I Mani La Nga Hlamuselaka Vuprofeta?

Ku vuriwa leswaku ntambhu leyi bohiweke fundzu ya le Godiyamu a yi tiye swinene eminkarhini ya Alekzanda Lonkulu. Vanhu a va tshemba leswaku munhu un’wana ni un’wana loyi a nga ta ntshunxa fundzu leri a a tlharihile naswona a ta hlula ko tala. * Alekzanda u swi kotile ku ntshunxa fundzu leri, hi ku va a ri tsema kan’we hi banga rakwe.

KU RINGANA malembe yo tala, vanhu lava tlhariheke a va nga ntshunxi mafundzu lama rharhanganeke ntsena kambe a va fanele va hlamusela mawetana, va hlamusela vuprofeta hambi ku ri ku vhumbha hi vumundzuku.

Hambiswiritano, hakanyingi sweswo a swi va tikela. Hi xikombiso, vavanuna vo tlhariha va le Babilona, va tsandzekile ku hlamusela matsalwa ya voko lama hi singita ma humeleleke ekhumbini ra xigodlho xa Hosi Belxatsara hi nkarhi wa nkhuvo. I Daniyele ntsena—muprofeta la dyuhaleke wa Yehovha Xikwembu, loyi a dume hi “ku ntshunxa mafundzu”—loyi a tikombiseke a ri loyi a ta hlamusela rungula ra vuprofeta. (Daniyele 5:12) Vuprofeta byebyo, lebyi a byi profeta hi ta ku lovisiwa ka Mfumo wa Babilona, a byi ta hetiseka hi vusiku byebyo!—Daniyele 5:1, 4-8, 25-30.

I Yini Vuprofeta?

Vuprofeta byi hlamuseriwa tanihi ku paluxiwa ka swilo swa nkarhi lowu taka, swiendlakalo leswi tsariweke ka ha ri emahlweni swi nga si endleka. Vuprofeta bya ntiyiso i rungula leri huhuteriweke, leri tsariweke kumbe leri ku vulavuriwaka ha rona, nhlavutelo ya ku rhandza ka Xikwembu ni xikongomelo xa xona. EBibeleni ku ni vuprofeta bya malunghana ni ndlela leyi Mesiya a ta humelela ha yona ni leyi vanhu a va ta n’wi tiva ha yona ni “makumu ya mafambiselo ya swilo,” hambi ku ri marungula ya vuavanyisi lama humaka eka Xikwembu.—Matewu 24:3; Daniyele 9:25.

“Vavanuna vo tlhariha” va namuntlha—vativi va sayense, ikhonomi, rihanyo, tipolitiki, mbango ni swin’wana swo tala—va ringeta ku vhumbha vumundzuku. Hambileswi swo tala swa swilo leswi va swi vhumbhaka eka swihaxa-mahungu—vanhu va swi tshembaka—a hi vuprofeta bya xiviri hambileswi minkarhi yin’wana swi endlekaka, kambe ku va ku ri mavonelo ya vona. Ku engetela kwalaho, eka yinhla yin’wana ni yin’wana leyi tlakusiwaka, nkarhi hinkwawo ku ni mavonelo yo tala lama hambaneke ni lama kanetanaka. Swi nga va ni khombo ku vhumbha vumundzuku hikuva munhu a nga tiyiseki ha byona.

Xihlovo Xa Vuprofeta Bya Ntiyiso

Kutani, xana vuprofeta bya ntiyiso byi huma kwihi naswona i mani la nga byi hlamuselaka? Muapostola Petro u tsale a ku: “A ku na vuprofeta bya Matsalwa lebyi humaka eka nhlamuselo ya munhu wihi ni wihi.” (2 Petro 1:20) Rito ra Xigriki leri nge “nhlamuselo,” ri vula “ntlhantlho, nhlavutelo,” hi xikongomelo xa leswaku “leswi humesiweke kumbe leswi lahlekeke a swi ri kusuhi ni ku endleka.” Xisweswo, loko Bibele—Mahungu Lamanene yi hundzuluxela marito ya Petro yi ri: “Ku hava marito ya vuprofeta eMatsalweni lawa munhu a nga ma hlamuselaka hi ku tisungulela.”

