1, 2. I yini leswi valanguteri va miganga va swi xiyeke emavandlheni yo tala?

MULANGUTERI wa muganga a a ri kusuhi ni ku gimeta nhlangano lowu a a ri na wona ni vakulu. U langute vamakwerhu volavo lava a va tirha hi matimba kutani a twa a va rhandza swinene naswona van’wana va vona a va ringana ni tata wakwe. Kambe, a ku ri ni mhaka yin’wana leyi a yi nga n’wi dyisi byi rhelela. U va vutisile a ku, “Vamakwerhu, xana mi endle yini leswaku mi letela van’wana leswaku va ta byarha vutihlamuleri lebyi engetelekeke evandlheni?” Vamakwerhu lava a va swi tiva leswaku mulanguteri loyi wa muganga eka riendzo ra yena leri hundzeke u va khutaze ku letela vamakwerhu van’wana va xinuna. Nkulu un’wana u pfumerile a ku, “A hi endlanga nchumu.” Vakulu lavan’wana hinkwavo va pfumelelane na yena.

² Loko u ri nkulu, kumbexana na wena a wu ta hlamula hi ndlela leyi fanaka. Valanguteri va miganga va swi xiyile leswaku vakulu vo tala va fanele va heta nkarhi wo tala va letela vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa ni lava kuleke leswaku va ta pfuneta eku  khathaleleni ka vandlha. Hambiswiritano, leswi swi nga ha tika swinene. Ha yini?

3. (a) Bibele yi swi kombisa njhani leswaku i swa nkoka ku letela van’wana, naswona ha yini hinkwerhu hi fanele hi ku tekela enhlokweni ku leteriwa koloko? (Vona nhlamuselo ya le hansi.) (b) Ha yini vakulu van’wana swi nga ha va tikelaka ku letela van’wana?

³ Tanihi nkulu, wa swi tiva leswaku i swa nkoka leswaku u tinyika nkarhi wo letela vamakwerhu va xinuna. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.) Wa swi tiva leswaku ku laveka vamakwerhu va xinuna lava engetelekeke leswaku va ta hlayisa vandlha ri ri leri tiyeke sweswi va tlhela va seketela mavandlha lamantshwa enkarhini lowu taka. (Hlaya Esaya 60:22.) Bibele yi vula leswaku mi fanele mi “dyondzisa van’wana.” (Hlaya 2 Timotiya 2:2.) Nilokoswiritano, swi nga ha tika ku tinyika nkarhi wo endla tano. U fanele u khathalela swilaveko swa ndyangu wa wena u tlhela u tirha ntirho wo tihanyisa. U fanele u tlhela u khathalela swilaveko swa vandlha ni timhaka tin’wana ta xihatla. Tanihi leswi ku nga ni ntirho wo tala, a hi buleni hi leswaku ha yini swi ri swa nkoka leswaku u tinyika nkarhi wo letela van’wana.

4. Ha yini minkarhi yin’wana vakulu va hlwela ku letela vamakwerhu va xinuna?

⁴ Ha yini swi nga ha tikaka ku tinyika nkarhi wo letela vamakwerhu va xinuna evandlheni? Van’wana va nga ha ku: ‘Timhaka tin’wana ta le vandlheni i ta xihatla swinene naswona ti fanele ti hatla ti khathaleriwa. Loko ndzi nga hatli ndzi letela van’wana, vandlha a ri nge khumbeki.’ Xana i ntiyiso wolowo? Timhaka tin’wana ti nga ha lava leswaku u hatla u ti khathalela. Hambiswiritano, loko u hlwela ku letela vamakwerhu va xinuna, u nga ha onha vandlha.

5, 6. Hi nga dyondza yini eka xikombiso xa muchayeri ni ndlela leyi a yi khathalelaka ha yona movha ya yena? Leswi hi nga swi fanisa njhani ni ku letela van’wana evandlheni?

