1. (a) I yini leswi malandza ya Xikwembu ma swi tivaka malunghana ni ku letela, naswona leswi swi tirha njhani namuntlha? (b) Hi ta bula hi yini exihlokweni lexi?

VANHU va Xikwembu minkarhi hinkwayo va swi tiva leswaku ku letela swa vuyerisa. Hi xikombiso, Abrama u hlengelete “vanhu vakwe lava leteriweke,” lava koteke ku lwa va ponisa Lota. (Genesa 14:14-16) Vayimbeleri va le nkarhini wa Hosi Davhida ‘va leteriwe’ ku yimbelela tinsimu to dzunisa Yehovha. (1 Tikronika 25:7) Namuntlha, hi fanele hi lwisana na Sathana ni misava yakwe. (Vaefesa 6:11-13) Nakambe, hi tirha hi matimba leswaku hi dzunisa Yehovha hi ku byela van’wana hi vito rakwe. (Vaheveru 13:15, 16) Ku fana ni malandza ya Xikwembu ya khale, leswaku hi vuyeriwa, hi fanele hi leteriwa. Yehovha u nyike vakulu vutihlamuleri byo letela van’wana evandlheni. (2 Timotiya 2:2) Hi tihi tindlela leti vakulu van’wana va ti tirhiseke ku letela vamakwerhu va xinuna ku khathalela vanhu va Yehovha?

2. Loko nkulu a nga si dyondzisa makwerhu swilo leswintshwa, i yini leswi a nga ha swi endlaka naswona ha yini?

² Nkulu a nga fanisiwa ni murimi. Emahlweni ko va murimi a byala mbewu, swi nga ha lava a chela manyoro emisaveni leswaku swimilana  swi ta kula swi tlhela swi hanya kahle. Hilaha ku fanaka, loko nkulu a nga si dyondzisa mudyondzi vuswikoti lebyintshwa, a nga ha n’wi komba milawu yin’wana ya le Bibeleni leyi kongomisaka leyi nga ta n’wi pfuna ku lunghekela ku tirhisa leswi a swi dyondzaka.—1 Timotiya 4:6.

3. (a) Nkulu a nga ma tirhisa njhani marito ya Yesu lama nga eka Marka 12:29, 30 loko a bula ni mudyondzi? (b) Xikhongelo xa nkulu xi nga ha n’wi khumba njhani mudyondzi?

³ I swa nkoka ku twisisa ndlela leyi ntiyiso wu yi khumbaka ha yona mianakanyo ni mintlhaveko ya mudyondzi. Leswaku u kota ku endla tano, u nga ha n’wi vutisa ndlela leyi ku tinyiketela kakwe eka Yehovha ku swi khumbeke ha yona swiboho leswi a swi endleke evuton’wini. Xivutiso xolexo xi nga endla leswaku mi bula hi ndlela leyi hi nga tirhelaka Yehovha ha yona hi timbilu ta hina hinkwato. (Hlaya Marka 12:29, 30.) U nga ha khongela ni makwerhu yoloye u kombela Yehovha leswaku a n’wi nyika moya lowo kwetsima lowu a wu lavaka loko a leteriwa. Loko makwerhu yoloye a ku twa u n’wi khongelela, swi nga ha n’wi khutaza ku endla leswi engetelekeke!

4. (a) Nyika swikombiso swa timhaka ta le Bibeleni leti nga pfunaka mudyondzi leswaku a endla nhluvuko. (b) Hi yihi pakani leyi vakulu va faneleke va va na yona loko va letela van’wana?

