1, 2. Ha yini Pawulo a a va twisisa vanhu lava tsaneke?

HINKWERHU minkarhi yin’wana hi titwa hi tsanile. Masiku man’wana loko hi nga titwi kahle, hi nga ha va hi nga ri na matimba naswona swi nga ha hi tikela ku endla leswi hi faneleke hi swi endla. Kambe a hi nge u titwa hi ndlela yoleyo ku ringana nkarhi wo leha. Loko u ri exiyin’weni xolexo, xana a wu nga ta swi tlangela loko van’wana va ku twela vusiwana?

² Muapostola Pawulo a a swi tiva leswaku swi njhani ku tshikileriwa hambi ku ri ku tsanisiwa hi mintshikilelo ya le handle ka vandlha ni ya le ndzeni ka rona. Minkarhi yo hlayanyana a a vona onge a nge he swi koti ku ya emahlweni. (2 Kor. 1:8; 7:5) Loko Pawulo a anakanyisisa hi vutomi byakwe ni hi maxangu yo tala lawa a langutaneke na wona tanihi Mukreste wo tshembeka, u pfumerile a ku: “I mani la tsaneke, kutani mina ndzi nga tsani?” (2 Kor. 11:29) Naswona malunghana ni swirho swo hambana-hambana swa vandlha ra Vukreste, leswi fanisiwaka ni swirho swa miri wa munhu, Pawulo u vule leswaku leswi “vonakaka onge swi tsanile swa laveka.” (1 Kor. 12:22) Xana a a vula yini? Ha yini hi fanele hi teka lava va vonakaka va tsanile hilaha Yehovha a va tekaka hakona? Naswona loko hi endla tano hi ta vuyeriwa njhani?

3. I yini lexi nga khumbaka ndlela leyi hi va tekaka ha yona lava lavaka mpfuno evandlheni?

³ Hi hanya emisaveni leyi vanhu va anakanyaka leswaku loko swilo swi ta ku fambela kahle u fanele u va wa ha ri muntshwa naswona u ri ni matimba. Vo tala va endla xin’wana ni xin’wana leswaku va kuma leswi va swi lavaka, hakanyingi va nga ri na mhaka ni ndlela leyi lava tsaneke va titwaka ha yona. A wu amukeleki mukhuva wolowo, kambe hi nga ha sungula ku va ni langutelo ro biha hi nga swi xiyi malunghana ni lava lavaka mpfuno nkarhi na nkarhi, hambi ku ri evandlheni. Kambe hi nga va ni langutelo leri ringaniseriweke, leri fanaka ni ra Xikwembu.

4, 5. (a) Xifaniso lexi nga eka 1 Vakorinto 12:21-23 xi hi pfuna njhani ku twisisa ndlela leyi Yehovha a tekaka un’wana ni un’wana wa hina ha yona? (b) Hi nga vuyeriwa njhani loko hi pfuna lava tsaneke?

⁴ Hi nga twisisa ndlela leyi Yehovha a ku tekaka ha yona ku tsana ka vanhu eka xifaniso lexi kumekaka eka papila ro sungula ra Pawulo leri a ri ya eka Vakorinto. Eka ndzima 12, Pawulo u hi tsundzuxa leswaku ni xirho xa miri wa munhu lexi vonakaka xi tsane swinene xi ni ntirho. (Hlaya 1 Vakorinto 12:12, 18, 21-23.) Vanhu van’wana lava pfumelaka eka ku tihundzukela ka swilo va vule leswaku swirho swin’wana swa miri a swi laveki. Nilokoswiritano, leswi kumiweke loko ku endliwa ndzavisiso hi miri wa munhu swi kombise leswaku swirho swa miri leswi tshameke swi tekiwa swi nga pfuni nchumu entiyisweni swi endla ntirho wa nkoka. * Hi xikombiso, van’wana a va kanakana loko swikunwana leswitsongo swi ri ni ntirho; kambe sweswi se swa xiyiwa leswaku swi endla leswaku miri wa hina hinkwawo wu nga tsekatseki loko hi yimile.

