1, 2. (a) Yesu u vule leswaku hi xihi xileriso xa vumbirhi lexikulu xa Nawu? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi tlhuvutsa sweswi?

MUFARISI un’wana u tshame a ringa Yesu hi ku n’wi vutisa xivutiso lexi nge: “Mudyondzisi, hi xihi xileriso lexikulu eka hinkwaswo eNawini?” Hilaha swi hlamuseriweke hakona exihlokweni lexi hundzeke, Yesu u vule leswaku “xileriso lexikulu ni xo sungula eka hinkwaswo” hi lexi nge: “U fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi mianakanyo ya wena hinkwayo.” Yesu u tlhele a ku: “Xa vumbirhi, lexi fanaka na xona, xi ri, ‘U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.’”—Mat. 22:34-39.

² Yesu u vule leswaku hi fanele hi rhandza warikwerhu kukota loko hi tirhandza. Hikwalaho hi fanele hi tivutisa swivutiso leswi: Kahle-kahle warikwerhu i mani? Hi nga n’wi kombisa njhani rirhandzu?

3, 4. (a) Yesu u xi hlamule hi xifaniso xihi xivutiso lexi nge: “Xana kahle-kahle warikwerhu i mani”? (b) Musamariya u n’wi pfune njhani wanuna loyi a a tekeriwe swilo swakwe, a biwa ivi a siyiwa a ri kusuhi ni ku fa? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

³ Kambe xiya leswi Yesu a swi vuleke loko wanuna un’wana loyi a a tiendla wo lulama a n’wi vutisile a ku: “Xana kahle-kahle warikwerhu  i mani?” Loko Yesu a n’wi hlamula u hlamusele xifaniso xa Musamariya lonene. (Hlaya Luka 10:29-37.) A hi ta langutela leswaku muprista la nga Muisrayele ni Mulevhi a va ta va varikwavo lavanene loko va vona wanuna la tekeriweke swilo swakwe, a biwa ivi a siyiwa a ri kusuhi ni ku fa. Kambe va lo n’wi hundza va nga n’wi pfuni. Wanuna loyi u pfuniwe hi Musamariya—munhu loyi rixaka ra ka vona a ri xixima Nawu wa Muxe kambe Vayuda a va ri venga.—Yoh. 4:9.

⁴ Musamariya lonene u chele mafurha ni vhinyo etimbangeni ta wanuna la vavisekeke leswaku a n’wi pfuna ti hola. Tidenari timbirhi leti a ti siyeke ni n’wini wa yindlu ya vafambi leswaku a sala a khathalela wanuna yoloye a ti ringana ni kwalomu ka muholo wa masiku mambirhi. (Mat. 20:2) Hikwalaho swa olova ku vona leswaku i mani la tikombiseke a ri warikwavo wa xiviri wa wanuna loyi a a vavisiwile. Xifaniso xa Yesu xi hi dyondzisa ku kombisa warikwerhu ntwela-vusiwana ni rirhandzu.

5. Malandza ya Yehovha ma swi kombise njhani leswaku ma rhandza warikwavo endzhaku ka loko ku ve ni Xidzedze lexi vuriwaka Sandy?

⁵ Minkarhi yo tala swa tika ku kuma vanhu lava nga ni ntwela-vusiwana ku fana ni Musamariya lonene. Sweswo swi tano ngopfu-ngopfu “emasikwini [lawa] yo hetelela” ya mangava laha vanhu vo tala va nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko, va nga ni tihanyi naswona va nga rhandziki vunene. (2 Tim. 3:1-3) Hi xikombiso, ku nga ha va ni swiyimo swo tika hi nkarhi wa mhangu ya ntumbuluko. Anakanya hi leswi humeleleke loko Xidzedze lexi vuriwaka Sandy xi hlasele Doroba ra New York eku heleni ka October hi 2012. Endhawini yin’wana leyi hlaseriweke swinene edorobeni rolero, vanhu van’wana va yivele vaaki lava se a va ri eku xanisekeni hikwalaho ka leswi a va nga ri na gezi ni swilo swin’wana leswi a va swi pfumala. Timbhoni ta Yehovha ti pfune vamakwavo ni van’wana endhawini yoleyo. Vakreste va endla tano hikwalaho ka leswi va rhandzaka warikwavo. Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga kombisaka ha tona leswaku hi rhandza warikwerhu?

