Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

 TOLO A NGA HA VUYI

“A Ndzi Fana Ni Mfutsu Endzeni Ka Xikhamba Xa Yona”

“A Ndzi Fana Ni Mfutsu Endzeni Ka Xikhamba Xa Yona”

EKA tsima lerikulu ro chumayela leri tekeke masiku ya kaye leri endliweke hi August/September 1929, vahuweleri vo tlula 10 000 va chumayele etikweni hinkwaro ra United States hi ku hatlisa swinene. Va fambisele vanhu tibuku ni swibukwana leswi ringanaka kotara ya miliyoni. Exikarhi ka vahuweleri volavo va Mfumo a ku ri ni makhalipotiya ya kwalomu ka gidi. Nhlayo ya wona a yi andzile! Bulletin * yi vule leswaku, “a swi hlamarisa swinene” leswi nhlayo ya maphayona a yi andze kanharhu ku sukela hi 1927 ku ya eka 1929.

Eku heleni ka 1929, ikhonomi yi wile. Hi Ravumbirhi hi October 29, 1929 ku wa ka minxavo eNew York Stock Exchange ku vange xiphiqo lexikulu xa ikhonomi emisaveni hinkwayo lexi vangeke Ku Hohloka Lokukulu Ka Ikhonomi. Tibangi ti sale ti ri evuswetini lerova ti pfariwile. Mapurasi a ma nga ha tirhi. Tifektri letikulu ti pfariwile. Vanhu va timiliyoni va heleriwe hi mintirho. Hi 1933, nhlayo ya tiyindlu ta le United States leti bangi a yi ti tekela vanhu hikwalaho ko tsandzeka ku ti hakela yi fike eka 1 000 hi siku.

Xana vachumayeri va nkarhi hinkwawo a va ta swi kotisa ku yini ku chumayela hi nkarhi wolowo laha a ku ri ni swiphiqo swoleswo? Nchumu wun’wana lowu a wu ta va pfuna a ku ri ku va ni kharavhani. A yi ta endla leswaku maphayona ma kota ku endla ntirho wa wona ma ri ni malinyana yitsongo hikuva a ma nga ta hakela rhente kumbe xibalo. * Naswona hi nkarhi wa ntsombano, a ma nga boheki ku ya etlela ehotela. Hi 1934, Bulletin yi humese tipulani to aka yindlu leyitsongo kambe leyi a yi ri exiyin’weni lexinene, leyi nga ni swilo swo tanihi tiphayiphi ta mati, xitofu xo sweka, mubedo lowu petsekaka ni swilo leswi a swi ta yi endla yi kufumela.

Maphayona emisaveni hinkwayo ma tiendlele tikharavhani. Victor Blackwell u ri: “Nowa a nga ri na ntokoto wo endla byatso naswona na mina a ndzi nga ri na ntokoto kumbe vutivi byo endla kharavhani.” Kambe u yi akile.

Kharavhani leyi nga le kusuhi ni ku tsemakanyisiwa enambyeni hi nguva ya timpfula eIndiya

Avery na Lovenia Bristow a va ri ni kharavhani. Avery u te: “A ndzi fana ni mfutsu endzeni ka xikhamba xa yona—minkarhi hinkwayo a ndzi famba ni kharavhani ya mina.” Va ka Bristow a va phayona na Harvey na Anne Conrow lava movha wa vona lowu nga kharavhani a wu namekiwe maphepha yo tsindziyela lama totiweke xikontiri emakhumbini ya wona. Nkarhi na nkarhi loko va ya endhawini yin’wana maphepha wolawo a ma wa. Avery u ri: “A ku si tshama ku va ni munhu la voneke kharavhani ya muxaka wolowo naswona endzhaku ka sweswo ku hava munhu la nga tshama a vona yo fana na yona!” Kambe Avery u vule leswaku va ka Conrow ni majaha ya vona mambirhi “a ku ri ndyangu lowu a wu tshama wu tsakile.” Harvey Conrow u tsarile a ku: “A hi nga pfumali nchumu naswona a hi titwa hi sirhelelekile entirhweni wa Yehovha hikwalaho ka nkhathalelo wakwe wa rirhandzu.” Endzhakunyana, va ka Conrow, swin’we ni vana va vona va ye eXikolweni xa Giliyadi naswona endzhaku va averiwe ku ya tirha tanihi varhumiwa ePeru.

