Tekelela Ripfumelo Ra Vona

Xikwembu Xakwe Xi N’wi Chavelerile

ELIYA u tsutsume empfuleni loko ri ya ri ri karhi ri dzwihala swinene. A fanele a famba riendzo ro leha a nga si fika eYizriyele naswona a ri mukhalabye. Kambe u tsutsume a nga karhali hikuva “voko ra Yehovha” a ri ri ehenhla kakwe. Voko ra Yehovha a ri endla leswaku a va ni matimba lamakulu ku tlula lawa a tshameke a va na wona. Matimba wolawo ma endle leswaku a hundza kalichi ya Hosi Akabu leyi a yi kokiwa hi ntlawa wa tihanci!—1 Tihosi 18:46.

Sweswi Eliya a ri ekule na Hosi Akabu naswona riendzo rakwe a ra ha lehile. Hi mahlo ya mianakanyo vona Eliya loko a ri karhi a tsutsuma a biwa hi mathonsi ya mpfula exikandzeni, a ri karhi a ehleketa hi siku ra xiendlakalo xo tsakisa xa vutomi byakwe. Handle ko kanakana, a ku ri ku hlula loku vangamisaka Xikwembu xa Eliya, ku nga Yehovha ni vukhongeri bya ntiyiso. Sweswi Eliya a a nga ha yi voni Ntshava ya Karimeli leyi eka yona Yehovha a n’wi tirhiseke leswaku a hlasela vukhongeri bya Bali hikuva a ri ekule na yona naswona xidzedze a xi yi endle leswaku yi nga ha vonaki. Vaprofeta va Bali lava ringanaka madzana va paluxiwe tanihi vakanganyisi vo biha naswona va dlayiwile. Kutani Eliya u khongele eka Yehovha leswaku a herisa dyandza leri weleke tiko malembe manharhu ni hafu. Hiloko mpfula yi na! *—1 Tihosi 18:18-45.

Loko Eliya a ri karhi a tsutsuma empfuleni a ya eYizriyele laha a swi teka tikhilomitara ta 30 ku ya kona, a ehleketa leswaku tanihi leswi vaprofeta va Bali a va lovisiwile a ku ta va ni ku cinca ko karhi. Akabu a fanele a cinca! Endzhaku ka leswi a swi voneke, u boheke ku fularhela vugandzeri bya Bali ni ku sivela hosi yakwe ya xisati Yezabele leswaku a tshika ku xanisa malandza ya Yehovha.

Loko swilo swi vonaka swi famba hi ndlela leyi hi lavaka leswaku swi famba ha yona, i swa ntumbuluko leswaku hi ya hi va ni ntshembo. Hi nga ha ehleketa leswaku swiyimo swa hina evuton’wini swi ta ya emahlweni swi antswa, kumbexana hi ehleketa leswaku swiphiqo swa hina leswikulu swi ta kala swi hela. Loko ku ri leswaku Eliya a anakanya hi ndlela yoleyo, a swi hlamarisi hikuva “a a ri munhu la nga ni mintlhaveko yo fana ni ya hina.” (Yakobo 5:17) Kambe Eliya a ha ta langutana ni swiphiqo swo tala. Entiyisweni, ku nga si hela tiawara ti nga ri tingani, Eliya a ta khomiwa hi ku chava, moya wakwe wu tsana kutani a navela ku fa. Ku humelele yini? Xana Yehovha u n’wi pfune njhani muprofeta wakwe leswaku a tlhela a va ni ripfumelo ni xivindzi? A hi voneni.

Ku Cinca Ka Swiendlakalo Loku Nga Languteriwangiki

Loko Akabu a fika eka xigodlho xakwe eYizriyele, xana u kombise vumbhoni byin’wana bya ku cinca, a va munhu wa moya? Ha hlaya: “Akabu a byela Yezabele hinkwaswo leswi Eliya a swi endleke ni ndlela hinkwayo leyi a dlayeke ha yona vaprofeta hi banga.” (1 Tihosi 19:1) Xiya leswaku Akabu a nga vulanga nchumu hi Yehovha, Xikwembu xa Eliya, loko a vulavula hileswi humeleleke esikwini rero. Akabu u vone swiendlakalo swa masingita “leswi Eliya a swi endleke.” Swi le rivaleni leswaku a nga dyondzanga ku xixima  Yehovha Xikwembu. Xana Yezabele u rihisele njhani?