⁴ Loko u sungula ku letela mudyondzi, i swinene ku bula hi timhaka ta le Bibeleni leti n’wi pfunaka ku vona nkoka wa ku va la pfunaka, la tshembekaka ni la titsongahataka. (1 Tihosi 19:19-21; Nehemiya 7:2; 13:13; Mintirho 18:24-26) Timfanelo leti i ta nkoka eka mudyondzi tanihi leswi manyoro ma nga ya nkoka eka misava. Ti ta pfuna mudyondzi leswaku a kula, a endla nhluvuko hi ku hatlisa. Jean-Claude, nkulu wa le Furwa u vula leswaku pakani yakwe loko a letela mudyondzi i ku n’wi pfuna ku endla swiboho swa vutlhari leswi sekeriweke eka milawu leyi kongomisaka ya le Bibeleni. U ri: “Ndzi hlela nkarhi lowu hi nga hlayaka tsalwa swin’we leswaku ndzi pfuna mudyondzi yoloye a ‘pfula mahlo’ a vona ‘swilo leswi hlamarisaka’ leswi kumekaka eRitweni ra Xikwembu.” (Pisalema 119:18) Hi tihi tindlela tin’wana to kurisa ndlela leyi mudyondzi a rhandzaka Yehovha ha yona?

5. (a) I swa nkoka ku fikela kwihi ku bula ni mudyondzi hi ku tivekela tipakani loko a ri karhi a tirhela Yehovha? (b) Ha yini vakulu va fanele va letela vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

⁵ Vutisa mudyondzi leswaku hi tihi tipakani leti a tivekeleke tona loko a ri karhi a tirhela Yehovha. Loko a nga ri na tona, n’wi pfune leswaku  a tivekela yin’we leyi a nga ta yi fikelela. N’wi byele hi ku hiseka malunghana ni pakani leyi a wu tivekele yona ni ndlela leyi u tsakeke ha yona loko u yi fikelerile. Swa olova ku endla tano naswona swa tirha. Victor, nkulu la nga phayona wa laha Afrika, u ri: “Loko ndza ha ri ntsongo, nkulu un’wana u ndzi vutise swivutiso swi nga ri swingani malunghana ni tipakani ta mina. Swivutiso sweswo swi ndzi pfune leswaku ndzi sungula ku anakanyisisa hi ntirho wa mina wa nsimu.” Vakulu lava nga ni ntokoto va vula leswaku i swa nkoka ku letela vamakwerhu loko va ha ri vatsongo, kumbexana loko va ri emalembeni ya vuntshwa. U nga ha va nyika ntirho evandlheni hi ku ya hi malembe ya vona. Loko vamakwerhu va leteriwa va ha ri vatsongo, swi nga va pfuna leswaku va dzikisa mianakanyo eka tipakani ta vona loko va ri karhi va kula naswona va ri ni swilo swo tala leswi va kavanyetaka.—Hlaya Pisalema 71:5, 17. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

6. Hi yihi ndlela ya nkoka leyi Yesu a yi tirhiseke ku letela van’wana?

⁶ Leswaku u khutaza mudyondzi leswaku a va ni vutihlamuleri, a wu fanelanga u n’wi byela ntsena leswi a faneleke a swi endla. U fanele u tlhela u n’wi hlamusela leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku swi endla. Yesu, Mudyondzisi Lonkulu,  u byele vaapostola vakwe leswaku va chumayela. Kambe u rhange a va byela leswaku ha yini va fanele va yingisa xileriso xexo. U te: “Ndzi nyikiwe vulawuri hinkwabyo etilweni ni le misaveni. Hikokwalaho fambani mi ya endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa.” (Matewu 28:18, 19) U nga yi tekelela njhani ndlela ya Yesu yo letela?

7, 8. (a) Namuntlha vakulu va nga yi tekelela njhani ndlela ya Yesu yo letela? (b) I swa nkoka ku fikela kwihi ku bumabumela mudyondzi? (c) Hi swihi swiringanyeto leswi nga pfunaka vakulu ku letela van’wana? (Vona bokisi leri nge, “ Ndlela Yo Letela Van’wana.”)

