1, 2. I vamani lava Petro a va vitaneke “lava hlawuriweke,” naswona ha yini a va vitane “vatshami va nkarhinyana”?

ENDZHAKU ka malembe ya kwalomu ka 30 Yesu a tlhelele etilweni, muapostola Petro u tsale papila a ri tsalela “vatshami va nkarhinyana lava hangalakeke ePonto, eGalatiya, eKapadokiya, eAsiya ni le Bitiniya, eka lava hlawuriweke.” (1 Pet. 1:1) Swi le rivaleni leswaku loko Petro a tirhisa xiga lexi nge “lava hlawuriweke,” a a vulavula hi vanhu lava totiweke hi moya lowo kwetsima ku fana na yena kutani va “[velekiwa] hi vuntshwa eka ntshembo lowu hanyaka” leswaku va ta fuma na Kreste ematilweni. (Hlaya 1 Petro 1:3, 4.) Kambe ha yini endzhaku a vule leswaku vahlawuriwa volavo i “valuveri ni vatshami va nkarhinyana”? (1 Pet. 2:11) Naswona ha yini hinkwerhu ka hina hi fanele hi khumbiwa hi mhaka leyi kasi i nhlayo yitsongo ya Timbhoni emisaveni hinkwayo leyi vulaka leswaku yi totiwile?

² A swi fanela ku tirhisa xiga lexi nge “vatshami va nkarhinyana” eka vatotiwa va hi lembe-xidzana ro sungula. Masalela ya ntlawa lowu lama ha hanyaka namuntlha, a ma nge tshami laha misaveni hilaha ku nga heriki. Muapostola Pawulo loyi a a ri un’wana wa “ntlhambinyana” wa vatotiwa, u te: “Loko ku ri hina, lunghelo ra hina ra vutshamo ri le matilweni, ku nga ndhawu leyi nakambe hi rindzeleke muponisi hi mapfundza eka yona, Hosi Yesu Kreste.” (Luka 12:32; Filp. 3:20) Leswi ‘lunghelo ra vona ra vutshamo ri nga le matilweni,’ loko vatotiwa va fa, va suka laha misaveni leyi lawuriwaka hi Sathana kutani va kuma vutomi lebyi nga heriki etilweni. (Hlaya Vafilipiya 1:21-23.) Hikwalaho, hi ndlela leyi kongomeke ku nga vuriwa leswaku i “vatshami va nkarhinyana” va misava leyi lawuriwaka hi Sathana.

3. I xivutiso xihi lexi tlakukaka sweswi malunghana ni “tinyimpfu tin’wana”?

³ Kambe ku vuriwa yini hi “tinyimpfu tin’wana”? (Yoh. 10:16) Xana a va na ntshembo lowu sekeriweke eMatsalweni  wa ku va vaaki va laha misaveni hilaha ku nga heriki? Hakunene, misava yi ta va kaya ra vona hilaha ku nga heriki! Nilokoswiritano, na vona hi ndlela yo karhi va nga tekiwa tanihi vatshami va nkarhinyana sweswi. Njhani?

4. I yini leswi vanhu va tsandzekaka ku swi herisa hambiloko va tirhisa tipolitiki, sayense kumbe mali?

⁴ Loko mafambiselo lawa yo homboloka ya Sathana ma ha ri kona, un’wana ni un’wana, ku katsa ni Vakreste, u ta ya emahlweni a xaniseka hikwalaho ka leswi Sathana a xandzukeleke Yehovha. Varhoma 8:22 yi ri: “Ha swi tiva leswaku ntumbuluko hinkwawo wu hambeta wu konya ni ku vaviseka swin’we ku ta fika sweswi.” Ku ni vanhu lava nga tsakelaka ku tirhisa tipolitiki, sayense kumbe mali leswaku va antswisa xiyimo xa vanhu, kambe a va swi koti ku herisa ku xaniseka ka vanhu.

