NTLAWA wa vantshwa lava nga Vakreste wu endla xiboho xo ya hlalela filimi yo karhi. Va twe leswaku vana vo tala lava va nghenaka na vona xikolo va yi tsakele ngopfu. Loko va fika endhawini leyi ku hlaleriwaka tifilimi eka yona, va langute swifaniso swa kona kutani va vona matlhari lama nga ni khombo ni vavasati lava nga ambalangiki kahle. Xana a va ta endla yini? Xana a va ta nghena va yi hlalela?

Xiyimo lexi xi kombisa leswaku hi fanele hi endla swiboho swo tala leswi nga ha tiyisaka vuxaka bya hina na Yehovha kumbe swi byi tsanisa. Minkarhi yin’wana u nga ha teka xiboho xo endla nchumu wo karhi, kambe loko u anakanyisisa swinene ha wona, u cinca mianakanyo. Xana u endla swiboho leswinene kumbe leswo biha?

Ndlela leyi hi rhandzaka Yehovha ha yona yi hi susumetele ku nyiketela vutomi bya hina eka yena kutani hi khuvuriwa. Hi swi navela hi mbilu hinkwayo ku tshama hi tshembekile eka Xikwembu. Hambiswiritano, nala wa hina Sathana Diyavulosi u tiyimisele ku endla leswaku hi nga tshembeki. (Nhlav. 12:17) Hi endle xiboho xo tirhela Yehovha ni ku yingisa swileriso swa yena. Swi nga khomisa gome loko ho cinca mianakanyo malunghana ni ku tinyiketela ka hina eka Yehovha. Swi nga endla leswaku hi lahlekeriwa hi vutomi bya hina.

Malembe yo tlula 2 600 lama hundzeke, Hosi Nebukadnetsara wa le Babilona u endle xifaniso lexikulu xa nsuku kutani a lerisa leswaku vanhu hinkwavo va fanele va xi gandzela. Munhu un’wana ni un’wana loyi a a ta ala ku xi gandzela a a ta hoxiwa ekheleni ra ndzilo. Xadraka, Mixaka na Abedinigo, majaha manharhu lawa a ma gandzela Yehovha, a va xi gandzelanga. Va hoxiwe ekheleni ra ndzilo hikwalaho ka leswi va nga xi gandzelangiki. Yehovha u va ponise hi singita, kambe a va tiyimiserile ku hoxa vutomi bya vona ekhombyeni ematshan’weni ya ku nga yingisi Xikwembu.—Dan. 3:1-27.

Endzhakunyana, muprofeta Daniyele u ye  emahlweni a khongela hilaha a a tolovele ku endla hakona, ku nga khathariseki nxungeto wa ku hoxiwa ekheleni ra tinghala. U ye emahlweni ni mukhuva wa yena wa ku khongela eka Yehovha kanharhu hi siku. Daniyele a nga hundzukanga eka xiboho xa yena xo gandzela Xikwembu xa ntiyiso. Hikwalaho ka sweswo, muprofeta loyi u ponisiwile “emarhuveni ya tinghala.”—Dan. 6:1-27.

Malandza ya Xikwembu ya manguva lawa na wona ma xi hetisisa xitshembiso lexi ma xi endleke eka xona loko ma nyiketela vutomi bya wona eka xona. Exikolweni xin’wana laha Afrika, ntlawa wa swichudeni leswi nga Timbhoni ta Yehovha wu arile ku losa mujeko. Wu xungetiwe hi leswaku wu ta hlongoriwa exikolweni loko wu nga hlanganyeli eku loseni ka mujeko ni swichudeni leswin’wana. Endzhakunyana ka kwalaho, holobye wa dyondzo u endzele edorobeni ra kwalaho kutani a vulavula ni swichudeni swin’wana leswi nga Timbhoni. Vantshwa lava, lava nga Timbhoni va n’wi hlamusele hi xichavo ni hi xivindzi leswaku ha yini va nga wu losi. Ku sukela hi nkarhi wolowo, a va ha karhatiwanga. Vamakwerhu lava loko va ya exikolweni a va ha sindzisiwi leswaku va nga yingisi Yehovha.