⁵ Xifaniso xa Pawulo xi kandziyisa leswaku swirho hinkwaswo swa vandlha ra Vukreste i swa nkoka. Sathana u susa vanhu xindzhuti, naswona u lava hi anakanya leswaku Yehovha a nga na mhaka na hina. (Yobo 4:18, 19) Kambe Yehovha u teka malandza yakwe hinkwawo, ku katsa ni lawa ma vonakaka ma tsanile, tanihi lama ‘lavekaka.’ Mhaka yoleyo yi fanele yi pfuna un’wana ni un’wana wa hina ku tsaka hi xiphemu lexi hi nga na xona evandlheni ra ka hina ni hi ku va xiphemu xa vandlha ra vanhu va Xikwembu emisaveni hinkwayo. Hi xikombiso, anakanya hi nkarhi lowu u tshambuluteke voko ra wena leswaku u pfuna mudyuhari la lavaka mpfuno. Swi nga ha endleka u boheke ku hunguta ndlela leyi u fambaka ha yona. Xana ku pfuna munhu un’wana a swi hetisisanga xikongomelo xa nkoka swi tlhela swi ku endla u tsaka? Loko hi pfuna van’wana ha tsaka hikwalaho ko va khathalela, naswona hi ya hi lehisa mbilu swinene, hi va ni rirhandzu lerikulu hi tlhela hi wupfa. (Efe. 4:15, 16) Tata wa hina la nga ni rirhandzu wa swi tiva leswaku vandlha leri tekaka swirho swa rona hinkwaswo swi ri swa nkoka, ku nga khathariseki ku tsana ka swona, ri kombisa leswaku ra ringanisela naswona ri ni rirhandzu.

6. Pawulo u ri tirhise njhani minkarhi yin’wana rito leri nge “tsaneke” ni leri nge “tiya”?

⁶ Lexi tsakisaka, loko Pawulo a tsalela Vakorinto, u tirhise rito leri nge “tsaneke” ni leri nge “tsana” loko a vulavula hi ndlela leyi vanhu lava nga riki vapfumeri a va va teka ha yona Vakreste va le minkarhini ya vaapostola a tlhela a kombetela eka ndlela leyi yena a a titeka ha yona. (1 Kor. 1:26, 27; 2:3) Loko Pawulo a vulavula hi vanhu lava a va ‘tiyile,’ a a nga tiyimiselanga ku endla Vakreste van’wana va titwa va tlakukile. (Rhom. 15:1) Ku ri na sweswo, a a vula leswaku Vakreste lava nga ni ntokoto swinene a va fanele va va lehisela mbilu lava nga siki dzimaka timitsu va tiya entiyisweni.

7. I yini lexi nga ha endlaka leswaku hi nga va pfuni lava lavaka mpfuno?

⁷ Loko hi pfuna “xisiwana,” hi tekelela Yehovha  hi tlhela hi amukeleka eka yena. (Ps. 41:1; Efe. 5:1) Kambe, minkarhi yin’wana hi nga ha tshika ku pfuna vanhu lava pfumalaka hikwalaho ka leswi hi nga ni langutelo ro biha hi vona. Kumbe leswi hi nga tiyisekiki hi leswi hi faneleke hi swi vula, hi nga ha titwa hi khomiwa hi tingana ivi hi fambela ekule ni lava kokaka ku tika. Makwerhu wa xisati la vuriwaka Cynthia, * loyi nuna wakwe a n’wi sukeleke u ri: “Loko vamakwerhu va ku papalata kumbe va nga endli swilo hilaha a wu langutele leswaku vanghana lavakulu va ta endla hakona, swi nga ku twisa ku vava. Loko u langutane ni miringo, u lava ku va swin’we ni vanhu.” Davhida wa khale a a swi tiva leswaku swi njhani ku papalatiwa.—Ps. 31:12.