U hlundzukile! Hiloko a rhumela rungula leri eka Eliya: “Onge swikwembu swi nga endla tano, onge swi nga engetela eka swona, loko mundzuku hi nkarhi lowu ndzi ta va ndzi nga endlanga leswaku moya-xiviri wa wena wu fana ni moya-xiviri wa un’wana ni un’wana wa vona!” (1 Tihosi 19:2) Lowu a ku ri nxungeto lowukulu wa rifu leri chavisaka. Yezabele a a hlambanya leswaku yena u ta fa loko Eliya a nga fi ku nga si fika siku leri ha rona a nga ta rihisela eka vaprofeta vakwe va Bali. Hi mahlo ya mianakanyo vona Eliya a ri karhi a pfuxiwa endhawini leyi rhuleke eYizriyele hi vusiku lebyi a ku ri ni xidzedze ntsena leswaku a ta twa munhu la rhumiweke hi hosi ya xisati loko a vula marito wolawo yo chavisa. Xana marito wolawo ma n’wi khumbe njhani?

Ku Hlula Ku Chava Ni Ku Hetiwa Matimba

Loko Eliya a lo pfumela leswaku nyimpi yo lwa ni vugandzeri bya Bali se a yi herile, a ta va a hatle a swi xiya leswaku sweswo a hi ntiyiso. Yezabele a a nga si cinca ku nga khathariseki swiendlakalo leswi a swa ha ku humelela. Vanhu vo tala vo tshembeka lava a va tirha na Eliya a va dlayiwile hi Yezabele naswona sweswi a swi tikomba onge Eliya hi yena loyi a ta landzela. Bibele yi hi byela leswi: “Kutani a chava.” Xana Eliya u sungule ku ri vona hi tihlo ra mianakanyo rifu ro chavisa leri Yezabele a n’wi xungeta ha rona? Loko ku ri hileswaku a tshamela ku ehleketa hi sweswo, a swi hlamarisi leswi a khomiweke hi rhumbyana. Eliya “a sungula ku famba hikwalaho ka moya-xiviri wakwe”—u tiponise hi ku baleka.—1 Tihosi 18:4; 19:3.

Eliya a hi yena ntsena wanuna wa ripfumelo loyi a tshameke a hluriwa hi ku chava. Endzhakunyana ka sweswo, muapostola Petro u ve ni xiphiqo lexi fanaka. Hi xikombiso, loko Yesu a endle leswaku Petro a kota ku famba na Yena ehenhla ka mati, muapostola yoloye u sungule ku “languta xidzedze.” U sungule ku chava hiloko a mbombomela. (Matewu 14:30) Xikombiso xa Petro na Eliya xi hi dyondzisa dyondzo ya nkoka. Loko hi lava ku tshama hi ri ni xivindzi, a hi fanelanga hi tshamela ku ehleketa hi makhombo lama hi chavisaka. Hi fanele hi dzikisa miehleketo eka Xihlovo xa ntshembo wa hina ni matimba.

“Swi Ringene!”

Hikwalaho ko chava, Eliya u balekele edzonga-vupela-dyambu bya Bera-xeba ekusuhi ni ndzilakano wa le vuxeni wa Yuda laha swi endlaka tikhilomitara ta 150 ku ya kona. Kwalaho, u siye mupfuni wakwe kutani a ya emananga a ri swakwe. Rungula ri vula leswaku u fambe “riendzo ro ringana siku,” kutani hi mahlo ya mianakanyo hi nga n’wi vona ri ri karhi ri n’wi pelela, a ri hava swakudya kumbe swilo swin’wana swa nkoka. Swiendlo sweswo u swi endle hileswi a chava  naswona a nga ehleketi hi vuyelo bya swiendlo swakwe. Loko dyambu ri ri karhi ri pela, Eliya u hele matimba. Leswi a karhele, u tshame ehansi ka murhi wa brumu—tanihi leswi a ku ri wona nchumu lowu a wu ri kusuhi wo tumbela eka wona.—1 Tihosi 19:4.

Leswi Eliya a heleriwe hi matimba u khongerile. U kombele leswaku a fa. U te: “A ndzi antswi ku tlula vatatana.” A swi tiva leswaku vatata wakwe a va hundzuke ntshuri va tlhela va va marhambu emasirheni naswona a va koti ku endlela munhu swilo leswinene. (Eklesiasta 9:10) Eliya a titwa a ri xikangalafula. A swi hlamarisi leswi a rileke a ku: “Swi ringene!” U tivutisile leswaku ha yini a hambeta a hanya?

