1. Loko vanhu va ehleketa hi mahlonga, va anakanya hi yini?

KWALOMU ka malembe ya 2 500 lama hundzeke, mutsari wa Mugriki u tsale a ku: “A nga kona munhu loyi a hlawulaka ku va hlonga.” Vo tala namuntlha va nga pfumelelana na wona marito lawa. Loko vanhu va ehleketa hi mahlonga, va anakanya hi vanhu lava sindzisiwaka ku tirhela van’wana va tlhela va khomiwa hi ndlela ya tihanyi nakambe va anakanya hi vanhu lava tirhaka leswaku ku vuyeriwa vini va vona kumbe vanhu lava va lawulaka.

2, 3. (a) I xiyimo xihi lexi mahlonga kumbe malandza lama tirhelaka Kreste hi ku tirhandzela ma nga na xona? (b) I swivutiso swihi leswi hi nga ta swi tlhuvutsa malunghana ni ku va mulanguteri?

² Kambe, Yesu u vule leswaku vadyondzisiwa va yena va ta va malandza kumbe mahlonga lama titsongahataka. Kambe tanihi mahlonga, Vakreste va ntiyiso a va nga ta tsongahatiwa kumbe va khomiwa hi ndlela ya tihanyi. A va ta tshembiwa ni ku xiximiwa. Hi xikombiso, anakanya hi leswi Yesu a swi vuleke malunghana ni “hlonga” rin’wana, emahlweninyana ka loko A nga si fa. Kreste u vule leswaku u ta ri avela mintirho “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.”—Mat. 24:45-47.

³ Xiya leswaku eka rungula leri fanaka ni leri, hlonga rolero ri vitaniwa “mulanguteri.” (Hlaya Luka 12:42-44.) Vakreste vo tala vo tshembeka lava va hanyaka sweswi a hi swirho swa ntlawa wolowo wa mulanguteri wo tshembeka. Hambiswiritano, Matsalwa ma kombisa leswaku hinkwavo lava tirhelaka Xikwembu i valanguteri. Hi byihi vutihlamuleri lebyi hi nga na byona? Hi fanele hi byi languta njhani? Leswaku hi kuma tinhlamulo, a hi kambisiseni ntirho wa valanguteri eminkarhini ya khale.

4, 5. Hi byihi vutihlamuleri lebyi valanguteri va khale a va ri na byona? Nyika swikombiso.

⁴ Eminkarhini ya khale, hakanyingi mulanguteri a ku ri hlonga leri a ri tshembiwa hi n’wini wa rona naswona a ri  ri ni vutihlamuleri bya ku langutela yindlu ya yena kumbe bindzu ra yena. Hi ntolovelo, valanguteri a va ri ni vulawuri byo karhi naswona a va ri ni vutihlamuleri byo langutela swilo swa vini va vona, mali ni malandza man’wana. Xikombiso xa mhaka leyi i Eliyezere, loyi a a nyikiwe vutihlamuleri bya ku langutela swilo swo tala swa Abrahama. Swi nga ha endleka leswaku Abrahama a a rhume Eliyezere eMesopotamiya leswaku a ya lavela Isaka n’wana wa yena nsati. Lebyi a ku ri vutihlamuleri lebyikulu!—Gen. 13:2; 15:2; 24:2-4.

⁵ Yosefa ntukulu-xinguwe wa Abrahama a a ri mulanguteri wa yindlu ya Potifaro. (Gen. 39:1, 2) Hi ku famba ka nkarhi, Yosefa na yena u ve ni mulanguteri wa yena, loyi a a hlawuriwe ku “lawula yindlu ya Yosefa.” Mulanguteri loyi u amukele vamakwavo va Yosefa va khume a tlhela a va khathalela. U ve ni xiphemu lexikulu eka kungu ra Yosefa ro ringa vamakwavo va yena hi xinwelo xa silivhere. Swi le rivaleni leswaku vini a va va tshemba valanguteri va vona.—Gen. 43:19-25; 44:1-12.

