Xana Vafi Va Nga Va Pfuna Lava Hanyaka?

TAMBA, jaha ra le Afrika Vupela-dyambu a ri ri ekusuhi ni ku tsala xikambelo. * Mana wa rona u sindzise leswaku ri fanele ri lava mpfuno eka maxaka ya rona lama feke leswaku ri ta pasa. EPalermo le Sicily, vavalangi va endzela ndhawu leyi mintsumbu kumbe nkuma wa vanhu lava nga hisiwa va lahliwaka eka yona, naswona endhawini yoleyo ku ni mintsumbu yin’wana leyi nga omisiwa kutani yi vekiwa. Van’wana va pfumela leswaku mintsumbu leyi nga omisiwa yi sirhelela lava hanyaka. Lembe ni lembe vanhu va endzela eLily Dale edorobeni leri nga evupela-dyambu bya Xifundzha xa New York, eU.S.A., leri nga duma swinene hi ku tirhisa vungoma. Loko vaendzi va ya endhawini yoleyo, va va va ri ni ntshembo wa leswaku va ta vulavurisana ni maxaka ya vona lama feke kumbe vanghana va vona naswona va ta pfuneka.

Dyondzo ya leswaku lava feke va nga pfuna lava hanyaka yi hangalake emisaveni hinkwayo. Xana wena u ri yini hi mhaka leyi? Kumbexana na wena u kule u ri karhi u pfumela eka dyondzo yoleyo kumbe u tshama ni vanhu lava pfumelaka eka dyondzo yo tano. I swa ntumbuluko ku navela ku vona varhandziwa va hina lava feke. Vangoma va vula leswaku swi nga koteka ku va vona. Mungoma un’wana u tshahiwe eka magazini wa Time a ri karhi a vula leswaku mimoya “minkarhi hinkwayo ya kumeka loko munhu a yi vitana leswaku yi ta n’wi pfuna.” Xana sweswo i ntiyiso? Xana hakunene vafi va nga va pfuna lava hanyaka? Twana nhlamulo leyi humaka eBibeleni.

Xana Ku Ni Laha Vafi Va Hanyaka Kona?

Bibele yi xi hlamusela kahle xiyimo xa vafi. Xiya leswi Eklesiasta 9:5 yi swi vulaka: “Lava hanyaka va swi tiva leswaku va ta fa; kambe loko ku ri lava feke, a va tivi nchumu nikatsongo.” Xana vafi va nga swi kota ku rhandza kumbe ku venga? Loko ndzimana 6 yi hlamula yi ri: “Rirhandzu ra vona, rivengo ra vona ni mavondzo ya vona se swi herile, naswona a va ha ri na xiavelo hilaha ku nga riki na makumu eka leswi swi nga ta endliwa ehansi ka dyambu.” Nakambe xiya leswaku ndzimana 10 ya ndzima leyi fanaka yi vula leswaku “a ku na ntirho hambi ku ri kungu, vutivi kumbe vutlhari eSheol, ndhawu leyi u yaka eka yona.” Rito ra Xiheveru leri nge “Sheol” leri tirhisiweke laha ri vula “sirha leri tolovelekeke ra vanhu.” Lexi tsakisaka hileswaku rito ra Xigriki leri fanaka na rona leri nge “Hayidesi,” ra tirhisiwa eMatsalweni ku kombisa laha Yesu Kreste a yeke kona swa xinkarhana endzhaku ka loko a file.—Mintirho 2:31.

Yesu u pfune vanhu vo tala loko a ha hanya, kambe a a swi tiva leswaku u ta fa. Xana a a langutele leswaku u ta ya emahlweni a pfuna vanhu loko a ri esirheni? Doo! Rifu rakwe leri a ri ri ekusuhi u ri fanise ni nkarhi wa nivusiku, laha swi nga kotekiki ku endla ntirho. (Yohane 9:4) Yesu a a swi tiva kahle leswaku loko vanhu va fa, va “hluriwa hi rifu.”—Esaya 26:14.

Yesu u tlhele a vulavula hi mhaka yin’wana leyi na yona yi kandziyisaka yinhla leyi fanaka hi rifu. Loko munghana wakwe Lazaro a file, Yesu u fanise rifu ni vurhongo. (Yohane 11:11-13) Xana hi nga langutela leswaku munhu loyi a etleleke a hi pfuna? Phela munhu loyi a etleleke a nga tivi nchumu naswona a nge swi koti ku pfuna vanhu.

Xana Moya-xiviri Wa Pona Loko Munhu A Fa?

Vanhu vo tala va dyondzisiwe leswaku moya-xiviri wa pona loko munhu a fa. Bibele yi dyondzisa leswi hambaneke ni leswi vanhu va swi vulaka. Buku yo sungula ya Bibele, ku nga Genesa, yi hi hlamusela leswi moya-xiviri wu nga swona. Genesa 2:7 yi vula leswaku munhu wo sungula ku vumbiwa u ve “moya-xiviri lowu hanyaka.” Munhu  hi yexe i moya-xiviri; swiharhi na swona i mimoya-xiviri. (Genesa 1:20-25) Kutani swa twisiseka leswaku loko munhu kumbe xiharhi xi fa, ku va ku fe moya-xiviri. Bibele ya swi tiyisekisa leswi.—Ezekiyele 18:4.

