1, 2. Leswaku hi amukeleka eka Xikwembu ‘hi fanele hi va vanhu va muxaka muni’?

SWI tolovelekile ku karhateka hi ndlela leyi vanhu va hi tekaka ha yona. Kambe, tanihi Vakreste xana a hi fanelanga hi karhateka swinene hi ndlela leyi Yehovha a hi tekaka ha yona? Phela, i Munhu lonkulu swinene evuakweni, naswona hi yena a nga ni “xihlovo xa vutomi.”—Ps. 36:9.

² Loko muapostola Petro a kandziyisa ‘muxaka wa vanhu lava hi faneleke hi va vona’ hi ku ya hi langutelo ra Yehovha, u hi khutaze ku endla “swiendlo swo kwetsima swa ku tikhoma ni swiendlo swa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.” (Hlaya 2 Petro 3:11.) Leswaku hi amukeleka eka Xikwembu, ‘swiendlo swa ku tikhoma’ ka hina swi fanele swi kwetsima, hileswaku swi va swi basile—emahanyelweni, emianakanyweni ni hi tlhelo ra moya. Ku tlula kwalaho, hi fanele hi endla “swiendlo swa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu” leswi susumetiwaka hi ku rhandza Xikwembu swinene ni ku xi xixima. Hikwalaho, ku lava ku amukeleka eka xona a swi katsi ku tikhoma ka hina ntsena kambe ni leswi hi nga swona endzeni. Leswi Yehovha a nga “mukambisisi wa mbilu,” wa swi tiva loko ku tikhoma ka hina ku kwetsima niloko hi gandzela yena ntsena kumbe e-e.—1 Tikr. 29:17.

3. Malunghana ni vuxaka bya hina na Xikwembu, hi swihi swivutiso leswi hi faneleke hi tivutisa swona?

³ Sathana Diyavulosi a nga swi lavi leswaku hi amukeleka eka Xikwembu. Entiyisweni, u endla leswi a nga swi kotaka leswaku a hi endla hi lahlekeriwa hi vuxaka bya hina na Yehovha. Sathana u tshamela ku tirhisa mavunwa leswaku a ringeta ku hi kanganyisa leswaku hi tshika ku gandzela Xikwembu. (Yoh. 8:44; 2 Kor. 11:13-15) Hikwalaho, hi fanele hi tivutisa swivutiso leswi: ‘Sathana u va kanganyisa njhani vanhu? Ndzi nga endla yini leswaku ndzi sirhelela vuxaka bya mina na Yehovha?’

4. Leswaku a herisa vuxaka bya hina ni Xikwembu, Sathana u ringeta ku endla yini, naswona ha yini?

⁴ Mudyondzisiwa Yakobo u tsarile a ku: “Un’wana ni un’wana u ringiwa hi ku kokiwa ni ku wongiwa hi ku navela ka yena n’wini. Kutani ku navela, loko ku xurhe, ku veleka xidyoho; kutani, xidyoho, loko xi hetisekile, xi tswala rifu.” (Yak. 1:14, 15) Leswaku a herisa vuxaka bya hina ni Xikwembu, Sathana u ringeta ku kuma timbilu ta hina, laha ku navela ka hina ku humaka kona.

5, 6. (a) Sathana u ringeta njhani ku kucetela timbilu ta hina? (b) I mintlhamu yihi leyi Sathana a yi tirhisaka leswaku a endla hi va ni ku navela ko biha etimbilwini ta hina naswona u ni vuswikoti bya ku yi tirhisa hi ndlela yihi?

⁵ Sathana u ringeta njhani ku kucetela timbilu ta hina? Bibele yi ri: “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya lowo homboloka.” (1 Yoh. 5:19) Marhengu ya Sathana ma katsa “swilo leswi nga emisaveni.” (Hlaya 1 Yohane 2:15, 16.) Ku ringana magidi ya malembe, Diyavulosi u yi tirhise hi vutlhari misava leyi leswaku a kanganyisa vanhu. Leswi hi hanyaka emisaveni leyi, hi fanele hi tivonela eka marhengu ya yena lama tumbeleke.—Yoh. 17:15.

⁶ Sathana u ringeta ku endla leswaku hi va ni ku navela ko biha etimbilwini ta hina. Muapostola Yohane u vulavule hi mintlhamu yinharhu leyi Sathana a yi tirhisaka: (1) “ku navela ka nyama,” (2) “ku navela ka mahlo” ni (3) “ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi.” Sathana u tirhise yona ku ringa Yesu emananga. Leswi Sathana a nga ni malembe yo tala a tirhisa marhengu lawa, u swi tiva kahle ku ma tirhisa namuntlha naswona u ma tirhisa hi ku ya hi mboyamelo wa munhu. Loko hi nga si kambisisa leswaku hi nga tisirhelela njhani emhakeni leyi, a hi voneni ndlela leyi Diyavulosi a swi koteke ha yona ku kanganyisa Evha kambe a tsandzeka ku kanganyisa N’wana wa Xikwembu.