⁷ Loko u kombela makwerhu wa xinuna leswaku a endla ntirho wo karhi, n’wi hlamusele hi ku ya hi Bibele leswaku ha yini ntirho wolowo wu ri wa nkoka. Loko u endla tano, u n’wi dyondzisa ku endla swilo hi ku ya hi milawu ya Bibele leyi kongomisaka ku nga ri hikwalaho ka milawu ntsena. Hi xikombiso, loko u kombela makwerhu wa xinuna ku tiyiseka leswaku enyangweni wa Holo ya Mfumo ku tshama ku basile naswona ku hlayisekile, u nga ha n’wi komba Tito 2:10. N’wi hlamusele ndlela leyi ntirho wakwe wu nga endlaka leswaku rungula ra Mfumo ri tsakeriwa swinene ha yona. Nakambe, kombela mudyondzi leswaku a anakanya hi vadyuhari va le vandlheni ni ndlela leyi ku endla ntirho wolowo swi nga va pfunaka ha yona. Bulo ro fana ni leri ri n’wi letela leswaku a anakanya swinene hi vanhu ku tlula milawu. Loko a vona ndlela leyi vamakwerhu va xinuna ni va xisati va vuyeriwaka ha yona hi ntirho wakwe, u ta tsaka hileswi a pfunaka van’wana.

⁸ Nakambe, tiyiseka leswaku wa n’wi bumabumela mudyondzi loko a tirhise swiringanyeto swa wena. Ha yini swi ri swa nkoka ku endla tano? Tanihi leswi mati ma pfunaka ximilana leswaku xi kula xi tlhela xi hanya kahle, loko u bumabumela mudyondzi, swi n’wi pfuna leswaku a endla nhluvuko loko a ri karhi a tirhela Yehovha.—Ringanisa na Matewu 3:17.

9. (a) Ha yini vakulu lava tshamaka ematikweni lama fuweke swi nga ha va tikelaka ku letela van’wana? (b) Ha yini vamakwerhu van’wana lava ha riki vantshwa va nga rhangisi ku tirhela Xikwembu evuton’wini bya vona?

⁹ Vakulu va le matikweni lama fuweke swi nga ha va tikela ku khutaza vamakwerhu va xinuna lava khuvuriweke lava nga emalembeni ya va 20 kumbe va 30 leswaku va va ni vutihlamuleri evandlheni. Vakulu lava nga ni ntokoto va le matikweni ya kwalomu ka 20 va hi hlamusele xivangelo lexi endlaka va tshemba leswaku vamakwerhu van’wana va xinuna lava ha riki vantshwa a va swi lavi ku va ni vutihlamuleri evandlheni. Vo tala va vona va vule leswaku loko vamakwerhu van’wana va xinuna va ha ri vantshwa, vatswari va vona a va va khutazi leswaku va tivekela tipakani to tirhela Yehovha. Naswona loko vamakwerhu van’wana lava ha riki vantshwa va lava ku va ni vutihlamuleri, vatswari va vona va va khutaza leswaku va tivekela tipakani to tanihi ku va ni dyondzo leyi tlakukeke kumbe ku kuma ntirho! Hikwalaho a va si tshama va rhangisa ku tirhela Xikwembu evuton’wini bya vona.—Matewu 10:24.

10, 11. (a) Nkulu a nga n’wi pfuna njhani hakatsongotsongo makwerhu wa xinuna leswaku a cinca ndlela leyi a anakanyaka ha yona? (b) Hi wahi matsalwa lawa nkulu a nga ma tirhisaka ku khutaza makwerhu wa xinuna naswona ha yini? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

¹⁰ Loko makwerhu wa xinuna a tikomba a nga swi tsakeli ku va ni vutihlamuleri evandlheni, swi ta lava u endla matshalatshala lamakulu u tlhela u lehisa mbilu leswaku u cinca ndlela leyi a anakanyaka ha yona, kambe swa koteka. Murimi a nga endla leswaku ximilana xi kula xi ololokile hi ku xi tshega. Hilaha ku fanaka, u nga pfuna makwerhu wa xinuna hakatsongotsongo ku vona leswaku u fanele a va ni langutelo lerinene hi ku va ni vutihlamuleri evandlheni. Kambe u nga n’wi pfuna njhani?