⁵ Anakanya hi xikombiso lexi. Leswaku movha yi tshama yi ri exiyin’weni lexinene, muchayeri wa yona wa swi tiva leswaku u fanele a cinca oyili ya yona nkarhi ni nkarhi. Nilokoswiritano, a nga ha vona onge i swa nkoka swinene leswaku a chela petirolo hikuva loko movha yi nga ri na petirolo a yi nge fambi. A nga ha tlhela a anakanya leswaku loko a khomeke swinene, a nga ha yi cinca oyili hi ku famba ka nkarhi. Phela, movha yi nga ha ya emahlweni yi famba ku ringana nkarhi wo karhi. Kambe sweswo swi nga va ni khombo. Loko muchayeri wa movha yoleyo a nga cinci oyili loko yi fanele yi cinciwa, movha yi ta onhaka hi ku famba ka nkarhi. Eku heteleleni, u ta fanela ku tirhisa nkarhi ni mali yo tala leswaku a lunghisa movha yoleyo. Hi dyondza yini eka xikombiso lexi?

⁶ Vakulu va fanele va khathalela timhaka ta nkoka hi ku hatlisa. Loko va nga endli tano, vamakwerhu va le vandlheni va ta xaniseka. Ku fana ni muchayeri loyi a faneleke a chela petirolo nkarhi ni nkarhi emovheni, vakulu va fanele va “tiyiseka hi swilo swa nkoka swinene.” (Vafilipiya 1:10) Kambe vakulu van’wana va nga ha khomeka swinene hi swilo swa nkoka lerova va nga vi na nkarhi wa ku letela van’wana. Sweswo swi nga ha fana ni ku tshika ku chela oyili emovheni. Loko vakulu va hlwela ku letela vamakwerhu va xinuna, hi ku famba ka nkarhi vandlha a ri nge vi ni vamakwerhu va xinuna lava ringaneke lava leteriweke leswaku va endla swilo hinkwaswo leswi faneleke swi endliwa.

7. Hi fanele hi va teka njhani vakulu lava tinyikaka nkarhi wa ku letela van’wana?

 ⁷ Hikwalaho u nga anakanyi leswaku ku letela van’wana a hi swa nkoka. Vakulu lava khathalaka hi vumundzuku bya vandlha naswona va tinyikaka nkarhi wa ku letela van’wana, i malandza yo tlhariha naswona i va risima eka vamakwavo va xinuna ni va xisati. (Hlaya 1 Petro 4:10.) Vandlha ri vuyeriwa njhani?

8. (a) Ha yini vakulu va fanele va letela van’wana? (b) Vakulu lava tirhaka laha ku nga ni xilaveko lexikulu va ni vutihlamuleri byihi bya xihatla? (Vona bokisi leri nge, “ Ntirho Lowu Faneleke Wu Endliwa Hi Xihatla.”)

⁸ Ni vakulu lava nga ni ntokoto swinene va fanele va titsongahata va tlhela va swi twisisa leswaku loko va ri karhi va dyuhala, a va nge he swi koti ku endla swilo leswi va kotaka ku swi endla sweswi. (Mikiya 6:8) Nakambe, vakulu va fanele va swi tiva leswaku “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki” swi nga ha endla leswaku swi va tikela ku hetisisa vutihlamuleri bya vona. (Eklesiasta 9:11, 12; Yakobo 4:13, 14) Leswi vakulu va rhandzaka vanhu va Yehovha va tlhela va khathala hi vona, va tikarhatela ku dyondzisa vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa leswi vona va swi dyondzeke emalembeni lama hundzeke.—Hlaya Pisalema 71:17, 18.