8. I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi va ni ntwela-vusiwana swinene?

⁸ Hi ta va ni ntwela-vusiwana swinene loko hi tsundzuka leswaku van’wana va vamakwerhu lava rhandzekaka va tsanile hikwalaho ko langutana ni swiyimo swo tika—ku nga vi ni rihanyo lerinene, ku tshama endyangwini lowu swirho swin’wana swa wona swi nga riki Timbhoni kumbe ku va ni ntshikilelo wa mianakanyo. Siku rin’wana na hina hi nga ha tikuma hi ri exiyin’weni lexi fanaka. Loko va nga si nghena eTikweni leri Tshembisiweke, Vaisrayele lava a va ri swisiwana naswona va tsanile etikweni ra Egipta, va tsundzuxiwile leswaku a va nga fanelanga va ‘nonon’hwisa timbilu ta vona’ eka vamakwavo lava xanisekaka. Yehovha a a langutele leswaku va teka swisiwana tanihi leswi faneleke swi pfuniwa.—Det. 15:7, 11; Lev. 25:35-38.

9. Hi wihi nchumu wo sungula lowu hi faneleke hi wu endla loko hi pfuna lava nga ni swiphiqo? Kombisa.

⁹ Ematshan’weni yo avanyisa van’wana kumbe ku va sola, hi fanele hi va chavelela hi tlhelo ra moya lava langutaneke ni swiyimo leswi nga tsakisiki. (Yobo 33:6, 7; Mat. 7:1) Hi xikombiso: Loko munhu la vavisekeke loyi a a famba hi xithuthuthu a fika exibedlhele, xana madokodela ni vaongori va heta nkarhi va ri karhi va burisana hi leswaku xana ku nga ha va ku ri yena la vangeke mhangu yoleyo? Doo, va namba va n’wi pfuna. Hilaha ku fanaka, loko mupfumeri-kulorhi a tsanile hikwalaho ka swiphiqo swa yena, nchumu wo sungula lowu hi faneleke hi wu endla ku fanele ku va ku n’wi pfuna hi tlhelo ra moya.—Hlaya 1 Vatesalonika 5:14.

10. Xana vanhu van’wana lava vonakaka va tsanile va nga ha va va ‘fuwile eripfumelweni’ hi ndlela yihi?

¹⁰ Loko ho anakanyisisa hi xiyimo xa vamakwerhu, hi nga ha kuma leswaku a va tsananga nikatsongo. Anakanya hi vamakwerhu va xisati lava nga ni malembe yo tala va ri karhi va tiyisela ku kanetiwa hi vanuna va vona. Van’wana va nga ha vonaka va ri swisiwana naswona va tsanile, kambe xana a va kombisi ripfumelo lerikulu ni matimba ya moya? Loko u vona manana la nga yexe a ta eminhlanganweni nkarhi na nkarhi swin’we ni n’wana wakwe kumbe vana vakwe, xana ripfumelo ra yena ni ku tiyimisela ka yena a swi ku tsakisi? Naswona ku vuriwa yini hi vantshwa lava namarhelaka ntiyiso ku nga khathariseki nkucetelo wo biha wa le xikolweni? Ha swi xiya leswaku vanhu vo tano lava nga ha vonakaka va tsanile va nga ha va va ‘fuwile eripfumelweni’ ku fana ni lava nga exikarhi ka hina lava swilo swi va fambelaka kahle.—Yak. 2:5.

11, 12. (a) I yini lexi nga ta hi pfuna ku anakanya hi ndlela leyi Yehovha a anakanyaka ha yona loko vamakwerhu va endla swihoxo? (b) Hi dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke na Aroni ha yona?

¹¹ Ha pfuniwa ku teka ku tsana ka van’wana hilaha Yehovha a ku tekaka hakona hi ku xiya ndlela leyi a ti tameleke ha yona timhaka loko a tirhisana ni malandza ya yena man’wana. (Hlaya Pisalema 130:3.) Hi xikombiso, loko a wu ri na Muxe loko Aroni a endle xifaniso xa rhole ra nsuku, xana a wu ta va u titwe njhani hi swivangelo leswi nga twaliki leswi Aroni a a tiyimelela ha swona? (Eks. 32:21-24) Kumbe xana a wu ta va u ri teke njhani langutelo ra Aroni loko a yingisele makwavo wa yena Meriyamu, ivi a sola Muxe hileswi a tekeke nsati wumbe? (Tinhl. 12: 1, 2) A wu ta va u endle yini loko Aroni na Muxe va tsandzeke ku dzunisa Yehovha loko A va humesela mati hi singita eMeriba?—Tinhl. 20:10-13.