Xana swi fanele swi hi tsema nhlana ku tiva leswaku munhu wa Xikwembu a nga tsana emoyeni? Nikatsongo. Vavanuna ni vavasati vo tala vo tshembeka eBibeleni va hlamuseriwa tanihi lava tsaneke lerova va navela ni ku fa—van’wana va vona i Raveka, Yakobe, Muxe na Yobo.—Genesa 25:22; 37:35; Tinhlayo 11:13-15; Yobo 14:13.

Namuntlha hi hanya “[eminkarhini] ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona,” kutani a swi hlamarisi leswi vanhu vo tala hambi ku ri malandza yo tshembeka ya Xikwembu ma tikumaka ma tsanile minkarhi yin’wana. (2 Timotiya 3:1) Loko u tikuma u ri exiyin’weni xo tika, landzela xikombiso xa Eliya hi ndlela leyi: Phofulela Xikwembu ndlela leyi u titwaka ha yona. Phela, Yehovha i “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo.” (2 Vakorinto 1:3) Xana xi n’wi chavelerile Eliya?

Yehovha U Hlayise Muprofeta Wakwe

Xana u ehleketa leswaku Yehovha u titwe njhani loko a languta laha misaveni a ri etilweni kutani a vona muprofeta wakwe la rhandzekaka a etlele ehansi ka murhi emananga kutani a kombela ku fa? Nhlamulo ya kona yi le rivaleni. Endzhaku ka loko Eliya a khomiwe hi vurhongo, Yehovha u rhumele ntsumi eka yena. Ntsumi yi n’wi pfuxile kutani yi ku: “Pfuka u dya.” Eliya u pfukile, hikuva ntsumi a yi n’wi lulamisele xinkwa xo kufumela ni mati. Xana Eliya u yi nkhensile ntsumi yoleyo? Rungula ri vula leswaku muprofeta u dyile ni ku nwa kutani a tlhelela eku etleleni. Xana Eliya a ri ni gome lerikulu lerova a tsandzeka ni ku vulavula? Ntsumi yi n’wi pfuxe ra vumbirhi kumbexana nimixo. Yi tlhele yi khongotela Eliya yi ku: “Pfuka u dya, hikuva riendzo leri ri lehe ngopfu ku tlula matimba ya wena.”—1 Tihosi 19:5-7.

Xikwembu xi pfune ntsumi ku tiva laha Eliya a ya kona. Nakambe a xi swi tiva leswaku a swi ta n’wi tikela ku famba riendzo rolero hi ku tirhisa matimba yakwe. Hakunene swa chavelela ku tirhela Xikwembu lexi tivaka tipakani ta hina ni ku tsana ka hina ku tlula hina vini! (Pisalema 103:13, 14) Xana Eliya u vuyeriwe njhani eka swakudya sweswo?

Ha hlaya: “Hiloko a pfuka a dya ni ku nwa, a hambeta a famba hi matimba ya swakudya sweswo ku ringana masiku ya 40 ni vusiku bya 40, ku ya fika entshaveni ya Xikwembu xa ntiyiso, eHorebe.” (1 Tihosi 19:8) Eliya u titsone swakudya masiku ya 40 ni vusiku bya 40, hilaha Muxe a endleke hakona eka malembe-xidzana ya kwalomu ka tsevu emahlweni kakwe na Yesu eka malembe-xidzana ya khume endzhaku kakwe. (Eksoda 34:28; Luka 4:1, 2) Swakudya sweswo a swi endlanga leswaku swiphiqo swakwe hinkwaswo swi hela, kambe swi n’wi hlayisile hi singita. Ehleketa mukhalabye a ri karhi a famba hi milenge emananga ku ringana masiku ya 40!

Ninamuntlha Yehovha wa ma hlayisa malandza yakwe, kambe ku nga ri hi ku ma nyika swakudya hi ndlela ya singita, kambe hi tindlela tin’wana. U nyika malandza yakwe swakudya swa moya. (Matewu 4:4) Loko hi dyondza hi Xikwembu eRitweni ra xona ni le ka minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni swa hi tiyisa hi tlhelo ra  moya. Loko hi dya swakudya swoleswo swa moya swi nga ha endleka leswaku swiphiqo swoleswo swi nga suki hinkwaswo, kambe swi nga hi pfuna ku tiyiselela swiphiqo leswi tikaka. Swi ta tlhela swi endla leswaku hi kuma “vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 17:3.

Eliya u fambe tikhilomitara ta kwalomu ka 320 kukondza a fika eNtshaveni ya Horebe, laha Yehovha Xikwembu hi ku tirhisa ntsumi a tshameke a humelela eka Muxe exihlahleni xa mitwa lexi pfurhaka naswona laha endzhakunyana Yehovha a endleke ntwanano wa Nawu na Israyele. Eliya u kume vutumbelo ebakweni.

