Xana A Wu Swi Tiva?

Xana timali timbirhi ta nsimbi ta noni a ti ringana mali muni?

Hi lembe-xidzana ro sungula C.E., xibalo xa le tempeleni xa lembe na lembe lexi a xi hakeriwa hi Vayuda a ku ri “tidrakma timbirhi,” leti a ti ringana ni muholo wa kwalomu ka masiku mambirhi. (Matewu 17:24) Ku hambana ni sweswo, Yesu u vule leswaku swindzingiri swimbirhi a swi xavisiwa hi “mali ya nsimbi ya risima leritsongo” leyi ringanaka ni muholo wa timinete ta 45. Kahle-kahle, ntlhanu wa swindzingiri a swi xavisiwa hi timali timbirhi ta nsimbi ta risima leritsongo kumbe hi muholo wa timinete ta kwalomu ka 90.—Matewu 10:29; Luka 12:6.

Munyikelo wa le tempeleni lowu nyikeriweke hi noni leyi nga xisiwana leyi Yesu a yi voneke, a wu ri wutsongo swinene ni le ka ntsengo wa swindzingiri swa ntlhanu. Timali leti timbirhi ta nsimbi kumbe ti-lepta, a ku ri timali letitsongo swinene ta koporo leti a ti tirhisiwa eIsrayele hi nkarhi wolowo. A ti ringana ni muholo wa siku wa timinete leti nga ehansi ka 12 loko munhu hi xiringaniso a tirha tiawara ta 12 hi siku.

Yesu Kreste u vule leswaku munyikelo wa noni a wu tlula minyikelo ya hinkwavo lava nyikeleke hi “leswi va swi pambuleke eka leswi swi va taleleke.” Ha yini? Rungula ri kombisa leswaku noni yoleyo a yo va ni “swimalana swimbirhi swa nsimbi,” kutani a yi ta va yi nyikele hi yin’we kutani yi tihlayisela leyin’wana. Kambe yi nyikele “hinkwaswo leswi a yi ri na swona, swo tihanyisa swa yona hinkwaswo.”—Marka 12:41-44; Luka 21:2-4.

Xana Sawulo u sungule rini ku tiviwa hi vito leri nge Pawulo?

Muapostola Pawulo a a ri Muheveru kambe a a ri muaka-tiko wa Rhoma. (Mintirho 22:27, 28; Vafilipiya 3:5) Kutani swi nga ha endleka leswaku ku sukela evutsongwanini byakwe a a ri ni vito ra Xiheveru leri nge Sawulo ni ra Xirhoma leri nge Pawulo. Hilaha ku fanaka, maxaka man’wana ya Pawulo a ma ri ni mavito ya Xirhoma ni ya Xigriki. (Varhoma 16:7, 21) Ku engetela kwalaho, a swi tolovelekile eka Vayuda va le nkarhini wolowo ku va ni mavito mambirhi, ngopfu-ngopfu eka lava a va tshama ehandle ka tiko ra Israyele.—Mintirho 12:12; 13:1.

Endzhaku ka loko se ku hundze malembe yo tlula khume muapostola loyi a ri Mukreste, swi vonaka onge a a tiveka swinene hi vito rakwe ra Xiheveru leri nge Sawulo. (Mintirho 13:1, 2) Hambiswiritano, eka riendzo rakwe ro sungula ra vurhumiwa, kwalomu ka 47/48 C.E., a nga ha va a tsakele ku tirhisa vito rakwe ra Xirhoma leri nge Pawulo. A a lerisiwe ku chumayela mahungu lamanene eka vanhu lava nga riki Vayuda, kutani a nga ha va a xiye leswaku vito rakwe ra Xirhoma a ri ta amukeleka swinene. (Mintirho 9:15; 13:9; Vagalatiya 2:7, 8) Nakambe a nga ha va a tirhise vito leri nge Pawulo hikwalaho ka leswi mavitanelo ya Xigriki ya vito rakwe ra Xiheveru leri nge Sawulo ma fanaka swinene ni rito ra Xigriki leri nga ni nhlamuselo yo biha. Ku nga khathariseki xivangelo lexi endleke leswaku Pawulo a tirhisa vito rakwe lerin’wana, u kombise leswaku a a tiyimisele ku va “swilo hinkwaswo eka vanhu va mixaka hinkwayo, leswaku [a] ponisa van’wana hi tindlela hinkwato.”—1 Vakorinto 9:22.

[Xifaniso eka tluka 12]

Xifaniso xa mali ya nsimbi ya lepton