1. Hi hanya enkarhini wa njhani?

HI HANYA “[eminkarhini] ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” Ku sukela hi 1914, loko ku sungule “[masiku] yo hetelela,” swiyimo emisaveni swi nyanye ku biha ku tlula khale. (2 Timotiya 3:1-5) Naswona hi nga tiyiseka leswaku misava yi ta ya emahlweni yi nyanya ku biha, hikuva vuprofeta bya Bibele byi vula leswaku “vanhu vo homboloka ni vaxisi va ta ya emahlweni va nyanya evubihini bya vona.”—2 Timotiya 3:13.

2. Vanhu vo tala va tsakisiwa hi vuhungasi bya njhani? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

² Vanhu vo tala namuntlha va tihungasa hi ku hlalela kumbe ku endla swilo leswi nga ni madzolonga kumbe leswi hombolokeke kumbe leswi katsaka masalamusi ni vudimona. Hi xikombiso, Internet, minongonoko ya le ka thelevhixini, tifilimi, tibuku ni timagazini hakanyingi swi endla leswaku madzolonga ni ku tikhoma hi ndlela yo biha swi vonaka swi amukeleka. Naswona mahanyelo lawa a ma tsema vanhu nhlana se ma amukeleka swinene  lerova etindhawini tin’wana ma le nawini. Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku Yehovha wa ma amukela mahanyelo yo tano.—Hlaya Varhoma 1:28-32.

3. Vanhu vo tala va va teka njhani vanhu lava hanyaka hi milawu ya Xikwembu?

³ Ni le nkarhini wa vaapostola, vanhu a va tihungasa hi ku hlalela swilo leswi a swi ri ni madzolonga swi tlhela swi thyaka. Kambe valandzeri va Yesu a va nga swi endli sweswo hikuva a va hanya hi milawu ya Xikwembu. Leswi swi ‘hlamarise’ vanhu lava a va hanya na vona. Ku ve ni vuyelo byihi? Vanhu va endle xihlekiso hi Vakreste va tlhela va va xanisa. (1 Petro 4:4) Ninamuntlha, vanhu vo tala va anakanya leswaku vanhu lava hanyaka hi milawu ya Xikwembu a va tolovelekanga. Entiyisweni, Bibele ya hi byela leswaku lava va landzelaka xikombiso xa Kreste Yesu “na vona va ta xanisiwa.”—2 Timotiya 3:12.

4. Ha yini hi nga fanelanga hi rhandza misava leyi?

⁴ Loko hi lava ku endla ku rhandza ka Xikwembu, a hi nge rhandzi “misava kumbe swilo leswi nga emisaveni.” (Hlaya 1 Yohane 2:15, 16.) Sathana, “xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo” u lawula misava leyi. U tirhisa vukhongeri, mimfumo, mabindzu lamakulu ni swihaxamahungu leswaku a xisa vanhu. (2 Vakorinto 4:4; 1 Yohane 5:19) A hi swi lavi ku kuceteriwa hi misava, hikwalaho hi fanele hi papalata vanghana lavo biha. Bibele yi hi tsundzuxa hi ku kongoma yi ku: “Mi nga xisiwi. Vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka.”—1 Vakorinto 15:33.

5, 6. I vamani lava hi nga fanelangiki hi endla xinghana na vona, naswona ha yini?

⁵ Leswaku hi tshama hi ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha, a hi hlawuli ku endla xinghana ni munhu wihi ni wihi la endlaka swilo swo biha. Vanhu volavo va katsa lava va vulaka leswaku va gandzela Yehovha kambe va hlawula ku nga n’wi yingisi. Loko vanhu vo tano va endla xidyoho lexikulu kutani va nga hundzuki, hi tshika ku va vanghana va vona.—Varhoma 16:17, 18.

⁶ Hi ntolovelo vanhu va lava ku tsakisa vanghana va vona va tlhela va amukeleka eka vona. Hikwalaho loko hi endla xinghana ni vanhu lava nga yingisiki Xikwembu, hi nga ha ringeka leswaku hi endla leswi va swi endlaka. Hi xikombiso, loko hi ri ni vanghana lava nga ni mahanyelo yo biha, hi nga ha fana na vona. Sweswo swi humelerile eka vamakwerhu van’wana. Naswona lava va nga hundzukangiki va susiwile evandlheni. (1 Vakorinto 5:11-13) Loko va nga hundzuki, xiyimo xa vona xi nga fana ni xa vanhu lava Petro a vulavuleke ha vona.—Hlaya 2 Petro 2:20-22.