6. Hi byihi vutihlamuleri lebyi vakulu lava nga Vakreste va nga na byona?

⁶ Endzhaku ka malembe yo tala, muapostola Pawulo u tsale leswaku vakulu lava nga Vakreste i ‘valanguteri va Xikwembu.’ (Tito 1:7) Leswi vakulu va hlawuriweke leswaku va risa “ntlhambi wa Xikwembu,” va nyikela nkongomiso ni ku rhangela emavandlheni. (1 Pet. 5:1, 2) I ntiyiso leswaku va ni vutihlamuleri lebyi hambaneke. Hi xikombiso, vakulu vo tala lava nga Vakreste namunltha va tirhela vandlha rin’we. Valanguteri lava famba-fambaka va tirhela mavandlha yo tala. Naswona swirho swa Komiti ya Rhavi swi khathalela mavandlha lawa ma nga ematikweni hinkwawo lawa rhavi ra swona ri ma langutelaka. Hambiswiritano, ku languteriwe leswaku hinkwavo va byarha vutihlamuleri bya vona hi ku tshembeka; hinkwavo va fanele va “hlamusela” eka Xikwembu.—Hev. 13:17.

7. Hi swi tiva njhani leswaku Vakreste hinkwavo i valanguteri?

⁷ Kambe, ku vuriwa yini hi Vakreste vo tala vo tshembeka lava nga riki vakulu? Muapostola Petro u tsalele Vakreste hinkwavo, a ku: “Hi ku ya hilaha un’wana ni un’wana a amukeleke nyiko hakona, tirhisani nyiko leyi leswaku mi tirhelana ha yona tanihi valanguteri lavanene va musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu lowu kombisiwaka hi tindlela to hambana-hambana.” (1 Pet. 1:1; 4:10) Xikwembu xi hi kombise musa wa xona hi ku va xi nyika hinkwerhu tinyiko to karhi, swilo leswi hi nga na swona, vuswikoti kumbe vuswikoti byo hlawuleka lebyi hi nga byi tirhisaka leswaku hi pfuna vapfumeri-kulorhi. Hikwalaho, hinkwavo lava tirhelaka Xikwembu i valanguteri, xa hi tshemba, xa hi xixima naswona xi langutele leswaku hi swi tirhisa kahle leswi xi hi nyikeke swona.

8. Hi wihi nawu wun’we wa xisekelo lowu hi faneleke hi wu tsundzuka?

⁸ Sweswi hi ta kambisisa milawu yinharhu ya xisekelo leyi hina tanihi valanguteri hi faneleke hi yi tsundzuka. Nawu wo sungula: Hinkwerhu hi fumiwa hi Xikwembu naswona hi ta tihlamulela eka xona. Pawulo u tsale a ku: “A mi tifumi, hikuva mi xaviwile hi nxavo,” hi ngati ya Kreste ya gandzelo. (1 Kor. 6:19, 20) Leswi hi fumiwaka hi Yehovha, hi fanele hi yingisa milawu ya yena, leyi nga tikiki. (Rhom. 14:8; 1 Yoh. 5:3) Nakambe hi mahlonga ya Kreste. Ku fana ni valanguteri va khale, hi nyikiwe ntshunxeko lowukulu—kambe ku nga ri ntshunxeko wo endla leswi hi swi lavaka. Hi fanele hi hetisisa vutihlamuleri bya hina hilaha hi lerisiweke hakona. Ku nga khathariseki vutihlamuleri lebyi hi nga na byona, hinkwerhu hi malandza ya Xikwembu ni ya Kreste.

9. Yesu u swi hlamusele njhani leswi n’wini a swi languteleke eka hlonga?

⁹ Yesu u hi pfuna ku twisisa leswi n’wini a swi languteleke eka hlonga. U tshame a byela vadyondzisiwa va yena xitori xa hlonga leri vuyeke ekaya endzhaku ka loko ri tirhe siku hinkwaro. Xana n’wini wa rona u te: “Hatlisa u ta haleno, u vurhama etafuleni?” E-e. U te: “Ndzi lunghiselele swakudya leswi ndzi nga ta lalela ha swona, u ambala fasikoti u ndzi tirhela kukondza ndzi heta ku  dya ni ku nwa, kutani endzhaku ka sweswo na wena u nga dya ni ku nwa.” Yesu a a dyondzisa vadyondzisiwa va yena dyondzo yihi? Wa hlamusela: “Kutani na n’wina, loko mi endle swilo hinkwaswo leswi mi averiweke swona, vulani mi ku, ‘Hi mahlonga lama nga pfuniki nchumu. Leswi hi nga swi endla hi leswi a hi fanele ku swi endla.’”—Luka 17:7-10.

