Xihondzo xo Rindza xa September 15, 1950, xi hlamusele leswaku minkarhi yin’wana munhu wo karhi, xiendlakalo xo karhi kumbe nchumu wo karhi wa le Bibeleni swi yimela nchumu wo karhi wa nkoka lowu nga ta endleka enkarhini lowu taka. Enkarhini lowu hundzeke, minkandziyiso ya hina yi vule leswaku vavanuna ni vavasati vo tshembeka vo tanihi Debora, Elihu, Yefta, Yobo, Rahava, Raveka ni van’wana vo tala a va fanekisela vatotiwa kumbe “ntshungu lowukulu.” (Nhlavutelo 7:9) Hi xikombiso, a hi vula leswaku Yefta, Yobo na Raveka a va fanekisela vatotiwa kasi Debora na Rahava a va fanekisela ntshungu lowukulu. Hambiswiritano, masiku lawa a ha ha swi endli sweswo. Ha yini?

Matsalwa ma dyondzisa leswaku vanhu vo karhi lava ku vulavuriwaka ha vona eBibeleni va fanekisela munhu wo karhi kumbe nchumu wo karhi wa nkoka lowu nga ta endleka enkarhini lowu taka. Hi xikombiso, eka Vagalatiya 4:21-31, muapostola Pawulo u vulavula hi “nkombiso wo fanekisela” lowu katsaka vavasati vambirhi. Wansati wo sungula i Agara, nandza wa xisati wa Abrahama. Pawulo u hlamusele leswaku a a fanekisela tiko ra Israyele, leri a ri bohiwa hi Nawu wa Muxe leswaku ri va ehansi ka Yehovha. Wansati wa vumbirhi i “wansati loyi a ntshunxekeke,” Sara, nsati wa Abrahama. U fanekisela nsati wa Xikwembu, ku nga xiphemu xa le tilweni xa nhlengeletano ya Xikwembu. Pawulo u tlhela a vulavula hi swilo swo tala leswi fanaka exikarhi ka Yesu na Melkisedeke loyi a a ri hosi tlhelo muprista. (Vaheveru 6:20; 7:1-3) Ku engetela kwalaho, Pawulo u fanisa muprofeta Esaya ni vana vakwe na Yesu ni Vakreste lava totiweke. (Vaheveru 2:13, 14) Yehovha u huhutele Pawulo leswaku a vulavula hi swilo leswi hinkwaswo leswi fanekiselaka swo karhi leswaku hi ta tiyiseka leswaku swilo sweswo i ntiyiso.

Hambiswiritano, hambiloko Bibele yi kombisa leswaku munhu wo karhi u fanekisela swo karhi, a hi fanelanga hi anakanya leswaku vuxokoxoko kumbe xiendlakalo xin’wana ni xin’wana xa le vuton’wini bya munhu yoloye xi fanekisela nchumu wo karhi wa nkoka lowu nga ta endleka enkarhini lowu taka. Hi xikombiso, Pawulo u hlamusela leswaku Melkisedeke u fanekisela Yesu. Kambe, Pawulo a nga vuli nchumu hi nkarhi lowu Melkisedeke a humeseke xinkwa ni vhinyo a nyika Abrahama endzhaku ka loko Abrahama a  hlule tihosi ta mune. Hikwalaho a ku na xivangelo xa le Matsalweni xo lavisisa nhlamuselo leyi tumbeleke ya xiendlakalo xolexo.—Genesa 14:1, 18.

Vatsari van’wana lava hanyeke eka madzana ya malembe emahlweni ka ku va Kreste a dlayiwa va endle xihoxo lexikulu. A va teka rungula rin’wana ni rin’wana ra le Bibeleni tanihi leri fanekiselaka nchumu wo karhi. The International Standard Bible Encyclopaedia yi hlamusela tidyondzo ta Origen, Ambrose na Jerome yi ku: “A va lava swilo leswi fanekiselaka nchumu wo karhi eka xiendlakalo xin’wana ni xin’wana lexi kumekaka eMatsalweni, hambiloko xi nga nyawuli kutani va swi kumile. A va anakanya leswaku hambi ku ri xiyimo lexi olovaka swinene xi tlhela xi toloveleka a xi ri ni ntiyiso [lowu tumbeleke] swinene . . . , hambi ku ri nhlayo ya tihlampfi leti phasiweke hi vadyondzisiwa hi vusiku lebyi Muponisi la pfuxiweke eku feni a humeleleke ha byona eka vona—van’wana va ringete ku kumisisa leswi nhlayo yoleyo ya 153 a yi fanekisela swona!”