5. Ku sukela hi 1914, vanhu va timiliyoni va teke goza rihi naswona ha yini?

⁵ Hikwalaho, ku sukela hi 1914 vanhu va timiliyoni va hlawule ku titsongahatela Hosi leyi vekiweke hi Xikwembu, ku nga Kreste Yesu. A va swi naveli ku va xiphemu xa mafambiselo ya misava ya Sathana. A va pfumeli ku seketela misava ya Sathana. Ku ri na sweswo, va tirhisa vutomi bya vona ni swilo swa vona leswaku va seketela Mfumo wa Xikwembu.—Rhom. 14:7, 8.

6. Timbhoni ta Yehovha ti nga vuriwa valuveri hi ndlela yihi?

⁶ Ina, Timbhoni ta Yehovha i vaaka-tiko lava hlayisaka nawu ematikweni lama tlulaka 200, kambe ku nga khathariseki leswaku ti tshama kwihi, ti fana ni valuveri. A ti hlanganyeli eka swiphiqo swa tipolitiki kumbe swa ntshamisano swa le matikweni lawa ti tshamaka eka wona. Ni sweswi, ti titeka tanihi vaaka-tiko va le misaveni leyintshwa, leyi tshembisiweke hi Xikwembu. Ta tsaka loko ti vona masiku ya tona tanihi vatshami va nkarhinyana emafambiselweni ya misava leyi nga hetisekangiki ma ri karhi ma hunguteka hi ku hatlisa.

7. Malandza ya Xikwembu ma ta va vaaki va hilaha ku nga heriki hi ndlela yihi, naswona ma ta tshama kwihi?

⁷ Ku nga ri khale Kreste u ta herisa mafambiselo yo homboloka ya Sathana. Hulumendhe leyi hetisekeke ya Kreste yi ta herisa xidyoho ni ku xaniseka emisaveni. Yi ta tlhela yi lovisa un’wana ni un’wana la xandzukelaka vuhosi bya Yehovha. Malandza ya Xikwembu lama tshembekaka  ma ta va vaaki va hilaha ku nga heriki eParadeyisini ya laha misaveni. (Hlaya Nhlavutelo 21:1-5.) Hi nkarhi wolowo, ntumbuluko wu ta va wu “[ntshunxiwile hi ku helela] evuhlongeni bya ku onhaka kutani wu va ni ntshunxeko lowu vangamaka wa vana va Xikwembu.”—Rhom. 8:21.

8, 9. Hlamusela leswaku Petro a a vula yini hi ku “papalata ku navela ka nyama.”

⁸ Petro u hlamusela leswi languteriweke eka Vakreste loko a ya emahlweni a ku: “Varhandziwa, ndza mi khongotela tanihi valuveri ni vatshami va nkarhinyana leswaku mi papalata ku navela ka nyama, loku hambetaka ku lwa ni moya-xiviri.” (1 Pet. 2:11) Ndzayo yoleyo a a yi kongomise eka Vakreste lava totiweke, kambe ni tinyimpfu tin’wana ta Yesu ti fanele ti yi yingisa.

⁹ Ku navela kun’wana, loko ku enerisiwa hi ndlela leyi Muvumbi a lavaka ku enerisiwa ha yona, a ku hoxanga. Ku endla leswaku vutomi byi tsakisa. Hi xikombiso, ku ni ku navela loku tolovelekeke ka ku tiphina hi swakudya ni swakunwa, ku endla mintirho leyi phyuphyisaka ni ku tsakela xinghana ni vanghana lavanene. Nakambe i swa ntumbuluko ku navela ku tiphina hi vuxaka bya rimbewu ni munhu loyi u tekaneke na yena. (1 Kor. 7:3-5) Kambe swi le rivaleni leswaku Petro a a vulavula hi “ku navela ka nyama” loku “[lwaka] ni moya-xiviri.” Loko Tibibele tin’wana ti swi veka erivaleni leswi xiga xolexo xi vulaka swona, ti vulavula hi “ku navela ka miri” (Bibele—Mahungu Lamanene) kumbe “ku navela ka vudyoho” (New International Version). Swi le rivaleni leswaku a hi fanelanga hi pfumelela ku navela kwihi na kwihi ka nyama loku lwisanaka ni xikongomelo xa Yehovha ni loku nga onhaka vuxaka lebyinene bya munhu ni Xikwembu. Handle ka sweswo, ntshembo wa Mukreste wa ku hlayisa moya-xiviri wa yena wu hanya wu nga va ekhombyeni lerikulu.