7. I vamani lava hi faneleke hi va hlawula leswaku va va vanghana va hina lavakulu?

⁷ Hambileswi hi lavaka ku kombisa vanhu hinkwavo musa, a hi fanelanga hi va vanghana lavakulu va vanhu lava nga yingisiki Xikwembu. Swi ta swi hoxile loko Mbhoni ya Yehovha yo rhandzana ni munhu loyi a nga riki  nandza la khuvuriweke la tshembekaka wa Yehovha. I swa nkoka swinene ku va la amukelekaka eka Xikwembu ematshan’weni ya ku va la amukelekaka eka vanhu lava nga xi rhandziki. Vanghana va hina lavakulu ku fanele ku va vanhu lava endlaka ku rhandza ka Xikwembu ntsena. Yesu u te: “Mani na mani la endlaka ku rhandza ka Xikwembu, hi yena a nga makwerhu wa xinuna, hi yena a nga makwerhu wa xisati, hi yena a nga manana.”—Marka 3:35.

8. Vanghana lavo biha va susumetele Vaisrayele va khale leswaku va endla yini?

⁸ Vanghana lavo biha va nga hi vangela khombo. Hi xikombiso, anakanya hi leswi humeleleke Vaisrayele. Loko va nga si fika eTikweni leri Tshembisiweke, Yehovha u va lemukise hi vanhu lava a va tshama kwalaho. U te: “U nga tshuki u nkhinsamela swikwembu swa vona kumbe u yengiwa ku swi tirhela, naswona u nga tshuki u endla nchumu wihi ni wihi lowu fanaka ni mintirho ya vona, kambe u ta va wisa hakunene, naswona u ta mbundzumuxa hakunene tinsika ta vona to kwetsima. Kutani mi ta tirhela Yehovha Xikwembu xa n’wina.” (Eksoda 23:24, 25) Kambe Vaisrayele vo tala a va swi yingisanga swileriso swa Xikwembu naswona a va tshembekanga eka xona. (Pisalema 106:35-39) Vuyelo byi ve byihi? Hi ku famba ka nkarhi Yehovha u fularhele tiko ra Israyele ivi a tihlawulela vandlha ra Vukreste ri va vanhu vakwe.—Matewu 23:38; Mintirho 2:1-4.

9. Ha yini swihaxamahungu swa misava leyi swi nga vaka ni khombo?

⁹ Swo tala swa swihaxamahungu swa misava leyi, swo tanihi minongonoko ya thelevhixini, ti website ni tibuku swi nga onha vuxaka bya hina na Yehovha. Swilo sweswo a swi endleriwanga ku pfuna Vakreste leswaku va va ni ripfumelo eka Yehovha ni le ka switshembiso swakwe. Ku ri na sweswo, swi khutaza vanhu ku tshemba misava ya Sathana yo homboloka. Hikwalaho, hi fanele hi tivonela swinene leswaku a hi hlawuli ku hlalela, ku hlaya kumbe ku yingisela swilo leswi nga endlaka leswaku hi va ni “ku navela ka misava.”—Tito 2:12.

10. Ku ta endleka yini hi swihaxamahungu swa misava leyi?

¹⁰ Ku nga ri khale, misava ya Sathana ni swihaxamahungu swa yona leswi nga ni khombo swi ta herisiwa. Bibele yi ri: “Misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.” (1 Yohane 2:17) Hilaha ku fanaka, mupisalema u yimbelerile a ku: “Lava endlaka swo biha va ta herisiwa.” Kutani u tlhele a ku: “Lavo rhula va ta dya ndzhaka ya misava, hakunene va ta kuma ntsako lowu heleleke eku rhuleni lokukulu.” Ku ringana nkarhi wo tanihi kwihi? “Lavo lulama va ta dya ndzhaka ya misava, va ta tshama eka yona hi masiku.”—Pisalema 37:9, 11, 29.

11. Xikwembu xi hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi tshembekile eka xona?

¹¹ Ku hambana ni misava ya Sathana, nhlengeletano ya Yehovha yi hi pfuna leswaku hi hanya hi ndlela leyi nga ta endla leswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki. Yesu u khongele eka Yehovha a ku: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Yehovha u tirhisa nhlengeletano yakwe leswaku a hi nyika swilo hinkwaswo leswi nga ta hi pfuna leswaku hi n’wi tiva. Hi xikombiso,  hi ni timagazini to tala, tibroxara, tibuku, tivhidiyo ni Website leyi hi pfunaka ku ya emahlweni hi tirhela Xikwembu. Nhlengeletano yakwe yi tlhela yi hlela minhlangano leyi vaka kona nkarhi ni nkarhi emavandlheni yo tlula 110 000 emisaveni hinkwayo. Leswi hi swi dyondzaka eBibeleni loko hi ri eka minhlangano yoleyo ni le tinhlengeletanweni swi tiyisa ripfumelo ra hina eka Yehovha ni le ka switshembiso swakwe.—Vaheveru 10:24, 25.

