Xana Wa Va Chava Vafi?

LOKO vanhu va vutisiwa xivutiso lexi, vo tala va ri, “E-e. Ha yini ndzi fanele ndzi va chava?” Va pfumela leswaku vafi swi herile hi vona. Hambiswiritano, vanhu va timiliyoni va pfumela leswaku vafi va hambeta va hanya tanihi mimoya.

Etikweni ra Benin, eVupela-dyambu bya Afrika, vanhu vo tala va pfumela leswaku vafi va vuya va ta dlaya swirho swin’wana swa mindyangu ya vona. Vanhu va xavisa swilo swa vona kumbe va ti hoxa eswikweletini leswaku va endlela vafi magandzelo ni ku phahla leswaku va nga va hlundzukeli. Van’wana va endla swa vungoma, leswi katsaka dyondzo ya leswaku moya wa munhu a wu fi loko yena a fa nileswaku vafi va nga kota ku vulavula ni lava hanyaka. Van’wana va humeleriwe hi swilo swo chavisa leswi va vulaka leswaku swi vangiwa hi vafi.

Un’wana loyi a humeleriweke hi swilo sweswo swo chavisa i Agboola, wanuna loyi a tshamaka ekusuhi ni ndzilakano wa Benin na Nigeria. U te: “Vungoma i tshamelo-maxelo endhawini leyi ndzi tshamaka eka yona. I nchumu lowu tolovelekeke ku hlantswa mintsumbu hi ndlela ya xintu leswaku yi lunghiseleriwa ku ya exivandleni xa vafi. A ndzi tshamela ku hlengeleta swisibi leswi saleke kutani ndzi swi hlanganisa ni matluka man’wana. Kutani loko ndzi ri karhi ndzi tota mpfangano wolowo eka xibamu xa mina xo hlota ha xona, a ndzi vula hi rito leri tlakukeke leswaku i xiharhi xa muxaka muni lexi ndzi lavaka ku xi duvula. Mikhuva yo fana ni leyi yi tolovelekile naswona a yi ti komba yi tirha swinene. Hambiswiritano, mikhuva yin’wana ya vungoma a yi chavisa swinene.

“Loko vana va mina va majaha va fa hi ndlela leyi nga tolovelekangiki, ndzi ehlekete leswaku a ku ri na munhu loyi a a ndzi loya. Leswaku ndzi swi kumisisa kahle, ndzi ye eka n’anga yin’wana leyi dumeke swinene. Yi vule leswaku a va ndzi loya hakunene. Ndzi chave swinene loko yi ndzi hlamusela leswaku vana va mina a va rindze exivandleni xa mimoya leswaku va ta va malandza ya loyi a va dlayeke loko yena a fa. N’anga leyi yi tlhele yi ndzi byela leswaku n’wana wa vunharhu a a ta landzela ku nga ri khale. Endzhakunyana ka masiku ma nga ri mangani na yena u file.”

Hiloko Agboola a hlangana na John, loyi a nga Mbhoni ya Yehovha leyi humaka eNigeria. Leswi John a swi vuleke malunghana ni xiyimo xa vafi a swi huma eBibeleni. Leswi a swi vuleke swi cince vutomi bya Agboola. Swi nga byi cinca ni vutomi bya wena.

Xana Vafi Va Hanya?

I mani la nga xi hlamulaka kahle xivutiso lexi? A nga kona, hambi n’anga liya leyi dumeke swinene a yi nge swi koti. Kambe i Yehovha ntsena a nga xi hlamulaka, hikuva hi yena Mutumbuluxi wa vutomi “ematilweni ni le henhla ka misava, swilo leswi vonakaka ni swilo leswi nga vonakiki.” (Vakolosa 1:16) U vumbe tintsumi leswaku ti tshama etilweni, vanhu ni swiharhi leswaku swi hanya emisaveni. (Pisalema 104:4, 23, 24) Swilo hinkwaswo leswi hanyaka swi titshege ha yena. (Nhlavutelo 4:11) Kutani xiya leswi Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ri swi vulaka hi rifu.

Yehovha hi yena wo sungula ku vulavula hi rifu. U lemukise Adamu na Evha leswaku a va ta fa loko va nga n’wi yingisi. (Genesa 2:17) Xana sweswo a swi vula yini? Yehovha u te: “U ntshuri u ta tlhelela entshurini.” (Genesa 3:19) Loko munhu a fa miri wakwe wa bola; wu tlhelela entshurini. Kutani vutomi bya hela.

Adamu na Evha va tlule nawu wa Xikwembu hi vomu kutani va gweveriwa rifu. Hambiswiritano, a hi vona vo sungula ku fa. Ku rhange ku fa Avele. U dlayiwe hi makwavo wakwe lonkulu, Kayini. (Genesa 4:8) Kayini a a nga chavi leswaku makwavo wakwe la feke a a ta tirihisela. Kambe Kayini a a karhateke hi leswi vanhu lava hanyaka a va ta swi endla eka yena.—Genesa 4:10-16.