6. Ntirho wa hina wo chumayela wu fambisana njhani ni ku kombisa rirhandzu?

⁶ Pfuna vanhu hi tlhelo ra moya. Sweswo hi swi endla hi ku tikarhatela ku va tisela “nchavelelo lowu humaka eMatsalweni.” (Rhom. 15:4) A swi kanakanisi leswaku hi kombisa rirhandzu loko hi byela van’wana ntiyiso wa le Bibeleni loko hi endla ntirho wa hina wo chumayela. (Mat. 24:14) Mawaku lunghelo leri hi nga na rona ro twarisa rungula ra Mfumo leri humaka eka “Xikwembu lexi nyikaka ntshembo”!—Rhom. 15:13.

7. I yini nawu lowu dumeke wa mahanyelo, naswona hi katekisiwa njhani loko hi wu landzela?

⁷ Landzela nawu lowu dumeke wa mahanyelo. Nawu lowu wu kumeka eka marito lama vuriweke hi Yesu eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni lowu nge: “Swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona; leswi, entiyisweni hi leswi vuriwaka hi Nawu ni Vaprofeta.” (Mat. 7:12) Loko hi khoma van’wana hilaha Yesu a leriseke hakona, hi endla hi ku pfumelelana ni xikongomelo xa “Nawu” (Genesa ku ya fika eka Deteronoma) ni “Vaprofeta” (tibuku ta vuprofeta leti nga eMatsalweni ya Xiheveru). Matsalwa wolawo ma kombisa kahle leswaku Xikwembu xi katekisa lava va kombisaka van’wana rirhandzu. Hi xikombiso, Yehovha u vule leswi landzelaka hi ku tirhisa Esaya: “Hlayisani vululami, mi endla leswi lulameke . . . Wa tsaka munhu wa nyama la endlaka leswi.” (Esa. 56:1, 2) Ha katekisiwa hakunene loko hi rhandza warikwerhu hi tlhela hi hanya hi ku landza nawu lowu dumeke wa mahanyelo.

8. Ha yini hi fanele hi rhandza valala va hina, naswona ku nga ha endleka yini loko hi endla tano?

⁸ Rhandza valala va wena. Yesu u te: “Mi swi twile leswaku ku vuriwe va ku, ‘U fanele u rhandza warikwenu u venga nala wa wena.’ Hambiswiritano, mina ndzi ri eka n’wina: Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka; leswaku mi tikombisa mi ri vana  va Tata wa n’wina la nge matilweni.” (Mat. 5:43-45) Muapostola Pawulo u vule ndzayo leyi fanaka loko a tsala a ku: “Loko nala wa wena a ri ni ndlala, n’wi phamele; loko a ri ni torha, n’wi nyike swakunwa.” (Rhom. 12:20; Swiv. 25:21) Hi ku ya hi Nawu wa Muxe, munhu a a fanele a pfuna nala wakwe ku rhula ndzhwalo wa xifuwo xakwe lexi weke. (Eks. 23:5) Loko va tirhisana hi ndlela leyi, vanhu lava va tshameke va va valala a va ta va vanghana lavakulu. Leswi Vakreste va kombisaka rirhandzu, valala va hina vo tala va cince ndlela leyi a va titwa ha yona hi hina. Loko hi rhandza valala va hina—hambi ku ri vaxanisi lava nga ni tihanyi—hi ta tsaka swinene loko van’wana va vona va va Vakreste va ntiyiso.