12. Hlamusela leswi xileriso xa Bibele xa ku tekana ni munhu la nga “eHosini ntsena” xi vulaka swona.

¹² Vakreste lava lavaka ku nghenela vukati va fanele va tivonela swinene eka vanhu lava va va hlawulaka leswaku va va vanghana va vona. Rito ra Xikwembu ra hi tsundzuxa ri ku: “Mi nga paniwi ni lava va nga riki vapfumeri. Hikuva ku lulama ni ku kala nawu swi ni xinakulobye xihi? Kumbe ku vonakala ni munyama swi hlangana kwihi?” (2 Vakorinto 6:14) Bibele yi byela malandza ya Xikwembu leswaku ma tekana ni vanhu lava nga “eHosini ntsena,” hileswaku va tekana ni munhu loyi a tinyiketeleke a tlhela a khuvuriwa naswona a hanyaka hi milawu ya Yehovha. (1 Vakorinto 7:39) Loko u tekana ni munhu wo tano, loyi a rhandzaka Yehovha, u ta va ni munghana loyi a nga ta ku pfuna ku tshama u tshembekile eka Xikwembu.

13. Hi xihi xileriso lexi Xikwembu xi xi nyikeke Vaisrayele malunghana ni vanhu lava a va fanele va tekana na vona?

¹³ Yehovha wa swi tiva leswi nga hi vuyerisaka, naswona xileriso xakwe xa leswaku hi tekana ni vanhu lava nga “eHosini ntsena” a hi mhaka leyintshwa. Hi xikombiso, anakanya hi leswi Yehovha a swi byeleke Vaisrayele malunghana ni vanhu lava a va nga n’wi tirheli. Hi ku tirhisa Muxe u va lerisile a ku: “U nga tshuki u endla ntwanano wa ku tekelana na [vona]. U nga tshuki u nyika n’wana wa wena wa nhwanyana eka n’wana wakwe wa jaha, naswona n’wana wakwe wa nhwanyana u nga tshuki u n’wi tekela n’wana wa wena wa jaha. Hikuva yena u ta hambukisa n’wana wa wena wa jaha, a nga ha ndzi landzeli, kunene va ta tirhela swikwembu swin’wana; kutani ku hlundzuka ka Yehovha ku ta va kukulu ehenhla ka n’wina, kunene u ta mi lovisa hi ku hatlisa.”—Deteronoma 7:3, 4.

14, 15. I yini leswi humeleleke Solomoni hileswi a honiseke xileriso xa Yehovha?

¹⁴ Endzhakunyana ka loko Solomoni a ve hosi ya Israyele, u khongelele vutlhari naswona Yehovha u hlamule xikhongelo xakwe. Hikwalaho Solomoni u ve ni ndhuma ya leswaku i mufumi wo tlhariha wa tiko leri swilo swi ri fambelaka kahle. Entiyisweni, hosi ya xisati ya le Xeba yi tsakisiwe swinene hi vutlhari bya Solomoni lerova yi te: “U swi tlula ekule hi vutlhari ni hi ku kateka swilo leswi swi twiweke leswi ndzi swi yingiseke.” (1 Tihosi 10:7) Kambe xikombiso xa Solomoni xi tlhela xi hi dyondzisa leswi nga ha humelelaka loko munhu a honisa xileriso xa Xikwembu kutani a  tekana ni munhu la nga tirheliki Yehovha.—Eklesiasta 4:13.

¹⁵ Hambileswi Yehovha a a n’wi katekisile, Solomoni a nga xi yingisanga xileriso xa Xikwembu lexi a xi ri erivaleni. Solomoni u “[rhandze] vasati vambe vo tala” lava a va nga tirheli Yehovha, naswona u hetelele a ri ni vasati va 700 ni vasati lavatsongo va 300. Vuyelo byi ve byihi? Loko Solomoni se a dyuharile, vasati vakwe “va [voyamise] mbilu yakwe leswaku yi landzela swikwembu swin’wana; . . . kutani Solomoni a sungula ku endla swilo swo biha ematihlweni ya Yehovha.” (1 Tihosi 11:1-6) Vanghana vo biha va n’wi kucetele ku endla swilo swo biha naswona a nga ha tshembekanga eka Yehovha. Loko sweswo swi humelerile eka Solomoni, swi nga humelela eka munhu un’wana ni un’wana. Hi yona mhaka hi nga kaliki hi swi anakanya ku tekana ni munhu loyi a nga rhandziki Yehovha!