Va ka Battaino na vona a va phayona tanihi ndyangu. Endzhaku Giusto na Vincenza va kume leswaku a va  ta va ni n’wana, xisweswo va teke movha ya Ford ya 1929 ivi va yi cinca yi va kharavhani leyi a yi “languteka ku fana ni hotela yo saseka” loko yi pimanisiwa ni matende lawa a va tshama eka wona eku sunguleni. Va ye emahlweni ni xiavelo xa vona lexi a va xi rhandza, va chumayela Mantariyana lama tshamaka eUnited States, va ri ni xinhwanyetana xa vona.

Vanhu vo tala a va yingisela mahungu lamanene kambe a va ri swisiwana naswona a va nga tirhi, xisweswo a va nga ri na yona mali yo nyikelela minkandziyiso ya Bibele. Hikwalaho, a va va nyika swilo swo hambana-hambana leswi a va ri na swona leswaku va ta kuma minkandziyiso. Maphayona mambirhi ma longoloxe swilo swa 64 swo hambana-hambana leswi ma nyikiweke hi vanhu lava tsakelaka. Swilo swa kona a swi katsa “swilo leswi xavisiwaka eswitolo.”

Fred Anderson u hlangane ni n’wamapurasi loyi a a lava minkandziyiso ya hina yo hlayanyana ivi a nyikela hi manghilazi ya mahlo lawa a ma ri ya mana wakwe. Epurasini leri landzelaka, wanuna un’wana a a tsakela minkandziyiso ya hina kambe u te: “A ndzi na manghilazi yo hlaya ha wona.” Kambe u kote ku hlaya tibuku toleto hi manghilazi ya muakelani wakwe naswona u nyikelele tibuku swin’we ni manghilazi.

Herbert Abbott a a famba ni xihahlu xa tihuku lexi rhwalekaka emovheni wakwe. Endzhaku ko va vanhu va nyikele hi tihuku tinharhu kumbe ta mune, a a ti xavisa emakete ivi a kuma mali yo chela petirolo. U tsarile a ku: “Minkarhi yin’wana a hi pfumala ni peni yo tshwuka. Kambe a hi swi pfumelelanga sweswo leswaku swi hi tshikisa. Loko hi ri ni petirolo a hi hambeta hi chumayela hi veka ntshembo wa hina eka Yehovha.”

Ku titshega hi Yehovha ni ku tiyimisela lokukulu swi endle leswaku vanhu vakwe va kota ku hanya eka malembe wolawo yo tika. Siku rin’wana loko ku ri ni mpfula ya xidzedze Maxwell na Emmy Lewis va baleke va huma ekharavhanini ya vona ivi va hlalela loko murhi lowu waka wu yi tsema hi le xikarhi. Maxwell u tsale a ku: “Swilo leswi a swi nga ri swihinga, a ko va swilo leswi a swi endleka naswona a hi si tshama hi anakanya hi ku lahla thawula. A ku ri ni ntirho wo tala lowu a wu fanele wu endliwa naswona a hi tiyimisele ku wu endla.” Handle ko hela matimba, Maxwell na Emmy va tlhele va endla kharavhani yin’wana va pfuniwa hi vanghana va vona lava nga ni rirhandzu.

Eminkarhini ya hina yo nonon’hwa, Timbhoni ta Yehovha ta timiliyoni leti hisekaka ti kombisa moya lowu fanaka wo tiyimisela. Ku fana ni maphayona wolawo ya khale, hi tiyimisele ku hambeta hi chumayela ku kondza Yehovha a ku ntirho wu herile.

^ ndzim. 3 Sweswi yi vitaniwa Vutirheli Bya Hina Bya Mfumo.

^ ndzim. 5 Hi nkarhi wolowo, maphayona yo tala a ma nga tirhi. A ma kuma minkandziyiso ya Bibele hi nxavo wa le hansi naswona a ma xava swilo swo tihanyisa ma tirhisa minyikelo leyi ma yi kumeke loko ma fambise minkandziyiso.