Swiendlakalo Leswi Ku Profetiweke Leswaku A Swi Ta Humelela eMinkarhini Ya Hina

BIBELE yi profete leswaku Mfumo wa Xikwembu wu ta tisa ku rhula ni ntsako lowu nga heriki laha misaveni. (Daniyele 2:44) Eka Xikhongelo xa Hosi, Yesu u dyondzise vadyondzisiwa vakwe ku khongela va ku: “Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.” (Matewu 6:10) Eka vuprofeta bya nkoka ni lebyi dumeke lebyi Yesu a byi hlamuseleke vadyondzisiwa vakwe loko va ri eNtshaveni ya Mitlhwari, u profete leswaku a ku ta va ni swiendlakalo leswi a swi ta humelela emahlweninyana ko va Mfumo wolowo wu tisa ku cinca emisaveni. Swiendlakalo sweswo hinkwaswo a swi ta vumba xikombiso lexi vanhu hinkwavo lava nga ni timbilu letinene a va ta xi vona hi ku olova. Xana i swingani swiendlakalo swa xikombiso xexo leswi wena u swi voneke hi ya wena mahlo?

Tinyimpi eMisaveni Hinkwayo. Yesu u profete a ku: “Tiko ri ta pfukela tiko rin’wana ni mfumo wu ta pfukela mfumo wun’wana.” (Matewu 24:7) Eminkarhini  ya le mahlweni ka nyimpi yo sungula ya misava leyi tlhekekeke hi 1914, tinyimpi leti a ti ri kona a ti lawuleka lerova a ti nga hangalaki ti hlanganisa matiko yo tala. Nyimpi yo Sungula ya Misava a yi lweriwanga ematikweni yo tala ntsena kambe yi tlhele yi endla leswaku matlhari lama nga ni khombo ku tlula lama tshameke ma va kona ematin’wini ya vanhu ma endliwa hi ku hatlisa swinene. Hi xikombiso, swihaha-mpfhuka leswi a swa ha ku endliwa swi tirhiseriwe ku lahlela tibomo eka vaaka-tiko. Ku endliwa ka matlhari yo tala swi endle leswaku nhlayo ya lava dlayiweke kumbe lava vavisekeke enyimpini yi tlakuka hi ndlela leyi tsemaka nhlana, lerova ku fe masocha ya kwalomu ka 65 wa timiliyoni enyimpini. Naswona loko lembe-xidzana ra vu-20 ri ya emahlweni, nhlayo ya vanhu lava dlayiwaka hi tinyimpi yi engetelekile. N’wamatimu un’wana u vule leswaku nhlayo ya masocha ni vaaka-tiko lava dlayiweke eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava “a yi nge pfuki yi tiviwile.” Kambe ni sweswi vanhu va ha fa hikwalaho ka tinyimpi.

Ndlala Leyi Nga Lo Vuya eMisaveni. Yesu u profete a ku: “Ku ta va ni ku kayivela ka swakudya.” (Matewu 24:7) Hi 2005 magazini lowu vuriwaka Science wu te: “Ku ni vanhu va 854 wa timiliyoni emisaveni (ku nga nhlayo leyi endlaka kwalomu ka 14 wa tiphesente ta vaaki hinkwavo va misava) lava sikaka hi ndlala.” Hi 2007, vandla rin’wana ra Nhlangano wa Matiko ri vike leswaku matiko ya 33 a ma na swona swakudya leswi ringaneke swo nyika vaaka-tiko va wona. Xana leswi swi endlekisa ku yini tanihi leswi mpimo wa mavele lama tshoveriwaka emisaveni hinkwayo wu andzaka? Xivangelo xin’wana hileswi mavele lama a ma ta dyiwa hi vanhu ma tirhisiwaka ku endla petirolo ya timovha. Phepha-hungu rin’wana ra le Afrika Dzonga leri vuriwaka The Witness ri vike leswi: “Petirolo leyi lavekaka ku tata thangi rin’we ra movha lowukulu lowu tirhisiwaka eka swa mintlangu yi nga endliwa hi mavele lama a ma ta dyiwa hi munhu un’we ku ringana lembe hinkwaro.” Ni le matikweni lama hluvukeke, ku tlakuka ka nxavo wa swakudya swi endla leswaku vanhu vo tala va hlawula loko va fanele va xava swakudya kumbe va hakelela swilo swin’wana swa nkoka swo fana ni mirhi ya vutshunguri kumbe gezi.