7. Sathana u ku tirhise njhani “ku navela ka nyama” leswaku a ringa Evha?

⁷ Vanhu va lava swakudya leswaku va hambeta va hanya. Muvumbi u endle misava leyi leswaku yi humesa swakudya swo tala. Sathana a nga ha ringeta ku tirhisa ku navela ka hina ka ntumbuluko ko lava swakudya leswaku a hi ringa hi endla swilo leswi nga tsakisiki Xikwembu. A hi voneni ndlela leyi a endleke sweswo ha yona eka Evha. (Hlaya Genesa 3:1-6.) Sathana u byele Evha leswaku a a nga ta fa loko o dya mbhandzu wa “murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha,” a vula leswaku siku leri a nga ta dya eka wona, u ta fana ni Xikwembu. (Gen. 2:9) Diyavulosi a a vula leswaku a swi nga bohi leswaku Evha a yingisa Xikwembu leswaku a ta ya emahlweni a hanya. Wolawo a ku ri mavunwa ya rihlaza! Loko mhaka yoleyo se yi ri emianakanyweni ya Evha, a a fanele a hlawula eka leswimbirhi: A a ta ala mhaka yoleyo, kumbe a a ta tshama a ri karhi a anakanya ha yona ivi a pfumelela ku navela mbhandzu wolowo ku  kula. Hambileswi a a pfumeleriwile ku dya mihandzu ya mirhi leyin’wana hinkwayo ya ntanga, u hlawule ku tshama a ri karhi a anakanya hi leswi Sathana a swi vuleke malunghana ni murhi lowu a wu ri exikarhi ka ntanga, kutani a “teka mbhandzu wa wona a dya.” Hikwalaho Sathana u n’wi endle leswaku a navela nchumu lowu Muvumbi wa yena a a wu yirisile.

8. Sathana u ringete njhani ku kanganyisa Yesu hi ku tirhisa “ku navela ka nyama,” naswona ha yini ndzingo wa yena wu nga tirhanga?

⁸ Sathana u tirhise rhengu leri fanaka loko a ringeta ku ringa Yesu emananga. Endzhaku ka loko Yesu a titsone swakudya masiku ya 40 ni vusiku bya 40, Sathana u ringete ku n’wi ringa hi ku tirhisa ku navela swakudya. Sathana u te: “Loko u ri n’wana wa Xikwembu, byela ribye leri leswaku ri hundzuka xinkwa.” (Luka 4:1-3) Yesu a a fanele a hlawula eka swilo leswimbirhi: A a ta hlawula ku nga tirhisi matimba ya yena yo enerisa xilaveko xa yena xa swakudya hi singita, kumbe a a ta hlawula ku ma tirhisa. Yesu a a swi tiva leswaku a a nga fanelanga a tirhisa matimba wolawo hikwalaho ka swikongomelo swa vutianakanyi. Hambileswi a a khome hi ndlala, vuxaka bya yena na Yehovha a byi ri bya nkoka swinene ku tlula swakudya. Yesu u hlamule a ku: “Ku tsariwile, ‘Munhu a nga fanelanga a hanya hi xinkwa ntsena, kambe u fanele ku hanya ni hi rito rin’wana ni rin’wana leri humaka enon’wini wa Yehovha.’”—Mat. 4:4.

9. Xiga lexi nge “ku navela ka mahlo” xi ringanyeta yini, naswona Sathana u ri tirhise njhani rhengu leri eka Evha?

⁹ Yohane u tlhele a vula leswaku ntlhamu wun’wana i “ku navela ka mahlo.” Xiga lexi xi ringanyeta leswaku munhu a nga ha sungula ku navela nchumu wo karhi hi ku wu languta ntsena. Sathana u tirhise ku navela loku leswaku a yenga Evha a ku: “Mahlo ya n’wina ma ta pfuleka.” Loko Evha a ya a languta mbhandzu lowu yirisiweke, a wu ya wu n’wi koka mahlo. Evha u xiye leswaku murhi lowu “a wu navetisa mahlo.”

