“Wa Ndzi Rhangela eMintileni Ya Ku Lulama”

Hi ku vula ka Olga Campbell

Emily ndzisana ya mina u te: “Munhu loyi a nga xikombiso lexinene eka van’wana u fana ni xingelengele lexi vitanaka vanhu leswaku va xi landzela. Wena u be xingelengele kutani ndzi angula.” U ndzi tsalele papila ro ndzi nkhensisa loko ndzi hlanganise malembe ya 60 ndzi ri muchumayeri wa nkarhi hinkwawo wa mahungu lamanene. Mi nge ndzi mi chumbutela ta loko ndza ha ri ntsongo ni ndlela leyi ndzi sunguleke ha yona ku va muchumayeri wa nkarhi hinkwawo wa mahungu lamanene.

NDZI velekiwe hi January 19, 1927, hi vatswari lava humaka etikweni ra Ukraine lava a va ri van’wamapurasi, lava a va tshama ekusuhi ni doroba ra Wakaw, exifundzheni xa Saskatchewan, le xikarhi ka vupela-dyambu bya Canada. Ndzi wa vutsevu kasi hahlwa ra mina Bill i wa vunkombo eka vana va nhungu. Hina lavatsongo a hi pfuna tata wa hina la gingiritekaka epurasini. Eka yindlu ya hina leyitsongo, Manana a a hi khathalela hi rirhandzu ku nga khathariseki switlhavi leswi a a ri na swona hikwalaho ka vuvabyi bya mahlangano ya marhambu lebyi n’wi dlayeke eku heteleleni. Loko a fa a a ri ni malembe ya 37 ntsena; mina a ndzi ri ni malembe ya mune ntsena.

Endzhaku ka tin’hweti ta tsevu Manana a file, Tatana u teke nsati un’wana. Swi nga siya kwihi, ekaya se a ku nga ha ri na ntwanano hikuva hi boheke ku tshama ni tindzisana ta hina ta xisati ta ntlhanu ta mhani-ntsongo! Ndzi ringetile ku xixima mhani-ntsongo wa hina, kambe buti wa mina John a swi nga n’wi oloveli.

Eku heleni ka va 1930, mina na Bill hi ye exikolweni xa sekondari laha a hi hlwela ku vuya, xisweswo hi kota ku balekela timholovo leti a ti ri kona ekaya. Leswi Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava a yi ri ekusuhi ni ku tlhekeka, vanhu a va ngheniwe hi moya wo rhandza tiko ra rikwavo. Mudyondzisi wa hina lontshwa u simeke ku losiwa ka mujeko, kambe nhwanyana un’wana u arile ku wu losa. Swichudeni swi n’wi hlekurile. Hambiswiritano, ndzi n’wi xiximile hikwalaho ka xivindzi lexi a veke na xona kutani ndzi n’wi vutisa leswaku ha yini a nga wu losanga mujeko. U vule leswaku a a ri Xichudeni xa Bibele, hilaha minkarhi yin’wana Timbhoni ta Yehovha a ti vitaniwa hakona, ni leswaku a a tinyiketele eka Xikwembu ntsena.—Eksoda 20:2, 3; Mintirho 5:29.

Ndzi Rhurha Ekaya

Hi 1943, ndzi sungule ku tirha edorobeni ra Prince Albert laha a ndzi layicha mabokisi ya tikholidirinki etilorini ndzi tlhela ndzi ma dilivha. Leswi a ndzi navela ku kongomisiwa hi Xikwembu, ndzi xave Bibele kambe ndzi kume swi tika ku yi twisisa lerova ndzi kala ndzi rila hikwalaho ka leswi a yi ndzi pfilunganya. Leswi a ndzi swi tiva hi Bibele a ku ri Xikhongelo xa Hosi ntsena.—Matewu 6:9-13.