¹¹ Tinyike nkarhi wo va munghana wa makwerhu yoloye. N’wi byele leswaku vandlha ri  lava mpfuno wa yena. Kutani, loko nkarhi wu ri karhi wu famba, tshama na yena ehansi u burisana na yena hi matsalwa lama nga n’wi pfunaka ku anakanya hi ku tinyiketela ka yena eka Yehovha. (Eklesiasta 5:4; Esaya 6:8; Matewu 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Vakorinto 15:58; 2 Vakorinto 5:15; 13:5) Ringeta ku n’wi vutisa swivutiso leswi nga ta n’wi khumba mbilu swo tanihi leswi nge: ‘I yini leswi u swi tshembiseke Yehovha loko u nyiketela vutomi bya wena eka yena? U anakanya leswaku Yehovha u titwe njhani loko u khuvuriwa?’ (Swivuriso 27:11) ‘Sathana yena u titwe njhani?’ (1 Petro 5:8) Matsalwa yo tano ma nga va ni matimba swinene naswona ma nga yi khumba swinene mbilu ya makwerhu yoloye.—Hlaya Vaheveru 4:12. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

12, 13. (a) Hi rihi langutelo leri Elixa a ri kombiseke tanihi mudyondzi? (b) Yehovha u n’wi hakele njhani Elixa hikwalaho ka ku tshembeka ka yena?

¹² Vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa, vandlha ri lava mpfuno wa n’wina! Hi rihi langutelo leri nga ta mi pfuna leswaku swilo swi mi fambela kahle loko mi ri karhi mi tirhela Yehovha? Leswaku hi kuma nhlamulo, a hi buleni hi swiendlakalo swin’wana leswi humeleleke Elixa, mudyondzi wa le nkarhini lowu hundzeke.

¹³ Kwalomu ka malembe ya 3 000 lama hundzeke, muprofeta Eliya u kombele Elixa leswaku a va mupfuni wa yena. Elixa u nambe a pfumela naswona u endlele muprofeta yoloye ntirho wa xiyimo xa le hansi hi ku tshembeka. (2 Tihosi 3:11) Eliya u letele Elixa malembe ya kwalomu ka tsevu. Kutani, loko ntirho wa Eliya wo profeta eIsrayele wu ri kusuhi ni ku hela, muprofeta yoloye u byele mupfuni wakwe leswaku a tshika ku n’wi tirhela. Kambe Elixa u vule kanharhu a ku: “A ndzi nge ku siyi.” A a tiyimisele ku tshama ni mudyondzisi wakwe hilaha a nga kotaka hakona. Naswona Yehovha u hakele Elixa hikwalaho ka ku tshembeka ka yena hi ku n’wi pfumelela leswaku a vona Eliya loko a tekiwa hi xidzedze.—2 Tihosi 2:1-12.

14. (a) Vadyondzi va nga n’wi tekelela njhani Elixa namuntlha? (b) Ha yini swi ri swa nkoka swinene leswaku mudyondzi a tshembeka?

¹⁴ Tanihi mudyondzi, u nga n’wi tekelela njhani Elixa? Amukela swiavelo hi ku hatlisa, hambi ko va mintirho ya xiyimo xa le hansi. Tsundzuka leswaku mudyondzisi wa wena i munghana wa wena. N’wi byele leswaku wa swi tlangela leswi a ku endlelaka swona u tlhela u n’wi komba leswaku u lava ku ya emahlweni u dyondza eka yena. Xa nkoka swinene, endla xiavelo xa wena hi ku tshembeka. Ha yini? Loko u tshembeka, vakulu va ta tiyiseka leswaku Yehovha u lava u va ni vutihlamuleri lebyi engetelekeke evandlheni.—Pisalema 101:6; hlaya 2 Timotiya 2:2.

15, 16. (a) Elixa u swi kombise njhani leswaku u xixima mudyondzisi wakwe? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Ha yini vaprofeta van’wana va tshembe Elixa?

¹⁵ Mhaka ya Elixa yi tlhela yi kombisa leswaku i swa nkoka leswaku vamakwerhu va xinuna namuntlha va xixima vakulu lava nga ni ntokoto. Endzhaku ka loko Eliya na Elixa va endzele ntlawa wa vaprofeta eYeriko, vavanuna volavo vambirhi va fike eNambyeni wa Yordani. Hiloko “Eliya a teka nguvu yakwe ya ximfumo a yi petsa, a ba mati hi yona, hakatsongo-tsongo ma avana.” Vavanuna volavo va tsemakanye Nambu wa Yordani emisaveni leyi omeke naswona a va “famba va ri karhi va vulavula.” Elixa u yingiserisise hinkwaswo leswi mudyondzisi wakwe a swi vuleke a tlhela a  ya emahlweni a dyondza eka yena. Elixa a a nga titeki onge hiloko se a tiva swilo hinkwaswo. Endzhaku ka sweswo Eliya u tekiwe hi xidzedze kutani Elixa u tlhelele eNambyeni wa Yordani. Loko a fika kwalaho, u be mati hi nguvu ya ximfumo ya Eliya kutani a ku: “Xana u kwihi Yehovha Xikwembu xa Eliya?” Mati ya nambu wolowo ma tlhele ma avana.—2 Tihosi 2:8-14.