10. Hi tihi tindlela tin’wana leti Sathana a ti tirhisaka ku endla leswaku Vakreste va va xiphemu xa misava ya yena?

¹⁰ Pakani ya Sathana i ku tsanisa ku tiyimisela ka Vakreste va ntiyiso leswaku va nga titeki tanihi “vatshami va nkarhinyana” emafambiselweni lawa. Ku rhandza swilo leswi vonakaka, ku kokiwa hi ku tikhoma loko biha, ku lava ku va wa nkoka, ku ringeta ku va wo sungula eka swilo hinkwaswo ni ku tibuma hi rixaka ra ka hina—hinkwaswo leswi i mintlhamu ya Sathana. Loko hi tiyimisela ku nga landzeli ku navela loku ko biha, hi swi veka erivaleni leswaku a hi swi lavi ku va xiphemu xa misava leyo homboloka ya Sathana. Hi kombisa leswaku hi hanya eka yona swa nkarhinyana ntsena. Leswi hi swi lavaka hakunene naswona hi tikarhatelaka swona i ku va vaaki va hilaha ku nga heriki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu ya ku lulama.

11, 12. Valuveri va tekiwa njhani minkarhi yin’wana, naswona ku nga vuriwa yini hi Timbhoni ta Yehovha?

¹¹ Petro u ya emahlweni ni nhlamuselo ya yena ya leswi languteriweke eka “vatshami va nkarhinyana” lava nga Vakreste, a vula leswi eka ndzimana 12: “Hlayisani ku tikhoma ka n’wina ku ri kunene exikarhi ka matiko, leswaku, eka leswi va mi lumbetaka ha swona onge hi loko mi ri vaendli va leswo biha, va dzunisa Xikwembu hi siku ra ku kambela ka xona hikwalaho ka mintirho leyinene ya n’wina leyi va nga timbhoni leti yi voneke hi mahlo.” Valuveri, ku nga vatshami va nkarhinyana etikweni leri nga riki ra vona minkarhi yin’wana ku vulavuriwa ku biha ha vona. Leswi va hambaneke ni vaakelani va vona, va nga ha tekiwa tanihi vanhu lava endlaka swo biha. Ndlela leyi va vulavulaka ha yona, swiendlo swa vona, maambalelo ya vona kumbexana ni ndlela leyi va langutekaka ha yona yi nga ha va yi hambanile. Kambe loko va endla mintirho leyinene, hileswaku loko va tikhoma hi ndlela leyinene, vanhu van’wana va nga ha swi xiya leswaku a hi vanhu vo biha.

¹² Hilaha ku fanaka, Vakreste va ntiyiso va hambana ni vaakelani va vona vo tala loko swi ta eka swilo leswi va vulavulaka ha swona kumbe vuhungasi lebyi va byi hlawulaka. Maambalelo  ya vona ni ndlela leyi va tilunghisaka ha yona hakanyingi ya va hlawula tanihi lava hambaneke ni vanhu vo tala va laha va tshamaka kona. Ku hambana loku minkarhi yin’wana ku endle leswaku vanhu van’wana va vulavula ku biha ha vona. Hambiswiritano, vanhu van’wana va nga ha va dzunisa hikwalaho ka mahanyelo ya vona.

13, 14. Vutlhari “byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi mintirho ya byona” hi ndlela yihi? Kombisa.

¹³ Ina, ku tikhoma ka hina lokunene ku nga pfuna van’wana ku vona leswaku a ku na xivangelo xo vulavula ku biha hi hina. Hambi ku ri Yesu, wanuna un’we ntsena la tshembekeke eka Xikwembu hi ku helela, u hehliwile. Van’wana va n’wi vitane “munhu wa madyo ni la tinyiketeleke eku nweni ka vhinyo, nakulobye wa valuvisi ni vadyohi.” Kambe, ku tikhoma ka yena lokunene loko a tirhela Xikwembu ku swi kombise kahle leswaku a a nga ri munhu wa muxaka wolowo. Yesu u te: “Vutlhari byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi mintirho ya byona.” (Mat. 11:19) Swa ha ri tano ninamuntlha. Hi xikombiso, vaakelani van’wana va le Bethele leyi nga le Selters eJarimani va teka vamakwerhu va xinuna ni va xisati lava tirhaka kwalaho tanihi lava nga tolovelekangiki. Kambe meyara wa kwalaho u va yimelerile a ku: “Timbhoni leti tirhaka kwalaho ti hanya hi ndlela ya tona, kambe ndlela yoleyo a yi kavanyeti vaakelani va tona.”