Ehleketa hi mutluti loyi hi vutshila a bohaka ntambhu yi va fundzu leri rharhanganeke. Loko a hetile, munhu loyi a nga tiviki nchumu hi mafundzu a ngo vona tintambu leti bohaneke, kambe a nga tiyiseki leswaku u ta ti ntshunxa njhani. Hilaha ku fanaka, vanhu va nga ha vona swilo leswi nga vangaka swiphiqo leswi rharhanganeke kambe va nga swi koti ku tiva leswaku va ta swi tlhantlha njhani.

Vaprofeta va khale lava huhuteriweke, vo fana na Daniyele, a va kambisisanga ku cinca ka swilo  swa le nkarhini wa vona hi voxe kutani va ringeta ku paluxa vumundzuku lebyi rharhanganeke hi ku vula vuprofeta. Loko a va lo ringeta ku sindzisa vumundzuku leswaku byi paluxeka hi ndlela leyi, vuprofeta byebyo a byi ta va byi ve kona hi ndlela leyi va ehleketaka ha yona. Kutani a ku ta va ku ri ku vhumbha ka munhu, loku sekeriweke eka masungulo lama nga hetisekangiki. Ematshan’weni ya sweswo, Petro u ye emahlweni a hlamusela a ku: “Vuprofeta a byi si tisiwa hi ku rhandza ka munhu hambi ku ri rini, kambe vanhu a va vulavula leswi humaka eka Xikwembu va ri karhi va susumetiwa hi moya lowo kwetsima.”—2 Petro 1:21.

‘Tinhlamuselo Ti Huma Eka Xikwembu’

Eka malembe ya kwalomu ka 3 700 lama hundzeke, vavanuna vambirhi a va pfaleriwe ekhotsweni aEgipta. Un’wana ni un’wana wa vona u lorhe norho wo tsakisa. Leswi va nga yi kumangiki nhlamuselo eka vavanuna vo tlhariha va le tikweni rero, va hlamusele Yosefa loyi a va khotsiwe na yena milorho ya vona va ku: “Hi lorhe norho, naswona a hi na muhlamuseri.” Nandza yoloye wa Xikwembu u va kombele leswaku va n’wi rungulela yona, u te: “Xana tinhlamuselo a ti humi eka Xikwembu?” (Genesa 40:8) I Yehovha Xikwembu ntsena la nga ni vuswikoti byo hlamusela vuprofeta, tanihi leswi mutluti wa xikepe la nga ni ntokoto a nga ntshunxaka fundzu leri rharhanganeke. Phela, Xikwembu hi xona eku sunguleni xi endleke vuprofeta lebyi xi nga ta kota ku byi hlamusela hi nkarhi lowu faneleke. Hilaha ku fanaka, hi fanele hi langutela eka xona leswaku xi byi hlamusela. Ina, Yosefa u endle kahle loko a yisa ku dzuneka eka Xikwembu.

Kutani, xana hakunene ‘tinhlamuselo ti huma eka Xikwembu’? Ku ni tindlela to tala leti kombisaka leswaku mhaka leyi i ntiyiso. EBibeleni ku ni vuprofeta byin’wana lebyi tsariweke ku tlhela ku tsariwa ni ku hetiseka ka byona. Kutani, vuprofeta lebyi byi hlamuseriwile, tanihi leswi ku nga ni mafundzu man’wana lawa mutluti wa xikepe a nga hlamuselaka ndlela leyi ma nga ntshunxiwaka ha yona.—Genesa 18:14; 21:2.

Vuprofeta byin’wana byi nga ha hlamuseriwa hi ku kambisisa mongo. Muprofeta Daniyele u vone xivono xa vuprofeta xa ‘khuna leri nga ni timhondzo timbirhi’ ri ri karhi ri hlaseriwa hi “xiphongo lexi nga ni voya” lexi “exikarhi ka mahlo ya xona a ku ri ni rimhondzo leri xiyekaka.” Mongo wu kombisa leswaku khuna leri nga ni timhondzo timbirhi ri yimela “tihosi ta Meda na Peresiya” naswona xiphongo xi yimela “hosi ya Grikiya.” (Daniyele 8:3-8, 20-22) Endzhaku ka malembe yo tlula 200, “rimhondzo lerikulu,” ku nga Alekzanda Lonkulu, u sungule ku hlula Peresiya. Josephus n’wamatimu wa Muyuda u vule leswaku hi nkarhi wa tsima ra nyimpi ya Alekzanda ya ku hluriwa ka Yerusalema, yi kombisiwe eka vuprofeta lebyi fanaka naswona a kholwa leswaku yi kombetela eka yena.