Kambe van’wana va nga ha vutisa va ku, ‘Ku vuriwa yini hi switori leswi vanhu va swi vulaka swa leswaku va swi kota ku vulavula ni vafi, ku twa marito ya vona kumbe ku va vona?’ Switori swo tano swi tolovelekile etindhawini to hambana-hambana ta misava. Swi siya maxaka lama feriweke ni vanghana va vona va ri ni ntshembo wa leswaku vafi va nga va pfuna naswona swi endla leswaku vo tala va ya eka vangoma lava vulaka leswaku va swi kota ku vulavula ni vafi.

Xana switori swo tano i ntiyiso? Loko swi ri tano, xana leswi a swi kanetani ni leswi Bibele yi nga swi vula laha henhla? Kreste Yesu u vule leswaku Rito ra Xikwembu i ntiyiso. (Yohane 17:17) Ntiyiso a wu tikaneti. Bibele yi ni nkongomiso lowu nga erivaleni wa ndlela leyi hi faneleke hi swi languta ha yona switori swa leswaku vafi va nga va pfuna lava hanyaka. Yi tlhela yi hi byela hi munhu un’wana loyi a ringeteke ku kuma mpfuno eka lava feke. Ku ri kambisisa hi vuenti rungula rakwe swi ta hi paluxela ntiyiso.

Hosi Yi Kombela Mpfumo Eka Lava Feke

Leswi swi endleke erivaleni ra nyimpi en’walungwini wa Israyele. Hosi Sawulo ni mavuthu yakwe a va langutane ni vuthu ra matimba ra Vafilista. Loko Sawulo a vona nxaxa wa Vafilista, “mbilu yakwe yi [rhurhumele] swinene.” Loko leswi swi endleka, Sawulo se a fularhele vugandzeri bya ntiyiso. Hikwalaho ka sweswo, Yehovha a nga swi hlamulanga swikhongelo swakwe. Kutani a a ta wu kuma kwihi mpfuno? Hi hala tlhelo, Samuwele muprofeta wa Xikwembu se a a file.—1 Samuwele 28:3, 5, 6.

Sawulo u ye a ya lava nkongomiso eka mungoma wa le Eni-dori. U kombele mungoma leswaku a n’wi ‘humesela Samuwele’ eka lava feke. Mungoma yoloye u vitane Samuwele onge hiloko a n’wi vona. Samuwele yoloye u byele Sawulo leswaku Vafilista va ta hlula nileswaku Sawulo ni vana vakwe va majaha va ta dlayiwa enyimpini. (1 Samuwele 28:7-19) Xana hakunene munhu yoloye a ku ri Samuwele la feke?

Ehleketa hi yona mhaka leyi. Bibele yi vula leswaku loko munhu a fa u “tlhelela entshurini wa yena” nileswaku “miehleketo yakwe ya lova.” (Pisalema 146:4) Sawulo na Samuwele a va swi tiva leswaku Xikwembu a xi swi lavi leswaku vanhu va tihlanganisa ni vangoma. Eku sunguleni, Sawulo hi yena loyi a a rhangela loko ku herisiwa matiko lama tirhisaka vungoma!—Levhitika 19:31.

Kutani anakanyisisa kahle hi mhaka leyi. Loko ku ri leswaku Samuwele a hanya exivandleni xo karhi xa moya, xana a a ta tlula nawu wa Xikwembu kutani a ya humelela eka mungoma leswaku a ta hlangana na Sawulo? Yehovha u ale ku vulavula na Sawulo. Kutani, xana mungoma a a ta sindzisa Xikwembu xa Matimba Hinkwawo leswaku xi vulavula na Sawulo hi ku tirhisa Samuwele la feke? Sweswo a swi twali nikatsongo. Swi le rivaleni leswaku Samuwele yoloye a ku nga ri yena muprofeta wa Xikwembu wo tshembeka. A ku ri dimona leri a ri tiendla Samuwele.

Madimona i tintsumi leti xandzukeleke vulawuri bya Xikwembu eku sunguleni ka matimu ya vanhu. (Genesa 6:1-4; Yudha 6) Madimona ma nga xiyisisa vanhu loko va ha hanya; ma yi tiva ndlela leyi munhu un’wana ni un’wana a vulavulaka ha yona, a langutekaka ha yona ni ndlela leyi a endlaka swilo ha yona. Ma tiyimisele ku hangalasa  dyondzo ya leswaku leswi Bibele yi swi vulaka a hi ntiyiso. Kutani a swi hlamarisi leswi Bibele yi hi lemukisaka malunghana ni ku tihlanganisa ni mimoya yo tano! (Deteronoma 18:10-12) Mimoya yoleyo ya ha ri kona ninamuntlha.