9. Yesu u vule yini malunghana ni ku endla ku rhula ni vamakwerhu?

⁹ “Lavisisani ku rhula ni vanhu hinkwavo.” (Hev. 12:14) Vanhu volavo va katsa vamakwerhu, hikuva Yesu u te: “Loko u tisa nyiko ya wena ealitarini kutani u tsundzuka kwalaho leswaku ku ni mhaka leyi makwenu a ku hehlaka ha yona, siya nyiko ya wena kwalaho mahlweni ka alitari, u famba; u rhanga u ya endla ku rhula ni makwenu, kutani loko u vuya, u nyikela nyiko ya wena.” (Mat. 5:23, 24) Xikwembu xi ta hi katekisa loko hi rhandza vamakwerhu naswona hi hatla hi teka goza leswaku hi endla ku rhula na vona.

10. Ha yini hi nga fanelanga hi avanyisa van’wana?

¹⁰ U nga avanyisi van’wana. Yesu u te: “Tshikani ku avanyisa leswaku mi nga avanyisiwi; hikuva ku avanyisa loku mi avanyisaka ha kona, mi ta avanyisiwa ha kona; naswona xipimo lexi mi pimaka ha xona, va ta mi pimela ha xona. Kutani, ha yini u languta xilavi lexi nga etihlweni ra makwenu, kambe u nga lemuki ntsandza lowu nga etihlweni ra wena? Kumbe, u nga vurisa ku yini eka makwenu u ku, ‘Ndzi pfumelele ndzi susa xilavi etihlweni ra wena’; kasi, waswivo, ku ni ntsandza etihlweni ra wena? Mukanganyisi! Sungula u susa ntsandza etihlweni ra wena n’wini, kutani u ta yi vona kahle ndlela yo susa xilavi etihlweni ra makwenu.” (Mat. 7:1-5) Yoleyo i ndlela ya matimba yo hi byela leswaku a hi fanelanga hi xopaxopa vanhu van’wana loko va endla swihoxo leswitsongo kasi hina hi endla swihoxo leswikulu.

11, 12. Hi yihi ndlela yo hlawuleka leyi hi kombisaka ha yona leswaku hi rhandza warikwerhu?

¹¹ Hi lava ku kombisa warikwerhu rirhandzu  hi ndlela yo hlawuleka. Ku fana na Yesu, hi chumayela mahungu lamanene ya Mfumo. (Luka 8:1) Yesu u lerise valandzeri vakwe ku “endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa.” (Mat. 28:19, 20) Loko hi endla ntirho wolowo, hi ringeta ku pfuna varikwerhu leswaku va suka egondzweni ro anama ri tlhela ri pfuleka leri yisaka endzovisweni kutani hi va komba ndlela yo famba egondzweni ro lala leri yisaka evuton’wini. (Mat. 7:13, 14) A swi kanakanisi leswaku Yehovha wa ma katekisa matshalatshala wolawo.

¹² Ku fana na Yesu, hi pfuna vanhu leswaku va khathala hi xilaveko xa vona xa moya. (Mat. 5:3) Eka lava va yingisaka, hi enerisa xilaveko xolexo xa vona hi ku va byela “mahungu lamanene ya Xikwembu.” (Rhom. 1:1) Lava va amukelaka rungula ra Mfumo va vuyelelana na Xikwembu hi ku tirhisa Yesu Kreste. (2 Kor. 5:18, 19) Kutani, loko hi chumayela mahungu lamanene hi kombisa leswaku hi rhandza warikwerhu hi ndlela ya nkoka swinene.

13. U titwa njhani hi ku hlanganyela entirhweni wa hina wo hlawuleka wa ku va vahuweleri va Mfumo?

¹³ Loko hi lunghiselela kahle loko hi ya endla maendzo yo vuyela ni loko hi ya fambisa tidyondzo ta Bibele, hi kota ku dyondzisa vanhu ku yingisa milawu ya Xikwembu leyinene. Leswi swi nga ha endla leswaku xichudeni xa Bibele xi hundzula vutomi bya xona. (1 Kor. 6:9-11) Swa khutaza hakunene ku vona ndlela leyi Xikwembu xi va pfunaka ha yona lava nga ni “mboyamelo lowunene eka vutomi lebyi nga heriki” leswaku va endla mindzulamiso ivi va va vanghana va xona. (Mint. 13:48) Eka vo tala, gome ri siviwa hi ntsako kasi ku vilela ku tlula mpimo ku siviwa hi ku tshemba Tata wa hina wa le tilweni. A hi ku tsakisa ka swona ku vona nhluvuko wa moya lowu endliwaka hi vanhu lavantshwa! Xana a wu pfumeli leswaku i nkateko ku rhandza varikwerhu hi ndlela leyi yo hlawuleka tanihi vahuweleri va Mfumo?

