NDZI velekiwe exifundzheni xa Queensland, le Australia, hi 1955. Endzhakunyana ka kwalaho, manana, ku nga Estelle u sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. U khuvuriwe lembe leri landzelaka, naswona tatana, ku nga Ron, u amukele ntiyiso endzhaku ka malembe ya 13. Ndzi khuvuriwe hi 1968 endhawini leyi nga le kule exifundzheni xa Queensland.

Ku sukela loko ndza ha ri xifanyatana, a ndzi rhandza ku hlaya ni tindzimi. Loko vatswari va mina va teka riendzo ro leha hi movha, a ndzi tshama exitulwini xa le ndzhaku ndzi hlaya buku. Swi nga ha endleka leswaku vatswari va mina a va nyangatseka hileswi a ndzi nga ti voni tindhawu leti a hi hundza eka tona. Kambe leswi a ndzi rhandza ku hlaya swi ndzi pfunile leswaku ndzi pasa kahle exikolweni. Ndzi tlhele ndzi kuma masagwadi yo hlayanyana loko ndza ha ri exikolweni xa le henhla edorobeni ra Glenorchy, exihlaleni xa Tasmania.

Hi nkarhi wolowo, a ndzi fanele ndzi endla xiboho xa nkoka. Xana a ndzi ta amukela bazari ivi ndzi ya eyunivhesiti? Hambileswi a ndzi rhandza ku hlaya, ndza swi tlangela leswi manana a ndzi dyondziseke ku rhandza Yehovha ku tlula munhu wihi ni wihi kumbe nchumu wihi ni wihi. (1 Vakorinto 3:18, 19) Endzhaku ka loko vatswari va mina va pfumerile, ndzi endle xiboho xa leswaku loko ndzi heta xikolo ndzi ta sungula ku phayona, a ndzi nge yi eyunivhesiti. Sweswo ndzi swi endle hi January 1971, loko ndzi ri ni malembe ya 15.

Ndzi ve ni lunghelo ro phayona le Tasmania eka  malembe ya nhungu lama landzeleke. Hi nkarhi wolowo, ndzi tekane na Jenny Alcock, nhwanyana wo saseka wa le Tasmania. Hi tirhe swin’we malembe ya mune hi ri maphayona yo hlawuleka edorobeni ra le kule ra Smithton ni ra Queenstown.

Hi 1978, mina ni nsati wa mina hi ye ePort Moresby, le Papua New Guinea, leswaku hi ta ya enhlengeletanweni ya matiko. Ndza ha tsundzuka kahle murhumiwa un’wana a ri karhi a nyikela nkulumo hi Xihiri Motu. Hambileswi a ndzi nga swi twisisi leswi a a swi vula, ndzi sungule ku anakanya leswaku na mina ndzi lava ku va murhumiwa, ndzi dyondza ririmi rin’wana naswona ndzi kota ku khutaza vamakwerhu hi ku nyikela tinkulumo hi ririmi ra vona. Ndzi hetelele ndzi swi xiyile leswaku leswi a ndzi rhandza ririmi ndzi nga tirhisa vuswikoti byolebyo leswaku ndzi tirhela Yehovha.

Loko hi fika ekaya, hi hlamale swinene loko hi rhambiwa leswaku hi ya va varhumiwa. Hi fike exihlaleni xa Funafuti, le Tuvalu, hi January 1979. A ko va ni vahuweleri vanharhu ntsena lava khuvuriweke exihlaleni hinkwaxo xa Tuvalu.

A swi nga olovi ku dyondza Xituvalu. Buku leyi a yi ri kona hi ririmi rolero a ku ri “Testamente Leyintshwa” ntsena. A ku nga ri na swihlamuselamarito kumbe tikhoso to dyondzisa ririmi, hikwalaho hi endle xiboho xo ringeta ku dyondza marito lamantshwa ya 10 ku ya eka 20 siku ni siku. Kambe hi hatle hi swi xiya leswaku marito yo tala lawa a hi ma dyondza a hi nga twisisi nhlamuselo leyi kongomeke ya wona. Ematshan’weni yo byela vanhu leswaku vudimona byi hoxile, a hi va byela leswaku a va fanelanga va tirhisa swikalo swo pima ha swona ni tinxongotelo. Kambe a hi fanele hi ya emahlweni hi ringeta ku dyondza ririmi rolero hikuva se a hi sungule tidyondzo ta Bibele to hlayanyana. Endzhaku ka malembe yo tala, xin’wana xa swichudeni swoleswo swo sungula swa Bibele xi te: “Hi tsake swinene leswi sweswi se mi swi kotaka ku vulavula ririmi ra hina. Eku sunguleni, a hi nga swi twisisi leswi a mi ringeta ku swi vula!”

