Xana Misava Yi Ta Herisiwa?

“KU HERISIWA ka misava i mhaka leyi vanhu va tshamaka va ri karhi va vulavula ha yona naswona tifilimi ti tshama ti ri karhi ti ku kombisa.” Marito lawa ma vuriwe hi John Scalzi mutsari wa phepha-hungu. Ha yini minkarhi yo tala vanhu va tsakisiwa hi tifilimi leti kombisaka ku herisiwa ka misava? Scalzi u ri: “Xivangelo hileswaku ti kombisa swilo leswi hi swi chavaka.” Xana u pfumelelana na yona mhaka leyi? Xana hi na swona swivangelo leswi twalaka swo chava leswaku misava yi ta herisiwa njhani naswona rini swin’we ni swilo hinkwaswo leswi nga eka yona?

Siku ni siku hi twa hi timhangu ta ntumbuluko leti nga onha swinene emisaveni hinkwayo. Swifaniso swo tano leswi chavisaka swi tshama swi ri karhi swi kombisiwa eka TV ni le ka Internet. Loko hi vona swifaniso swa xiviri swa vanhu ni tindhawu leti nga onhaka, swa olova ku gimeta hileswaku ku herisiwa ka misava i mhaka ya xiviri ku nga ri nchumu lowu kombisiwaka eka tifilimi ntsena.

Ku engetela eka sweswo, vativi va sayense va tshama va ri karhi va ehleketa hi ndlela leyi misava yi nga ta herisiwa ha yona. Van’wana va kale va vhumbha ni nkarhi lowu misava yi nga ta herisiwa ha wona. Hi March 2008, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society yi humese xiviko xa leswaku vativi vo tala va tinyeleti va ehleketa leswaku endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 7,59 wa tibiliyoni, dyambu ri ta funengeta misava hinkwayo kutani ri yi onha.

Xana siku rin’wana misava yi ta herisiwa?

Xana Misava Yi Vekeriwe Siku Leri Yi Nga Ta Herisiwa Ha Rona?

Bibele yi hi tiyisekisa yi ku: “Xitukulwana xa hundza, xitukulwana xa ta; kambe misava yi kona hilaha ku nga riki na makumu.” (Eklesiasta 1:4) Yehovha Xikwembu u “simeke misava etindhawini leti a ti endleleke tona” naswona u yi endle yi tshama “hilaha ku nga riki na makumu, kumbe hi masiku.” (Pisalema 104:5) Xana swa ku tikela ku kholwa marito lawa lama huhuteriweke ya Xikwembu? Ha yini u fanele u pfumela leswaku misava a yi nge herisiwi, hambiloko vativi van’wana va sayense va vula leswaku yi ta herisiwa?

Anakanya hi swilo leswi xavisiwaka exitolo. Swin’wana swi tsariwe siku leri swi nga ta bola ha rona. I mani loyi a vekeke siku rero? Xana siku rero ri vekiwe hi n’wini wa xitolo? A swi tano! Muendli wa swona hi yena la nga veka siku leri swi nga ta bola ha rona. Siku rero ha ri tshemba hikuva hi yena la nga swi endla swilo sweswo. Hakunene hi ni swivangelo leswi twalaka swo tshemba Muendli wa misava! Rito rakwe ri swi veka erivaleni leswaku “misava u yi simeke yi tiya” leswaku yi tshama hilaha ku nga riki na makumu. A ku na siku leri nga vekiwa leri misava leyi hi hanyaka eka yona yi nga ta herisiwa ha rona!—Pisalema 119:90.

Xana swi nga koteka leswaku vanhu va onha misava lerova yi nga ha lunghiseki? A va nge swi koti! Ku hambana ni vaendli va swilo leswi xavisiwaka exitolo, Yehovha u “kota ku endla swilo hinkwaswo.” (Yobo 42:2) Hi yona mhaka a hi tiyisekisaka a ku: “Rito ra mina leri humaka enon’wini wa mina ri ta . . . humelela hakunene.” (Esaya 55:11) Hi nga tiyiseka leswaku “Muendli wa hina” a nge pfumeleli nchumu xi n’wi sivela ku hetisisa xikongomelo xakwe hi misava. (Pisalema 95:6) Hi xihi xikongomelo xa kona naswona Xikwembu xi ta xi hetisisa njhani?

Mfumo Wa Xikwembu Wu Ta Hetisisa Xikongomelo Xa Xona

Ku engetela emhakeni ya leswaku misava a yi nge herisiwi, Rito ra Xikwembu ri tlhela ri hi byela leswaku xi ‘yi vumbe leswaku ku akiwa eka yona.’ (Esaya 45:18) Hambileswi se ku nga hundza madzana ya malembe hi tshama eka yona, xikongomelo xa Xikwembu hi misava a xi si hetiseka.