14. Pawulo u ri hlamusele njhani rirhandzu eka 1 Vakorinto 13:4-8?

¹⁴ Loko hi tirhisana ni varikwerhu, ku tirhisa leswi Pawulo a swi tsaleke malunghana ni rirhandzu swi nga sivela swiphiqo swo tala, swi nga tisa ntsako naswona swi nga endla leswaku Xikwembu xi hi katekisa. (Hlaya 1 Vakorinto 13:4-8.) A hi kambisiseni leswi Pawulo a swi vuleke malunghana ni rirhandzu kutani hi vona ndlela leyi hi nga n’wi rhandzaka ha yona warikwerhu kukota loko hi tirhandza.

15. (a) Ha yini hi fanele hi va ni mbilu yo leha ni musa? (b) Ha yini hi fanele hi papalata mavondzo ni ku tikurisa?

¹⁵ “Rirhandzu ri ni mbilu yo leha ni musa.” Tanihi leswi Xikwembu xi lehiseke mbilu xi tlhela xi va ni musa loko xi tirhisana ni vanhu lava nga hetisekangiki, hi fanele hi lehisa mbilu hi tlhela hi va ni musa loko van’wana va endla swihoxo naswona va nga anakanyeli, kumbe va hi khoma hi ndlela yo biha. “Rirhandzu a ri na mavondzo,” hikwalaho rirhandzu ra ntiyiso a ri nge endli leswaku hi navela swilo swa munhu un’wana kumbe malunghelo lawa a nga na wona evandlheni. Ku tlula kwalaho, loko hi ri ni rirhandzu, a hi nge tikurisi kumbe hi tikukumuxa. Phela, “mahlo lama titlakusaka ni mbilu leyi tikurisaka, rivoni ra lavo homboloka, i xidyoho.”—Swiv. 21:4.

16, 17. Hi nga swi endla njhani swilo hi ku pfumelelana na 1 Vakorinto 13:5, 6?

¹⁶ Rirhandzu ri ta hi susumetela ku tikhoma hi ndlela yo tenga eka warikwerhu. A hi nge n’wi hembeli, hi n’wi yivela kumbe hi endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga ta endla leswaku hi tlula milawu ya Yehovha. Rirhandzu ri ta tlhela ri hi sivela ku nga lavi leswi vuyerisaka hina ntsena kambe ni leswi vuyerisaka van’wana.—Filp. 2:4.

¹⁷ Rirhandzu ra xiviri a ri hlundzuki hi ku olova naswona a “ri hlayisi mhaka yo biha,” onge loko van’wana va hi twisa ku vava minkarhi hinkwayo hi tsala ehansi. (1 Tes. 5:15) Loko ho va ni xikhomela a hi nge xi tsakisi Xikwembu naswona  entiyisweni hi ta va hi pfurhetela ndzilo lowu wu nga pfurhaka ivi wu hi vavisa wu tlhela wu vavisa van’wana. (Lev. 19:18) Rirhandzu ri endla leswaku hi tsaka ni ntiyiso, naswona a ri nge hi pfumeleli leswaku hi “[tsaka] hi leswi nga lulamangiki,” hambiloko munhu loyi a hi vengaka a khomiwa hi ndlela yo biha.—Hlaya Swivuriso 24:17, 18.

