo tlhontlha ya Goliyadi. (1 Sam. 17:11) Ku ri na sweswo, hi fanele hi va ni xivindzi xo kwetsimisa vito ra Yehovha Xikwembu. Hi navela ku pfuna vanhu leswaku va tiva leswaku Yehovha i Xikwembu xa muxaka muni. Hikwalaho, hi tirhisa Rito ra xona leri tsariweke leswaku hi pfuna vanhu ku vona leswaku ha yini va fanele va tiva Xikwembu.—Yak. 4:8.

6. Hi xihi xivangelo xa nkoka lexi endleke leswaku Davhida a lwa na Goliyadi naswona i yini lexi faneleke xi va xa nkoka swinene eka hina?

⁶ Leswi Davhida a jamelaneke na Goliyadi swi hi dyondzisa dyondzo yin’wana ya nkoka. Loko Davhida a ta hi ku tsutsuma a ya eka nxaxamelo wa nyimpi, u vutisile a ku: “Xana ku ta endliwa yini eka munhu la dlayaka Mufilisita luya kunene a susa ndzhukano ehenhla ka Israyele?” Loko va n’wi hlamula va tlhele va vula leswi va swi vuleke eku sunguleni: “Munhu loyi a nga ta . . . dlaya [Goliyadi], hosi yi ta n’wi fuwisa hi rifuwo lerikulu, yi ta n’wi nyika n’wana wakwe wa nhwanyana.” (1 Sam. 17:25-27) Kambe xikongomelo-nkulu xa Davhida a ku nga ri ku kuma hakelo. A a ri ni xikongomelo lexi tlakukeke. Davhida a a lava ku kwetsimisa Xikwembu xa ntiyiso. (Hlaya 1 Samuwele 17:46, 47.) Ku vuriwa yini hi hina? Xana xikongomelo-nkulu xa hina i ku tiendlela vito hi ku tihlengeletela rifuwo ni ku va ni ndhuma emisaveni? Entiyisweni hi lava ku fana na Davhida loyi a yimbeleleke a ku: “Oho n’wina vanhu, twarisani Yehovha mi ri na mina, a hi tlakuseni vito rakwe swin’we.” (Ps. 34:3) Hikwalaho, onge hi nga tshemba Xikwembu, hi rhangisa vito ra xona eka ra hina.—Mat. 6:9.

7. Hi nga ri hlakulela njhani ripfumelo leri tiyeke leri hi ri lavaka leswaku hi ta ya emahlweni ni ntirho wa nsimu hambiloko hi hlangana ni vanhu lava nga ni mboyamelo lowu nga riki wunene?

⁷ Leswaku Davhida a va ni xivindzi xo lwa na Goliyadi a a fanele a tshemba Yehovha hi ku helela. Davhida loyi a ha ri jaha a a ri ni ripfumelo leri tiyeke. Ndlela yin’wana leyi n’wi pfuneke ku tiyisa ripfumelo ra yena a ku ri ku titshega hi Xikwembu loko a ha ri murisi. (1 Sam. 17:34-37) Na hina hi fanele hi va ni ripfumelo leri tiyeke leswaku hi ta ya emahlweni ni ntirho wa hina wa nsimu, ngopfu-ngopfu loko hi hlangana ni vanhu lava nga ni mboyamelo lowu nga riki wunene. Hi nga hlakulela ku va ni ripfumelo ro tano hi ku titshega hi Xikwembu eka mintirho ya hina ya siku ni siku. Hi xikombiso, hi nga ringeta ku sungula mabulo lama vulavulaka hi ntiyiso wa le Bibeleni ni vanhu lava tshameke ekusuhi na hina loko hi tirhisa swo famba swa mani na mani. Naswona ha yini hi nga vulavuli ni vanhu lava hi hlanganaka na vona exitarateni loko hi chumayela hi yindlu ni yindlu?—Mint. 20:20, 21.

8, 9. Loko Davhida a xungetiwa hi Hosi Sawulo, u swi kombise njhani leswaku a a teka ku rhandza ka Yehovha ku ri nchumu wa nkoka swinene eka yena?

