Tekelela Ripfumelo Ra Vona

“Ndzi Khorwile”

MARTA a a ri vona hi mahlo ya mianakanyo sirha ra buti wakwe, leri a ri ri bakwa leri pfariweke hi ribye. A a karhatekile swinene. A a nga tshembi leswaku Lazaro loyi a a n’wi rhandza swinene u file. Masiku ya mune lawa Lazaro a ma heteke a file, Marta a a ri eku rileni, a a endzeriwa ni ku chaveleriwa.

Sweswi emahlweni ka Marta a ku yime Yesu loyi a a ri munghana lonkulu wa Lazaro. Loko a n’wi vona, u rile swinene hikuva a ku ri yena ntsena emisaveni hinkwayo loyi a a ta va a ponise buti wakwe. Kambe ku va na Yesu ehandle ka muti wa Betaniya lowu a wu ri etintshaveni swi n’wi chavelerile. Endzhaku ka timinete ti nga ri tingani, u titwe a chaveleleka loko a vona ndlela leyi Yesu a a n’wi twela vusiwana ha yona. Yesu u n’wi vutise swivutiso leswi n’wi pfuneke leswaku a tiyisa ripfumelo rakwe naswona a tshama a ri karhi a tsundzuka ntshembo wa ku pfuxiwa ka vafi. Bulo rero ri endle leswaku Marta a vula mhaka yin’wana leyi a a nga si tshama a yi vula, a ku: “Ndzi khorwile leswaku u Kreste N’wana wa Xikwembu, Loyi a taka emisaveni.”—Yohane 11:27.

Marta a a ri ni ripfumelo leri tiyeke. Rungula ritsongo leri Bibele yi hi byelaka rona ha yena, ri ni tidyondzo ta nkoka leti nga hi pfunaka leswaku hi tiyisa ripfumelo ra hina. Leswaku hi vona leswi, a hi kambisiseni rungula ro sungula eBibeleni leri vulavulaka hi Marta.

‘A A Vilela Ni Ku Karhateka’

Leswi swi endleke endzhaku ka tin’hweti to hlayanyana. Lazaro a a ha hanya naswona a nga si vabya. Muti lowu a a tshama eka wona wa Betaniya a wu ta amukela muendzi wa nkoka swinene, ku nga Yesu Kreste. Ndyangu wa ka va Lazaro, Marta na Mariya a wu hlamarisa—a wu vumbiwa hi vamakwavo vanharhu lava kuleke. Mindzavisiso yin’wana yi kombisa leswaku swi nga ha endleka leswaku Marta a ku ri yena lonkulu eka hinkwavo, tanihi leswi a ku ri yena la amukelaka vaendzi naswona minkarhi yin’wana hi yena la boxiwaka ku sungula. (Yohane 11:5) A ku na vumbhoni lebyi kombisaka leswaku un’wana wa vona u tshame a nghenela vukati. Kambe va ve vanghana lavakulu va Yesu. Hi nkarhi wa vutirheli byakwe bya le Yudiya, laha a a kanetiwa swinene ni ku vengiwa,  Yesu a a tshama na vona. A swi kanakanisi leswaku u wu tlangele swinene nsirhelelo ni nseketelo lowu va n’wi kombeke wona.

Marta a a ri wansati wa migingiriko ekaya. Swi tikomba onge a a tshama a khomekile swinene. Swi ve tano ni hi siku leri Yesu a va endzeleke ha rona. U lunghiselele swakudya swo hlawuleka swa muendzi wa vona wa nkoka, kumbexana a a katse ni lava a a famba na vona. Hi nkarhi wolowo, a swi ri swa nkoka ku kombisa malwandla. Loko muendzi a fika, vini va muti a va kombisa leswaku u amukelekile hi ku va va n’wi ntswontswa, va n’wi hluvula maphaxani, va n’wi hlambisa milenge ni ku n’wi tota mafurha yo nun’hwela enhlokweni. (Luka 7:44-47) A va ta tlhela va n’wi lunghiselela byetlelo ni swakudya.