Siku rin’wana hi Sonto, wansati loyi a ndzi tshama ekaya ka yena loyi a a rhandza kereke u tibume hileswaku u hlongole “wansati loyi a a dyondzisa Bibele” emutini wakwe. Ndzi tivutisile leswaku, ‘Swi ta njhani leswaku a va ni nsele wo tano?’ Endzhakunyana ka Tisonto ti nga ri tingani, ndzi khomiwe hi vuvabyi kutani ndzi nga yi ekerekeni. Hi siku rero “wansati loyi a a dyondzisa Bibele” u tlhele a vuya.

 U ndzi vutisile a ku: “Xana wa khongela?”

Ndzi n’wi angule ndzi ku: “Ndzi tiva Xikhongelo xa Hosi.”

Ndzi rhiye ndleve loko a ri karhi a hlamusela leswi marito ya Yesu ma vulaka swona. U ndzi tshembise ku tlhela a vuya hi Ravunharhu leri landzelaka.

Loko wansati loyi a ndzi tshama ekaya ka yena a vuya, hi ntsako ndzi n’wi byele hi ta “wansati loyi a a dyondzisa Bibele” loyi a a ri Mbhoni ya Yehovha. Swi ndzi hlamarisile loko wansati yoloye a ndzi xungeta a ku: “Loko o tlhela a vuya hi Ravunharhu ndzi ta mi hlongola havumbirhi bya n’wina mi huma laha ndlwini ya mina!”

Ndzi ye ehenhla ni le hansi ndzi lavana ni Mbhoni leyi, leyi vuriwaka Manana Rampel. Loko ndzi n’wi kumile, ndzi n’wi hlamusele xiphiqo xa mina kutani ndzi n’wi kombela leswaku a ndzi hlamusela hinkwaswo leswi a swi tivaka hi Bibele. Swi vonaka onge hi bule hi rungula hinkwaro ku sukela eka Genesa ku ya eka Nhlavutelo! U fanise nkarhi lowu hi hanyaka eka wona sweswi ni siku ra Nowa, loko Xikwembu xi herisa misava yo homboloka kutani xi kutsula Nowa ni ndyangu wakwe leswaku va nghena emisaveni leyi basisiweke.—Matewu 24:37-39; 2 Petro 2:5; 3:5-7, 12.

Endzhaku ka loko hi bule nkarhi wo leha, Manana Rampel u te: “Ndza swi vona leswaku wa pfumela eka tidyondzo leti ta Bibele. Eka mavhiki mambirhi lama taka, ku ta va ni nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha naswona swi nga va swinene leswaku u khuvuriwa.” Hi vusiku byolebyo a byi phahanga hikuva a ndzi anakanya hi swilo hinkwaswo leswi ndzi swi dyondzeke. Nkhuvulo a wu vonaka wu ri nchumu lowukulu. Kambe a ndzi lava ku tirhela Xikwembu! Hambileswi a ndzi nga ri na vutivi byo tala hi Bibele, ndzi khuvuriwe hi October 15, 1943 ndzi ri ni malembe ya 16.

Ndzi Rhurha eVupela-dyambu Ndzi Ya eVuxeni Bya Canada

Hi November buti wa mina Fred, u ndzi kombele ku ya tshama na yena leswaku ndzi hamba ndzi basisa yindlu leyi a a tshama eka yona ya swithezi swinharhu edorobeni ra Toronto, le vuxeni bya Canada. Ndzi pfumerile hileswi a ndzi anakanya leswaku a ndzi ta kuma ntshunxeko lowukulu wo tirhela Yehovha loko ndzi ri kwale. Loko ndzi nga si rhurha ndzi endzele sesi wa mina Ann, loyi a ha tshama ekusuhi ni laha a ndzi tshama kona le xifundzheni xa Saskatchewan. A a lava ku ndzi byela mhaka yo karhi, leswaku yena na Doris a va dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, naswona u ndzi khutaze leswaku na mina ndzi endla tano. Hiloko na mina ndzi n’wi boxela mhaka leyi a a nga yi tivi, leswaku se ndzi Mbhoni leyi khuvuriweke!