¹⁶ Xana u swi xiyile leswaku hlori ro sungula ra Elixa a ri fana ni hlori ro hetelela ra Eliya? Leswi swi hi dyondzisa yini? Elixa a nga tibyelanga leswaku leswi se a a ri muprofeta, a a fanele a endla swilo hi ndlela leyi hambaneke ni leyi Eliya a a endla swilo ha yona. Ku ri na sweswo, Elixa u kombise leswaku u xixima Eliya hi ku endla swilo hilaha a endleke hakona, leswi pfuneke vaprofeta van’wana leswaku va tshemba Elixa. (2 Tihosi 2:15) Elixa u profete malembe ya 60 naswona Yehovha u n’wi nyike matimba yo endla masingita yo tala ku tlula lama endliweke hi Eliya. Vadyondzi va nga dyondza yini namuntlha emhakeni leyi?

17. (a) Vadyondzi va nga ri tekelela njhani langutelo ra Elixa namuntlha? (b) Yehovha a nga va tirhisa njhani vadyondzi lava tshembekaka, hi ku famba ka nkarhi?

¹⁷ Loko u nyikiwa vutihlamuleri lebyi engetelekeke evandlheni, u nga anakanyi leswaku u fanele u endla swilo hi ndlela leyi hambaneke swinene ni leyi a swi endliwa ha yona. Tsundzuka leswaku lexi endlaka ku cinciwa swo karhi evandlheni hiloko ku ri ni xilaveko kumbe loko ku ri ni nkongomiso lowu humaka enhlengeletanweni ya Yehovha. A wu fanelanga u cinca swilo ku nga ri na xivangelo. Leswi Elixa a yeke emahlweni a endla swilo hilaha Eliya a endleke hakona, u endle leswaku vaprofeta van’wana va n’wi tshemba naswona u kombise leswaku u xixima mudyondzisi wakwe. Hilaha ku fanaka, loko u ya emahlweni u tirhisa tindlela to dyondzisa leti sekeriweke eBibeleni leti tirhisiweke hi vadyondzisi va wena, u kombisa leswaku u xixima vakulu lava nga ni ntokoto naswona vamakwenu va xinuna ni va xisati va ta ku tshemba. (Hlaya 1 Vakorinto 4:17.) Loko u ya u va ni ntokoto, u ta endla ku cinca loku nga ta pfuna vandlha ku landzela nhlengeletano ya Yehovha, leyi minkarhi hinkwayo yi yaka emahlweni. Naswona hi ku famba ka nkarhi Yehovha a nga ha ku pfuna leswaku u endla mintirho leyikulu yo tlula ya vadyondzisi va wena, hilaha a pfuneke Elixa hakona.—Yohane 14:12.

18. Ha yini swi ri swa xihatla ku letela vamakwerhu va xinuna emavandlheni?

¹⁸ Hi tshemba leswaku swiringanyeto leswi nga eka xihloko lexi ni lexi hundzeke swi ta susumetela vakulu vo tala leswaku va tinyika nkarhi wo letela vamakwerhu va xinuna. Nakambe hi khongelela leswaku vamakwerhu va xinuna lava engetelekeke va tiyimisela ku leteriwa ni ku tirhisa leswi va swi dyondzaka leswaku va khathalela vanhu va Yehovha. Sweswo swi ta tiyisa mavandlha emisaveni hinkwayo naswona swi ta pfuna un’wana ni un’wana wa hina leswaku a tshama a tshembekile emikarhini yo tika leyi nga ta ta.