16. Hi xihi xitsundzuxo lexi Bibele yi xi nyikaka munhu la tekaneke ni munhu la nga riki mupfumeri?

¹⁶ Ku vuriwa yini loko un’wana a va mugandzeri wa Yehovha kambe a tekane ni munhu loyi a nga riki mupfumeri? Bibele yi ri: “N’wina vavasati lava tekiweke, tivekeni ehansi ka vanuna va n’wina, leswaku, loko ku ri ni lava nga yingisiki rito, va ta kokiwa handle ka rito hi ku tikhoma ka vasati va vona.” (1 Petro 3:1) I ntiyiso leswaku marito lawa ma tirha ni le ka wanuna loyi nsati wakwe a nga gandzeliki Yehovha. Rito ra Xikwembu ri swi veka erivaleni: Vana wanuna kumbe wansati lonene naswona u tirhisa milawu leyi Xikwembu xi yi vekeleke vanhu lava tekaneke. Kutani  loko nkataku a swi xiya leswaku se u cincile, na yena a nga ha lava ku tirhela Yehovha. Leswi swi endlekile eka vatekani vo tala.

17, 18. I yini lexi pfuneke Nowa leswaku a pona Ndhambi, naswona i yini leswi pfuneke Vakreste va le nkarhini wa vaapostola leswaku va pona loko ku lovisiwa muti wa Yerusalema?

¹⁷ Vanghana vo biha va nga ku kucetela ku nga yingisi Yehovha, kambe vanghana lavanene va nga ku pfuna leswaku u tshembeka eka yena. Nowa u hi vekele xikombiso lexinene. U hanye enkarhini lowu “vubihi bya munhu [a] byi andzile emisaveni” naswona “mboyamelo hinkwawo wa miehleketo ya mbilu yakwe wu [biheke] nkarhi hinkwawo.” (Genesa 6:5) Vanhu a va hombolokile lerova Yehovha a tiyimisela ku lovisa misava yoleyo yo homboloka. Kambe Nowa a a hambanile na vona. Bibele yi n’wi vitana “munhu wo lulama” loyi “a a famba ni Xikwembu xa ntiyiso.”—Genesa 6:7-9.

¹⁸ Nowa a nga endlanga xinghana ni vanhu lava a va nga n’wi rhandzi Yehovha. Yena ni ndyangu wakwe va tshame va khomekile hi ku aka ngalava, naswona a a ri “muchumayeri wa leswo lulama.” (2 Petro 2:5) Nowa, nsati wa Nowa, vana vakwe vanharhu va majaha ni vasati va vona a va ri ni xinghana hi xivona. Va tshame va khomekile hi ku endla swilo leswi a swi tsakisa Xikwembu, naswona hikwalaho ka sweswo, va pone Ndhambi. Hinkwerhu ka hina namuntlha hi huma eka vona, hikwalaho hi fanele hi khensa leswi Nowa ni ndyangu wakwe va yingiseke Yehovha va tlhela va papalata vanghana vo biha. Hilaha ku fanaka, Vakreste va le nkarhini wa vaapostola a va nga endli xinghana ni vanhu lava a va nga n’wi rhandzi Yehovha. Va n’wi yingisile naswona va ponile loko muti wa Yerusalema wu lovisiwa hi 70 C.E.—Luka 21:20-22.

19. I yini lexi nga ta hi pfuna ku tshama hi tshembekile eka Yehovha?

¹⁹ Ku fana na Nowa ni ndyangu wakwe swin’we ni Vakreste va le nkarhini wa vaapostola, a hi endli xinghana ni munhu wihi ni wihi loyi a nga rhandziki Yehovha. Hi ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati va timiliyoni lava hi nga va hlawulaka leswaku va va vanghana va hina. Va ta hi pfuna leswaku hi ‘yima hi tiyile eripfumelweni’ eminkarhini leyi yo tika swinene. (1 Vakorinto 16:13; Swivuriso 13:20) Anakanya ndlela leyi swi nga ta tsakisa ha yona ku pona makumu ya misava leyi yo homboloka kutani hi ya hanya emisaveni leyintshwa ya Yehovha! I swa nkoka hakunene ku papalata vanghana vo biha sweswi!