9. I xiendlakalo xihi lexi nga kwala nyongeni lexi endlaka leswaku swi va swa nkoka leswaku vakulu va letela van’wana?

⁹ Vakulu lava letelaka van’wana na vona i va risima hikuva matshalatshala ya vona ma ta tiyisa vandlha. Ndzetelo wolowo wu endla leswaku vamakwerhu lava engetelekeke va lunghekela ku pfuna vandlha leswaku ri tshama ri ri ni vun’we naswona ri tshembeka eka Xikwembu. Leswi i swa nkoka sweswi emasikwini ya makumu, naswona swi ta va swa nkoka hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu lowu nga kwala nyongeni. (Ezekiyele 38:10-12; Mikiya 5:5, 6) Hikwalaho, vakulu lava rhandzekaka, tinyikeni nkarhi wo letela van’wana ku sukela namuntlha.

10. Nkulu a nga ha boheka ku endla yini leswaku a kuma nkarhi wo letela van’wana?

 ¹⁰ Ha swi twisisa leswaku mi khomeke ngopfu hikuva mi endla timhaka ta nkoka ta vandlha. Hikwalaho, mi nga ha teka wun’wana wa nkarhi lowu mi wu hetaka mi ri karhi mi hetisisa vutihlamuleri byolebyo mi wu tirhisela ku letela van’wana. (Eklesiasta 3:1) Loko mi endla tano mi ta va mi wu tirhisa kahle nkarhi wa n’wina naswona sweswo swi ta vuyerisa vandlha enkarhini lowu taka.

11. (a) I yini lexi tsakisaka malunghana ni swiringanyeto swo letela van’wana leswi vuriweke hi vakulu va le matikweni yo hambanahambana? (b) Hi ku ya hi Swivuriso 15:22, ha yini swi ri swa nkoka ku bula hi swiringanyeto swa vakulu van’wana?

¹¹ Vakulu van’wana lava swi kotaka ku letela vamakwerhu va xinuna leswaku va endla leswi engetelekeke evandlheni, va ha ku vutisiwa leswaku va swi endlisa ku yini sweswo. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.) Vakulu volavo hinkwavo va nyikele swiringanyeto leswi fanaka hambileswi swiyimo swa vona swi hambaneke ngopfu. Leswi swi kombisa yini? Swi kombisa leswaku ndzetelo lowu sekeriweke eBibeleni wa pfuna eka lava leteriwaka “kun’wana ni kun’wana evandlheni rihi ni rihi.” (1 Vakorinto 4:17) Hikwalaho exihlokweni lexi ni lexi landzelaka hi ta bula hi swiringanyeto swin’wana leswi vuriweke hi vakulu lava. (Swivuriso 15:22) Lava letelaka van’wana hi ta va vitana vadyondzisi kasi lava leteriwaka hi ta va vitana vadyondzi.

12. Mudyondzisi u fanele a endla leswaku swiyimo swi va njhani, naswona ha yini?

¹² Xo sungula, mudyondzisi u fanele a endla leswaku swiyimo swi va leswinene. Ha yini leswi swi ri swa nkoka? Tanihi leswi murimi a faneleke a lunghiselela misava loko a nga si byala mbewu, mudyondzisi u fanele a lunghiselela mbilu ya mudyondzi loko a nga si n’wi dyondzisa vuswikoti lebyintshwa. Hikwalaho mudyondzisi a nga swi endla njhani swiyimo leswaku swi va swinene leswaku a ta letela mudyondzi? A nga landzela xikombiso xa mudyondzisi la nga ni vutshila wa le nkarhini lowu hundzeke, ku nga muprofeta Samuwele.

13-15. (a) Yehovha u byele Samuwele leswaku a endla yini? (b) Samuwele u endle leswaku Sawulo a lunghekela xiavelo xakwe lexintshwa hi ndlela yihi? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) (c) Ha yini mhaka leyi ya le Bibeleni leyi vulavulaka hi Samuwele yi ri ya nkoka eka vakulu namuntlha?

