Xana A Wu Swi Tiva?

Xana “nguvu ya ribungwana” hakanyingi yi kombetela eka yini ebukwini ya Eksoda?

▪ Hi ku ya hi rungula leri nga eBibeleni, malapi ya ntsonga lama a ma endla makhumbi ni nyangwa ya tabernakela, ku nga ntsindza wa khale wa Vaisrayele wo gandzela eka wona, a ma endliwe hi “harani ya wasi ni voya lebyi pendiweke byi va bya xivunguvungu ni nguvu ya ribungwana ni ntsembyana wo vevuka lowu lukiweke.” (Eksoda 26:1; 38:18) “Tinguvu to kwetsima” ta vaprista na tona a ti endliwe hi “nguvu ya ribungwana.”—Eksoda 28:1-6.

Nguvu ya ribungwana, a yi tlhela yi tiveka hi vito leri nge kermes, a yi ri ni dayi ya ribungwana. Dayi leyi a yi susiwa eka mimiri ya switsotswana swa xisati swa Coccidae. Switsotswana leswi swo pfumala timpapa swi hanya emurhini wa kermes oak (Quercus coccifera), lowu kumekaka eVuxa-xikarhi ni le Ribuweni ra Mediteraniya. Dayi leyi ya ribungwana yi kumeka endzeni ka matandza lama nga endzeni ka miri wa xitsotswana xa xisati. Loko xitsotswana xexo xi ri ni matandza, xi fana ni xidzungela, xi va ni mpimo ni xivumbeko xa nyawa leyi nga ematlukeni ni le swirhabyanini swa murhi wa kermes oak. Endzhaku ka loko xi khomiwile kutani xi pfotlosiwa, xitsotswana xi humesa dayi ya ribungwana, yi n’okisiwa ematini kutani yi lunghekela ku daya malapi. N’wamatimu wa Murhoma Pliny Lonkulu u vulavule hi dayi ya ribungwana naswona yi hlayiwe exikarhi ka mihlovo leyi a yi rhandziwa enkarhini wakwe.

Hi vahi vatsari va Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki lava a va ri kona hi Pentekosta ya 33 C.E.?

▪ Swi nga ha endleka leswaku vavanuna va tsevu eka va nhungu lava tsaleke xiphemu lexi xa Matsalwa a va ri kona.

Hi ku ya hi rungula leri nga eka Mintirho, Yesu u lerise vadyondzisiwa vakwe a ku: “Mi nga suki eYerusalema, kambe tshamani mi rindzele leswi Tatana a swi tshembiseke.” (Mintirho 1:4) Rungula leri fanaka ri kombisa leswaku vatsari va Bibele lava landzeleke, ku nga Matewu, Yohane na Petro va yingise xileriso lexi kutani va hlengeletana “endhawini yin’we” ni vadyondzisiwa. Vamakwavo va Yesu hi manana na vona a va ri kona. (Mintirho 1:12-14; 2:1-4) Vambirhi va vona ku nga, Yakobo na Yudha (Yudasi), endzhakunyana va tsale tibuku timbirhi ta Bibele leti ti thyiweke mavito ya vona.—Matewu 13:55; Yakobo 1:1; Yudha 1.

Eka Evhangeli yakwe, Marka u vulavule hi jaha leri balekeke hi vusiku lebyi Yesu a khomiweke ha byona. Entiyisweni a vulavula hi yena, tanihi leswi vadyondzisiwa lavan’wana hinkwavo se a va n’wi fularherile Yesu. (Marka 14:50-52) Hikokwalaho, swi tikomba onge Marka a ri mudyondzisiwa wo sungula naswona swi le rivaleni leswaku a ri kona hi Pentekosta.

Vatsari vambirhi lava a va sele va Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki lama huhuteriweke a ku ri Pawulo na Luka. Hi Pentekosta ya 33 C.E., Pawulo a nga si va mulandzeri wa Kreste. (Vagalatiya 1:17, 18) Hilaha ku fanaka, Luka na yena a nga ri kona, tanihi leswi a nga tikatsangiki eka ‘timbhoni leti byi voneke hi mahlo’ vutirheli bya Yesu.—Luka 1:1-3.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Switsotswana leswi a swi tirhisiwa ku endla dayi.

[Xihlovo Xa Kona]

Courtesy of SDC Colour Experience (www.sdc.org.uk)

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Petro a ri karhi a vulavula hi Pentekosta ya 33 C.E.