Hi marito man’wana ‘tinhlamuselo ti huma eka Xikwembu.’ Hi ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima, Yosefa, nandza wo tshembeka wa Yehovha Xikwembu, u kote ku twisisa milorho leyi pfilunganyaka leyi vabohiwa-kulobye va n’wi byeleke yona. (Genesa 41:38) Loko malandza ya namuntlha ya Xikwembu ma nga tiyiseki hi nhlamuselo ya vuprofeta byo karhi, ma khongelela moya wa Xikwembu kutani ma hlaya hi ku hiseka naswona ma kambisisa Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke hi moya. Hikwalaho ka nkongomiso wa Xikwembu ma nga lava Matsalwa lama nyikelaka nhlamuselo ya vuprofeta byin’wana. Nhlamuselo a yi ti hi singita yi huma eka munhu un’wana ni un’wana. Yi huma eka Xikwembu hikuva i moya wa xona ni Rito ra xona leri endlaka leswaku nhlamuselo yi va erivaleni. Nhlamuselo a yi humi eka vanhu lava vhumbhaka kunene va nga tirhisi Bibele.—Mintirho 15:12-21.

‘Tinhlamuselo ti huma eka Xikwembu’ hikuva xi tiyimisele ku kongomisa loko vuprofeta byi fanele byi twisisiwa hi malandza ya xona yo tshembeka ya laha misaveni. Nhlamuselo ya vuprofeta yi nga twisisiwa emahlweni ko va byi hetiseka, loko byi hetiseka kumbe endzhaku ka loko byi hetisekile. Tanihi leswi Xikwembu xi vulaka vuprofeta, xi ta byi paluxa hi nkarhi lowu faneleke—hi nkarhi wa xona.

Eka rungula ra Yosefa ni vabohiwa-kulobye vambirhi, Yosefa u hlamusele milorho ya vona ka ha sele masiku manharhu leswaku yi hetiseka. (Genesa 40:13, 19) Endzhakunyana, Yosefa u yisiwe emahlweni ka Faro hosi ya matimba leswaku a ya hlamusela milorho ya Faro, ku nga lembe ra ndzalo leri a ri ri ekusuhi ni ku sungula. Yosefa u hlamusele  leswi milorho ya Faro yi vulaka swona leswaku ku endliwa malunghiselelo yo hlayisa mintshovelo yo tala leyi boxiweke ka ha ri emahlweni hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu.—Genesa 41:29, 39, 40.

Vuprofeta byin’wana byi twisisiwa kahle hi malandza ya Xikwembu ntsena endzhaku ka loko byi hetisekile. Swiendlakalo swo tala swa vutomi bya Yesu swi profetiwe eka malembe-xidzana emahlweni ko va a velekiwa, kambe vadyondzisiwa vakwe a va swi twisisanga hi ku helela kukondza ku va endzhaku ka ku pfuxiwa kakwe. (Pisalema 22:18; 34:20; Yohane 19:24,36) Eku heteleleni, hi ku ya hi Daniyele 12:4, u vule leswaku vuprofeta byin’wana a byi fanele byi ‘lemeriwa’ “ku fika enkarhini wa makumu,” loko “vutivi bya ntiyiso byi ta andza.” Hi hanya enkarhini lowu vuprofeta byebyo byi nga eku hetisekeni. *

Vuprofeta Bya Bibele Na Wena

Yosefa na Daniyele va yime emahlweni ka tihosi ta le sikwini ra vona kutani va hundzisa marungula ya vuprofeta lama khumbeke matiko ni mimfumo. Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va yime emahlweni ka vanhu va le sikwini ra vona tanihi vaprofeta kumbe vavulavuleri va Yehovha, ku nga Xikwembu xa vuprofeta kutani va tisa nkateko lowukulu eka lava anguleke eka marungula ya vona.

Namuntlha, Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo ti le ku twariseni ka rungula ra vuprofeta—ku nga mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu—naswona ti byela vanhu leswaku vuprofeta bya Yesu bya “makumu ya mafambiselo ya swilo” sweswi byi le ku hetisekeni. (Matewu 24:3, 14) Xana wa swi tiva leswaku vuprofeta byebyo i yini ni ndlela leyi byi nga ta ku khumba ha yona? Timbhoni ta Yehovha ta swi tsakela ku ku pfuna nileswaku u vuyeriwa eka leswi tsakisaka hi vuprofeta hinkwabyo bya Bibele.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka matluka 12, 13]

Yosefa na Daniyele va yise ku dzuneka eka Xikwembu loko va hlamusela vuprofeta