Kambe ku ni nchumu wo karhi lowu hi pfuneke ku dyondza ririmi leri hi ku hatlisa. Leswi a ku nga ri na tindhawu to hirha eka tona, a hi fanele hi tshama ni ndyangu wa Timbhoni eximutanininkulu. A hi boheka ku vulavula Xituvalu kun’wana ni kun’wana, ku katsa ni le kaya. Endzhaku ko heta malembe yo hlayanyana hi nga vulavuli Xinghezi, hi kume leswaku se a hi vulavula ngopfu Xituvalu.

Endzhakunyana ka ku fika ka hina, vo tala va sungule ku tsakela ntiyiso. Kambe a hi ta tirhisa yini ku dyondza na vona? A hi nga ri na minkandziyiso hi ririmi ra vona. A va ta yi endla njhani dyondzo ya munhu hi yexe? Loko va sungula ku ta eminhlanganweni, a va ta yimbelela tinsimu tihi, a va ta ti nyikela njhani tinkulumo naswona a va ta yi lunghiselela njhani minhlangano? A va ta swi kotisa ku yini ku khuvuriwa? Vanhu lava lava titsongahataka a va fanele va kuma minkandziyiso hi ririmi ra vona leswaku va ta dyondza hi Yehovha! (1 Vakorinto 14:9) A hi tivutisa hi ku, ‘Xana hi ta kala  hi va ni minkandziyiso ya Xituvalu, ku nga ririmi leri vulavuriwaka hi vanhu lava nga fikiki na le ka 15 000?’ Yehovha u swi hlamurile swivutiso sweswo, a hi kombisa swilo swimbirhi: (1) U lava leswaku vanhu lava tshamaka “eswihlaleni swa le kule” va dyondza ha yena, naswona (2) u lava leswaku lava misava yi va tekaka tanihi lava “titsongahataka, lava va tivekaka ehansi” va tumbela evitweni rakwe.—Yeremiya 31:10; Sofaniya 3:12.

Hi 1980, rhavi ri hi avele ku hundzuluxela minkandziyiso hi Xituvalu. Hi sungule ntirho wolowo, hambileswi a hi vona onge a hi ri tivi kahle ririmi leri. (1 Vakorinto 1:28, 29) Hi rhange hi xava muchini wa khale eka mfumo leswaku hi ta yi kandziyisa hi voko minkandziyiso leyi a hi ta yi tirhisa eminhlanganweni ya hina. Hi ku famba ka nkarhi, hi kale hi hundzuluxela ni buku leyi nge, Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki hi Xituvalu kutani hi yi kandziyisa hi muchini lowu lowutsongo. Ndza ha yi tsundzuka inki leyi a yi nun’hwa ku vava, swin’we ni ku hisa lokukulu loku a ku endla leswaku swi tika swinene ku kandziyisa minkandziyiso leyi hinkwayo hi voko. Hi nkarhi wolowo a hi nga ri na gezi.

A swi nga olovi ku hundzuluxela Xituvalu hikuva a hi nga ri na xihlamuselamarito kumbe tibuku ta Xituvalu leti a hi ta endla ndzavisiso eka tona. Kambe minkarhi yin’wana mpfuno lowu a hi wu lava a hi wu kuma hi tindlela tin’wana. Siku rin’wana nimixo, hi xihoxo ndzi bele riqingho ekaya ka munhu un’wana loyi a a kaneta ntiyiso. Mukhalabye yoloye loyi a tshameke a va mudyondzisi, u ndzi byele leswaku a hi fanelanga hi ta ekaya kakwe. Endzhaku ka sweswo u te: “Inge ndzi ku byela nchumu wun’we. Eka vuhundzuluxeri bya n’wina, swivulwa swa n’wina swo tala swi yime hi nhloko, mi swi sungula encileni. Hi Xituvalu a hi tali ku swi vekisa xisweswo.” Ndzi vutise van’wana, hiloko ndzi kuma leswaku u tiyisile. Hikwalaho hi endle mindzulamiso leswaku hi antswisa vuhundzuluxeri bya hina. Ndzi hlamarisiwe hi leswaku Yehovha u hi nyike mpfuno lowu hi ku tirhisa wanuna loyi a a kaneta ntiyiso kambe loyi a swi ri erivaleni leswaku a a yi hlaya minkandziyiso ya hina!