¹³ Siku rin’wana, malembe yo tlula 3 000 lama hundzeke, Yehovha u byele muprofeta Samuwele la dyuhaleke a ku: “Mundzuku hi nkarhi lowu, ndzi ta rhumela munhu eka wena a huma etikweni ra Benjamini, u fanele u n’wi tota a va murhangeri wa vanhu va mina, ku nga Israyele.” (1 Samuwele 9:15, 16) Samuwele u swi twisisile leswaku a a nga ha ta va murhangeri wa tiko ra Israyele ni leswaku Yehovha a a lava leswaku a tota murhangeri lontshwa. Hikwalaho leswaku Samuwele a endla wanuna yoloye a lunghekela xiavelo lexintshwa, a a swi tiva leswaku u ta swi endlisa ku yini sweswo naswona u endle kungu ro karhi.

¹⁴ Hi siku leri landzelaka, Samuwele u hlangane na Sawulo, naswona Yehovha u byele muprofeta yoloye a ku: “Hi loyi munhu loyi ndzi ku byeleke ha yena.” Hi nkarhi wolowo, Samuwele u endle leswi a a kunguhate ku swi endla. U endle leswaku swiyimo swi va swinene leswaku a ta kota ku vulavula na Sawulo. Samuwele u rhambe Sawulo ni nandza wa yena eswakudyeni kutani a va nyika ndhawu leyi nga emahlweni a tlhela a va nyika swiphemu leswinene ngopfu swa nyama. Samuwele u te: “Dyana, hikuva swi hlayiseriwe wena leswaku u ta swi dya ni lava va rhambiweke hi nkarhi lowu  vekiweke.” Endzhaku ka loko va dyile, Samuwele u rhambe Sawulo ekaya ka yena. Loko va ri endleleni yo ya kona, vavanuna lavambirhi va ve ni bulo leri tsakisaka. Loko va fika ekaya ka Samuwele, va ye elwangwini ra yindlu kutani Samuwele “a ya emahlweni a vulavula na Sawulo a ri elwangwini ra yindlu” ku kondza va ya eku etleleni. Hi siku leri landzelaka, Samuwele u tote Sawulo, a n’wi tswontswa kutani a n’wi nyika swileriso leswi engetelekeke. Endzhaku ka sweswo, Sawulo u fambile a lunghekele leswi a swi ta endleka.—1 Samuwele 9:17-27; 10:1.

¹⁵ Samuwele u tote Sawulo leswaku a rhangela tiko. I ntiyiso leswaku leswi swi hambane swinene ni ku letela makwerhu wa xinuna leswaku a ta va nkulu kumbe nandza wa vutirheli evandlheni. Nilokoswiritano, vakulu va nga dyondza tidyondzo to tala ta nkoka eka ndlela leyi Samuwele a lunghiseleleke mbilu ya Sawulo ha yona. A hi kambisiseni timbirhi ta tona.

16. (a) Samuwele u titwe njhani loko Vaisrayele va kombela ku va ni hosi? (b) Samuwele u endlise ku yini loko Yehovha a n’wi byele leswaku a ya tota Sawulo?

¹⁶ Tiyimisele naswona u nga kanakani. Loko Samuwele a swi twa ro sungula leswaku Vaisrayele a va lava hosi leyi nga munhu wa nyama, u hele matimba naswona a a titwa a fularheriwile. (1 Samuwele 8:4-8) Yehovha u n’wi byele kanharhu leswaku a yingisa vanhu volavo, hikuva Samuwele a a nga swi lavi ku va vekela hosi. (1 Samuwele 8:7, 9, 22) Hambileswi Samuwele a a titwa hi ndlela yoleyo, a nga vanga ni mavondzo kumbe a hlundzukela wanuna loyi a a ta n’wi siva tanihi murhangeri. Loko Yehovha a n’wi byele leswaku a ya tota Sawulo, Samuwele a nga kanakananga. U yingise hi mbilu hinkwayo, ku nga ri hikwalaho ka leswi a a boheka ku yingisa, kambe hikwalaho ka leswi a a rhandza Yehovha.

