1, 2. I mani loyi a hi nyikeke ripfalo, naswona ha yini hi fanele hi ri teka ri ri ra nkoka?

YEHOVHA XIKWEMBU u vumbe vanhu va ri ni ntshunxeko wa ku tihlawulela, ku nga ntshunxeko wa ku tiendlela swiboho. Leswaku a hi pfuna hi endla swiboho leswinene, Yehovha u hi nyike nchumu lowu hi kongomisaka. Nchumu wa kona i ripfalo naswona i vuswikoti lebyi hi nga na byona endzeni ka hina leswaku hi swi twisisa loko nchumu wo karhi wu ri wunene kumbe wu hoxile. Loko hi tirhisa ripfalo hi ndlela leyinene, ri nga hi pfuna leswaku hi endla swilo leswinene ivi hi papalata leswo biha. Ripfalo i vumbhoni bya leswaku Yehovha wa hi rhandza naswona u lava leswaku swilo swi hi fambela kahle.

² Namuntlha, vanhu van’wana va endla swilo leswinene va tlhela va venga leswo biha hambiloko va nga yi tivi milawu ya Bibele. (Hlaya Varhoma 2:14, 15.) Ha yini? Hikwalaho ko kongomisiwa hi ripfalo. Ri sivela vanhu vo tala leswaku va nga endli swilo swo biha. Anakanya ndlela leyi misava a yi ta va yi homboloke ha yona loko a hi nga ri na ripfalo! Swi nga ha endleka a hi ta va hi twe swilo swo tala swo biha swo tlula leswi se hi swi tweke. Hi fanele hi  khensa leswi Yehovha a nyikeke vanhu ripfalo!

3. Ripfalo ra hina ri nga hi pfuna njhani evandlheni?

³ Vanhu vo tala a va swi anakanyi ku letela ripfalo ra vona. Hambiswiritano, vanhu va Yehovha va lava leswaku ripfalo ra vona ri tirha hi ndlela leyinene hikuva ri nga pfuna swinene leswaku ku va ni vun’we evandlheni. Hi lava leswaku ripfalo ra hina ri hi tsundzuxa leswi milawu ya Bibele yi swi vulaka mayelana ni leswi lulameke ni leswi hoxeke, leswinene ni leswo biha. Hambiswiritano, leswaku hi letela ripfalo ra hina hi tlhela hi ri tirhisa a hi fanelanga hi dyondza leswi Bibele yi swi vulaka ntsena. Hi fanele hi rhandza milawu ya Xikwembu naswona hi khorwiseka leswaku ya hi vuyerisa. Pawulo u tsarile: “Xikongomelo xa xileriso lexi i rirhandzu leri humaka embilwini yo basa ni le ripfalweni lerinene ni le ripfumelweni leri nga riki na vukanganyisi.” (1 Timotiya 1:5) Loko hi letela ripfalo ra hina hi tlhela hi ri yingisa, ndlela leyi hi rhandzaka Yehovha ha yona ni leyi hi n’wi tshembaka ha yona yi ta kula. Ndlela leyi hi tirhisaka ripfalo ra hina ha yona yi kombisa ndlela leyi vuxaka bya hina na Yehovha byi nga byikulu ha yona ni leyi hi lavaka ku n’wi tsakisa ha yona. Ripfalo ra hina ri tlhela ri kombisa leswaku hi vanhu va njhani.

4. Hi nga ri letela njhani ripfalo ra hina?

⁴ Kambe hi nga ri letela njhani ripfalo ra hina? Hi fanele hi dyondza Bibele nkarhi ni nkarhi, hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayeke hi tlhela hi kombela Yehovha leswaku a hi pfuna hi tirhisa leswi hi swi dyondzeke. Leswi swi vula leswaku xikongomelo xa ku dyondza ka hina a hi ku vungelela tinhla kumbe swinawanawana. Loko hi dyondza Bibele, xikongomelo xa hina i ku tiva Yehovha ku antswa. Hi n’wi tiva leswaku i Munhu wa njhani ni leswaku i yini leswi a swi rhandzaka ni leswi a nga swi rhandziki. Loko hi ya hi dyondza swo tala hi Yehovha, hi ku famba ka nkarhi ripfalo ra hina ri ta hatla ri swi xiya leswi a swi tekaka swi ri leswinene ni leswi a swi tekaka swi ri leswi hoxeke. Loko hi ya hi letela ripfalo ra hina, hi ta ya hi sungula ku anakanya ku fana na Yehovha.