Nkandziyiso wo sungula wa Xituvalu lowu hi wu fambiseleke vanhu a ku ri xirhambo xa Xitsundzuxo. Endzhaku ka sweswo hi hundzuluxele xiphephana xa  Kingdom News No. 30, lexi humesiweke hi nkarhi wun’we ni xa Xinghezi. A hi tsake swinene hikuva a hi ta nyika vanhu nkandziyiso hi ririmi ra vona. Hi ku famba ka nkarhi, hi ve ni tibroxara ni tibuku hi Xituvalu. Hi 1983, rhavi ra le Australia ri sungule ku kandziyisa Xihondzo xo Rindza hi Xituvalu. Magazini wolowo a wu ri ni matluka ya 24 naswona a wu huma endzhaku ka tin’hweti tinharhu. Xana vanhu va le Tuvalu va ti tsakerile tibuku ni timagazini toleto? Ina va ti tsakerile, hikuva va rhandza ku hlaya. Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko hi humesa nkandziyiso lowuntshwa, xitichi xa xiyanimoya xa mfumo a xi endla xitiviso eka mahungu, naswona minkarhi yin’wana a ku va hungunkulu hi siku ra kona! *—Vona nhlamuselo ya le hansi.

Ntirho wo hundzuluxela a wu endliwa njhani? A hi rhanga hi tsala rungula ra kona hi voko. Endzhaku a hi ri thayipa ko tala hi muchini wo thayipa ha wona kukondza ri lunghekela ku rhumeriwa erhavini ra le Australia. Vamakwerhu vambirhi va xisati va le rhavini rolero a va fika va thayipa rungula rolero ra Xituvalu eka tikhompyuta timbirhi, hambileswi a va nga ri twisisi ririmi rolero. Kambe hi ku endla tano ni hi ku tlhela va kambisisa ku hambana loku a ku va kona eka khompyuta, a va papalata ku endla swihoxo. Endzhaku ka sweswo vamakwerhu vo karhi erhavini a va teka rungula rolero va ri hlanganisa ni swifaniso. Loko va hetile a va hi rhumela rungula rolero leri se ri nga ni swifaniso hi poso leyi a yi famba hi xihahampfhuka. A hi swi kambisisa ivi hi tlhela hi swi rhumela erhavini rolero leswaku swi ya kandziyisiwa.

Ntirho wo hundzuluxela wu antswisiwe ngopfu. Sweswi mintlawa ya vahundzuluxeri yi thayipa rungula yi tlhela yi ri lunghisa eka khompyuta. Hi ntolovelo, munhu loyi a hlanganisaka rungula ra minkandziyiso ya hina ni swifaniso u va a ri endhawini yin’we ni ntlawa wolowo. Endzhaku ka sweswo, ntlawa wu rhumela rungula rolero hi Internet eka rhavi leri kandziyisaka. A ka ha ri na munhu la bohekaka ku tsutsumela eposweni leswaku a ya rhumela rungula leri hundzuluxeriweke hi poso.

Loko malembe ma ri karhi ma hundza, mina na Jenny hi kume swiavelo swo hambanahambana ematikweni yo hambana ya le Pacific. Loko hi suka eTuvalu hi averiwe ku ya tirha erhavini ra le Samoa hi 1985. Loko hi fika kwalaho hi pfunetile eka vuhundzuluxeri bya Xisamoa, Xitonga ni Xitokelau, hi tlhele hi pfuneta eka vuhundzuluxeri bya Xituvalu. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.) Endzhaku ka sweswo, hi 1996, hi averiwe ku ya tirha erhavini ra le Fiji, laha hi fikeke hi pfuneta entirhweni wo hundzuluxela Xifiji, Xikiribati, Xinauru, Xirotuma ni Xituvalu.

Minkarhi hinkwayo ndzi hlamarisiwa hi ndlela leyi vahundzuluxeri va wu rhandzaka ha yona ntirho wa vona hambileswi wu nga oloviki naswona wu karharisaka swinene. Ku fana na Yehovha, vamakwerhu lava vo tshembeka va lava leswaku vanhu va twa mahungu lamanene hi ririmi ra vona. (Nhlavutelo 14:6) Hi xikombiso, loko ku hleriwa leswaku ku hundzuluxeriwa Xihondzo xo Rindza hi Xitonga, ndzi hlangane ni vakulu hinkwavo va le Tonga ivi ndzi va vutisa leswaku i mani loyi a nga leteriwaka leswaku a va muhundzuluxeri. Nkulu un’wana loyi a a tirha ntirho lowu holelaka wa ku lunghisa timovha, u vule leswaku u ta tshika ntirho wakwe hi siku leri tlhandlamaka a ta namba a sungula ku  hundzuluxela. Ndzi khutaziwe hi ripfumelo rakwe leri tiyeke, tanihi leswi a a ri ni ndyangu naswona a a nga swi tivi leswaku u ta yi kuma njhani mali yo wu wundla. Kambe Yehovha u n’wi khathalerile ni ndyangu wakwe, naswona u endle ntirho wa vuhundzuluxeri ku ringana malembe yo tala.