18. Hi dyondza yini malunghana ni rirhandzu eka 1 Vakorinto 13:7, 8?

¹⁸ Xiya leswi Pawulo a yeke emahlweni a swi vula malunghana ni rirhandzu. U vule leswaku rirhandzu “ri byarha swilo hinkwaswo.” Loko munhu wo karhi o hi khunguvanyisa kambe a kombela ku rivaleriwa, rirhandzu ri ta hi susumetela ku n’wi rivalela. Rirhandzu “ri kholwa swilo hinkwaswo” leswi nga eRitweni ra Xikwembu naswona ri hi endla hi tlangela swakudya swa moya leswi hi swi kumaka. Rirhandzu “ri va ni ntshembo eka swilo hinkwaswo” leswi tsariweke eBibeleni naswona ri hi susumetela ku tihlamulela eka van’wana lava lavaka ku tiva hi ta ntshembo wa hina. (1 Pet. 3:15) Loko hi langutane ni swiyimo swo tika swinene, hi khongela hi tlhela hi va ni ntshembo wa leswaku ku ta va ni vuyelo lebyinene. Rirhandzu “ri tiyisela swilo hinkwaswo,” ku nga khathariseki leswaku hi loko hi dyoheriwa ni ku xanisiwa hi van’wana kumbe loko hi weriwa hi miringo yin’wana. Ku tlula kwalaho, “rirhandzu a ri heli.” Ri ta kombisiwa hi vanhu lava yingisaka hilaha ku nga heriki.

19, 20. I ndzayo yihi ya le Matsalweni leyi faneleke yi hi susumetela ku ya emahlweni hi rhandza warikwerhu?

¹⁹ Loko hi yingisa ndzayo ya le Bibeleni, hi ta ya emahlweni hi rhandza warikwerhu. Rirhandzu rolero ri katsa ku rhandza vanhu hinkwavo ku nga ri vanhu va rixaka ra ka hina ntsena. Hi fanele hi tlhela hi tsundzuka leswaku Yesu u te: “U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.” (Mat. 22:39) Xikwembu na Kreste va langutele leswaku hi rhandza warikwerhu. Loko hi nga tiyiseki hi leswi hi faneleke hi swi endla eka xiyimo xo karhi lexi katsaka warikwerhu, hi fanele hi khongela eka Xikwembu leswaku xi hi kongomisa hi moya lowo kwetsima. Loko hi endla tano Yehovha u ta hi katekisa naswona u ta hi pfuna leswaku hi kombisa rirhandzu.—Rhom. 8:26, 27.

²⁰ Xileriso xa leswaku hi rhandza warikwerhu kukota loko hi tirhandza xi vuriwa “nawu wa vuhosi.” (Yak. 2:8) Endzhaku ko vulavula hi swileriso swin’wana swa Nawu wa Muxe, Pawulo u te: “Ni xileriso xin’wana ni xin’wana lexi nga kona, swi katsakanyiwa hi rito leri ri nge, ‘U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u [tirhandza].’ Rirhandzu a ri endli leswo biha eka warikwavo; hikokwalaho, rirhandzu i ku hetiseka ka nawu.” (Rhom. 13:8-10) Hikwalaho hi fanele hi ya emahlweni hi rhandza warikwerhu.

21, 22. Ha yini hi fanele hi rhandza Xikwembu ni warikwerhu?

²¹ Loko hi ri karhi hi anakanyisisa hi lexi endlaka hi fanele hi rhandza warikwerhu, i swinene ku anakanya hi marito ya Yesu ya leswaku Tata wakwe u “[tsuvukisa] dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona [u nisa] mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.” (Mat. 5:43-45) Hi fanele hi rhandza varikwerhu ku nga khathariseki leswaku va lulamile kumbe a va lulamanga. Hilaha se hi buleke hakona, ndlela ya nkoka yo kombisa rirhandzu rolero i ku va byela rungula ra Mfumo. Loko varikwerhu va amukela mahungu lamanene hi ku tlangela lokukulu va ta kuma mikateko.

²² Hi ni swivangelo swo tala swo rhandza Yehovha hi ku helela. Nakambe ku ni tindlela to tala leti hi nga kombisaka ha tona leswaku hi rhandza warikwerhu. Loko hi rhandza Xikwembu ni warikwerhu, hi xixima leswi Yesu a swi vuleke hi timhaka leti ta nkoka. Xa nkoka swinene, hi tsakisa Yehovha, Tata wa hina wa rirhandzu wa le tilweni.