Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

 TOLO A NGA HA VUYI

Ntiyiso Wa Bibele Wu Fika eTikweni Ra Le Vuxeni

Ntiyiso Wa Bibele Wu Fika eTikweni Ra Le Vuxeni

Swirhambo swa nkulumo ya le rivaleni swi tirhisiwile le Tokyo, ivi swi hangalasiwa edorobeni ra Osaka hi swihaha-mpfhuka

HI September 6, 1926, philigrimi (mulanguteri wa muganga) leyi tswaleriweke eJapani leyi a yi ri eUnited States yi tlhelele eJapani yi ri murhumiwa. A yi rindzeriwe hi munhu un’we loyi a a endle xikhokhelo xa Xihondzo xo Rindza, loyi a a sungule ntlawa wo dyondza Bibele le Kobe. Swichudeni swa Bibele swi ve ni nhlengeletano yo sungula edorobeni rolero hi January 2, 1927. A ku te vanhu va 36 naswona ku khuvuriwe vanhu va nhungu. A ku ri masungulo lamanene, kambe xana ntlawa lowu lowutsongo a wu ta va chumayela njhani vaaki va 60 wa timiliyoni va le Japani lava a va fanele va twa ntiyiso wa Bibele?

Hi May 1927, Swichudeni swa Bibele leswi hisekaka swi sungule tsima ro chumayela erivaleni leswaku swi ta tivisa vanhu hi tinkulumo leti sekeriweke eBibeleni leti a ti tlhandlamana. Eka nkulumo yo sungula, leyi a yi ta va kona le Osaka, vamakwerhu va veke mimfungho etlhelo ka switarata ni tibodo letikulu edorobeni hinkwaro va tlhela va rhumela swirhambo swa 3 000 eka vanhu lava dumeke. Va fambise swirhambo swa 150 000 va tlhela va tivisa hi nkulumo yoleyo eka maphepha-hungu lama tivekaka ya le Osaka ni le ka mathikithi ya xitimela ya 400 000. Hi siku ra nkulumo, swihaha-mpfhuka swimbirhi swi hahe edorobeni rolero swi hangalasa swirhambo swa 100 000. Vanhu va kwalomu ka 2 300 va tate Holo ya Osaka Asahi yi ku mphaa, va ta twa nkulumo leyi nge, “Mfumo Wa Xikwembu Wu Tshinele.” Vanhu van’wana va kwalomu ka gidi va boheke ku tlherisiwa hileswi a ku nga ha ri na ndhawu. Loko nkulumo yi herile, vanhu va 600 lava a va tile va sale va tshamile leswaku va ta hlamuleriwa swivutiso swa vona. Etin’hwetini leti landzeleke, ku nyikeriwe tinkulumo ta le rivaleni ta Bibele le Kyoto ni le madorobeni man’wana evupela-dyambu bya Japani.

Hi October 1927, Swichudeni swa Bibele swi hlele leswaku ku nyikeriwa tinkulumo le Tokyo. Ku tlhele ku humesiwa swirhambo swi yisiwa eka vanhu va swiyimo swa le henhla—ku katsa ni holobye-nkulu, swirho swa palamendhe ni vafundhisi ni tindhuna ta masocha. Ku tirhisiwe swirhambo leswi nga le ka tibodo, eka maphepha-hungu swin’we ni swin’wana swa 710 000 naswona ku te vanhu va 4 800 va ta yingisela tinkulumo tinharhu leti a ti ri entsindza wa Japani.

MAKHALIPOTIYA LAMA HISEKAKA

Katsuo na Hagino Miura

Makhalipotiya (maphayona) ma hetisise xiphemu xa nkoka eku chumayeleni ka rungula ra Mfumo emakaya ya vanhu. Matsue Ishii, un’wana wa makhalipotiya yo sungula eJapani swin’we ni nuna wa yena Jizo, va tirhe nsimu leyikulu, va sukela eSapporo leyi nga le n’walungwini va ya fika eSendai, va chumayela ni le Tokyo, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kyoto, Okayama ni le Tokushima. Makwerhu wa xisati wa ka Ishii na Sakiko Tanaka, makwerhu un’wana wa xisati la dyuhaleke, va ambale swiambalo leswi vuriwaka kimono va endzela valawuri lava tlakukeke va hulumendhe. Un’wana wa vona u kombele tibuku ta 300 ta buku leyi nge, The Harp of God ni leyi nge Deliverance leswaku a ta ti veka etilayiburari ta le makhotsweni.