Mina na ndzisana ya mina Emily hi teke riendzo ro leha hi xitimela ro ya edorobeni ra Toronto. Bill u hi hlanganise exitichini a hi yisa endlwini leyi eka yona a a tshama na Fred na John. Ndzi vutise Fred leswaku i mani un’wana loyi a a tshama na yena. U te: “A wu nge swi tshembi leswi ndzi nga ta ku byela swona. Xana wa n’wi tsundzuka Alex Reed loyi a a tshama ekusuhi ni le kaya? U tshama exithezini xa le henhla, naswona a wu nge swi tshembi leswaku na yena u dyondza ni Swichudeni swa Bibele!” Sweswo swi ndzi tsakise ngopfu.

Ndzi nambe ndzi ya exithezini xa le henhla leswaku ndzi ya vona Alex leswaku ndzi hlela ku ya na yena eminhlanganweni madyambu wolawo. A ndzi lava ku namba ndzi ya eminhlanganweni ndza ha ku fika ku endlela leswaku vamakwerhu va mina va nga wu kumi ni nkarhi wo ndzi tshikisa. Endzhakunyana ka sweswo, hambileswi a ku ri hava munhu loyi a ndzi dyondza na yena Bibele, ndzi ye entirhweni wo chumayela ro sungula. Ndzi tiphinile hi ku vulavula ni vanhu vo tala lava humaka eUkraine, ndzi tirhisa  ririmi leri ndzi ri dyondzeke ndza ha ri ntsongo.

Bill a a rhandza ku hlaya Xihondzo xo Rindza lexi a ndzi tala ku xi veka ekamareni rakwe. Endzhaku ka loko a rhurhele exifundzheni xa British Columbia le vupela-dyambu bya Canada, ndzi n’wi rhumele nyiko leyi eka yona ndzi n’wi byeleke leswaku a a ta rhumeriwa Xihondzo xo Rindza n’hweti na n’hweti. Hambileswi hi ntolovelo a a nga vulavuli ngopfu, u ndzi tsalele papila leri leheke matluka ya khume a nkhensa nyiko leyi. Hi ku famba ka nkarhi, u nyiketele vutomi bya yena eka Yehovha naswona u ve mulanguteri la hisekaka la nga Mukreste. Leswi ndzi tsakiseke ngopfu hileswaku vamakwerhu va mina va ntlhanu—Bill, Ann, Fred, Doris na Emily—va ve vagandzeri va Yehovha lava tinyiketeleke!

Hi May 22, 1945, mfumo wa le Canada wu yirise ntirho wa Timbhoni ta Yehovha. * Kahle-kahle a ndzi swi xiyanga leswaku a hi yirisiwile kukondza ndzi twa xitiviso xexo. Mina na munghana wa mina Judy Lukus hi endle xiboho xo nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo wo chumayela tanihi maphayona evuxeni bya xifundzha xa Quebec laha ku vulavuriwaka Xifurwa. Loko tindzisana ta mina Doris na Emily va twe leswi hi swi kunguhateke, na vona va endle xiboho xo phayona edorobeni ra Vancouver, exifundzheni xa British Columbia etlhelo lerin’wana ra tiko-nkulu.

Ku Vengiwa Ka Timbhoni Ta Yehovha eXifundzheni Xa Quebec

Ndzi rhurhele exifundzheni xa Quebec hikwalaho ka xikongomelo xa nkoka. Timbhoni ta kwalaho ti langutane ni nkaneto wa tihanyi eka ntirho wa tona wo chumayela. * Hi hlanganyele hi ntsako eku fambiseni ka xiphephana lexi nge, Rivengo Lerikulu Leri Quebec Ri Nga Na Rona Hi Xikwembu Na Kreste, I Khombo eCanada Hinkwaro. Rungula rolero leri tlhavaka ri paluxe ndlela leyi Timbhoni a ti vengiwa ha yona.