Nakambe anakanya hi Joseph, loyi nsati wa yena a a ri ni vuvabyi bya khensa ivi a fa hi xitshuketa. Ndyangu wa ka va Joseph a wu yi twisisa ndlela leyi a a lava leswaku nsati wakwe a lahliwa ha yona naswona a wu yi xixima. Hambiswiritano, ndyangu wa ka va nsati wa yena a hi Timbhoni, hikwalaho a wu lava leswaku ku endliwa mikhuva yo karhi yo lahla, ku katsa ni leyi nga xi tsakisiki Xikwembu. Joseph u ri: “Loko ndzi ala, va ringete ku kucetela vana va mina, kambe na vona a va pfumelanga. Maxaka ma ringete ni ku endla murindzelo ekaya ka mina tanihi leswi ku nga mukhuva lowu tolovelekeke, kambe ndzi ma byele leswaku loko ma sindzisa ku endla murindzelo a ma nge wu endleli kona ekaya ka mina. A ma swi tiva leswaku murindzelo a wu nga fambisani ni leswi a ndzi pfumela eka swona kumbe leswi nsati wa mina a a pfumela eka swona, hikwalaho endzhaku ka loko hi burisane nkarhi wo leha ma ye ma ya wu endlela endhawini yin’wana.

“Enkarhini wolowo wo tika wa ku feriwa, ndzi kombele Yehovha leswaku a hi pfuna leswaku hi nga tluli milawu yakwe. U swi yingisile swikhongelo swa mina naswona u hi pfunile leswaku hi n’wi yingisa hambiloko hi tshikileriwa.” Joseph ni vana vakwe a va kalanga va anakanya hi ku cinca mianakanyo ya vona loko swi ta emhakeni yo yingisa Yehovha.

Endzhakunyana ka Paseka ya 32 C.E., wansati wa Musiro-fenikiya u ye eka Yesu Kreste eSidoni. U n’wi kombele hi ku phindha-phindha leswaku a hlongola dimona eka n’wana wa yena wa nhwanyana. Eku sunguleni, Yesu a nga n’wi hlamulanga. U byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “A ndzi rhumiwanga eka un’wana ni un’wana kambe ndzi rhumiwe eka tinyimpfu leti lahlekeke ta yindlu ya Israyele.” Loko a phikelela, Yesu u te: “A swi lulamanga ku teka xinkwa xa vana u xi hoxela swimbyanyana.” Wansati loyi u kombise ripfumelo lerikulu kutani a ku: “Ina, Hosi; kambe entiyisweni swimbyanyana swi dya mahlanhla lawa ma waka etafuleni ra vini va swona.” Yesu u cince mianakanyo kutani a hlongola dimona eka n’wana wa wansati loyi.—Mat. 15:21-28.

Hi ku endla tano, Yesu a a tekelela Yehovha hi ku tiyimisela ku cinca mianakanyo loko swiyimo swi lava leswaku a endla tano. Hi xikombiso, Xikwembu a xi lava ku lovisa Vaisrayele loko va endle rhole ra nsuku, kambe xi pfumerile ku cinca mianakanyo loko Muxe a xi kombele leswaku xi nga va dlayi.—Eks. 32:7-14.

Muapostola Pawulo u tekelele Yehovha na Yesu. Ku ringana nkarhi wo karhi, Pawulo a a vona swi nga fanelanga leswaku va famba na Yohane Marka eka maendzo ya vona ya vurhumiwa hikuva u siye Pawulo na Barnaba eka riendzo ra vona ro sungula ra vurhumiwa. Kambe, endzhakunyana Pawulo u swi xiyile leswaku Marka se a a wupfile naswona a a ta n’wi pfuna swinene. Hikwalaho Pawulo u byele Timotiya a ku: “Teka Marka u ta na yena, hikuva wa ndzi pfuna eku tirheleni.”—2 Tim. 4:11.

 Ku vuriwa yini hi hina? Minkarhi yin’wana swi nga ha lava leswaku hi cinca mianakanyo hi tekelela Tata wa hina wa le tilweni la nga ni tintswalo, la lehisaka mbilu a tlhela a va ni rirhandzu. Hi xikombiso, hi nga ha cinca ndlela leyi hi va tekaka ha yona van’wana. Ku hambana na Yehovha na Yesu, hina a hi hetisekanga. Leswi a va tiyimiserile ku cinca mianakanyo, xana hina a hi fanelanga hi cinca ndlela leyi hi va tekaka ha yona van’wana loko hi xi twisisa kahle xiyimo xa vona?