⁸ Xikombiso xin’wana xa ku tiyimisela ka Davhida ku tshemba Yehovha a xi khumba Sawulo—hosi yo sungula ya Israyele. Sawulo loyi a a ri ni mavondzo u ringete kanharhu ku tlhava Davhida a n’wi patsa ni khumbi, kambe minkarhi hinkwayo Davhida a a bvutama, a nga tirihiselanga. Eku heteleleni, u balekile emahlweni ka Sawulo. (1 Sam. 18:7-11; 19:10) Endzhaku ka sweswo Sawulo u teke vavanuna va 3 000 lava hlawuriweke etikweni ra Israyele hinkwaro kutani a famba a lavana na Davhida emananga. (1 Sam. 24:2) Eku heteleleni, Sawulo u nghene ebakweni leri Davhida ni vavanuna va yena a va ri eka rona a nga swi tivi. Davhida a a ta va a tirhise nkarhi wolowo leswaku a dlaya hosi leyi a yi xungeta vutomi bya yena. Phela, a ku ri ku rhandza ka Xikwembu leswaku Davhida a siva Sawulo tanihi hosi ya Israyele. (1 Sam. 16:1, 13) Hakunene, loko Davhida a a yingisele xitsundzuxo xa vavanuna va yena, hosi leyi a yi ta va yi dlayiwile. Kambe Davhida u te: “A hi swinene eka mina, hi ku ya hi langutelo ra Yehovha leswaku ndzi endla nchumu lowu eka hosi yanga, mutotiwa wa Yehovha.” (Hlaya 1 Samuwele 24:4-7.) Sawulo a a ha ri hosi leyi totiweke hi Xikwembu. Davhida a a nga lavi ku tekela Sawulo vuhosi, hikuva Yehovha a a nga si n’wi susa. Hi ku tsema ntsena dziva ra nguvu ya Sawulo yo pfumala mavoko, Davhida a a kombisa leswaku a a nga ri na xikongomelo xo twisa Sawulo ku vava.—1 Sam. 24:11.

⁹ Davhida u tlhele a kombisa leswaku u xixima mutotiwa wa Xikwembu loko a vona hosi yoleyo ro hetelela. Hi nkarhi wolowo, Davhida na Abixayi va fike endhawini leyi Sawulo a a dzime nxaxa eka yona, kutani va n’wi kuma a etlele. Hambileswi Abixayi a a anakanya leswaku Xikwembu xi nyikete nala loyi evokweni ra Davhida kutani a kombela ku pfumeleriwa ku tlhava Sawulo hi fumu a n’wi patsa ni misava, Davhida a nga n’wi pfumelelanga. (1 Sam. 26:8-11) Leswi Davhida a a tshama a ri karhi a lava nkongomiso wa Xikwembu, a a nga lavi ku vavisa hosi leyi vekiweke hi Yehovha ku nga khathariseki leswi vuriweke hi Abixayi.

10. I xiyimo xihi xo tika lexi hi nga ha langutanaka na xona, naswona i yini lexi nga ta hi pfuna ku yima hi tiyile?

¹⁰ Na hina hi nga ha langutana ni xiyimo xo tika laha vanghana va hina va nga ha ringetaka ku hi sindzisa ku endla leswi va anakanyaka leswaku i swinene, ematshan’weni yo hi seketela eku endleni ka ku rhandza ka Yehovha. Ku fana na Abixayi, van’wana va nga ha hi khutaza leswaku hi teka goza hi nga si anakanya leswaku Xikwembu xi xi teka njhani xiyimo xolexo. Leswaku hi tiyiseka leswaku a hi pfumeleli vanhu va hi kucetela hi ndlela yoleyo, hi fanele hi tshama hi ri karhi hi tsundzuka ndlela leyi Yehovha a xi tekaka ha yona  xiyimo ni ku tiyimisela ku endla leswi a lavaka hi swi endla.