Ku ringana masiku ya 16, a hi sungula kwalomu ka awara ya mbirhi hi matakuxa ku nghenisa swiphephana ehansi ka tinyangwa ta makaya ya vanhu. Siku rin’wana loko hi ri eka yindlu yin’wana, hi twe leswaku maphorisa ma le ku teni ma ta hi khoma. Hi baleke hi ya tumbela ephacisini. Hi siku leri landzelaka, hi tlhelele eswitarateni hi ya fambisa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! Loko tin’hweti ti ri karhi ti famba, maphorisa a ma tshamela ku hi pfalela lerova a hi swi tivi leswaku hi pfaleriwe kangani. Leswaku ndzi tshama ndzi lunghekele ku khotsiwa, a ndzi tshama ndzi ri na burachi yo hlamba meno swin’we ni pensele yo penda tinxiyi.

Hi November 1946, Nathan Knorr, loyi a a rhangela ntirho wa Timbhoni emisaveni hinkwayo, u hi endzerile ku suka eBrooklyn, le New York. U hi rhambile hinkwerhu, hina maphayona ya 64 ya le Quebec leswaku hi ya eka ntlawa wa vukaye wa Xikolo xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower eSouth Lansing le New York. Exikolweni lexi, hi ve ni khoso ya tin’hweti ta ntlhanu laha hi dyondzisiweke Bibele hi vuenti. Endzhaku ka loko hi thwasile hi August 1947, hi rhumeriwe emadorobeni hinkwawo ya xifundzha xa Quebec leswaku hi ya sungula mavandlha lamantshwa.

Vutirheli Lebyi Vuyerisaka

Hina vanhwanyana va mune hi rhumeriwe edorobeni ra Sherbrooke. Hi hisekele ku dyondza ku vulavula Xifurwa, loko hi ya eku chumayeleni ni loko hi vuya a hi tshamela ku titoloveta ku xi vulavula. Minkarhi yin’wana loko hi nga ri na yona mali yo xava swakudya swa ninhlikanhi, a hi muka hi ya dyondza ririmi rolero. Kay Lindhorst loyi a ndzi chumayela na yena, a a ri tiva ngopfu ririmi rolero. U rhange hi ku ndzi dyondzisa ririmi ra Xinghezi leswaku ndzi ta kota ku twisisa ririmi ra Xifurwa.

Ndzi swi tsakele ngopfu ku phayona edorobeni ra Victoriaville, leri hi nkarhi wolowo a ri ri ni vanhu va kwalomu ka 15 000. Vanhu lava a va vulavula Xinghezi a va nga tati ni xandla, kutani a ku ri ndhawu ya kahle eka hina leswaku hi antswisa vuswikoti bya hina byo vulavula Xifurwa. Vhiki ra hina ro sungula a ri tsakisa swinene. Hinkwako laha a hi ya kona, vanhu a va amukela minkandziyiso ya hina. Loko hi tlhelela hi kume leswaku minyangwa hinkwayo ni mafasitere swi pfariwile. Xana se a ku humelele yini?

Muprista wa le ndhawini yoleyo u byeletele vanhu leswaku va nga hi yingiseli. Kutani loko hi huma emakaya ya vanhu volavo, vana a va hi landzelela hi le ndzhaku, va hi hoxetela hi maribye ni hi tibolo leti endliweke hi gamboko. Hambiswiritano, vo tala a  va swi navela ku twa rungula ra Bibele. Eku sunguleni, a va lava leswaku hi va endzela ni vusiku ntsena. Kambe loko va ya va yi twisisa swinene Bibele, a va nga ha chavi ku dyondza va ri karhi va voniwa hi vaakelani va vona lava a va nga swi tsakeli.