10. Sathana u ku tirhise njhani “ku navela ka mahlo” leswaku a ringa Yesu, naswona Yesu u hlamule njhani?

¹⁰ Ku vuriwa yini hi le mhakeni ya Yesu? Sathana u “[kombe Yesu] mimfumo hinkwayo ya misava leyi akiweke, hi xinkarhana; Diyavulosi a ku eka yena: ‘Ndzi ta ku nyika vulawuri lebyi hinkwabyo ni ku vangama ka byona.’” (Luka 4:5, 6) Yesu a nga yi vonanga hi mahlo ya nyama mimfumo hinkwayo, kambe Sathana u fanele a anakanye leswaku xivono xa ku vangama ka yona xi ta koka Yesu mahlo. Sathana u vule leswi hi xivindzi: “Loko wena wo nkhinsama u ndzi gandzela, byi ta va bya wena hinkwabyo.” (Luka 4:7) Yesu a a nga swi lavi ku va muxaka wa munhu loyi Sathana a a lava leswaku a va yena. A nga ha yimayimanga. U te: “Ku tsariwile, ‘U fanele ku gandzela Yehovha Xikwembu xa wena, naswona u fanele ku endlela yena ntsena ntirho wo kwetsima.’”—Luka 4:8.

11. Evha u yengiwe njhani hi Sathana?

¹¹ Loko a boxa swilo swa misava, Yohane u vulavule hi “ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi.” Loko laha misaveni ka ha ri na Adamu na Evha ntsena, a va nga ta ‘bombisa rifuwo ra vona ra vutomi’ eka vanhu van’wana. Kambe va tikukumuxile. Sathana u endle Evha a pfumela leswaku ku na nchumu wo karhi lowunene lowu a a fanele a wu kuma kambe Xikwembu a xi nga swi lavi ku n’wi nyika wona. Diyavulosi u n’wi byele leswaku siku leri a nga ta dya “murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha” a a ta “fana ni Xikwembu, [a] tiva leswinene ni leswo biha.” (Gen. 2:17; 3:5) Hikwalaho Sathana u ringanyete leswaku Evha a a ta kota ku hanya handle ka Yehovha. Ku tikukumuxa hi kona ku n’wi vangeleke ku pfumela mavunwa wolawo. U dye mbhandzu lowu yirisiweke, a anakanya leswaku a nge fi. A a tixisa!

12. Hi yihi ndlela yin’wana leyi Sathana a yi tirhiseke ku ringa Yesu, naswona Yesu u hlamule njhani?

¹² Ku hambana na Evha, Yesu u veke xikombiso lexinene xa ku titsongahata! Sathana u ringete ku n’wi ringa hi ndlela yin’wana, kambe Yesu u arile ku endla nchumu lowu nga ta tsakisa vanhu van’wana ivi wu ringa Xikwembu. Sweswo a ku ta va ku ri ku tikukumuxa! Ku ri na sweswo, nhlamulo ya Yesu a yi ri erivaleni yi tlhela yi kongoma: “Ku vuriwile, ‘U nga tshuki u ringa Yehovha Xikwembu xa wena.’”—Hlaya Luka 4:9-12.

13, 14. Hlamusela ndlela leyi Sathana a yi tirhisaka ha yona mintlhamu yin’wana namuntlha.

¹³ Namuntlha, Sathana u tirhisa mintlhamu leyi fanaka ni leyi a yi tirhiseke eka Evha ni le ka Yesu. Diyavulosi u tirhisa “ku navela ka nyama” leswaku a ringa vanhu va va ni mahanyelo yo biha kumbe va dya ni ku nwa ku tlula mpimo. U tirhisa “ku navela ka mahlo” leswaku a ringa vanhu va hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu, ngopfu-ngopfu eka Internet. Nakambe u tirhisa ku navela “ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi” leswaku a ringeta ku endla vanhu va tikukumuxa naswona va lava ku va ni vulawuri, ndhuma ni ku va ni swilo swo tala leswi vonakaka.

¹⁴ “Swilo leswi nga emisaveni” swi fana ni swilo leswi muphasi wa tinhlampfi a swi tirhisaka ku rhiya ha swona. Swi koka mahlo, kambe eka swona ku ni xinjovo. Sathana u tirhisa swilo leswi vanhu va nga ha swi tekaka swi ri swilo leswi tolovelekeke leswi lavekaka siku ni siku leswaku a va endla va lava ku endla swilo leswi lwisanaka ni milawu ya Xikwembu. Kambe, miringo leyi tumbeleke yi endleriwe ku kucetela  ku navela ka hina ni ku onha timbilu ta hina. Xikongomelo xa yona i ku hi endla hi anakanya leswaku ku khathalela swilaveko swa hina ni ku hanya emafurheni i swa nkoka swinene ku tlula ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Xana mintlhanu yoleyo yi ta hi phasa?