¹² Yehovha a a ta va a n’wi xupurile Aroni hi nkarhi wolowo hikwalaho ko endla swihoxo swoleswo. Kambe U swi xiyile leswaku Aroni a a nga ri munhu wo homboloka. Swi tikomba onge Aroni u pfumelele swiyimo kumbe nkucetelo wa van’wana leswaku wu n’wi tshikisa ku endla leswinene. Kambe a a swi pfumela swihoxo swa yena naswona a a seketela vuavanyisi bya Yehovha. (Eks. 32:26; Tinhl. 12:11; 20:23-27) Yehovha u hlawule ku languta swinene ripfumelo ra Aroni ni ku hundzuka ka yena. Hi yona mhaka endzhaku ka malembe yo tala, Aroni ni vatukulu vakwe a va ha tsundzukiwa tanihi vanhu lava chavaka Yehovha.—Ps. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Hi nga yi kambisisa njhani ndlela leyi hi va tekaka ha yona vanhu lava vonakaka va tsanile?

¹³ Leswaku hi anakanya hi ndlela leyi Yehovha a anakanyaka ha yona, hi fanele hi kambisisa ndlela leyi hi va tekaka ha yona vanhu lava vonakaka va tsanile. (1 Sam. 16:7) Hi xikombiso, xana hi endla yini loko muntshwa a nga hlawuli vuhungasi byakwe hi vutlhari kumbe a ri ni langutelo ro biha? Ematshan’weni yo n’wi xopaxopa swinene, ha yini hi nga anakanyisisi hi leswi hi nga swi endlaka leswaku hi n’wi pfuna a kula hi tlhelo ra moya? Hi nga teka goza ro pfuna munhu la lavaka mpfuno, naswona loko hi endla tano hi ta ya hi n’wi lehisela mbilu swinene naswona ndlela leyi hi n’wi rhandzaka ha yona yi ta kula.

14, 15. (a) Yehovha u titwe njhani hi leswi Eliya a nga vangiki na xivindzi swa xinkarhana? (b) Hi nga dyondza yini eka leswi humeleleke Eliya?

¹⁴ Hi tlhela hi pfuniwa ku antswisa ndlela leyi hi va tekaka ha yona van’wana hi ku ringanisa mianakanyo ya hina ni leswi Yehovha a swi endleke loko malandza ya yena man’wana ma tshikilelekile emianakanyweni. Un’wana wa wona a ku ri Eliya. Hambileswi a tlhontlheke vaprofeta va Bali va 450 hi xivindzi, Eliya u balekile loko a twe leswaku Hosi ya xisati Yezabele a a lava ku n’wi dlaya.  Endzhaku ko famba tikhilomitara ta kwalomu ka 150 a ya eBera-xeba, u ye endzeni-ndzeni ka mananga. Leswi muprofeta loyi a a karharisiwe hi riendzo rakwe laha dyambu a ri hisa swinene, u tshame ehansi ka murhi kutani a “kombela leswaku moya-xiviri wakwe wu fa.”—1 Tih. 18:19; 19:1-4.

¹⁵ Yehovha u titwe njhani loko a languta a ri etilweni kutani a vona muprofeta wakwe wo tshembeka a ri ni gome? Xana u fularhele nandza wakwe hikwalaho ka leswi a tshikilelekeke swa xinkarhana ni leswi a nga vangiki na xivindzi? Nikatsongo! Yehovha u swi vonile leswaku Eliya a a chuhile hiloko a rhumela ntsumi. Ntsumi yoleyo yi khutaze Eliya kambirhi leswaku a dya swakudya. Hikwalaho, riendzo ra yena a ri nga ta “[leha] ngopfu ku tlula matimba ya [yena].” (Hlaya 1 Tihosi 19:5-8.) Yehovha u yingise muprofeta loyi wa yena kutani a n’wi nyika mpfuno lowu a a wu lava ni le mahlweni ka ku va Yehovha a n’wi nyika swiletelo.

16, 17. Hi nga yi tekelela njhani ndlela leyi Yehovha a n’wi khathaleleke ha yona Eliya?