5. Hi ta bula hi yini eka xihloko lexi?

⁵ Hambiswiritano, hi nga ha tivutisa: Ripfalo leri leteriweke kahle ri nga hi pfuna njhani loko hi fanele hi endla swiboho? Hi nga ri xixima njhani ripfalo ra Mukrestekulorhi? Naswona ripfalo ra hina ri nga hi susumetela njhani ku endla leswinene? A hi kambisiseni tindhawu tinharhu leti eka tona hi faneleke hi va ni ripfalo leri leteriweke kahle: (1) eka swa vutshunguri, (2) eka vuhungasi (3) ni le ka ntirho wa hina wo chumayela.

6. Hi swihi swiboho leswi hi swi endlaka malunghana ni vutshunguri?

⁶ Bibele yi hi byela leswaku hi papalata swilo leswi nga ta hi vavisa ni ku ringanisela eka mikhuva yo fana ni ku dya ni ku nwa. (Swivuriso 23:20; 2 Vakorinto 7:1) Loko hi yingisa ndzayo ya Bibele, yi nga hi pfuna ku sirhelela rihanyo ra hina. Kambe ha ha vabya hi tlhela hi dyuhala. Hi swihi swiboho leswi hi nga ha bohekaka ku swi endla? Ematikweni man’wana, ku tirhisiwa matshungulelo lama tolovelekeke ni lama nga tolovelekangiki. Nkarhi ni nkarhi etihofisini ta marhavi ku amukeriwa mapapila lama humaka  eka vamakwerhu lava vutisaka hi vutshunguri byo hambanahambana. Vo tala va vutisa va ku, “Xana nandza wa Yehovha a nga pfumela ku tshunguriwa hi ndlela leyi kumbe yin’wana?”

7. Hi nga swi endla njhani swiboho malunghana ni ngati?

⁷ Rhavi kumbe vakulu a va na mfanelo yo endlela Mukreste swiboho eka swa vutshunguri, hambiloko a vutisa hi leswi a faneleke a swi endla. (Vagalatiya 6:5) Hambiswiritano, vakulu va nga byela Mukreste leswi Yehovha a swi vulaka leswaku va n’wi pfuna ku endla xiboho xa vutlhari. Hi xikombiso, Xikwembu xi hi lerise leswaku hi papalata ngati. (Mintirho 15:29) Xileriso lexi xi pfuna Mukreste ku twisisa leswaku a nga fanelanga a amukela vutshunguri lebyi katsaka ku pomperiwa ngati kumbe swiaki leswikulu swa mune swa ngati. Rungula leri ri nga khumba hambi ku ri ripfalo ra Mukreste loko a endla xiboho malunghana ni loko a fanele a amukela swiphemu leswitsongo swa ngati, swiphemu leswitsongo leswi humaka eka swiaki leswikulu swa mune swa ngati kumbe loko a nga fanelanga a swi amukela. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.) Hi yihi ndzayo yin’wana ya Bibele leyi nga hi pfunaka ku endla swiboho swa vutlhari eka swa vutshunguri?