A ku ri ni swilo swo tala leswi Marta na Mariya a va fanele va swi endla leswaku va amukela muendzi wa vona. A swi kanakanisi leswaku Mariya loyi minkarhi yin’wana ku vuriwaka leswaku a a karhateka naswona a a ri ni mabyongo, u n’wi pfunetile sesi wakwe ku endla mintirho yin’wana. Kambe loko ku fika Yesu swilo swi cincile. Yesu u tirhise nkarhi wolowo leswaku a dyondzisa lava a va ri kona! Ku hambana ni varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wolowo, Yesu a a xixima vavasati naswona u va dyondzise hi Mfumo wa Xikwembu, lowu a ku ri nhloko-mhaka ya vutirheli byakwe. Leswi Mariya a a nga tikoti hi ku tsaka, u tshame etlhelo ka Yesu leswaku a yingisa hinkwaswo leswi a swi vulaka.

Hi mahlo ya mianakanyo hi nga n’wi vona Marta loko a sungula ku cinca ni xikandza hikwalaho ko hlundzuka. Leswi a a fanele a lunghiselela swakudya swo tala naswona a ri ni mintirho yo tala leyi a a fanele a yi endlela vaendzi vakwe, swi ye swi n’wi vilerisa ngopfu. Xana loko a ri karhi a hundza-hundza kutani a vona Mariya a nga ri eku n’wi pfuneni u sungule ku va ni mavondzo? A swi nga ta hlamarisa loko a ve na wona. A a nga ta swi kota ku endla mintirho yoleyo hinkwayo a ri swakwe!

Eku heteleleni, Marta a a nga ha swi koti ku tikhoma. U nghene Yesu enon’wini a ku: “Hosi, xana a swi na mhaka eka wena leswi makwerhu a ndzi siyeke ndzi ri swanga ndzi tirha swin’wana? Hikokwalaho, n’wi byele leswaku a ta ndzi pfuna.” (Luka 10:40) Marito lawa a ma tlhava mbilu. Tibibele tin’wana ti hundzuluxela xivutiso lexi hi ndlela leyi: “Hosi, xana a wu na mhaka . . . ?” Kutani  u kombele Yesu leswaku a byela Mariya leswaku a ya n’wi pfuna.

Swi nga ha endleka leswaku ndlela leyi Yesu a anguleke ha yona yi n’wi hlamarisile Marta, hilaha swi va hlamarisaka hakona vahlayi vo tala va Bibele. U n’wi hlamule hi ku titsongahata a ku: “Marta, Marta, u vilela ni ku karhatekela swilo swo tala. Kambe, i swilo switsongo leswi lavekaka, kumbe xin’we ntsena. Loko ku ri Mariya, u hlawule xiavelo lexinene, naswona a nge tekeriwi xona.” (Luka 10:41, 42) Xana Yesu a a vula yini? Xana a a vula leswaku Marta u rhandza swilo leswi vonakaka? Xana a vula leswaku Marta a tshika ku lunghiselela swakudya?

A swi tano. Yesu u swi xiyile leswaku leswi Marta a swi endleke a ku ri hikwalaho ka rirhandzu naswona u swi endle hi mbilu yo basa. Hi hala tlhelo, a nga vulanga leswaku ku kombisa vanhu malwandla swi hoxile. Na yena u tshame a ya eka “nkhuvo lowukulu” lowu a a lunghiseleriwe wona hi Matewu. (Luka 5:29) Swakudya leswi Marta a a swi lunghiselela a swi nga ri xiphiqo; kambe xiphiqo a ku ri leswi a a swi rhangisa. Mianakanyo yakwe a yi dzike ngopfu eka swakudya leswi a a swi lunghiselela lerova a a nga ha swi voni leswi nga swa nkoka. I yini swilo swa kona?

Yesu, N’wana wa Yehovha Xikwembu la nga swakwe, a a endzele muti wa ka va Marta leswaku a ta dyondzisa ntiyiso. Swakudya leswi Marta a a swi lunghiselela a swi nga ri swa nkoka hi nkarhi wolowo. Entiyisweni Yesu a a karhateka swinene hikwalaho ka leswi Marta a a lahlekeriwa hileswi a swi ta n’wi pfuna leswaku a tiyisa ripfumelo rakwe, kambe u n’wi tshike a tiendlela leswi a swi lavaka. Marta a a ri ni lunghelo ro tihlawulela leswi a lavaka ku swi rhangisa. Kambe a nga hlawulanga swona leswi Mariya a swi hlawuleke.