11. U dyondze yini eka Davhida hi ku rhangisa ku rhandza ka Xikwembu emianakanyweni ya wena?

¹¹ Davhida u khongele eka Yehovha Xikwembu a ku: “Ndzi dyondzise ku endla ku rhandza ka wena.” (Hlaya Pisalema 143:5, 8, 10.) Ematshan’weni yo titshega hi mavonelo ya yena kumbe a endla swilo leswi vanhu van’wana a va n’wi byela leswaku a swi endla, Davhida a a tiyimiserile ku dyondzisiwa hi Xikwembu. U ‘anakanyisise hi ntirho wa Yehovha hinkwawo naswona u hambete a anakanyisisa hi ntirho wa mavoko ya Xikwembu hi ku tirhandzela.’ Hina hi nga kumisisa leswi ku nga ku rhandza ka Xikwembu hi ku dyondza Matsalwa hi vukheta, ni hi ku anakanyisisa hi marungula yo tala ya le Bibeleni ya ndlela leyi Yehovha a va kongomiseke ha yona vanhu.

12, 13. Ha yini Davhida a chulule mati lawa vavanuna va yena vanharhu va n’wi tiseleke wona?

¹² Hi fanele hi tekelela ndlela leyi Davhida a a yi twisisa ha yona ndlela yo tirhisa misinya ya Nawu ni ku navela ka yena ku hanya ha yona. Xiya leswi humeleleke loko Davhida a vule leswaku u navela ku “nwa mati ya xihlovo xa Betlehema.” Vavanuna vanharhu va Davhida va manyukute va nghena emutini—lowu hi nkarhi wolowo a ku tshama Vafilisita—kutani va vuya ni mati. Hambiswiritano, “Davhida a nga pfumelanga ku ma nwa kambe [u] ma [chululele] eka Yehovha.” Ha yini? Davhida u te: “A hi swinene eka mina, malunghana ni Xikwembu xanga, ku endla leswi! Xana ndzi nga nwa ngati ya vavanuna lava nghenisaka mimoya-xiviri ya vona ekhombyeni? Hikuva va nghenise mimoya-xiviri ya vona ekhombyeni leswaku va ma tisa.”—1 Tikr. 11:15-19.

¹³ Davhida a a swi tiva hi ku ya hi Nawu leswaku ngati a yi fanelanga yi dyiwa kambe yi fanele yi chululeriwa eka Yehovha. Naswona a a swi twisisa leswaku ha yini leswi swi fanele swi endliwa. Davhida a a swi tiva leswaku “moya-xiviri wa nyama wu le ngatini.” Kambe, leswi a ku ri mati a ku nga ri ngati. Ha yini Davhida a ale ku ma nwa? A a dyondze nsinya wa nawu lowu vulavulaka hi ngati. Eka Davhida, mati lawa a ma ri ya risima ku fana ni ngati ya vavanuna lavanharhu. Hikwalaho, a nga ta ma nwa mati wolawo. Ematshan’weni yo ma nwa, u endle xiboho xo ma chululela emisaveni.—Lev. 17:11; Det. 12:23, 24.

14. I yini lexi pfuneke Davhida leswaku a endla swiboho leswi tsakisaka Yehovha?

 ¹⁴ Nawu wa Xikwembu a wu ri wa nkoka swinene evuton’wini bya Davhida. U yimbelerile a ku: “Oho Xikwembu xanga, ndzi tsakisiwe hi ku endla ku rhandza ka wena, ni nawu wa wena wu le ndzeni ka swirho swa mina swa le ndzeni.” (Ps. 40:8) Davhida u hlaye nawu wa Xikwembu kutani a anakanyisisa swinene ha wona. A a tshemba leswaku u ta vuyeriwa loko a landzela swileriso swa Yehovha. Hikwalaho, Davhida a a nga lavi ku landzela milawu leyi nga eka Nawu wa Muxe ntsena kambe ni misinya ya milawu leyi a a yi dyondza eka milawu yoleyo. Loko hi dyondza Bibele, hi ta va hi tlharihile loko hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka kutani hi swi dzikisa etimbilwini ta hina ivi hi endla swiboho leswi tsakisaka Yehovha.