Ku fana ni vahundzuluxeri lava, swirho swa Huvo leyi Fumaka swi khathala swinene hi ku endla leswaku minkandziyiso yi va kona hi tindzimi hinkwato, hambi ku ri leti vanhu lava va ti vulavulaka va nga tatiki ni xandla. Hi xikombiso, ku tshame ku vutisiwa loko swi vuyerisa ku hundzuluxela minkandziyiso hi Xituvalu. Ndzi titwe ndzi khutazekile swinene loko ndzi hlaya nhlamulo ya Huvo leyi Fumaka leyi a yi ku: “A hi voni ku ri ni xivangelo xo tshika ku hundzuluxela Xituvalu. Hambileswi nsimu ya Xituvalu yi nga ha vaka yi ri yitsongo loko yi ringanisiwa ni nsimu ya tindzimi tin’wana, vanhu va fanele va twa mahungu lamanene hi ririmi ra vona.”

Hi 2003, mina na Jenny hi cinciwile eka Ndzawulo ya Vuhundzuluxeri le Fiji hi ya tirha eka Ndzawulo ya Mintirho ya Vuhundzuluxeri le Patterson, eNew York. Ku navela ka mina ku hetisekile! Hi ve xiphemu xa ntlawa lowu pfunetaka eka ku hundzuluxeriwa ka minkandziyiso ya hina hi tindzimi to tala. Eka malembe ya kwalomu ka mambirhi lawa hi ma heteke hi tirha ni Ndzawulo ya Mintirho ya Vuhundzuluxeri, a hi averiwe ku pfuneta eku leteleni ka mintlawa ya vahundzuluxeri ematikweni yo hambanahambana.

Sweswi inge ndzi mi chumbutela hi nhlangano wa nkoka lowu ndzi vulavuleke ha wona eku sunguleni. Hi lembe ra 2000, Huvo leyi Fumaka yi anakanye leswaku mintlawa ya vahundzuluxeri emisaveni hinkwayo a yi fanele yi pfuniwa loko yi endla ntirho wa yona. Vahundzuluxeri vo tala a va nga si tshama va endla khoso ya vuhundzuluxeri. Endzhaku ko hlangana ni vamakwerhu va Komiti ya Vatsari, Huvo leyi Fumaka yi endle xiboho xa leswaku vahundzuluxeri hinkwavo emisaveni hinkwayo va fanele va leteriwa. Vahundzuluxeri a va ta dyondzisiwa ndlela yo twisisa rungula ra Xinghezi, ndlela yo tlhantlha swiphiqo swa vuhundzuluxeri ni ndlela yo tirhisana tanihi ntlawa.

Byi ve byihi vuyelo bya ndzetelo lowu hinkwawo wa vahundzuluxeri? Rungula leri hundzuluxeriwaka se ri twala kahle. Nakambe, minkandziyiso ya hina yi hundzuluxeriwa hi tindzimi to tala ku tlula khale. Hi 1979, loko hi averiwa ku ya va varhumiwa, Xihondzo xo Rindza a xi kumeka hi tindzimi ta 82 ntsena. Nilokoswiritano, Xihondzo xo Rindza xa tindzimi to tala a xi huma endzhaku ka tin’hweti to hlayanyana xa Xinghezi se xi humile. Kambe sweswi Xihondzo xo Rindza xi hundzuluxeriwa hi tindzimi to tlula 240, naswona to tala ta tona ti kuma magazini lowu hi nkarhi wun’we ni Xinghezi. Sweswi, vanhu va kota ku hlaya rungula leri va dyondzisaka ntiyiso lowu humaka eBibeleni hi tindzimi to tlula 700. Emalembeni yo tala lama hundzeke sweswo a swi tikomba swi nga ta koteka.