Ku Tsekatseka Lokukulu Ka Misava. Yesu u te: “Ku ta va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava.” (Luka 21:11) Loko u ehleketa leswaku vanhu sweswi va hlaseriwa hi ku tsekatseka ka misava ku tlula rini na rini, u tiyisile. Hi 2007, R. K. Chadha, mutivi wa ta ku tsekatseka ka misava wa le Indiya, u te: “Hi xitshuketa hi vona ku andza ka ku tsekatseka ka misava emisaveni hinkwayo. Ku hava loyi a swi tivaka leswaku sweswo swi vangiwa hi yini.” Ku tlula kwalaho, ku andza lokukulu ka vanhu lava tshamaka etindhawini leti talaka ku hlaseriwa hi ku tsekatseka ka misava ku endle leswaku nhlayo ya lava dlayiwaka yi tlakuka. Nkambisiso wun’wana wu vike leswaku ku tsekatseka ka misava loku endlekeke eLwandle ra Indian hi 2004 ni tsunami leyi veke kona endzhaku ka sweswo, swi endle leswaku “nhlayo ya vanhu lava feke [hi lembe rero] yi tlula ya hinkwavo lava dlayiweke hi ku tsekatseka ka misava eka malembe ya kwalomu ka 500 lama hundzeke” naswona “yi ve mhangu ya vumbirhi ya ntumbuluko leyi vangeke ku onhaka lokukulu swinene ematin’wini ya vanhu.”—U.S. Geological Survey.

Vuvabyi Lebyi Nga Tshungulekiki. Yesu u profete a ku: “Ku ta va ni mintungu.” (Luka 21:11) Emisaveni hinkwayo, vanhu va karhi va kayakayisiwa hi mavabyi lamantshwa ni lama ku nga khale ma ri kona naswona swa tika ku kuma murhi wo ma tshungula. Hi xikombiso, matshalatshala lama endliwaka ematikweni hinkwawo yo ringeta ku herisa vuvabyi bya malariya ma tsandzeke ko tala hileswi vuvabyi lebyi byi hambetaka byi dlaya vanhu. Ku engetela kwalaho, vanhu va timiliyoni va dlayiwa hi mavabyi lama ku nga khale ma ri kona, ku katsa ni rifuva (TB), AIDS ni mavabyi man’wana lamantshwa. Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri vike leswi: “Vanhu vo tala emisaveni va ni rifuva.” Vandla leri ri tlhele ri vula leswaku ematikweni yo tala rifuva ri vangiwa hi xitsongwatsongwana xa HIV. Sekoni yin’wana ni yin’wana, ku ni munhu la khomiwaka hi rifuva naswona swi ya swi tika ku tshungula vuvabyi lebyi. Magazini wun’wana lowu vuriwaka New Scientist wu vike leswaku hi 2007, munhu un’wana le Yuropa a a ri ni vuvabyi bya rifuva lebyi “mirhi hinkwayo yi tsandzekeke ku byi tshungula.”

Ku Hohloka Ka Mahanyelo Ya Vanhu. Yesu u te: “Rirhandzu ra vo tala ri ta hola hikwalaho ka ku engeteleka ka ku kala nawu.” (Matewu 24:12) Ku engetela  eka leswi Yesu a swi profeteke, muapostola Pawulo na yena u vule leswaku mahanyelo ya vanhu ma ta hohloka. U vule leswaku ku ta va ni ‘masiku yo hetelela’ lawa a ma ta humelela emahlweni ko va Mfumo wa Xikwembu wu herisa misava leyi. U te: “Vanhu va ta va lava tirhandzaka, varhandzi va mali, lava titivaka, lava titlakusaka, vasandzi, lava nga yingisiki vatswari, lava nga nkhensiki, lava nga tshembekiki, lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko, lava nga laviki ntwanano hambi wu ri wihi, valumbeti, lava nga tikhomiki, lava nga ni tihanyi, lava nga rhandziki vunene, vaxengi, lava omeke tinhloko, lava tikukumuxaka hi ku tinyungubyisa, lava rhandzaka mintsako ku ri ni ku rhandza Xikwembu, va ri ni xivumbeko xa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu kambe va tikomba va nga tshembeki eka matimba ya kona.” (2 Timotiya 3:1-5) Xana u swi xiyile leswaku mahanyelo ya vanhu ma hohloke ku tlula leswi a ma ri xiswona khale?

Yesu na Pawulo a va longoloxanga swivangelo hinkwaswo swa matimu, swa ntshamisano ni swa tipolitiki leswi vangeke swiyimo leswi swa misava. Nilokoswiritano, va profete hi ndlela leyi pakanisaka hi swiendlakalo ni mahanyelo ya vanhu lawa hi ma vonaka namuntlha. Ku vuriwa yini hi vuprofeta bya swiendlakalo leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka? Vuprofeta bya Esaya lebyi profeteke hi ndlela leyi pakanisaka hi ku ta ka Mesiya byi tlhele byi hlamusela hi ku cinca loku tsakisaka loku nga ta tisiwa hi Mfumo wa Xikwembu emisaveni. A hi kambisiseni ku cinca koloko eka xihloko lexi landzelaka.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

“Tiko ri ta pfukela tiko rin’wana”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

“Ku ta va ni mintungu”

[Xihlovo Xa Kona]

© WHO/P. Virot