Minkarhi yin’wana swi nga ha lava leswaku hi cinca ndlela leyi hi ti tekaka ha yona tipakani to tirhela Yehovha. Van’wana lava dyondzaka Bibele naswona se va nga ni nkarhi wo lehanyana va ri karhi va ya eminhlanganweni ya vandlha va nga ha kanakana ku khuvuriwa. Kumbe vamakwerhu van’wana va xinuna va nga ha kanakana ku teka vuphayona hambiloko swiyimo swa vona swi va pfumelela. Vamakwerhu van’wana va xinuna va nga ha kanakana ku va malandza ya vutirheli kumbe vakulu. (1 Tim. 3:1) Xana na wena u tshame u titwa hi ndlela yoleyo? Yehovha hi rirhandzu wa ku rhamba leswaku u ta tiphina hi malunghelo wolawo. Hikwalaho, ha yini u nga cinci mianakanyo kutani u tiphina hi ku tirhela Xikwembu ni ku pfuna van’wana?

Ella u vula leswi landzelaka malunghana ni ku tirha ka yena erhavini rin’wana ra Timbhoni ta Yehovha laha Afrika: “Loko ndzi fika eBethele, a ndzi nga swi tivi loko ndzi ta tshama nkarhi wo leha. A ndzi swi navela ku tirhela Yehovha hi moya-xiviri hinkwawo, kambe hi hala tlhelo a ndzi wu rhandza swinene ndyangu wa ka hina. Eku sunguleni, a ndzi wu tsundzuka swinene ndyangu wa ka hina! Kambe, munhu loyi a ndzi tshama na yena u ndzi khutazile, hikwalaho ndzi endle xiboho xo tshama. Endzhaku ko heta malembe ya khume ndzi tirha eBethele, ndzi titwa ndzi navela ku ya emahlweni ndzi tirha kona hilaha ndzi nga kotaka hakona, ndzi pfuna vamakwerhu hi ku ya emahlweni ndzi endla xiavelo xa mina xa le Bethele.”

Xana wa swi tsundzuka leswi endlekeke eka Kayini loko a vondzoke makwavo wa yena ivi a hlundzuka swinene? Xikwembu xi byele Kayini loyi a a hlundzukile leswaku u ta amukeleka loko o hundzuka a endla leswinene. Xi n’wi byele leswaku a hlula xidyoho lexi a xi ‘tumbele enyangweni.’ Kayini a a ta va a cince langutelo ni mianakanyo ya yena, kambe u hlawule ku honisa ndzayo ya Xikwembu. Khombo ra kona, Kayini u dlaye makwavo kutani a va mudlayi wo sungula.—Gen. 4:2-8.

Anakanya ni hi xikombiso xa Hosi Uzhiya. Eku sunguleni, a a endla leswi lulameke ematihlweni ya Yehovha naswona u ye emahlweni a lavisisa Xikwembu. Kambe, khombo ra kona Uzhiya u onhe vuxaka bya yena na Yehovha hi ku va loyi a tikurisaka. U nghene etempeleni leswaku a hisa murhi wa risuna, kambe a a nga ri muprista. Loko vaprista va n’wi lemuxa leswaku a nga swi endli sweswo, xana u yi cincile mianakanyo ya yena? Doo! Uzhiya u ‘hlundzukile’ a tlhela a honisa xitsundzuxo xa vona. Yehovha u n’wi be hi nhlokonho hikwalaho ka sweswo.—2 Tikr. 26:3-5, 16-20.

Ku ni minkarhi leyi swi bohaka leswaku hi cinca mianakanyo ya hina. Hi lexi xikombiso xa manguva lawa. Joachim u khuvuriwe hi 1955, kambe hi 1978 u susiwile evandlheni. U hundzuke endzhaku ka malembe lama tlulaka 20 naswona u vuyiseriwile tanihi Mbhoni ya Yehovha. Nkulu un’wana wa ha ku n’wi vutisa leswaku ha yini a teke nkarhi wo leha swinene a nga si vuyiseriwa. Joachim u te: “A ndzi hlundzukile naswona a ndzi tikukumuxa. Ndza tisola hi leswi ndzi tekeke nkarhi wo leha. Loko ndza ha susiwile, a ndzi swi tiva leswaku Timbhoni ta Yehovha ti dyondzisa ntiyiso.” A a fanele a cinca langutelo ra yena a tlhela a hundzuka.

Hi nga ha tikuma hi ri exiyin’weni lexi lavaka leswaku hi cinca mianakanyo ya hina ni swiendlo swa hina. Onge hi nga endla tano leswaku hi ta tsakisa Yehovha.—Ps. 34:8.