10. I yini leswi kombisaka leswaku Yehovha wa ma tlangela matshalatshala ya hina yo n’wi tirhela?

¹⁰ I ntiyiso leswaku Yehovha wa ma tlangela matshalatshala ya hina yo n’wi tirhela. Bibele ya hi tiyisekisa yi ku: “Xikwembu a xi pfumali ku lulama lerova xi nga rivala ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra xona.” (Hev. 6:10) Yehovha a nga hi kombeli ku endla leswi hi nga ta tsandzeka ku swi endla. Ku tlula kwalaho, leswi a hi kombelaka leswaku hi swi endla hi leswi nga ta hi vuyerisa naswona a swi tiki. Kambe hilaha Yesu a dyondziseke hakona, hlonga a ri titsakisi, a ri rhangisi ku endla ku rhandza ka rona. Yinhla hi leswaku, loko hi tinyiketela eka Xikwembu, hi hlawula ku rhangisa ku rhandza ka xona evuton’wini bya hina. A hi swona ke?

11, 12. Tanihi valanguteri, hi fanele hi va ni timfanelo tihi naswona i yini leswi hi faneleke hi swi papalata?

¹¹ Nawu wa vumbirhi hi lowu: Tanihi valanguteri, hinkwerhu hi yingisa milawu leyi fanaka ya xisekelo. I ntiyiso leswaku van’wana va ni vutihlamuleri byo karhi evandlheni ra Vukreste lebyi van’wana va nga riki na byona. Kambe leswi Xikwembu xi swi languteleke eka hina hinkwerhu swa fana. Hi xikombiso, tanihi vadyondzisiwa va Kreste tlhelo Timbhoni ta Yehovha, hi lerisiwe leswaku hi rhandzana. Yesu u vule leswaku rirhandzu i mfungho wa Vakreste va ntiyiso. (Yoh. 13:35) Kambe, a hi rhandzi vamakwerhu va hina ntsena. Hi endla matshalatshala yo rhandza ni lava va nga riki Timbhoni. Leswi hi leswi un’wana ni un’wana wa hina a nga swi endlaka naswona a faneleke a swi endla.

¹² Nakambe ku languteriwe leswaku hi tikhoma kahle. Hi lava ku papalata ku tikhoma ni mahanyelo leswi Rito ra Xikwembu ri swi solaka. Pawulo u tsale a ku: “Loko ti ri timbhisa, kumbe vagandzeri va swifaniso swa hava, kumbe vaoswi, kumbe vanhu lava hlayiseriweke swikongomelo leswi nga riki swa ntumbuluko, kumbe vavanuna lava etlelaka ni vavanuna-kulobye, kumbe makhamba, kumbe vanhu va makwanga, kumbe swidakwa, kumbe varhuketeri, kumbe vadyeleri, va nga ka va nga yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.” (1 Kor. 6:9, 10) Hakunene swi lava matshalatshala leswaku hi endla leswi Xikwembu xi vulaka leswaku i swinene. Kambe loko hi endla matshalatshala wolawo, hi ta vuyeriwa hi tindlela to tala, hi nga ha va ni rihanyo lerinene, hi va ni vuxaka lebyinene ni van’wana ni ku va lava amukelekaka eka Xikwembu.—Hlaya Esaya 48:17, 18.

13, 14. Hi byihi vutihlamuleri lebyi Vakreste hinkwavo va nyikiweke byona, naswona hi fanele hi byi teka njhani?

¹³ Nakambe, tsundzuka leswaku mulanguteri a a ri ni ntirho lowu a a fanele a wu endla. Na hina hi na wona. Hi nyikiwe nyiko ya risima—vutivi bya ntiyiso. Xikwembu xi langutele leswaku hi byela van’wana vutivi byebyo. (Mat. 28:19, 20) Pawulo u tsale a ku: “Munhu a a hi teke hi ri malandza ya Kreste ni valanguteri va swihundla swo kwetsima swa Xikwembu.” (1 Kor. 4:1) Pawulo a a swi tiva leswaku a a ri ni vutihlamuleri byo khathalela “swihundla swo kwetsima,” naswona a a fanele a swi dyondzisa van’wana hi ku tshembeka, hilaha N’wini wa yena Yesu Kreste a n’wi leriseke hakona.—1 Kor. 9:16.