Yesu u tshinye Marta hi musa, a n’wi vitana hi vito kambirhi hi ndlela ya xichavo leswaku a vohlisa ku hlundzuka kakwe naswona u n’wi pfune leswaku a swi xiya leswaku a a nga fanelanga a “vilela ni ku karhatekela swilo swo tala.” Swakudya swo olova a swi ta va swi enerile, ngopfu-ngopfu loko ku ri ni swakudya swo tala swa moya. Kutani a a nga ta n’wi sivela Mariya ku ya emahlweni ni “xiavelo [xakwe] lexinene” lexi a xi hlawuleke—xa ku dyondzisiwa hi Yesu.

Rungula leri, leri hlamuselaka leswi humeleleke endyangwini wa ka va Marta, ri ni tidyondzo ta nkoka eka valandzeri va Kreste namuntlha. Hi nga pfumeleli nchumu xi hi sivela ku enerisa ‘xilaveko xa hina xa moya.’ (Matewu 5:3) Hambileswi hi lavaka ku tekelela malwandla ya Marta ni moya wakwe wo gingiriteka, a hi nge ‘vileli ni ku karhateka’ hi swilo leswi nga riki swa nkoka loko hi lava ku kombisa malwandla lerova hi lahlekeriwa hi swilo swa nkoka. A hi dzumbi na vapfumeri-kulorhi leswaku hi va nyika kumbe ku kuma swakudya, kambe hi swi endla hi xikongomelo xo khutazana ni ku avelana tinyiko ta moya. (Varhoma 1:11, 12) Swiendlakalo sweswo leswi khutazaka a swi lavi swakudya swo durha.

Makwavo La Rhandzekaka A Fa A Tlhela A Pfuxiwa

Xana Marta u yi amukerile ndzayo ya musa ya Yesu kutani a yi tirhisa? Sweswo a swi kanakanisi. Loko muapostola Yohane a tsala hi rungula ro tsakisa leri vulavulaka hi buti wa Marta u te: “Yesu a a rhandza Marta ni makwavo wa xisati na Lazaro.” (Yohane 11:5) Se a ku hundze tin’hweti Yesu a endzele muti wa Betaniya. Swi le rivaleni leswaku Marta a a nga n’wi hlundzukelanga Yesu hikwalaho ka ndzayo leyi a n’wi nyikeke yona. U yi amukerile. Ni le mhakeni leyi u hi vekele xikombiso lexinene xa ripfumelo, hinkwerhu ka hina ha yi lava ndzayo minkarhi yin’wana.

Loko Lazaro a sungula ku vabya, Marta u tikarhatile leswaku a n’wi khathalela. U endle hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a n’wi pfuna a hlakarhela evuvabyini byakwe. Kambe vuvabyi byakwe byi lo ya byi nyanya. Nkarhi hinkwawo vasesi wakwe a va tshama etlhelo kakwe leswaku va n’wi khathalela. Ehleketa hi nkarhi lowu Marta a wu heteke a langute buti wakwe la tsaneke, a ri karhi a tsundzuka malembe yo tala lawa va ma heteke va ri swin’we, va tsaka swin’we ni ku byelana hi swilo leswi a swi va karhata.

Loko va swi xiya leswaku a ka ha ri na lexi va nga xi endlaka leswaku va n’wi pfuna, Marta na Mariya va rhumele munhu leswaku a ya vitana Yesu. A swi teka masiku mambirhi leswaku munhu a fika endhawini leyi Yesu a a chumayela eka yona. Leswi va n’wi kombeleke swona a swi nga tiki, va te: “Hosi, waswivo, loyi u nga ni  xinakulobye eka yena wa vabya.” (Yohane 11:1, 3) A va swi tiva leswaku Yesu wa n’wi rhandza swinene makwavo wa vona naswona a va ri ni ntshembo wa leswaku u ta endla xin’wana ni xin’wana leswaku a pfuna munghana wakwe. Xana a va tibyele leswaku Yesu u ta fika ku nga ri khale? Loko swi ri tano, ntshembo wa vona a wu va pfunanga hikuva Lazaro u fe Yesu a nga si fika.