Yehovha i “Xikwembu lexi tsakeke” naswona “u rhandza vululami.” (1 Timotiya 1:11; Pisalema 37:28) Xikongomelo xa yena hileswaku vanhu  hinkwavo va tshama va tsakile naswona va nga khomiwi hi tihanyi. Leswaku Xikwembu xi hetisisa xikongomelo xa xona, xi vule ka ha ri emahlweni leswaku xi ta veka Mfumo etilweni lowu nga ta fuma misava hinkwayo. (Daniyele 2:44) Loko Yesu a ha ri laha misaveni, nkarhi na nkarhi a a vulavula hi Mfumo wa Xikwembu. U khutaze vadyondzisiwa vakwe leswaku va wu khongelela hikuva a yi tiva hinkwayo mikateko leyi Mfumo wolowo wu nga ta yi tisa emisaveni. (Matewu 6:9, 10; 24:14) Hi yihi yin’wana ya mikateko yoleyo?

▪ Ku ta va ni ku rhula ni nsirhelelo hikuva Xikwembu xi tshembisa ku herisa tinyimpi hinkwato.—Pisalema 46:9.

▪ Vanhu hinkwavo va ta kuma swakudya leswi eneleke.—Pisalema 72:16.

▪ Vanhu va ta va ni rihanyo lerinene hikuva “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’”—Esaya 33:24.

▪ Vanhu a va nge he rili hikuva “rifu a ri nge he vi kona.”—Nhlavutelo 21:4.

▪ Xikwembu xi tshembise leswaku vanhu va xona va ta tiakela tiyindlu, va ta sirheleleka naswona va “tsaka hi masiku.”—Esaya 65:17-24.

A swi kanakanisi leswaku u swi langutele hi mahlo-ngati ku tiphina hi mikateko leyi longoloxiweke laha henhla. Yehovha u swi navela hi mbilu yakwe hinkwayo ku hetisisa hinkwaswo leswi a nga swi tshembisa. (Esaya 9:6, 7) Kambe u nga ha tivutisa u ku: ‘Leswi se ku nga hundza madzana ya malembe switshembiso swa Xikwembu swi tsariwile eBibeleni, ha yini swi nga si hetiseka nisweswi?’

Ku Lehisa Mbilu Ka Xikwembu Ku Endla Leswaku Hi Ponisiwa

Tiyiseka leswaku “Yehovha a nga nonoki malunghana ni xitshembiso xa yena.” Bibele yi hlamusela leswaku hi rirhandzu Xikwembu xi hi lehisela mbilu. Xisweswo hi khutaziwa ku ‘teka ku lehisa mbilu ka Hosi ya hina ku ri ku hi ponisa.’ (2 Petro 3:9, 15) Kambe ha yini Xikwembu xi hi lehisela mbilu leswaku hi ta ponisiwa?

Xo sungula, Xikwembu xa swi tiva leswaku loko xi nga si nyika vanhu vo lulama kaya lerinene ni leri sirhelelekeke xi fanele xi rhanga xi “lovisa lava onhaka misava.” (Nhlavutelo 11:18) Hikwalaho ka leswi Yehovha a rhandzaka vanhu, “a nga naveli leswaku ku lova ni un’we.” Loko Tata wa hina wa le tilweni a lehisa mbilu u va a ri karhi a “lemukisa lowo homboloka endleleni yakwe yo homboloka.” Loko makumu ma nga si fika, Yehovha u tiyisekisa leswaku rungula ra Mfumo ri chumayeriwa emisaveni hinkwayo. * (Ezekiyele 3:17, 18) Hinkwavo lava amukelaka rungula rero naswona va hanyaka hi ku pfumelelana ni milawu yo lulama, va ta ponisiwa kutani va tiphina hi vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi nga paradeyisi.

Hundzukelani Eka Xikwembu Kutani Mi Ponisiwa

Bibele yi hi khomele “mahungu lamanene.” (Matewu 24:14) Yi hi tiyisekisa leswaku misava a yi nge herisiwi! Ku tlula kwalaho, hi ku ya hi vuprofeta bya Bibele, hi nga va ni ripfumelo ra leswaku “hi nkarhinyana, lowo homboloka a nge he vi kona.” Ku nga ri khale, lava lulameke ematihlweni ya Xikwembu va “ta dya ndzhaka ya misava, hakunene va ta kuma ntsako lowu heleleke eku rhuleni lokukulu.” (Pisalema 37:9-11, 29; Matewu 5:5; Nhlavutelo 21:3, 4) Kukondza ku fika nkarhi wolowo, Xikwembu xi ta hambeta xi lehisa mbilu naswona xi ya emahlweni xi hi kombela xi ku: “Hundzulukelani eka mina mi ponisiwa, hinkwenu lava nga emakumu ka misava.” (Esaya 45:22) Xana wena u ta angula njhani?

Ha yini u nga tiyimiseli ku hundzukela eka Xikwembu? Pisalema 37:34 yi hi khutaza yi ku: “Tshemba Yehovha u hlayisa ndlela yakwe, u ta ku tlakusa leswaku u dya ndzhaka ya misava.” Timbhoni ta Yehovha ti ta swi tsakela ku ku pfuna leswaku u dyondza swo tala hi xikongomelo xa Xikwembu lexi nga hundzukiki malunghana ni misava ni ndlela leyi sweswi u nga hanyaka ha yona leswaku u ta vona ku hetiseka ka xikongomelo xexo.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 22]

NASA photo