¹⁴ Loko hi dyondzisa van’wana ntiyiso, hi kombisa leswaku ha va rhandza. I ntiyiso leswaku swiyimo swa hina Vakreste a swi fani. A hi hinkwerhu hi nga tirhaka hi ndlela leyi fanaka ensin’wini. Yehovha wa swi twisisa sweswo. Xa nkoka i ku va hi endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka. Hi ndlela yoleyo, hi kombisa leswaku hi rhandza Xikwembu ni vanhu hi ndlela leyi nga riki na vutianakanyi.

15-17. (a) Ha yini swi ri swa nkoka leswaku mulanguteri a tshembeka? (b) Yesu u byi kombise njhani vuyelo bya ku nga tshembeki?

¹⁵ Nawu wa vunharhu lowu fambisanaka na leyimbirhi yo sungula hi lowu: Hi fanele hi tshembeka. Mulanguteri a nga ha va a ri ni timfanelo letinene ni vuswikoti, kambe sweswo a swi nga ta pfuna nchumu loko a nga ri na mhaka ni vutihlamuleri bya yena kumbe a nga tshembeki eka n’wini wa yena. Mulanguteri u fanele a tshembeka loko a lava ku endla ntirho wa yena kahle ni ku tsakisa n’wini wa yena. Tsundzuka leswaku Pawulo u tsale a ku: “Leswi laviwaka eka valanguteri hileswaku munhu a kumiwa a tshembekile.”—1 Kor. 4:2.

¹⁶ Hi nga tiyiseka leswaku loko hi tshembekile, Xikwembu xi ta hi hakela. Loko hi nga tshembekanga, a hi nge he amukeleki eka Xikwembu. Nawu lowu hi wu vona eka xifaniso xa Yesu xa titalenta. Mahlonga lawa ma ‘pindzuleke’ hi mali ya n’wini wa wona hi ku tshembeka ma bumabumeriwile naswona ma katekisiwe swinene. Hlonga leri nga endlangiki nchumu hi leswi n’wini wa rona a ri nyikeke swona, ri vuriwe leri ‘hombolokeke,’ ra “vulolo” ni leri nga “pfuniki nchumu.” Ri tekeriwe talenta leyi a ri nyikiwe yona kutani ri cukumeteriwa ehandle.—Hlaya Matewu 25:14-18, 23, 26, 28-30.

¹⁷ Eka xiendlakalo xin’wana, Yesu u vulavule hi vuyelo bya ku nga tshembeki. U te: “Munhu un’wana a a fuwile naswona a ri ni mulanguteri, mulanguteri loyi a a hehliwa hileswaku u tlanga hi nhundzu ya yena. Hiloko a n’wi vitana a ku eka yena, ‘I yini leswi ndzi swi twaka malunghana na wena? Tisa tsalwa ra vulanguteri bya wena hikuva a wu nge he yi languteli yindlu leyi.’” (Luka 16:1, 2) Hikwalaho ka leswi mulanguteri a tlangeke hi nhundzu ya n’wini wa yena, n’wini wa yena u n’wi hlongorile. Tindzimana leti ti hi dyondzisa dyondzo ya nkoka. Minkarhi hinkwayo hi lava ku tshama hi tshembekile hi ku endla hinkwaswo leswi languteriweke eka hina.

18. Ha yini hi nga fanelanga hi tiringanisa ni van’wana?

¹⁸ Un’wana ni un’wana wa hina u fanele a tivutisa a ku, ‘Xana ndzi mulanguteri wa njhani?’ Ku nga ha va ni swiphiqo loko hi tiringanisa ni van’wana. Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana a a kombise leswi ntirho wa yena wu nga swona, kutani u ta va ni xivangelo xo khana malunghana na yena hi yexe, naswona ku nga ri hi ku tiringanisa ni munhu un’wana.” (Gal. 6:4) Ematshan’weni ya ku ringanisa leswi hi swi endlaka ni leswi van’wana va swi endlaka, hi fanele hi dzikisa mianakanyo ya hina eka leswi hina hi hexe hi kotaka ku swi endla. Leswi swi ta endla leswaku hi nga tikukumuxi swi tlhela swi endla leswaku hi nga heli matimba. Nakambe swi nga ha endleka leswaku swiyimo swa hina swi cincile. Kumbexana hikwalaho ka ku va ni swiphiqo swa rihanyo, ku dyuhala kumbe vutihlamuleri byo hambana-hambana, a ha ha swi koti ku endla leswi a hi tolovele ku swi endla. Kumbe swiyimo swa hina swi hi pfumelela ku endla swo tlula leswi sweswi hi swi endlaka. Loko swi ri tano, ha yini hi nga ringeti ku antswisa ntirho wa hina?

