Matsalwa ma hi tsundzuxa: “Embilwini ku huma ku anakanya ko homboloka, ku dlaya hi vomu, vuoswi, vumbhisa, vukhamba, vumbhoni bya mavunwa ni swisandzu.” (Mat. 15:19) Mbilu ya hina yo fanekisela yi nga hi kanganyisa kutani yi hi susumetela ku endla nchumu lowu lwisanaka ni ku rhandza ka Xikwembu. Naswona swi nga endleka hi nga swi xiyi leswaku mbilu ya hina yi hi kanganyisile ku fikela loko se hi endle xihoxo. I yini lexi nga hi pfunaka ku tiva leswi nga embilwini ya hina loko hi nga si endla nchumu lowu hoxeke?

Hlaya Bibele siku ni siku u tlhela u anakanyisisa hi leswi u swi hlayeke.

Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni matimba, ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi, ri tlhava hambi ku ri ku ya fika emaaveni ya moya-xiviri ni moya.” Rungula ra Xikwembu leri kumekeka eBibeleni “ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.” (Hev. 4:12) Loko hi dyondza Matsalwa hi fanele hi kambisisa mianakanyo ni swiendlo swa hina, leswi swi ta hi pfuna ku tiva leswi nga embilwini ya hina hakunene. I swa nkoka leswaku hi hlaya Rito ra Xikwembu siku ni siku hi tlhela hi anakanyisisa hi leswi ri swi vulaka, hikwalaho hi ta anakanya hi ndlela leyi Yehovha a anakanyaka ha yona hi tlhela hi vona swilo hi ndlela ya yena!

Ku amukela ndzayo ya le Matsalweni ni ku tirhisa milawu ya le Bibeleni swi ta khumba ripfalo ra hina—vuswikoti  bya hina bya le ndzeni lebyi “nyikelaka vumbhoni.” (Rhom. 9:1) Rito ra ripfalo ra hina ri nga hi byela loko nchumu wo karhi wu hoxile kutani ri hi sivela ku tiyimelela loko hi lava ku endla leswi hoxeke. Ku engetela kwalaho, Bibele yi ni swikombiso leswi nga vaka “xilemukiso eka hina.” (1 Kor. 10:11) Ku dyondza eka swona swi nga hi sivela ku endla swiboho leswi hoxeke. Un’wana ni un’wana wa hina u fanele a endla yini?

Khongela eka Xikwembu leswaku xi ku pfuna u tiva leswi nga embilwini ya wena.

Yehovha i “mukambisisi wa mbilu.” (1 Tikr. 29:17) U “[nkulu] eka timbilu ta hina naswona [u] tiva swilo hinkwaswo.” (1 Yoh. 3:20) Xikwembu a xi nge kanganyisiwi. Loko hi n’wi byela hi mbilu hinkwayo hi xikhongelo leswi hi karhataka, ndlela leyi hi titwaka ha yona ni leswi hi swi navelaka, Yehovha u ta hi pfuna ku tiva leswi nga embilwini ya hina. Hi nga kombela Xikwembu leswaku xi “tumbuluxa mbilu yo tenga eka [hina].” (Ps. 51:10) Hikwalaho, xikhongelo i ndlela ya nkoka swinene leyi nga endlaka hi tiva mboyamelo wa mbilu ya hina.

Yingiserisisa eminhlanganweni ya Vukreste.

Ku yingiserisisa leswi vuriwaka eminhlanganweni ya Vukreste swi nga hi pfuna leswaku hi kambisisa munhu wa hina wa le ndzeni—mbilu ya hina. Hambileswi hi nga taka hi nga kumi rungula lerintshwa enhlanganweni wun’wana ni wun’wana, kambe loko hi va kona hi yi twisisa kahle milawu ya le Bibeleni swin’we ni switsundzuxo swa nkoka leswi nga hi pfunaka ku kambisisa leswi nga embilwini ya hina kutani hi endla mindzulamiso. Tinhlamulo ta vamakwerhu ti nga tlhela ti hi pfuna swinene ku antswisa munhu wa hina wa le ndzeni. (Swiv. 27:17) Ku nga hlangani nkarhi na nkarhi ni vamakwerhu va Vakreste eminhlanganweni swi nga hi vavisa. Swi nga endla leswaku hi ‘tilavela swa hina ntsena.’ (Swiv. 18:1) Hikwalaho swi nga va swinene leswaku hi tivutisa xivutiso lexi nge: ‘Xana ndzi ya eminhlanganweni hinkwayo kutani ndzi yingiserisisa leswi vuriwaka?’—Hev. 10:24, 25.