Yehovha U Chavelele Muprofeta Wakwe Ni Ku N’wi Tiyisa

Loko Eliya a ri eNtshaveni ya Horebe, Yehovha u n’wi ponisile hi ku tirhisa ntsumi yi n’wi vutisa xivutiso lexi nge: “Eliya, xana u endla yini laha?” Yi n’wi vutise xivutiso hi ndlela ya musa, hikuva Eliya u swi teke tanihi xirhambo xo phofula ndlela leyi a titwa ha yona. Naswona u swi endlile sweswo! U te: “Ndzi ve ni rilaveta lerikulu hikwalaho ka Yehovha Xikwembu xa mavuthu; hikuva vana va Israyele va siye ntwanano wa wena, va hirimuxe tialitari ta wena, ni vaprofeta va wena va va dlaye hi banga lerova ku sele mina ntsena; va sungule ku lava moya-xiviri wa mina leswaku va wu susa.” (1 Tihosi 19:9, 10) Marito ya Eliya ma kombisa swivangelo swinharhu leswi endleke leswaku a tsana emoyeni.

Xo sungula, Eliya a vona onge ntirho wakwe i wa hava. Ku nga khathariseki malembe lawa a tirheleke Yehovha hi “rilaveta lerikulu,” a kwetsimisa vito ra Xikwembu ni vugandzeri bya xona ku tlula swilo hinkwaswo, u vone swiyimo sweswo swi ya swi nyanya. Vanhu a va hambeta va pfumala ripfumelo, ni ku xandzuka loko vugandzeri bya mavunwa byi ya byi nyanya. Xa vumbirhi, Eliya u titwe a ri ni xivundza. U vule leswaku ‘ku sele yena ntsena’ onge hiloko a ri munhu wo hetelela etikweni loyi a ha tirhela Yehovha. Xa vunharhu, Eliya a chava. Vo tala va vaprofeta lava a tirha na vona se a va dlayiwile naswona a tiyiseka leswaku a ku ta landzela yena. A swi nga n’wi oloveli ku amukela xiyimo xo tano kambe a nga pfumelanga leswaku ku tikukumuxa kumbe tingana swi n’wi sivela ku tirhela Xikwembu. Hi ku phofulela Xikwembu hi xikhongelo, u vekele vanhu hinkwavo vo tshembeka xikombiso lexinene.—Pisalema 62:8.

Xana Yehovha u angule njhani eka ku chava ka Eliya ni ku karhateka kakwe? Ntsumi yi byele Eliya leswaku a yima enon’wini wa bako. U yi yingisile hambileswi a nga swi tivi leswi a swi ta endleka. Ku hunge moya wa matimba! U twe mpfumawulo lowukulu, lowu a wu ri ni matimba lowu a wu endla leswaku tintshava ti pandzeka hi le xikarhi. Hi tihlo ra mianakanyo vona Eliya loko a ri karhi a ringeta ku tipfala mahlo hi hala tlhelo a ri karhi a khome nguvu yakwe yo khwaxa leyi a yi tika leyi a yi hungiwa hi moya. Kutani swi n’wi tikerile ku yima a nga tsekatseki hikuva misava a yi sungule ku tsekatseka. U tsandzeke ku  tiyisela loko ku sungula ndzilo lowukulu lowu n’wi endleke a boheka ku nghena endzeni ka bako leswaku a tisirhelela eka ku hisa ka wona.—1 Tihosi 19:11, 12.

Rungula leri nga laha henhla hinkwaro ri swi veka erivaleni leswaku Yehovha a a nga ta kumeka eka swilo swo karhi swa ntumbuluko. Eliya a swi tiva leswaku Yehovha a nga ri xikwembu xa mavunwa xo kota Bali loyi a gandzeriwa hi vagandzeri lava hambukisiweke lava a va n’wi teka tanihi “Mukhandziyi wa Mapapa” kumbe munisi wa timpfula. Yehovha i Xihlovo xa matimba hinkwawo lama hlamarisaka lama kumekaka entumbulukweni naswona u tlakuke swinene ku tlula xilo xihi na xihi lexi a xi vumbeke. Hambi ku ri matilo a ma nge n’wi ringani! (1 Tihosi 8:27) Kambe, xana swilo leswi hinkwaswo swi n’wi pfune njhani Eliya? Tsundzuka ku chava kakwe. Leswi Yehovha Xikwembu a n’wi seketela hi matimba yakwe hinkwawo yo hlamarisa, Eliya a nga ri na xona xivangelo xo chava Akabu na Yezabele!—Pisalema 118:6.