15. Solomoni u swi kombise hi ndlela yihi leswaku u tsandzeke ku xixima Nawu wa Xikwembu?

¹⁵ Solomoni n’wana wa Davhida a a tsakeriwa swinene hi Yehovha Xikwembu. Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi, Solomoni u tsandzekile ku xixima Nawu wa Xikwembu. A nga xi yingisanga xileriso xa Yehovha xa leswaku hosi ya Muisrayele a yi fanelanga yi ‘tiandzisela vavasati.’ (Det. 17:17) Entiyisweni, Solomoni u teke vavasati vo tala va le matikweni mambe. Loko se a dyuharile, “vasati vakwe va [voyamise] mbilu yakwe leswaku yi landzela swikwembu swin’wana.” Ku nga khathariseki leswaku a a tiyimelela hi swivangelo swihi, “Solomoni [u sungule] ku endla swilo swo biha ematihlweni ya Yehovha, a nga n’wi landzelanga Yehovha hi ku helela ku hambana na Davhida tata wakwe.” (1 Tih. 11:1-6) Hikwalaho i swa nkoka leswaku hi yingisa milawu ni misinya ya milawu leyi hi yi dyondzaka eRitweni ra Xikwembu! Hi xikombiso, leswi i swa nkoka loko hi anakanya ku nghenela vukati.

16. Hi nga dyondza yini eka nawu wa Yehovha wa ku nghenela vukati “eHosini ntsena”?

¹⁶ Loko vanhu lava nga riki vapfumeri va kombisa leswaku va hi rhandza, xana ndlela leyi hi va hlamulaka ha yona yi kombisa leswaku hi fana na Davhida kumbe na Solomoni? Vagandzeri va ntiyiso va byeriwa leswaku va nghenela vukati “eHosini ntsena.” (1 Kor. 7:39) Loko Mukreste a hlawula ku nghenela vukati, u fanele a tekana ni mupfumeri-kulobye. Eka nawu lowu, hi nga swi twisisa leswaku Yehovha a nga lavi leswaku hi rhandzana ni vanhu lava nga riki vapfumeri, hikwalaho a hi nge ali ku tekana ni munhu la nga riki mupfumeri ntsena kambe hi ta tlhela hi nga n’wi pfumeleli leswaku a ya emahlweni a kombisa leswaku wa hi rhandza.

17. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi papalata swifaniso swo navetisa rimbewu?

¹⁷ Nakambe anakanya hi ndlela leyi xikombiso xa Davhida xa ku lava nkongomiso wa Xikwembu hi mbilu hinkwayo xi nga hi pfunaka ha yona ku lwisana ni ndzingo wa ku languta swifaniso swo navetisa rimbewu. Hlaya matsalwa lama landzelaka, anakanya hi misinya ya milawu leyi ma nga na yona kutani u ringeta ku twisisa ndlela leyi Yehovha a titwaka ha yona hi swifaniso swo navetisa rimbewu. (Hlaya Pisalema 119:37; Matewu 5:28, 29; Vakolosa 3:5.) Ku anakanyisisa hi milawu ya yena leyi tlakukeke swi ta endla leswaku hi papalata swifaniso swo navetisa rimbewu.

18, 19. (a) Hambileswi Davhida a a nga hetisekanga, i yini lexi n’wi pfuneke leswaku a tshama a ri karhi a tsakeriwa hi Xikwembu? (b) Xana u tiyimisele ku endla yini?

¹⁸ Hambileswi Davhida a a ri xikombiso lexinene hi tindlela to tala, u endle swidyoho swo hlayanyana leswikulu. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 22-27; 1 Tikr. 21:1, 7) Hambiswiritano, minkarhi hinkwayo Davhida u hundzukile loko a dyohile. U fambe emahlweni ka Xikwembu “hi mbilu leyi tshembekeke.” (1 Tih. 9:4) Ha yini hi nga vulaka tano? Hikuva Davhida u ringete ku endla swilo hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Yehovha.

¹⁹ Hambileswi hi nga hetisekangiki, hi nga tshama hi ri karhi hi tsakeriwa hi Yehovha. Hi fanele hi ya emahlweni hi dyondza Rito ra Xikwembu, hi anakanyisisa hi leswi hi swi dyondzeke naswona hi va ni xivindzi xo tirhisa leswi hi swi dyondzeke. Loko hi endla tano, hi ta fana ni mupisalema loyi a kombeleke Yehovha hi xikhongelo hi ku titsongahata a ku: “Ndzi dyondzise ku endla ku rhandza ka wena.”