8. Vafilipiya 4:5 yi nga hi pfuna njhani ku endla swiboho swa vutlhari malunghana ni vutshunguri?

⁸ Swivuriso 14:15 yi ri: “Un’wana ni un’wana la nga riki na ntokoto u pfumela rito rin’wana ni rin’wana, kambe lowo tlhariha u xiyisisa magoza yakwe.” Namuntlha, ku nga ha va ku nga ri na vutshunguri lebyi tiviwaka bya vuvabyi byo karhi. Hikwalaho, hi fanele hi va ni vuxiyaxiya malunghana ni vutshunguri lebyi ku vuriwaka leswaku byi tshungula vuvabyi byo karhi, kambe ku nga ri na vumbhoni bya leswaku bya tshungula. Pawulo u tsarile: “Ku anakanyela ka n’wina a ku tiviwe hi vanhu hinkwavo.” (Vafilipiya 4:5) Ku anakanyela ku ta hi pfuna leswaku hi tshama hi ri karhi hi ehleketa hi ku gandzela Yehovha ematshan’weni yo tshama hi ri karhi hi anakanya hi timhaka ta vutshunguri. Loko vutshunguri byi ri wona ntsena nchumu wa nkoka swinene evuton’wini bya hina, a hi nge he va anakanyeli vanhu van’wana. (Vafilipiya 2:4) Ha swi tiva leswaku a hi nge vi na rihanyo leri hetisekeke emafambiselweni lawa. Hikwalaho, tiyiseka leswaku u  rhangisa ku tirhela Yehovha evuton’wini bya wena.—Hlaya Vafilipiya 1:10.

9. Varhoma 14:13, 19 yi swi khumba njhani swiboho leswi hi swi endlaka malunghana ni vutshunguri, naswona vun’we bya hina byi nga ha kavanyeteka njhani?

⁹ Mukreste la anakanyelaka a nge ringeti ku sindzisa van’wana ku endla leswi a anakanyaka leswaku i swinene. Etikweni rin’wana, vatekani van’wana a va khutaza vanhu vo karhi ku nwa maphilisi ni mirhi yo karhi ni ku dya swakudya swo karhi. Va kucetele vamakwerhu van’wana ku endla tano, kambe van’wana a va swi tirhisanga. Loko maphilisi kumbe mirhi ni swakudya swoleswo swi nga tirhi, vamakwerhu vo tala va hlundzukile. Vatekani volavo a va ri ni mfanelo yo tihlawulela ku ringeta ku tirhisa swilo sweswo. Kambe, xana a swi fanerile leswaku va kavanyeta vun’we bya vandlha hikwalaho ka vutshunguri? Le mutini wa Rhoma wa khale, Vakreste van’wana a va ri ni mavonelo yo hambana mayelana ni swakudya ni minkhuvo yo karhi. Hi yihi ndzayo leyi Pawulo a va nyikeke yona? U te: “Munhu wo karhi u avanyisa siku rin’wana tanihi leri tlulaka rin’wanyana; munhu un’wanyana u avanyisa siku rin’wana tanihi laman’wanyana hinkwawo; munhu ha un’we a a kholwe hi ku helela emianakanyweni ya yena n’wini.” Hi fanele hi tikarhatela ku papalata ku sindzisa van’wana ku endla leswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleliki ku swi endla.—Hlaya Varhoma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Ha yini hi fanele hi xixima swiboho swa vanhu van’wana? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹⁰ Minkarhi yin’wana, swi nga ha endleka hi nga swi twisisi leswaku ha yini munhu un’wana evandlheni a endle xiboho xo karhi emhakeni leyi khumbaka yena n’wini. Hi fanele hi endla yini? A hi fanelanga hi hatlisela ku n’wi avanyisa kumbe hi n’wi sindzisa leswaku a cinca xiboho xakwe. Swi nga ha endleka leswaku u fanele a ri letela swinene ripfalo rakwe kumbe ra nyenyela. (1 Vakorinto 8:11, 12) Kumbexana ripfalo ra hina a ri leteriwanga hi ku helela. Loko swi ta emhakeni ya vutshunguri ni le timhakeni tin’wana, un’wana ni un’wana wa hina u fanele a tiendlela xiboho a tlhela a byarha vutihlamuleri bya xiboho lexi a xi endleke.

11, 12. Bibele yi hi pfuna njhani leswaku hi hlawula vuhungasi?