Augustine wa le Hippo loyi a a ri mutsari, u hlamusele leswaku rungula ra le Bibeleni laha Yesu a phameleke vavanuna va 5 000 hi swinkwa swa maxalana swa ntlhanu ni tihlampfi timbirhi a ri fanekisela swo karhi. U vule leswaku swinkwa swa maxalana swa ntlhanu a swi fanekisela tibuku ta ntlhanu to sungula ta Bibele. Naswona leswi koroni a yi tekiwa yi ri ya nkoka ku tlula maxalana, leswi a swi vula leswaku “Testamente Leyintshwa” a yi ri ya nkoka ku tlula “Testamente Ya Khale.” Nakambe, u hlamusele leswaku tihlampfi timbirhi a ti fanekisela hosi ni muprista. Xidyondzi xin’wana xi hlamusele leswaku ku va Yakobe a xave mfanelo ya Esawu ya ku va mativula hi nkambana wa xiculu xo tshwuka a swi fanekisela ku va Yesu a xavela vanhu ntshembo wo ya hanya etilweni hi ngati yakwe yo tshwuka.

Loko swi ku tikela ku twisisa tinhlamuselo toleto, u nga swi twisisa leswaku xiphiqo xi le kwihi. Vanhu a va nge swi koti ku swi tiva leswaku hi rihi rungula ra le Bibeleni leri fanekiselaka nchumu wo karhi wa nkoka ni leri nga fanekiseliki nchumu wa nkoka. Hikwalaho, hi xihi xiboho xa vutlhari xo xi endla? Loko Matsalwa ma dyondzisa leswaku munhu, xiendlakalo kumbe nchumu wo karhi swi fanekisela nchumu wa nkoka lowu nga ta endleka enkarhini lowu taka, ha yi amukela nhlamuselo yoleyo. Hambiswiritano, a hi fanelanga hi teka mhaka yo karhi ya le Bibeleni tanihi leyi fanekiselaka nchumu wo karhi loko ku nga ri na xivangelo xa le Matsalweni xo endla tano.

Hikwalaho, hi nga vuyeriwa njhani eka vuxokoxoko ni timhaka leti hi ti hlayaka eBibeleni? Muapostola Pawulo u tsarile: “Swilo hinkwaswo leswi tsariweke enkarhini lowu hundzeke swi tsaleriwe ku letela hina, leswaku hi ta va ni ntshembo hikwalaho ka ku tiyisela ka hina ni hikwalaho ka nchavelelo lowu humaka eMatsalweni.” (Varhoma 15:4) Pawulo a a tsalela Vakreste vo sungula lava totiweke, a va byela ndlela leyi va nga vuyeriwaka ha yona eka timhaka leti kumekaka eBibeleni. Hambiswiritano, ku sukela hi nkarhi wolowo, Vakreste hinkwavo ku katsa ni “tinyimpfu tin’wana,” va vuyeriwile eka tidyondzo leti kumekaka eMatsalweni.—Yohane 10:16; 2 Timotiya 3:1.

Hikwalaho, timhaka to tala leti kumekaka eBibeleni a ti tirhi ntsena eka vatotiwa, “tinyimpfu tin’wana,” kumbe Vakreste va le nkarhini wo karhi ematin’wini. Ku ri na sweswo, timhaka to tala ta le Bibeleni ti pfune malandza hinkwawo ya Xikwembu, ya le nkarhini lowu hundzeke ni ya sweswi. Hi xikombiso, ku xaniseka ka Yobo a ku fanekiseli ntsena ku xaniseka ka vatotiwa hi nkarhi wa Nyimpi yo Sungula ya Misava. Vanhu vo tala va Xikwembu, vavanuna ni vavasati, vatotiwa ni “tinyimpfu tin’wana” va xanisiwile ku fana na Yobo naswona va vuyeriwile loko va hlaya mhaka yoleyo. Va “byi vonile vuyelo . . . lebyi Yehovha a byi nyikeleke, leswaku Yehovha u ni xinakulobye lexikulu swinene ni tintswalo.”—Yakobo 5:11.

Emavandlheni ya hina namuntlha, ku ni vakhegula vo tshembeka lava tinyiketeleke ku fana na Debora swin’we ni vakulu lava ha riki vantshwa lava tlhariheke ku fana na Elihu. Nakambe ku ni maphayona lama hisekaka ma tlhela ma va ni xivindzi xo fana ni xa Yefta swin’we ni vavanuna ni vavasati vo tshembeka lava lehisaka mbilu ku fana na Yobo. Ha swi tlangela swinene leswi Yehovha a tiyisekeke leswaku “swilo hinkwaswo leswi tsariweke enkarhini lowu hundzeke” ha swi kuma namuntlha, leswaku “hi ta va ni ntshembo . . . hikwalaho ka nchavelelo lowu humaka eMatsalweni.”

Hikwalaho ka swivangelo leswi, a hi ringeti ku kuma leswi mhaka yin’wana ni yin’wana ya le Bibeleni yi fanekiselaka swona kumbe ndlela leyi yi nga ta hetiseka ha yona enkarhini lowu taka. Ku ri na sweswo, minkandziyiso ya hina sweswi yi dzika ngopfu eku dyondziseni ka tidyondzo ta nkoka ta le Matsalweni.