Sweswi hi nga swi twisisa leswaku ha yini vanhu vo tala va vula leswaku va twe kumbe ku vona varhandziwa va vona lava feke. Hambileswi minkarhi yin’wana mimoya yoleyo yo biha yi nga ha tikombaka onge ya va pfuna, xikongomelo xa yona i ku hambukisa vanhu. * (Vaefesa 6:12) Nakambe anakanya hi mhaka leyi: Yehovha i Xikwembu xa rirhandzu lexi hi khathalelaka. Loko a ku ri ni laha vafi va hanyaka kona naswona va swi kota ku pfuna vanghana ni maxaka ya vona, xana Muvumbi wa hina wa rirhandzu a ta hi sivela ku tihlanganisa na vona a tlhela a vula leswaku ku endla tano i swilo leswi “nyenyetsaka”? Nikatsongo! (1 Petro 5:7) Kutani hi kwihi laha hi nga wu kumaka kona mpfuno?

Mpfuno Wa Xiviri Eka Lava Hanyaka Ni Lava Feke

Sweswi se ha swi twisisa naswona hi swi vonile leswaku vafi a va na matimba yo pfuna lava hanyaka. Xo biha no tlurisa hileswaku matshalatshala yo lava mpfuno eka vafi a ma nge hi vuyerisi ha nchumu; ma nga hi nghenisa ekhombyeni hikuva a ma fambisani ni nawu wa Xikwembu naswona ma nga hi veka ekhombyeni ro hlaseriwa hi madimona.

Bibele yi hi byela leswaku mpfuno wa xiviri hi nga wu kuma eka Yehovha, Muvumbi wa hina. A nga hi kutsula eka rifu. (Pisalema 33:19, 20) U tshama a lunghekele ku hi pfuna. Ku hambana ni leswi vangoma va hi tshembisaka swona, Yehovha u hi nyika ntshembo wa xiviri.

Tamba, loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni ka xihloko, u tivonele hi byakwe ku hambana loku nga kona exikarhi ka leswi vangoma va swi tshembisaka ni ntiyiso lowu Yehovha a hi byelaka wona. Vangoma va n’wi byele leswaku loko a nga va phahli vakokwa wakwe lava feke, u ta feyila. Hi nkarhi wolowo, Tamba se a sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. U dyondze hi xiyimo xa vafi nileswaku i vamani lava tiendlaka vakokwana lava feke. Ku nga khathariseki ntshikilelo wa mana wakwe wa leswaku a ya kuma mpfuno eka vangoma, Tamba u arile kutani a byela mana wakwe a ku, “Loko ndzo feyila, ndzi ta tirha hi matimba lembe leri taka.”

Vuyelo byi ve byihi? U pasele ehenhla! Mana wakwe u hlamarile, u tshike ku tihlanganisa ni vangoma naswona a nga ha tlhelanga a vulavula hi ku gandzela vakokwana. Tamba u dyondze leswaku Yehovha a nga swi lavi leswaku hi “kombelela vanhu lava hanyaka eka vanhu lava feke.” (Esaya 8:19) Dyondzo ya Bibele yi nyike Tamba ntshembo wa leswaku loko a tsakela nawu wa Xikwembu, u ta humelela.—Pisalema 1:1-3.

Kambe, ku vuriwa yini hi varhandziwa va hina lava feke? Xana se swi herile ha vona? Ku engetela eka ku pfuna hina lava hanyaka, Yehovha u tshembise ku pfuna ni lava nga emasirheni. Endzhaku ko hlamusela ndlela leyi vafi va nga riki na matimba ha yona, xiya leswi muprofeta Esaya a swi vulaka eka ndzima 26, ndzimana 19: “Lava feke va wena va ta hanya. . . . Pfukani, mi ba nkulungwana, n’wina lava tshamaka entshurini!” Vuprofeta byi ya emahlweni byi vula leswaku “lava hluriweke hi rifu” va ta tlhela va hanya.

Anakanya hi sweswo! Tibiliyoni ta vanhu lava nga emasirheni ti ta tlhela ti hanya! Entiyisweni, Bibele yi vula leswaku Yehovha u “navela” ku pfuxa lava feke. (Yobo 14:14, 15) Xana swa ku tikela ku tshemba switshembiso swo tano? Yesu Kreste a a tiyiseka leswaku vafi va ta pfuxiwa naswona u va hlamusele tanihi lava ana se va pfuxiweke ematihlweni ya Yehovha.—Luka 20:37, 38.

Xana na wena wa swi lava ku va ni ntshembo lowu? * Hambeta u nghenisa vutivi lebyi kongomeke bya Bibele. Loko u ri karhi u dyondza, u ta khorwiseka leswaku Yehovha a nga swi kota ku pfuna lava hanyaka ni lava feke naswona switshembiso swakwe swi ‘tshembekile, i swa ntiyiso.’—Nhlavutelo 21:4, 5.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 19]

I swa ntumbuluko ku navela ku vona varhandziwa va hina lava feke

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Xana muprofeta Samuwele loyi a a file u humelerile leswaku a ta vulavula na Hosi Sawulo?