¹¹ Yehovha u hi vumbe hi ndlela leyi hi nga kotaka ku tsakela vuhungasi hi tlhela hi vuyeriwa eka byona. Solomoni u tsale leswaku ku ni “nkarhi wa ku hleka” ni “nkarhi wa ku tlula-tlula.” (Eklesiasta 3:4) Hambiswiritano, a hi vuhungasi hinkwabyo byi vuyerisaka, byi endlaka leswaku hi kota ku wisa kumbe byi phyuphyisaka. Nakambe hi fanele hi papalata ku heta nkarhi wo tala hi ri eku tihungaseni. Ripfalo ra hina ri nga hi pfuna njhani leswaku hi tiphina hi tlhela hi vuyeriwa eka vuhungasi lebyi amukelekaka eka Yehovha?

¹² Bibele yi hi lemukisa hi “mintirho ya nyama.” Mintirho leyi yi katsa “vumbhisa, thyaka, ku tikhoma ko biha, ku gandzela swifaniso swa hava, xiendlo xa vungoma, vulala, dzolonga, mavondzo, swifafa, ku kanetana, ku avana, mimpambukwa, mona, minkarhi ya ku dakwa, minkhuvo ya huwa, ni swilo swo fana ni sweswo.” Pawulo u tsale leswaku “lava hanyaka hi  swilo swo tano a va nge dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.” (Vagalatiya 5:19-21) Kutani hi nga ha tivutisa: ‘Xana ripfalo ra mina ri ndzi pfuna ku papalata mintlangu leyi nga ni madzolonga kumbe leyi endlaka leswaku ndzi va ni tihanyi, moya wo phikizana ni van’wana, ndzi tlhela ndzi tinyungubyisa swinene hi tiko ra rikwerhu? Xana ripfalo ra mina ra ndzi tsundzuxa loko ndzi ringeka ku languta filimi leyi kombisaka swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki kumbe leyi khutazaka mahanyelo yo biha, vudakwa kumbe swilo leswi fambisanaka ni madimona?’

13. Ndzayo leyi nga eka 1 Timotiya 4:8 na Swivuriso 13:20 yi nga hi pfuna njhani malunghana ni vuhungasi?

¹³ Milawu leyi kongomisaka ya le Bibeleni yi nga hi pfuna ku letela ripfalo ra hina malunghana ni vuhungasi. Hi xikombiso, Bibele yi vula leswaku “ku letela miri swa pfuna katsongo.” (1 Timotiya 4:8) Vo tala va vula leswaku ku endla vutiolori nkarhi ni nkarhi swa va phyuphyisa swi tlhela swi va endla va va ni rihanyo lerinene. Kambe, ku vuriwa yini loko hi lava ku endla vutiolori hi ri ntlawa? Xana swi ni mhaka leswaku hi byi endla na vamani? Swivuriso 13:20 yi ri: “Loyi a fambaka ni vanhu vo tlhariha u ta tlhariha, kambe loyi a tirhisanaka ni lavo hunguka, a swi nge n’wi fambeli kahle.” Swi le rivaleni leswaku i swa nkoka ku tirhisa ripfalo ra hina leri leteriweke hi Bibele loko hi hlawula vuhungasi.

14. Ndyangu wun’wana wu yi tirhise njhani ndzayo leyi nga eka Varhoma 14:2-4?

¹⁴ Christian na Daniela va ni vana vambirhi va vanhwanyana lava ha riki vantshwa. Christian u ri: “Hi nkarhi wa Vugandzeri bya hina bya Ndyangu, hi bule hi vuhungasi. Hi pfumelelanile leswaku tindlela tin’wana to tihungasa ta amukeleka kasi tin’wana a ti amukeleki. I vamani lava nga tekiwaka tanihi vanghana lavanene? N’wana un’wana wa hina u vule leswaku hi nkarhi wo wisa exikolweni, vantshwa van’wana va Timbhoni va tikhoma hi ndlela leyi a anakanyaka leswaku a hi yinene. Kutani a a titwa a susumeteleka ku tikhoma ku fana na vona. Hi bule hi leswaku un’wana ni un’wana wa hina u ni ripfalo naswona ri fanele ri hi kongomisa loko hi hlawula leswi hi swi endlaka ni leswaku hi swi endla na vamani.”—Hlaya Varhoma 14:2-4.