¹⁴ Ka ha ku fikeleriwa xiboho lexi fanaka malunghana ni Timbhoni ta Yehovha leti tshamaka eMoscow, le Rhaxiya. Ti hehliwe hileswaku ti endle swilo swo hlayanyana swo biha. Kutani hi June 2010, Huvo ya le Yuropa ya Timfanelo ta Vanhu le Strasbourg eFurwa, yi teke xiboho lexi nge: “Huvo yi kume leswaku [doroba ra Moscow] a ri xiximanga mfanelo ya vamangali ya ku gandzela hi ku ntshunxeka naswona a ri nga ri na mfanelo yo va tshikisa ku va ni minhlangano. Tihuvo ta kwalaho a ti nyikelanga swivangelo leswi ‘twalaka ni leswi eneleke’ ku kombisa leswaku vamangali” va ni nandzu, hi xikombiso wa ku hahlula mindyangu, wa ku hlohlotela vanhu ku tidlaya kumbe wa ku ala vutshunguri. Hikwalaho, “nxupulo lowu humesiweke hi tihuvo ta kwalaho a wu tlula mpimo hikwalaho ka leswi nawu wa kwalaho wu nga pfumelelaniki ni swiyimo naswona wu nga fambisaniki ni xikongomelo xihi na xihi lexi a xi lava ku fikeleriwa.”

15. Hi wihi nawu wa le Bibeleni lowu Vakreste va ntiyiso hinkwavo va wu landzelaka?

¹⁵ Timbhoni ta Yehovha le Moscow—kahle-kahle, emisaveni hinkwayo—ti hetisisa xilaveko lexi Vakreste hinkwavo va faneleke va xi hetisisa, lexi boxiweke hi Petro. U tsarile: “Hikwalaho ka Hosi tivekeni ehansi ka xivumbiwa xin’wana ni xin’wana lexi nga munhu: hambi eka hosi leyi tlakukeke kumbe eka tindhuna-nkulu.” (1 Pet. 2:13, 14) Hambileswi Vakreste va ntiyiso va nga riki xiphemu xa misava leyi yo homboloka, va tiveka ehansi ka valawuri “eswiyin’weni swa vona leswi hikiweke,” hilaha Pawulo a leriseke hakona.—Hlaya Varhoma 13:1, 5-7.

16, 17. (a) I yini lexi kombisaka leswaku a hi lwisani ni tihulumendhe? (b) I yini leswi varhangeri van’wana va tipolitiki va swi pfumeleke?

¹⁶ Loko Timbhoni ta Yehovha ti tikhoma tanihi “vatshami va nkarhinyana” eka mafambiselo  lawa, a ti lwisani ni tihulumendhe ta laha ti tshamaka kona kumbe ti xopaxopa vanhu van’wana; naswona ta swi twisisa leswaku van’wana va ni mavonelo ya vona malunghana ni loyi a faneleke a fuma kumbe malunghana ni ndlela yo tlhantlha swiphiqo swa vanhu. Ku hambana ni mintlawa yin’wana ya vukhongeri, Timbhoni ta Yehovha a ti hlanganyeli eka tipolitiki. A ti ringeti ku endla varhangeri va tipolitiki va cinca ndlela leyi va lawulaka vanhu ha yona. A swi fanelanga nikatsongo ku xandzukela hulumendhe kumbe ku endla leswaku vanhu van’wana va xandzuka.