Mbilu ya hina yi nga hi kanganyisa hi tindlela to hambana-hambana. A hi kambisiseni mune wa tona: ku navela swilo leswi vonakaka, ku nwa byala, vanghana lava hi va hlawulaka ni leswi hi tihungasaka ha swona.

Ku navela swilo leswi vonakaka.

I swa ntumbuluko ku navela ku enerisa swilaveko swa hina swa nyama. Hambiswiritano, Yesu u hi lemuxile leswaku hi nga rhangisi swilo leswi vonakaka evuton’wini bya hina. Eka xin’wana xa swifaniso swa yena, Yesu wa hi rhamba leswaku hi kambisisa mhaka ya wanuna la fuweke loyi switlati swa yena a swi tele. Hikwalaho, a a nga ha ri na ndhawu yo hlengeletela ntshovelo wa yena wo tala. Wanuna loyi u kunguhate ku hirimuxa switlati swa yena kutani a aka leswikulu. U te: “Ndzi ta hlengeletela eka swona ntshovelo wa mina hinkwawo ni swilo swa mina hinkwaswo leswinene; kutani ndzi ta byela moya-xiviri wa mina ndzi ku: ‘Wena moya-xiviri, u ni swilo swo tala leswinene leswi hlayisiweke malembe yo tala; humula, u dya, u nwa, u tiphina.’” Hambiswiritano, wanuna loyi u rivale mhaka yin’we ya nkoka: Loko o fa vusiku byebyo, ntirho wa yena hinkwawo a wu ta va wa hava.—Luka 12:16-20.

Loko hi ri karhi hi kula, hi nga ha sungula ku karhateka swinene hi ku va ni mali leyi ringaneke yo yi tirhisa loko se hi dyuharile, lerova hi nga ha sungula ku tirha tiawara leti engetelekeke hi masiku ya minhlangano kumbe hi tirha nkarhi wutsongo ensin’wini naswona hi nga ha khathali hi vutihlamuleri bya hina bya Vukreste. Xana a hi fanelanga hi tivonela eka mboyamelo wo tano? Kumbe  hi nga ha va hi ri vantshwa naswona hi swi tiva leswaku ntirho wa nkarhi hinkwawo i ndlela leyinene ya vutomi. Nilokoswiritano, xana hi anakanya leswaku hi fanele hi tirha kutani hi tihlayisela mali hi nga si sungula ku phayona? Xana a hi fanelanga hi endla leswi hi nga swi kotaka entirhweni wa Xikwembu sweswi? I mani loyi a swi tivaka loko a ta va a ha hanya mundzuku?

Ku nwa byala.

Swivuriso 23:20 yi ri: “U nga vi exikarhi ka lava va nwaka ngopfu vhinyo.” Loko munhu a byi navela swinene byala, a nga ha tiyimelela loko a nwa nkarhi na nkarhi. A nga ha vula leswaku u nwela ku tiphina, a nga nweli ku dakwa. Loko hi ri exiyin’weni xo tano, a hi wu kambisiseni hi ku tshembeka mboyamelo wa mbilu ya hina.

Vanghana lava hi va hlawulaka.

A swi koteki ku papalata vanhu lava nga riki vapfumeri, exikolweni, entirhweni ni loko hi ri ensin’wini. Kambe swi ta va swi hoxile ku heta nkarhi wo tala na vona swi nga bohi kumbe ku endla xinghana na vona. Xana ha tiyimelela kutani hi vula leswaku vanhu lava va ni timfanelo to tala letinene? Bibele ya tsundzuxa: “Mi nga xisiwi. Vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka.” (1 Kor. 15:33) Tanihi leswi thyaka ritsongo ri nga thyakisaka mati lama baseke, ku endla xinghana ni vanhu lava nga rhandziki Xikwembu swi nga onha vunghana bya hina na Yehovha, naswona hi nga ha sungula ku anakanya, ku ambala, ku vulavula ni ku endla swilo ku fana ni vanhu emisaveni.

Leswi hi tihungasaka ha swona.