15. Ku fana na Yesu, hi nga swi papalata njhani ku kanganyisiwa hi Sathana?

¹⁵ Hambileswi Evha a kanganyisiweke hi Sathana, kambe Yesu a nga kanganyisiwanga. Minkarhi hinkwayo, u hlamule hi ku ya hi Matsalwa a ku: “Ku tsariwile” kumbe “Ku vuriwile.” Loko hi hisekela ku dyondza Bibele, hi ta tolovelana kahle ni Matsalwa naswona hi ta kota ku tsundzuka tindzimana leti nga hi pfunaka loko hi ringiwa. (Ps. 1:1, 2) Ku tsundzuka swikombiso swa le Matsalweni swa malandza yo tshembeka ya Xikwembu swi ta hi pfuna leswaku hi ma tekelela. (Rhom. 15:4) Ku n’wi xixima swinene Yehovha, hileswaku ku rhandza leswi a swi rhandzaka ni ku venga leswi a swi vengaka, swi ta hi sirhelela.—Ps. 97:10.

16, 17. “Matimba ya [hina] ya ku anakanya” ma nga wu khumba njhani muxaka wa munhu loyi hi nga yena?

¹⁶ Muapostola Pawulo u hi khutaza ku tirhisa “matimba ya [hina] ya ku anakanya” leswaku hi ta va muxaka wa vanhu lava anakanyaka ku fana ni Xikwembu, ku nga ri ndlela leyi misava yi anakanyaka ha yona. (Rhom. 12:1, 2) Loko Pawulo a kandziyisa xilaveko xo swi lawula swinene leswi hi swi anakanyaka, u te: “Hi wisa makungu ni swilo hinkwaswo leswi tlakukeke leswi lwisanaka ni vutivi bya Xikwembu; hi tisa miehleketo hinkwayo evukhumbini leswaku hi yi endla yi yingisa Kreste.” (2 Kor. 10:5) Mianakanyo ya hina yi ni nkucetelo lowukulu eka muxaka wa vanhu lava hi nga vona, hikwalaho hi fanele hi ‘hambeta hi anakanyisisa’ hi swilo leswi akaka.—Filp. 4:8.

¹⁷ Loko hi lava ku va lava kwetsimaka, hi fanele hi fularhela mianakanyo ni ku navela loko biha. Hi fanele hi rhandza Yehovha hi ‘mbilu yo basa.’ (1 Tim. 1:5) Kambe mbilu ya kanganyisa, naswona swi nga endleka hi nga yi xiyi ndlela leyi “swilo leswi nga emisaveni” swi hi kucetelaka ha yona. (Yer. 17:9) Hikwalaho, xana a hi fanelanga hi ‘tshama hi ri karhi hi tikambela ku vona loko hi ri eripfumelweni, hi tshama hi tikombisa leswi hina hi nga swona’ hi ku tikambela hi ku tshembeka hi ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka eBibeleni?—2 Kor. 13:5.

18, 19. Ha yini hi fanele hi tiyimisela ku va muxaka wa vanhu lava Yehovha a lavaka leswaku hi va vona?

¹⁸ Nchumu wun’wana lowu hi pfunaka ku lwisana ni “swilo leswi nga emisaveni” i ku tsundzuka marito ya Yohane lama huhuteriweke lama nge: “Misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.” (1 Yoh. 2:17) Mafambiselo ya Sathana ma tikomba onge ma ta tshama hilaha ku nga heriki. Nilokoswiritano, ma ta lovisiwa siku rin’wana. Swilo hinkwaswo leswi nga laha misaveni ya Sathana swi ta herisiwa ku nga ri khale. Ku tsundzuka mhaka yoleyo swi ta hi pfuna leswaku hi nga kanganyisiwi hi Diyavulosi.

¹⁹ Muapostola Petro u hi khutaza leswaku hi va muxaka wa vanhu lava Xikwembu xi va amukelaka loko hi “ri karhi [hi] rindzela ni ku hamba [hi] tsundzuka vukona bya siku ra Yehovha, leri ha rona matilo ma nga ta hela hi ku tshwa naswona swiaki swa wona leswi hisaka ngopfu swi nga ta n’oka!” (2 Pet. 3:12) Siku rolero ri ta fika ku nga ri khale, naswona Yehovha u ta lovisa xiphemu xin’wana ni xin’wana xa misava ya Sathana. Kukondza ku fika nkarhi wolowo, Sathana u ta ya emahlweni a tirhisa “swilo leswi nga emisaveni” leswaku a hi ringa, hilaha a ringeke Evha na Yesu hakona. A hi fanelanga hi fana na Evha hi lava ku enerisa ku navela ka hina. Ku endla tano swi ta fana ni ku endla Sathana xikwembu xa hina. Hi fanele hi fana na Yesu naswona hi lwisana ni miringo yo tano, ku nga khathariseki leswaku Sathana u yi endle yi languteka kahle ku fikela kwihi. Onge un’wana ni un’wana wa hina a nga tiyimisela ku va muxaka wa vanhu lava Yehovha a lavaka leswaku hi va vona.