¹⁷ Hi ku yingisa valawuri hi ku pfumelelana ni ndzayo ya Petro ya ku “xixima hosi,” Vakreste va kombisa xichavo eka valawuri volavo. (1 Pet. 2:17) Minkarhi yin’wana valawuri va pfumerile leswaku a va na xivangelo lexi twalaka xo anakanya leswaku Timbhoni ta Yehovha ti ni khombo. Hi xikombiso, Steffen Reiche, n’watipolitiki wa le Jarimani loyi a tshameke a va xirho xa hulumendhe exifundzheni xa Brandenburg naswona endzhakunyana a veke xirho xa palamendhe ya le Jarimani, u te: “Ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti tikhomeke ha yona etikampeni ni le makhotsweni yi kombise timfanelo leti nga ta nkoka eka mfumo namuntlha ku fana ni le nkarhini lowu hundzeke: ku nga ku tshembeka hambiloko ti xanisiwa hi vatirhela-mfumo va Manazi ni ntwela-vusiwana lowu ti wu kombiseke vanhu lava a ti khotsiwe na vona. Tanihi leswi vanhu va laha tikweni ra ka hina va nga riki na musa eka vanhu lava humaka ematikweni man’wana kumbe lava nga pfumeliki eka tidyondzo leti fanaka ni ta vona kumbe lava nga ni mavonelo ya tipolitiki lama hambaneke ni ya vona, muaki un’wana ni un’wana wa laha tikweni ra ka hina u fanele a va ni timfanelo leti.”

18. (a) Ha yini swi ri swa ntumbuluko leswaku hi rhandza nhlengeletano hinkwayo ya vamakwerhu? (b) Vanhu van’wana va vule yini malunghana ni Timbhoni ta Yehovha?

¹⁸ Muapostola Petro u tsarile a ku: “Rhandzani nhlengeletano ya vamakwenu hinkwayo, chavani Xikwembu.” (1 Pet. 2:17) Timbhoni ta Yehovha ti chava Xikwembu, hileswaku a ti lavi ku xi twisa ku vava, kutani leswi swi endla leswaku ti lava ku endla ku rhandza ka xona. Ti tsakela ku tirhela Yehovha tanihi xiphemu xa nhlengeletano ya le misaveni hinkwayo ya vamakwerhu va xinuna ni va xisati lava nga ni ku navela loku fanaka. Hikwalaho, i swa ntumbuluko leswaku ti ‘rhandza nhlengeletano ya vamakwavo hinkwayo.’ Swa kala leswaku vanhu emisaveni namuntlha va rhandzana, hi yona mhaka lava nga riki Timbhoni minkarhi yin’wana va hlamala loko va vona ndlela leyi hi rhandzanaka ha yona. Hi xikombiso, mukongomisi wa vavalangi la tirhelaka ndzawulo ya swa vutleketli eAmerika u hlamarisiwe hi rirhandzu ni mpfuno lowu Timbhoni ti wu kombiseke vapfhumba lava humaka ematikweni mambe eka ntsombano wa matiko le Jarimani hi 2009. U vule leswaku eka malembe hinkwawo lawa a ma heteke a ri mukongomisi, a nga si tshama a vona nchumu wo fana ni lowu. Endzhaku, Mbhoni yin’wana yi te: “Hinkwaswo leswi a a swi vula malunghana na hina a a swi vula hi rito leri kombisaka ku hlamala ni ku tsaka.” Xana u tshame u twa vanhu va vulavula hi ndlela leyi endzhaku ko hlalela ntlawa wa Timbhoni entsombanweni wun’wana lowu u tshameke u ya eka wona?

19. Hi fanele hi tiyimisela ku endla yini, naswona ha yini?

¹⁹ Hilaha hi dyondzeke hakona, Timbhoni ta Yehovha ti swi kombisa hi tindlela to tala leswaku i “vatshami va nkarhinyana” emafambiselweni ya sweswi ya Sathana. Ti endla sweswo hi ntsako naswona ti tiyimisele ku tshama ti endla tano. Ti ni swivangelo leswi twalaka swo va ni ntshembo lowu tiyeke wa leswaku ku nga ri khale ti ta va vaaki va hilaha ku nga heriki va misava leyintshwa yo lulama ya Xikwembu. Xana u yi langutele hi mahlo-ngati misava yoleyo leyintshwa?