15. Matewu 6:33 yi nga hi pfuna njhani loko hi hlawula vuhungasi?

 ¹⁵ U heta nkarhi wo tanihi kwihi u ri eku tihungaseni? Xana u rhangisa mintirho yo fana ni minhlangano, nsimu ni ku dyondza Bibele evuton’wini bya wena kumbe u rhangisa vuhungasi? I yini lexi nga xa nkoka swinene eka wena? Yesu u te: “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.” (Matewu 6:33) Loko u endla xiboho xa ndlela leyi u nga ta wu tirhisa ha yona nkarhi wa wena, xana ripfalo ra wena ri ku tsundzuxa ndzayo leyi ya Yesu?

16. Ripfalo ra hina ri hi khutaza njhani ku chumayela?

¹⁶ Ripfalo leri leteriweke ra hi tsundzuxa loko hi lava ku endla swo biha ri tlhela ri hi susumetela ku endla swilo leswinene. Xin’wana xa swilo swoleswo leswinene i ku chumayela hi yindlu ni yindlu ni hi xitshuketa eka lava hi hlanganaka na vona. Pawulo u swi endlile sweswo. U tsarile: “Ndzi boheka ku swi endla. Kunene ndzi le khombyeni loko ndzi nga ma vuli mahungu lamanene!” (1 Vakorinto 9:16) Loko hi ri karhi hi tekelela Pawulo, hi ta va ni ripfalo lerinene, hikuva hi ta va hi swi tiva leswaku hi endla swilo leswinene. Nakambe loko hi chumayela vanhu mahungu lamanene, hi kota ku fikelela timbilu ta vona hikwalaho ka xikombiso lexi hi xi vekaka. Pawulo u te: “Hi ku kombisa ntiyiso ha tibumabumela eka ripfalo ra munhu un’wana ni un’wana emahlweni ka Xikwembu.”—2 Vakorinto 4:2.

17. Makwerhu un’wana wa xisati la ha riki muntshwa u ri yingise njhani ripfalo rakwe leri leteriweke hi Bibele?

¹⁷ Loko Jacqueline a ri ni malembe ya 16, a a dyondza ntivovutomi exikolweni. Hambiswiritano, vadyondzikulobye a va dyondza dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo. U ri: “Ripfalo ra mina a ri nga ndzi pfumeleli ku hlanganyela eka mabulo man’wana ya le tlilasini. A ndzi nga yi seketeli dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo. Ndzi ye eka mudyondzisi wa mina ivi ndzi n’wi hlamusela leswi ndzi pfumelaka eka swona. Lexi ndzi hlamariseke, u ve ni xinghana swinene naswona u ndzi nyike nkarhi wo hlamusela tlilasi hinkwayo hi ntumbuluko.” Jacqueline a a tsakile hikuva a a swi tiva leswaku u yingise ripfalo rakwe leri leteriweke hi Bibele. Xana ripfalo ra wena ri ku susumetela ku endla swilo leswinene?

18. Ha yini hi fanele hi lava ku va ni ripfalo lerinene, leri tshembekaka?

¹⁸ Xikongomelo xa hina i ku hanya hi milawu ya Yehovha. Naswona ripfalo ra hina ri nga hi pfuna leswaku hi xi fikelela xikongomelo xexo. Loko nkarhi ni nkarhi hi dyondza Rito ra Xikwembu, hi anakanyisisa hi rona hi tlhela hi tirhisa leswi hi swi dyondzeke, hi ta va hi letela ripfalo ra hina. Kutani nyiko leyi yo hlamarisa yi ta va mukongomisi wo tshembeka evuton’wini bya hina Vakreste!