Hi va 1950, mina ni sesi wa mina swin’we ni ndzisana ya mina ya xisati hi endzele edorobeni ra Wakaw. Loko hi ri eminhlanganweni ya vandlha hi rungulele vamakwerhu mintokoto ya hina leyi hi yi kumeke loko hi ri karhi hi chumayela. Endzhaku ka sweswo, nkulu un’wana u hi byele leswi: “Loko mana wa n’wina a pfuxiwa eku feni u ta tsaka ku tiva leswaku vana vakwe va ve Timbhoni ta Yehovha!” U hi hlamusele leswaku loko Manana a nga si fa a a dyondza Bibele ni Timbhoni. Hi khavaxele mihloti loko hi twa leswaku a a dyondza ntiyiso wa Bibele naswona a a ta va a hi dyondzise wona loko a a nga hatlanga a fa.

Vukati Ni Ntirho Wo Chumayela

Hi 1956, ndzi hlangane na Merton Campbell, Mbhoni leyi heteke tin’hweti ta 27 ekhotsweni hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava hikwalaho ka leswi a nga hlanganyelangiki eka tipolitiki. Se a a ri ni kwalomu ka khume ra malembe a tirha eyindlu-nkulu ya Timbhoni ta Yehovha eBrooklyn. Merton a a hlakulele timfanelo to tala letinene hikwalaho ko dyondza Bibele naswona ndzi xiye leswaku a a ta va nuna lonene. Hi tsalelane mapapila ku ringana tin’hweti to karhi naswona hi hetelele hi rhandzana.

Mina na Merton hi tekane hi September 24, 1960. Mawaku mikateko leyi ndzi veke na yona eka malembe ya 47 lama hundzeke lawa ndzi ma heteke ni wanuna loyi hakunene a hanyaka hi misinya ya milawu ya Bibele! Merton u tirhe malembe ya 58 eka Ndzawulo ya Ntirho, leyi pfunaka ni ku kongomisa mavandlha ya Timbhoni ta Yehovha etikweni hinkwaro ra Amerika. Ku ringana malembe yo tlula 30, ntirho wa mina eBethele ya le Brooklyn a ku ri ku sasekisa makamara ya vaendzi naswona endzhakunyana a ndzi sasekisa Tiholo ta Tinhlengeletano eDorobeni ra New York. Kutani hi 1995, mina na Merton hi rhurhiseriwe eNtsindza wa Dyondzo wa Watchtower le Patterson, lowu nga kwalomu ka tikhilomitara ta 110 en’walungwini wa Doroba ra New York.

Loko ndzi rhurha ekaya ndza ha ri ni malembe ya 12, a ndzi nga swi ehleketi leswaku siku rin’wana ndzi ta va ni ndyangu lowukulu wa vamakwerhu evandlheni, ku katsa ni tindzisana ta mina. Ndzi yi langutele hi mahlo-ngati misava leyintshwa ya Xikwembu laha hi nga ta tlhela hi hlangana na Manana kutani hi n’wi rungulela leswi nga sala swi humelela loko yena a ha rindzele ku pfuxiwa—ngopfu-ngopfu ndlela leyi Yehovha Xikwembu hi rirhandzu a va pfuneke ha yona vana vakwe leswaku va N’wi tiva. Hakunene ha tsaka leswi Yehovha a hi rhangeleke “emintileni ya ku lulama”!—Pisalema 23:3.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swifaniso eka tluka 27]

Vatswari va mina ni yindlu leyi a hi tshama eka yona swin’we ni vamakwerhu va nkombo

[Xifaniso eka tluka 29]

Ndzi ri ni vamakwerhu lava a ndzi chumayela na vona edorobeni ra Ottawa, hi 1952

[Xifaniso eka tluka 29]

Ndzi ri ni vamakwerhu (ku suka eximatsini ku ya exineneni) Ann, Mary, Fred, Doris, John, mina, Bill na Emily

[Xifaniso eka tluka 29]

Ndzi ri na Merton namuntlha