Marta na Mariya va rile makwavo wa vona, va endla malunghiselelo ya nkosi naswona ku te vanhu vo tala lava tshamaka eBetaniya ni le matikweni lawa a va akelane na wona. Kambe ni sweswi a va nga si twa nchumu hi ta Yesu. Hi nkarhi lowu, Marta a a nga ha tivi ta yena. Loko se ku hele masiku ya mune Lazaro a file, Marta u twe leswaku Yesu u le kusuhi ni muti wa ka vona. Hambileswi a a ha ri eku rileni ka buti wakwe, u lo namba a ku milenge mimbirhi a hlanganisa Yesu naswona a nga n’wi lelanga Mariya.—Yohane 11:20.

Loko a vona N’wini wakwe, u lo namba a n’wi byela leswi yena na Mariya a swi va karhata, a ku: “Hosi, loko a wu ri kona laha, makwerhu ingi a nga fanga.” Kambe a ha ri na wona ntshembo wa ku pfuxiwa ka vafi. U ye emahlweni a ku: “Kambe sweswi ndza swi tiva leswaku swilo hinkwaswo leswi u swi kombelaka eka Xikwembu, Xikwembu xi ta ku nyika swona.” Yesu u n’wi chavelele a ku: “Makwenu u ta pfuka.”—Yohane 11:21-23.

Marta a a ehleketa leswaku Yesu u vulavula hi ku pfuxiwa ka lava feke loku nga ta va kona enkarhini lowu taka, kutani u angule Yesu a ku: “Ndza swi tiva leswaku u ta pfuka eku pfuxiweni ka lava feke hi siku ro hetelela.” (Yohane 11:24) Hakunene a a yi tshemba mhaka ya ku pfuxiwa ka vafi. Varhangeri van’wana va vukhongeri bya Vayuda, lava vitaniwaka Vasaduki, a va nga pfumeli leswaku vafi va ta pfuxiwa, hambileswi dyondzo yoleyo a yi ri kona eMatsalweni lama huhuteriweke. (Daniyele 12:13; Marka 12:18) Hambiswiritano, Marta a a swi tiva leswaku Yesu u dyondzise hi ntshembo wa ku pfuxiwa ka lava feke naswona a ku ri ni vanhu lava a tshameke a va pfuxa, hambileswi eka vona a nga ri kona loyi a a hete nkarhi wo leha a file ku fana na Lazaro. Kambe a a nga swi tivi leswi a swi ta humelela.

Kutani Yesu u vule mhaka leyi nga rivalekiki a ku: “Hi mina ku pfuka ni vutomi.” Entiyisweni, Yehovha Xikwembu u nyike N’wana wakwe matimba yo pfuxa vanhu emisaveni hinkwayo enkarhini lowu taka. Yesu u vutise Marta a ku: “Xana wa swi kholwa leswi ke?” Hiloko a n’wi hlamula hi marito lama tshahiweke eku sunguleni ka xihloko lexi. A a ri ni ripfumelo ra leswaku Yesu a a ri Kreste kumbe Mesiya, N’wana wa Yehovha Xikwembu, ni leswaku hi yena loyi vaprofeta a va profete leswaku u ta ta emisaveni.—Yohane 5:28, 29; 11:25-27.

Xana Yehovha Xikwembu ni N’wana wakwe Yesu Kreste va ri tlangela ripfumelo ro tano? Leswi Marta a swi voneke endzhaku ka sweswo swi hi nyika nhlamulo ya xivutiso lexi. U tsutsume a ya vitana Mariya. Endzhaku ka sweswo, Marta u swi vonile leswaku Yesu a a khumbeke swinene loko a ri karhi a vulavula na Mariya swin’we ni vakhandli va nhlonge. U vone Yesu a ri karhi a xiririka mihloti hikwalaho ko twa ku vava. U n’wi twile Yesu loko a lerisa leswaku ku susiwa ribye leri a ri ri ehenhla ka sirha-bako ra buti wakwe.—Yohane 11:28-39.