 Endzhaku ka madzana ya malembe, Hosi Heroda u karhatekile loko vangoma va swilo swa le mpfhukeni va n’wi byele leswaku ku velekiwe “hosi ya Vayuda” etikweni rakwe. Leswi Heroda a a tiyimisele ku dlaya n’wana loyi a a ta va hosi, u lerise leswaku ku dlayiwa vafana hinkwavo eBetlehema lava nga ni malembe mambirhi ku ya ehansi. Kambe ntsumi yi lemukise Yosefa leswaku a teka Yesu na Mariya kutani va “balekela aEgipta.”—Matewu 2:1-16.

Loko Heroda a file, ntsumi yi byele Yosefa leswaku a tlhelela eIsrayele “hikuva lava a va lava moya-xiviri wa n’wana lontsongo va file.” (Matewu 2:19, 20) Ntsumi, leyi yona hi yoxe ku nga xivumbiwa xa moya, a yi swi tiva leswaku Heroda a a nga ha ta n’wi vavisa Yesu. Yosefa a a nga ha n’wi chavi Hosi Heroda loyi se a a file. Hambiswiritano, Yosefa a a chava leswi Arkelawusi, n’wana la nga ni tihanyi wa Heroda, a a ta tshuka a swi endla. Kutani Yosefa u tshame ni ndyangu wakwe eGaleliya, ku nga muti lowu a wu nga lawuriwi hi Arkelawusi.—Matewu 2:22.

Swiviko leswi swi hi pfuna ku vona leswaku vafi a va na matimba. Kutani, xana swilo leswi humeleleke Agboola ni vanhu van’wana swi nga hlamuseriwa njhani?

“Madimona” Kumbe Mimoya Leyi Nga Basangiki

Loko Yesu se a kurile, u hlangavetane ni swivumbiwa swa moya swo homboloka. Swi n’wi tivile Yesu kutani swi n’wi vitana “N’wana wa Xikwembu.” Na Yesu a a swi tiva leswaku a swi ri vamani. A ku nga ri mimoya ya vanhu lava feke. Kambe Yesu u vule leswaku swivumbiwa sweswo i “madimona” kumbe mimoya leyi nga basangiki.—Matewu 8:29-31; 10:8; Marka 5:8.

Bibele yi vulavula hi swivumbiwa swa moya leswi tshembekeke eka Xikwembu ni leswi nga xandzuka. Buku ya Genesa yi vula leswaku loko Yehovha a hlongole Adamu na Evha lava nga yingisiki entangeni wa Edeni, u veke makerubu kumbe tintsumi, evuxeni bya ntanga ku sivela leswaku ku nga ngheni munhu eka wona. (Genesa 3:24) Swi tikomba onge a ku ri ro sungula ku va vanhu va vona swivumbiwa swa moya.

Endzhaku ka nkarhi, tintsumi to hlayanyana ti te laha misaveni kutani ti ambala mimiri ya nyama. Yehovha a a nga ti rhumanga ku ta endla ntirho wo karhi laha misaveni. Ematshan’weni ya sweswo, ti “[fularhele] vutshamo bya tona lebyi faneleke” exivandleni xa moya. (Yudha 6) Swikongomelo leswi a ti tele swona a swi ri swa vutianakanyi. Ti teke vavasati kutani va veleka vana lava nga tolovelekangiki lava vuriwaka Manefilimi. Manefilimi swin’we ni vatata va wona lava xandzukeleke Xikwembu va tate misava hi madzolonga ni swiendlo swin’wana swa vubihi lebyikulu. (Genesa 6:1-5) Yehovha u lulamise xiyimo xexo hi ku tisa Ndhambi ya misava hinkwayo ya le sikwini ra Nowa. Ndhambi yoleyo yi lovise vavanuna ni vavasati vo homboloka swin’we ni vana volavo lava nga tolovelekangiki. Ku humelele yini hi tintsumi?

Ti boheke ku tlhelela exivandleni xa moya hikwalaho ka ndhambi. Hambiswiritano, Yehovha a nga ti pfumelelanga leswaku ti tlhelela eka “xiyimo xa tona xo sungula.” (Yudha 6) Bibele yi ri: ‘Xikwembu a xi tshikanga ku xupula tintsumi leti dyoheke, kambe, xi ti hoxe eThatharasi, xi ti nyiketa emigodini ya munyama lowukulu leswaku ti hlayiseriwa vuavanyisi.’—2 Petro 2:4.

Thatharasi a hi ndhawu ya xiviri; yi fana ni khotso, xiyimo lexi khomisaka tingana lexi endlaka leswaku swivumbiwa leswi leswi se swi hlongoriweke swi nga ha swi koti ku endla swilo swo karhi. Madimona ma nge he swi koti ku ambala mimiri ya nyama, kambe ma ha ri na wona matimba lamakulu  yo kucetela mianakanyo ni vutomi bya vanhu. Ma swi kota ku lawula vanhu ni swiharhi. (Matewu 12:43-45; Luka 8:27-33) Ma nga tlhela ma kanganyisa vanhu hi ku tiendla mimoya ya vanhu lava feke. Ha yini? Leswaku ma endla vanhu va nga gandzeli Yehovha hi ndlela leyi n’wi tsakisaka ni ku va pfilunganya leswaku va nga swi twisisi leswaku vafi va le xiyin’weni xihi.