17. Vakulu va n’wi tekelela njhani Samuwele namuntlha, naswona i yini leswi vakulu volavo va tsakelaka ku swi vona?

¹⁷ Namuntlha ku ni vakulu vo tala lava nga ni ntokoto lava tekeleleke Samuwele naswona va leteleke van’wana hi ndlela ya rirhandzu. (1 Petro 5:2) Vakulu lava, lava nga ni musa va tiyimiserile ku dyondzisa van’wana naswona a va chavi ku nyika vadyondzi malunghelo man’wana lawa va nga na wona evandlheni. Ku ri na sweswo, va teka vamakwerhu volavo va ri ‘vatirhi-kulobye’ va risima lava nga ta va pfuna ku khathalela  swilaveko swa vandlha. (2 Vakorinto 1:24; Vaheveru 13:16) Naswona vakulu lava, lava nga riki na vutianakanyi va tsakela ku vona vadyondzi va tirhisa vuswikoti bya vona leswaku va pfuna vanhu va Yehovha.—Mintirho 20:35.

18, 19. Nkulu a nga endla yini leswaku mbilu ya mudyondzi yi lunghekela ku leteriwa, naswona ha yini sweswo swi ri swa nkoka?

¹⁸ Vana munghana ku nga ri mudyondzisi ntsena. Loko Samuwele a hlangana na Sawulo a a ta va a nambe a n’wi tota leswaku a va hosi. Hosi leyintshwa a yi ta va yi totiwile, kambe a yi ta va yi nga swi lunghekelanga ku rhangela vanhu va Xikwembu. Ku ri na sweswo, Samuwele u tinyike nkarhi wo endla mbilu ya Sawulo yi lunghekela xiavelo xa yena lexintshwa. Loko a nga si tota Sawulo, va dye swin’we, va tifambela swin’we va ri karhi va dya bulo leri tsakisaka, va bula nkarhi wo leha va tlhela va wisa. Samuwele a a yimele nkarhi lowu faneleke wo tota hosi leyintshwa.

¹⁹ Swi tano ninamuntlha. Loko nkulu a nga si sungula ku letela makwerhu wa xinuna, u fanele a tikarhatela ku va munghana wa munhu loyi a nga ta n’wi letela. Leswi nkulu a nga ta swi endla leswaku a endla mudyondzi a titwa a ntshunxekile swi ta va swi hambanile hi ku ya hi swiyimo ni ndhavuko wa vona. Nilokoswiritano, ku nga khathariseki leswaku u tshama kwihi, loko u tinyika nkarhi wo va ni mudyondzi hambiloko u khomekile, mudyondzi u ta swi xiya leswaku u n’wi teka a ri wa nkoka. (Hlaya Varhoma 12:10.) A swi kanakanisi leswaku vadyondzi va ta wu tlangela swinene nkhathalelo wa rirhandzu ni musa lowu u va kombisaka wona.

20, 21. (a) Mudyondzisi la nga ni vuswikoti u vonaka njhani? (b) Hi ta bula hi yini exihlokweni lexi landzelaka?

²⁰ I ntiyiso leswaku mudyondzisi la nga ni vuswikoti u rhandza ku letela van’wana. Kambe mudyondzisi la nga ni vuswikoti u fanele a tlhela a rhandza munhu loyi a n’wi letelaka. (Ringanisa na Yohane 5:20.) Ha yini leswi swi ri swa nkoka? Hikuva loko mudyondzi a swi vona leswaku wa khathala hi yena hakunene, u ta tiyimisela ku dyondza eka wena. Hikwalaho, vakulu tikarhateleni ku dyondzisa ni ku va vanghana lavanene.—Swivuriso 17:17; Yohane 15:15.

²¹ Endzhaku ka loko nkulu a lunghiselele mbilu ya mudyondzi a nga sungula ku n’wi letela. Xana nkulu a nga tirhisa maendlelo wahi? Mhaka yoleyo ku ta buriwa ha yona exihlokweni lexi landzelaka.