¹⁶ Hi nga xi tekelela njhani Xikwembu xa hina lexi khathalaka? A hi fanelanga hi hatlisela ku nyika vanhu xitsundzuxo. (Swiv. 18:13) Swi nga antswa leswaku hi rhanga hi va kombisa ntwela-vusiwana vanhu lava nga ha anakanyaka leswaku a va “xiximeki ngopfu” hikwalaho ka swiyimo swa vona. (1 Kor. 12:23) Endzhaku ka sweswo hi ta swi tiva leswi va swi lavaka hakunene kutani hi ta kota ku va pfuna.

¹⁷ Hi xikombiso, anakanya hi Cynthia loyi se hi vulavuleke ha yena, loyi nuna wakwe a n’wi siyeke ni vana vakwe vambirhi va vanhwanyana. Va tikume va ri voxe. Timbhoni letin’wana ti va pfune njhani? U ri: “Endzhaku ka loko hi ti bele riqingho hi ti byela leswi humeleleke, ti fike endlwini ya hina ku nga si hela ni timinete ta 45. A ti ri karhi ti rila. A ti nga hi siyi hi ri hexe eka masiku mambirhi kumbe manharhu yo sungula. Leswi a hi nga dyi hi ndlela leyi faneleke naswona a hi karhatekile, ti hi tekile ku ringana nkarhi wo karhi.” Swi nga ha endleka leswaku sweswo swi ku tsundzuxa leswi Yakobo a swi tsaleke a ku: “Loko makwenu a swerile naswona a pfumala swakudya leswi ringaneke swa siku, kambe un’wana wa n’wina a ku eka yena: ‘Famba hi ku rhula, u kufumela, u xurha,’ kambe a nga n’wi nyiki swilaveko swa miri wa yena, swi pfuna yini ke? Xisweswo, na rona ripfumelo, loko ri nga ri na mintirho, ri file hi vurona.” (Yak. 2:15-17) Hikwalaho ka nseketelo wa vamakwerhu volavo, Cynthia ni vana vakwe va vanhwanyana va kume matimba yo teka vuphayona bya nkarhinyana endzhaku ka tin’hweti ta tsevu ku humelele mhaka yoleyo yo vava.—2 Kor. 12:10.

18, 19. (a) Hi nga va pfuna njhani lava tsaneke? (b) I vamani va vuyeriwaka loko hi pfuna lava titwaka va tsanile?

¹⁸ Swi nga ha endleka wa swi tiva leswaku swi teka nkarhi ku hlakarhela loko u vabye nkarhi wo leha. Hilaha ku fanaka, Mukreste loyi a tsanisiweke hi swiphiqo swakwe kumbe swiyimo swo tika swinene swi nga ha n’wi tekela nkarhi wo leha ku tlhela a hlakarhela hi tlhelo ra moya. I ntiyiso leswaku swi nga ha lava leswaku mupfumeri-kulorhi a tiyisa ripfumelo rakwe hi ku va ni dyondzo ya munhu hi yexe, hi ku khongela a tlhela a endla mintirho yin’wana ya Vukreste. Kambe xana hi ta n’wi lehisela mbilu a kala a hlakarhela? Naswona loko a ri karhi a hlakarhela, xana hi ta n’wi kombisa rirhandzu? Xana hi ta tikarhatela ku pfuna lava tsaneke leswaku va titwa va ri va nkoka naswona va swi vona leswaku ha va rhandza?—2 Kor. 8:8.

¹⁹ A hi fanelanga hi rivala leswaku loko hi ri karhi hi seketela vamakwerhu, hi ta kuma ntsako lowu hi nga wu kumaka ntsena loko hi nyika van’wana. Hi tlhela hi hlakulela ntwela-vusiwana ni ku lehisa mbilu. Kambe ku ni vuyelo byin’wana. Vandlha hinkwaro ri ta kombisa rirhandzu. Xa nkoka swinene, hi ta va hi tekelela Yehovha, loyi a tekaka vanhu hinkwavo va ri va risima. Hinkwerhu hi ni swivangelo leswi twalaka swo yingisa xikhutazo xo “pfuna lava tsaneke.”—Mint. 20:35.