Thekinoloji ya manguva lawa yi endla swi olova ku kuma mixaka hinkwayo ya vuhungasi, lebyi byo tala bya byona byi nga va faneliki Vakreste. Pawulo u tsarile a ku: ‘Thyaka ra muxaka wun’wana ni wun’wana ri nga vuriwi hambi ku ri ku vuriwa exikarhi ka n’wina.’ (Efe. 5:3) Ku vuriwa yini loko mbilu ya hina yi swi navela swinene ku hlalela kumbe ku yingisela nchumu wo karhi lowu nga basangiki? Hi nga ha tibyela leswaku munhu un’wana ni un’wana wa swi lava ku tiphina kumbe vuhungasi, kutani ndlela leyi a swi endlaka ha yona i mhaka ya munhu hi yexe. Kambe minkarhi hinkwayo hi fanele hi yingisa ndzayo ya Pawulo kutani hi nga hlaleli kumbe ku yingisela nchumu wihi na wihi lowu nga basangiki.

Hambiloko mbilu ya hina yi hi kanganyisile naswona hi tolovele ku tiyimelela hikwalaho ka swiendlo swa hina leswi hoxeke, hi nga cinca. (Efe. 4:22-24) Xiya swikombiso swimbirhi swa manguva lawa.

Miguel * u boheke ku lulamisa ndlela leyi a a swi teka ha yona swilo leswi vonakaka. U ri: “Mina, nsati wa mina ni n’wana wa mina wa jaha hi huma etikweni leri ku kuma swilo swa manguva lawa ni leswinene ngopfu swa thekinoloji ni ku titlonya hi vutomi swi tekiwaka swi ri swa nkoka swinene. Ku ni nkarhi laha ndzi tinyiketeleke ku kuma swilo hinkwaswo leswi ndzi nga swi kumaka emisaveni, ndzi anakanya leswaku ndzi nga endla leswi handle ko rhandza swilo leswi vonakaka. Ndzi hatle ndzi swi xiya leswaku ku hlongorisa swilo leswi vonakaka i nchumu lowu nga heriki. Ndzi khongele eka Yehovha malunghana ni mavonelo ya mina ni makungu ya mbilu ya mina. Ndzi n’wi tivisile leswaku ndyangu wa hina wu lava ku n’wi tirhela hi mbilu hinkwayo. Hi swi kotile ku endla xiboho xo olovisa vutomi bya hina kutani hi rhurhela laha a ku ri ni xilaveko lexikulu. Swi nga si ya kwihi hi swi kotile ku sungula ku phayona. Hi swi vonile leswaku a hi lavi swilo swo tala leswi vonakaka leswaku hi ta va ni vutomi lebyi tsakisaka.”

Ntokoto wa Lee wu kombisa ndlela leyi ku tikambela hi ku tshembeka swi n’wi pfuneke ha yona ku tshika vanghana vo biha. Lee u ri: “Hikwalaho ka ntirho wa mina, a ndzi heta nkarhi wo tala ni vanhu lava a ndzi endla bindzu na vona. A ndzi swi tiva leswaku eka minhlangano yoleyo ku ta nwiwa ngopfu, kambe a swi ndzi tsakisa swinene ku ya eka yona. Minkarhi yo tala, a ku sala katsongo leswaku ndzi dakwa, kambe endzhaku ka nkarhi a ndzi tisola hi leswi ndzi swi endleke. A ndzi fanele ndzi kambisisa mbilu ya mina hi ku tshembeka. Ndzayo ya Rito ra Xikwembu ni swiringanyeto swa vakulu swi ndzi pfunile ndzi xiya leswaku leswi a ndzi swi lava a ku ri ku tihlanganisa ni vanhu lava a va nga n’wi rhandzi Yehovha. Sweswi ndzi ringeta hilaha ndzi nga kotaka hakona ku vulavula ni vanhu volavo hi riqingho ematshan’weni yo hlangana na vona.”

Hi fanele hi tikambisisa hi ku tshembeka kutani hi tiva leswi nga embilwini ya hina. Loko hi ri karhi hi endla tano, hi fanele hi lava mpfuno wa Yehovha hi xikhongelo, hi tsundzuka leswaku wa “swi vona swihundla swa le mbilwini.” (Ps. 44:21) Xikwembu xi tlhele xi hi nyika Rito ra xona, leri nga tirhaka tanihi xivoni eka hina. (Yak. 1:22-25) Swilo swin’wana leswi nga swa nkoka i switsundzuxo ni ndzayo leswi hi swi kumaka hi ku tirhisa minkandziyiso ya Vukreste ni minhlangano ya hina! Malunghiselelo wolawo hinkwawo ma nga hi pfuna ku sirhelela mbilu ya hina ni ku hambeta hi endla swilo leswinene.