Katsuo na Hagino Miura va kume tibuku eka Makwerhu wa xisati wa ka Ishii va namba va amukela ntiyiso. Va khuvuriwe hi 1931 kutani va va makhalipotiya. Haruichi  na Tane Yamada ni maxaka ya vona yo tala va amukele rungula ra Mfumo emahlweni ka 1930. Va ka Yamada va ve makhalipotiya naswona Yukiko, n’wana wa vona wa nhwanyana u ye a ya tirha eBethele le Tokyo.

TIKHARAVHANI LETIKULU NI LETITSONGO LETI VURIWAKA VAYEHU

Eka Yehu Lonkulu a ku tshama maphayona ya tsevu

Emalembeni wolawo, timovha a ti durha swinene naswona mapatu a ma nga fambeki. Hikwalaho, Kazumi Minoura ni makhalipotiya man’wana lama ha riki vantshwa va tirhise tikharavhani leti nga riki na tinjhini. Va ti thye Vayehu hikwalaho ka muchayeri wa kalichi loyi a a tsutsuma swinene loyi a veke hosi Israyele. (2 Tih. 10:15, 16) Tikharavhani toleto tinharhu Letikulu a ti lehe 2,2 wa timitara, ti anama 1,9 wa timitara naswona ti tlakuka 1,9 wa timitara naswona ha yin’we a yi teka maphayona ya tsevu. Ku engetela kwalaho, erhavini ra le Japani ku endliwe tikharavhani Letitsongo ta 11 leti a ti kokiwa hi xikanyakanya laha eka yin’wana ni yin’wana a ku tshama vanhu vambirhi. Kiichi Iwasaki, loyi a pfuneteke eku endleni ka tikharavhani leti u ri: “Eka kharavhani ha yin’we leyi vuriwaka Yehu a ku ri ni tende ni betri ra movha leri a ri tirhiseriwa ku lumeka gezi.” Makhalipotiya a ma endla leswaku ku vonakala ka ntiyiso ku voninga etikweni hinkwaro ra Japani, ma famba hi tikharavhani leti etintshaveni ma tlhela ma tsemakanya minkova ma suka eHokkaido en’walungwini ma ya eKyushu edzongeni.

Eka Yehu Lontsongo a ku tshama maphayona mambirhi

Ikumatsu Ota loyi a a ri mukhalipotiya u te: “Loko hi fika edorobeni a hi fika hi yimisa kharavhani ya hina leyi vuriwaka Yehu eribuweni ra nambu kumbe endhawini leyi nga rivala. A hi rhanga hi endzela vanhu va swiyimo leswi tlakukeke va le dorobeni rolero, tanihi meyara ivi endzhaku hi endzela emakaya ya vanhu hi va siyela minkandziyiso ya hina. Loko hi yi hetile nsimu yoleyo a hi hundzela edorobeni leri landzelaka.”

A ku ri “siku ra swilo leswitsongo” loko ntlawa wolowo wa Swichudeni swa Bibele swa 36 le Kobe wu khoma nhlengeletano ya wona yo sungula. (Zak. 4:10) Endzhaku ka malembe ya ntlhanu—hi 1932—makhalipotiya ni vahuweleri va 103 va le Japani va vike ntirho wa vona, va fambise tibuku to tlula 14 000. Namuntlha, ntirho lowu hleriweke kahle wo chumayela erivaleni wa endliwa emadorobeni lamakulu ya le Japani naswona vahuweleri va kwalomu ka 220 000 va endla leswaku ku vonakala ka vona ku voninga eTikweni Ra Le Vuxeni hinkwaro.—Tolo a nga ha vuyi eJapani.

Swifaniso leswi mpfampfarhutiweke hi Kiichi Iwasaki, loyi a endleke tikharavhani leti vuriwaka Vayehu le Bethele ya le Japani