Hi 2004, Huvo leyi Fumaka yi endle xiboho xa leswaku a swi ri swa nkoka swinene leswaku Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi kumeka hi tindzimi leti engetelekeke naswona hi ku hatlisa hilaha swi nga kotekaka hakona. Sweswi vanhu vo tala va kota ku hlaya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa hi ririmi ra vona, hikwalaho ka xiboho xolexo. Entiyisweni, hi 2014, Bibele leyi kumbe swiyenge swa yona a swi kumeka hi tindzimi ta 128, ku katsa ni tindzimi to hlaya leti vulavuriwaka ePacific Dzonga.

Xiendlakalo xin’wana lexi ndzi nga xi rivaliki i nhlengeletano ya xifundzha leyi veke kona eTuvalu hi 2011. A ku ri ni dyandza lerikulu etikweni rero ku ringana  tin’hweti to tala. Vamakwerhu va kwalaho a va anakanya leswaku swa antswa nhlengeletano yoleyo yi nga ha vi kona. Kambe lexi tsakisaka, hi madyambu lawa hi fikeke ha wona, mpfula yi sungule ku na swinene. Hikwalaho hi swi kotile ku khoma nhlengeletano ya hina! A ku ri lunghelo lerikulu swinene eka mina ku humesa Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Ya Vukreste Ya Xigriki hi Xituvalu! Hambileswi vamakwerhu lava vulavulaka ririmi rolero va nga vatsongo swinene, kambe na vona va kume nyiko leyi yo saseka leyi humaka eka Yehovha. Loko nhlengeletano yi hela, ku tlhele ku na mpfula yin’wana leyikulu. Hikwalaho vanhu hinkwavo a va ri ni mati yo tala ya ntiyiso swin’we ni mati yo tala ya mpfula!

Lexi vavisaka, a ndzi nga ri na yena Jenny, nsati wa mina la rhandzekaka. U fe hi 2009, endzhaku ka ku va a ri ni malembe ya khume a khome hi vuvabyi bya khensa. A hi ri ni malembe ya 35 hi tekanile. Loko a pfuxiwa, u ta tsaka swinene loko a twa hi ta ku humesiwa ka Bibele ya Xituvalu.

Yehovha u ndzi katekise hi nsati un’wana wo saseka, ku nga Loraini Sikivou. Loraini na Jenny va tshame va tirha swin’we eBethele le Fiji, naswona Loraini na yena a a ri muhundzuluxeri. Ndzi tlhele ndzi kuma nsati loyi a tirhelaka Yehovha hi ku tshembeka na mina naswona a rhandzaka ririmi ku fana na mina!

Emalembeni lama hundzeke, ndzi vone ndlela leyi Yehovha, Tata wa hina la nga ni rirhandzu a swi khathalelaka ha yona swilaveko swa vanhu va tindzimi hinkwato, hambiloko ririmi ra vona ri vulavuriwa hi vanhu lava nga tatiki ni xandla. (Pisalema 49:1-3) Ndzi yi vonile ndlela leyi vanhu va tsakaka ha yona loko va yi kuma ro sungula minkandziyiso ya hina hi ririmi ra vona kumbe loko va yimbelelela Yehovha hi ririmi leri khumbaka timbilu ta vona. Eminkarhini yo fana ni leyi, ndzi anakanya hi ndlela leyikulu leyi Yehovha a hi rhandzaka ha yona. (Mintirho 2:8, 11) Ndza ha ma tsundzuka kahle marito ya Saulo Teasi, ku nga makwerhu un’wana la dyuhaleke wa le Tuvalu. Endzhaku ka loko a yimbelele risimu ra Mfumo ro sungula hi ririmi ra yena, u te: “Ndzi anakanya leswaku mi fanele mi byela Huvo leyi Fumaka leswaku tinsimu leti ti tsakisa ngopfu loko ti yimbeleriwa hi Xituvalu ku nga ri hi Xinghezi.”

Hi September 2005, ndzi hlamarile loko ndzi nyikiwa lunghelo ra ku va xirho xa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha. Hambileswi ndzi nga ha riki muhundzuluxeri, ndzi khensa Yehovha leswi a ndzi pfumelelaka ku ya emahlweni ndzi seketela ntirho wo hundzuluxela lowu endliwaka emisaveni hinkwayo. Swa ndzi tsakisa ku tiva leswaku Yehovha wa swi khathalela swilaveko swa vanhu vakwe hinkwavo, ku katsa ni swa lava va nga le swihlaleni swa le kule exikarhi ka Lwandle ra Pacific. Mupisalema u te: “Yehovha i hosi! Misava a yi tsake. Swihlala swo tala a swi tsake.”—Pisalema 97:1.