Ndlela Yo Hlula Ku Chava

Agboola u xiye leswaku ndlela leyi Bibele yi hlamuselaka rifu ha yona ya twisiseka ni leswaku mimoya leyi ku vuriwaka leswaku i ya vafi kahle-kahle i yini. U xiye leswaku a a fanele a dyondza leswi engetelekeke. U sungule ku hlaya Bibele swin’we ni tibuku leti sekeriweke eBibeleni na John. Agboola swi n’wi chavelerile ku tiva leswaku vana vakwe a va etlele esirheni, a va nga rindzanga exivandleni xa moya leswaku va va malandza ya loyi a va dlayeke.—Yohane 11:11-13.

Agboola u tlhele a xiya leswaku a a fanele a yi tshika hi ku helela mikhuva yihi na yihi ya vungoma. U hise swilo swakwe hinkwaswo leswi fambisanaka ni vungoma. (Mintirho 19:19) Vanhu van’wana va le mugangeni wa ka vona va n’wi lemukise leswaku mimoya yi ta n’wi cinisa gija. Kambe Agboola a nga khomiwanga hi rhumbyana. U landzele ndzayo leyi kumekaka eka Vaefesa 6:11, 12 leyi nge: “Ambalani mahavelo hinkwawo lama humaka eka Xikwembu . . . hikuva [hi dodombisana] . . . ni mavandla lama hombolokeke ya moya.” Mahavelo lawa ya moya ma katsa ntiyiso, ku lulama, mahungu lamanene ya ku rhula, ripfumelo ni banga ra moya, ku nga Rito ra Xikwembu. Mahavelo wolawo ma huma eka Xikwembu naswona ma ni matimba!

Agboola u papalatiwe hi van’wana va vanghana vakwe ni maxaka loko a tshike swiendlo leswi fambisanaka ni vungoma. Hambiswiritano, eHolweni ya Mfumo ya Timbhoni ta Yehovha ya le ndhawini ya ka vona, u kume vanghana lavantshwa lava pfumelaka leswi Bibele yi swi dyondzisaka.

Sweswi Agboola wa swi tiva leswaku Yehovha u ta herisa vubihi hinkwabyo lebyi nga laha misaveni ku nga ri khale ni mintirho hinkwayo ya madimona. Eku heteleleni U ta ma herisa. (Nhlavutelo 20:1, 2, 10) Xikwembu xi ta pfuxa “hinkwavo lava nga eka masirha-bako ya xitsundzuxo” laha misaveni. (Yohane 5:28, 29) Vanhu volavo va ta katsa Avele, vana lava nga riki na nandzu lava dlayiweke hi Hosi Heroda swin’we ni vanhu van’wana va timiliyoni. Agboola wa pfumela leswaku vana vakwe vanharhu na vona va ta pfuxiwa. Kumbexana varhandziwa va wena lava feke va ta pfuxiwa na vona. Hinkwavo vanhu volavo lava pfuxiweke va ta hi byela leswaku ku sukela loko va file ku fikela loko va pfuxiwa eku feni, a va nga tivi nchumu nikatsongo—a va nga tivi nchumu hi ta ku phahla loku a va endleriwa kona.

A wu na xona xivangelo xo chava vafi. Ematshan’weni ya sweswo, u nga swi langutela hi mahlo-ngati ku tlhela u hlangana ni varhandziwa va wena lava feke. Loko wa ha rindzele nkarhi wolowo, ha yini u nga dyondzi Bibele leswaku u tiyisa ripfumelo ra wena? Tihlanganise ni lava pfumelaka leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Loko wa ha endla mikhuva ya vungoma, wo namba u ku swi thya! Tisirhelele eka madimona hi ku ambala “mahavelo hinkwawo lama humaka eka Xikwembu.” (Vaefesa 6:11) Timbhoni ta Yehovha ti ta swi tsakela ku ku pfuna. Ti fambisela vanhu dyondzo ya Bibele emakaya ya vona mahala, ti tirhisa buku leyi nge Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? *

Agboola a nga ha va chavi vafi naswona u dyondze ndlela yo lwisana ni madimona. U ri: “A ndzi swi tivi leswaku i mani loyi a vangeke rifu ra vana va mina vanharhu va majaha. Kambe ku sukela loko ndzi sungule ku tirhela Yehovha, ndzi ve ni vana van’wana va nkombo. Ku hava ni un’we exivandleni xa moya loyi a nga tshama a va vavisa.”

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 13]

Agboola a nga ha va chavi vafi naswona u dyondze ndlela yo lwisana ni madimona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Kayini a a nga chavi leswaku makwavo wakwe la feke a a ta tirihisela