Kambe Marta u arile a vula leswaku ntsumbu wu fanele wu nun’hwa hikuva se a wu ri ni masiku ya mune. Yesu u n’wi tsundzuxe a ku: “Xana a ndzi ku byelanga leswaku loko u kholwa u ta vona ku vangama ka Xikwembu?” A a kholwa naswona u ku vonile ku vangama ka Yehovha Xikwembu. Hi nkarhi wolowo, Yehovha u nyike N’wana wakwe matimba yo pfuxa Lazaro! Ehleketa ndlela leyi Marta a titweke ha yona hi nkarhi wolowo; kumbexana leswi nga endleka hi siku leri, a nga swi rivalanga vutomi byakwe hinkwabyo: Yesu u huwelele a ku, “Lazaro, huma!”; hiloko Lazaro a twa mpfumawulo ebakweni leri a a ri eka rona kutani a huma a ha tsondzeriwe hi malapi; kutani Yesu a lerisa leswaku va ‘n’wi ntshunxa, va n’wi tshika a famba’; naswona leswaku va tiyiseka leswaku u pfukile, Marta na Mariya va tsutsume va ya n’wi angarha. (Yohane 11:40-44) Gome leri Marta a a ri na rona se a ri nyamalarile!

Rungula leri ri swi veka erivaleni leswaku ku pfuxiwa ka vafi a hi norho; i rungula leri chavelelaka leri Bibele yi ri dyondzisaka naswona matimu ma swi veke erivaleni leswaku i ra xiviri. Yehovha ni N’wana wakwe va ta va katekisa vanhu lava nga ni ripfumelo, hilaha va endleke hakona eka Marta,  Mariya na Lazaro. Na wena va ta ku katekisa loko u va ni ripfumelo leri tiyeke ro fana ni ra Marta. *

“Marta A A Va Tirhela”

Loko rungula ra Bibele ri vulavula hi Marta ro hetelela, ri n’wi boxa loko ku sungula vhiki ro hetelela ra vutomi bya Yesu bya laha misaveni. Leswi a a ma tiva kahle maxangu lawa a a ta langutana na wona, Yesu u tlhele a hlawula ku ya tshama emutini lowu a wu hlayisekile wa Betaniya. Ku suka kona a a ta famba tikhilomitara tinharhu ku ya eYerusalema. Yesu na Lazaro a va ri eku dyeni emutini wa Simoni lowa nhlokonho naswona kwalaho hi kona laha ku vulavuriwaka hi Marta ro hetelela, rungula ra kona ri ri: “Marta a a va tirhela.”—Yohane 12:2.

Marta a a ri wansati wa migingiriko hakunene! Loko Bibele yi vulavula hi yena ro sungula, a a ri eku tirheni; ni loko yi vulavula hi yena ro hetelela, a ha ri eku tirheni, a endla leswi nga ematimbeni yakwe leswaku a khathalela swilaveko swa van’wana. Mavandlha ya valandzeri va Kreste namuntlha ma katekile hi ku va ni vavasati vo fana na Marta—va ni xivindzi ni malwandla naswona minkarhi hinkwayo va kombisa ripfumelo ra vona hi swiendlo ni hi ku tinyiketela ku pfuna van’wana. Swi nga ha endleka leswaku Marta u endle tano. Loko swi ri tano, u endle hi vutlhari hikuva a a ta langutana ni swiphiqo swin’wana hi ku famba ka nkarhi.

Ku nga si hela masiku ma nga ri mangani, Marta a a ta boheka ku tiyiselela rifu leri hlomulaka mbilu ra N’wini wakwe la rhandzekaka, ku nga Yesu. Ku tlula kwalaho, vakanganyisi lava n’wi dlayeke a va lava ku dlaya na Lazaro hikwalaho ka leswi ku pfuxiwa kakwe swi endleke leswaku vanhu vo tala va kombisa ripfumelo eka Yesu. (Yohane 12:9-11) Hi ku famba ka nkarhi, vamakwavo wakwe lava a a va rhandza swinene va file. A hi swi tivi leswaku va fe njhani naswona rini, kambe leswi hi tiyisekaka ha swona hi leswi: Ripfumelo rakwe ri n’wi pfune leswaku a tiyisela ku ya fika emakumu. Hi yona mhaka swi nga swinene leswaku Vakreste namuntlha va tekelela ripfumelo ra Marta.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Hambiloko a ri eku rileni, Marta u pfumelele Yesu a n’wi chavelela hi ku vulavula hi timhaka leti tiyisaka ripfumelo rakwe

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Hambileswi a a ‘vilela ni ku karhateka,’ Marta u amukele ndzayo hi ku titsongahata

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Ripfumelo leri Marta a a ri na rona eka Yesu ri katekisiwile loko a vona buti wakwe a pfuxiwa