Endzhaku ka loko ndzilo wu timekile, mpfumawulo wu herile, Eliya u twe “rito ro rhula, ro olova.” Ri rhambe Eliya leswaku a tlhela a tiphofula naswona u endle tano, u phofule ndlela leyi a titwaka ha yona ra vumbirhi. * Kumbexana sweswo swi endle leswaku a ntshunxeka. Kambe swi le rivaleni leswaku Eliya u chaveleleke swinene hileswi “rito ro rhula, ro olova” ri n’wi byeleke swona. Yehovha u tiyisekise Eliya leswaku a nga ri xikangalafula. Njhani? Xikwembu xi paluxe xikongomelo xa xona xo lwa ni vugandzeri bya Bali eIsrayele. Swi le rivaleni leswaku ntirho wa Eliya a wu nga ri wa hava hikuva xikongomelo xa Xikwembu a xa ha ya emahlweni. Ku tlula kwalaho, a ha ri xiphemu xa xikongomelo xexo hikuva Xikwembu xi n’wi nyike swiletelo swo karhi leswaku a tlhelela entirhweni wakwe.—1 Tihosi 19:12-17.

Kambe ku vuriwa yini hi xivundza lexi Eliya a titwa a ri na xona? Yehovha u endle swilo swimbirhi malunghana na xona. Xo sungula, u byele Eliya leswaku a tota Elixa tanihi muprofeta loyi eku heteleleni a ta n’wi tlhandlama. Jaha leri a ri ta tirha na Eliya ri tlhela ri va mupfuni wakwe ku ringana malembe yo hlayanyana. Wa nga vona nchavelelo wonghasi! Xa vumbirhi, Yehovha u vule mahungu lawa yo tsakisa: “Mina ndzi siye vanhu va 7000 eIsrayele, matsolo hinkwawo lawa ma nga n’wi nkhinsamelangiki Bali, ni nomu wun’wana ni wun’wana lowu nga n’wi ntswontswangiki.” (1 Tihosi 19:18) Eliya a nga ha ri na xivundza. Swi fanele swi n’wi chavelerile ku twa leswaku ku ni vanhu va magidi vo tshembeka lava aleke ku gandzela Bali. A va lava leswaku Eliya a ya emahlweni ni ntirho wakwe wo tshembeka, a veka xikombiso xo tshembela eka Yehovha handle ko tsekatseka eminkarhini yoleyo ya mangava. Eliya u fanele a khumbeke swinene ku twa marito wolawo lawa Yehovha a n’wi byeleke wona hi ku tirhisa ntsumi hi “rito ro rhula, ro olova” ra Xikwembu xakwe.

Ku fana na Eliya, hi nga ha hlamarisiwa swinene hi ntumbuluko naswona sweswo swi fanerile. Ntumbuluko wu kombisa matimba ya Muvumbi. (Varhoma 1:20) Nisweswi Yehovha u rhandza ku tirhisa matimba yakwe lama nga pimekiki leswaku a pfuna malandza yakwe lama tshembekaka. (2 Tikronika 16:9) Hambiswiritano, Xikwembu xi vulavula na hina hi ku tirhisa Rito ra xona, ku nga Bibele. (Esaya 30:21) Bibele yi fana ni “rito ro rhula, ro olova,” leri eka rona Yehovha a hi kongomisaka hi ku tirhisa rona namuntlha leswaku a hi lulamisa, a hi khutaza ni ku hi tiyisekisa hi rirhandzu rakwe.

Xana Eliya u wu amukerile nchavelelo lowu Yehovha a n’wi nyikeke wona eNtshaveni ya Horebe? Ina! A swi tekanga nkarhi leswaku muprofeta loyi wo tshembeka a tlhela a sungula ku tirha, a va ni vurhena ni ku lwisana ni vugandzeri bya mavunwa byo homboloka. Loko na hina hi ma tekela enhlokweni marito lama huhuteriweke ya Xikwembu, ku nga “nchavelelo lowu humaka eMatsalweni,” hi ta swi kota ku tekelela ripfumelo ra Eliya.—Varhoma 15:4.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Yehovha u n’wi katekise swinene Eliya hi minkarhi leyinene ni leyo biha

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Loko a ri emaxangwini, Eliya u tiphofule eka Yehovha

[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

Yehovha u tirhise matimba yakwe yo hlamarisa leswaku a chavelela Eliya ni ku n’wi khutaza