19. Loko hi nga ma kumi malunghelo yo karhi, ha yini hi nga fanelanga hi hela matimba?

¹⁹ Nakambe a hi fanelanga hi tiringanisa ni vanhu lava va nga ni vutihlamuleri lebyi hi tsakelaka ku va na byona. Hi xikombiso, makwerhu wa xinuna a nga ha tsakela ku tirha tanihi nkulu evandlheni kumbe ku va ni xiavelo etinhlengeletanweni ni le mintsombanweni. I swinene ku tirha hi matimba leswaku u fanelekela malunghelo wolawo, kambe a hi fanelanga hi hela matimba loko hi nga nyikiwi wona hi nkarhi lowu hi vonaka leswaku ma hi fanela. Swi nga endleka leswaku hi fanele hi rindza nkarhi wo leha ku tlula hilaha a hi ehleketa hakona, hikwalaho ka swivangelo leswi hi nga taka hi nga swi twisisi hi nkarhi wolowo. Tsundzuka leswaku Muxe a a tivona a swi lunghekerile ku rhangela Vaisrayele va huma aEgipta, kambe u boheke ku rindza malembe ya 40 a nga si va rhangela. Leswi swi n’wi nyike nkarhi lowu eneleke wa leswaku a hlakulela timfanelo leti a ti laveka leswaku a ta rhangela vanhu va tinhamu to sihalala ni lava xandzukeke.—Mint. 7:22-25, 30-34.

20. Hi nga dyondza yini emhakeni ya Yonathani?

²⁰ Minkarhi yin’wana swi nga ha endleka hi nga nyikiwi lunghelo ro karhi. Sweswo a swi ri tano hi Yonathani. A a ri n’wana wa Sawulo, hikwalaho a a ta va hosi etikweni hinkwaro ra Israyele. Hambiswiritano, Xikwembu xi hlawule Davhida, jaha leri a ra ha ri ritsongo leswaku a va hosi. Yonathani u endle yini? U xi amukerile xiboho xexo a tlhela a seketela Davhida hambiloko sweswo swi vula ku veka vutomi bya yena ekhombyeni. U byele Davhida a ku: “Wena u ta va hosi ya Israyele, mina ndzi ta va wa vumbirhi eka wena.” (1 Sam. 23:17) Hi dyondza yini emhakeni leyi? Yonathani u amukele xiyimo xa yena naswona ku hambana ni tata wa yena, a nga n’wi vondzokanga Davhida. Ematshan’weni yo vondzoka van’wana hileswi va nyikiweke vutihlamuleri lebyi hina hi nga riki na byona, hinkwerhu ka hina hi fanele hi dzikisa mianakanyo ya hina eka vutihlamuleri lebyi hi nyikiweke byona. Hi nga tiyiseka leswaku emisaveni leyintshwa, Yehovha u ta enerisa ku navela lokunene ka malandza ya yena hinkwawo.

21. Hi fanele hi titwa njhani hi ntirho wa hina wa ku va valanguteri?

²¹ Minkarhi hinkwayo a hi tsundzukeni leswaku tanihi valanguteri lava tshembiwaka, a hi mahlonga lama sindzisiwaka ku tirhela n’wini wa wona la nga ni tihanyi. A swi tano nikatsongo. Ematshan’weni ya sweswo, Yehovha wa hi tshemba ni ku hi xixima swinene hi ku hi nyika ntirho wa nkoka leswaku hi wu endla, ku nga ntirho lowu nga taka wu nga ha endliwi nakambe, wo chumayela mahungu lamanene emasikwini ya makumu ya mafambiselo lawa ya swilo. Loko hi ri karhi hi endla ntirho wolowo, hi tiphina hi ntshunxeko lowukulu wa leswaku hi ta byi hetisisa njhani vutihlamuleri bya hina. Hikwalaho, a hi veni valanguteri lava tshembekaka. Naswona onge hi nga tlangela lunghelo leri hi nga na rona ro tirhela Munhu lonkulu swinene evuakweni hinkwabyo.