Bibele Yi Hundzula Vutomi Bya Vanhu

HA YINI wanuna loyi a kuriseriweke endyangwini wa Makhatoliki lowu hisekaka naswona a a ri phorisa a ve Mbhoni ya Yehovha? I yini leswi susumeteleke therorisi leswaku ri tshika madzolonga kutani ri va Mbhoni ya Yehovha? Hlaya leswi vanhu lava va swi vulaka.

“Ndzi Kume Ku Twisisa Loku Enteke Ka Leswinene Ni Leswi Nga Riki Swinene.”—SEBASTIÃO ALVES JUNQUEIRA

LEMBE RO VELEKIWA: 1946

TIKO: BRAZIL

MATIMU YAKWE: MUAVANYISI

VUTOMI BYA MINA: Ndyangu wa ka hina a wu tshama etikweni leri nga kwalomu ka tikhilomitara ta tsevu ku suka edorobeni ra Piquete. Vatswari va mina a va ri ni xipurasana naswona a xi kota ku endla leswaku hi kuma swilaveko swa hina swa xisekelo. Ndzi nghene xikolo ePiquete naswona eku heteleleni ndzi xave xikanyakanya xa khale lexi endleke leswaku swi ndzi olovela ku ya edorobeni. Vanhu va le ndhawini ya ka hina a va swerile, kambe doroba ra kona a ri basile naswona a ri nga ri na vugevenga byo tala. Vavanuna vo tala va kwalaho a va tirha efektri leyi a yi endla matlhari ya nyimpi.

A ndzi rhandza ku dyondza naswona ndzi kote ku nghena Xikolo xa Vusocha xa Aeronautical edorobeni ra le kusuhi laha hi 1966 ndzi thwaseleke ku va sejeni. Kutani ndzi ye exikolweni xa swa nawu naswona ndzi kume digri ya vugqweta. Endzhakunyana, ndzi endle xikombelo xo va ndhuna ya maphorisa. Hi 1976 ndzi pase xikambelo xa hulumendhe kutani ndzi hlawuriwa ku va ndhuna ya maphorisa. Minkarhi yin’wana ntirho wa mina a wu katsa ku va mufambisi wa khotso. Hi nkarhi wolowo, Timbhoni ta Yehovha a ti tshamela ku ta kutani ti kombela mpfumelelo wo chumayela vakhotsiwa. Minkarhi hinkwayo na mina a ti ndzi byela rungula ra le Bibeleni. A ndzi xi xixima swinene Xikwembu. Swi ndzi tsakisile ku dyondza leswaku Xikwembu xi ni vito, ku nga Yehovha, ni leswaku hi nga hlakulela vunghana na xona.

Ndzi engetele tidyondzo ta mina hakatsongo-tsongo. Hi 1981, ndzi pase xikambelo xin’wana xa hulumendhe naswona ndzi hlawuriwe ku va muavanyisi wa tiko. Kutani hi 2005, ndzi hlawuriwe ku va muavanyisi eka huvo ya swikombelo ekhoto ya le São Paulo.

NDLELA LEYI BIBELE YI HUNDZULEKE VUTOMI BYA MINA HA YONA: Endzhakunyana ka loko ndzi pase exikolweni xa nawu, ndzi sungule ku hlaya Bibele—ku nga xiendlo lexi yi cinceke swinene ndlela leyi a ndzi ehleketa ha yona. A ndzi ri Mukhatoliki la hisekaka. Maxaka ya mina man’wana a ma ri vaprista kasi un’wana a ri bixopo naswona a ndzi pfuna muprista hi nkarhi wa Masa. A ndzi hlaya swiphemu leswi ndzi averiweke swona leswi nga ebukwini ya swikhongelo loko a nga si sungula ku chumayela. A swi nga tolovelekanga emindyangwini ya Makhatoliki ku hlaya Bibele. Mana wa mina a a khunguvanyeke swinene loko a kuma leswaku a ndzi hlaya Bibele. U ringete ku ndzi heta matimba hi ku vula leswaku a ndzi tiveka ekhombyeni ro va ndzi penga.  Hambiswiritano, ndzi hambete ndzi yi hlaya; a ndzi nga voni khombo eka yona.

Ndzi ehleketa leswaku ku lava ka mina ku tiva swi ndzi susumetele leswaku ndzi ya emahlweni ni ku dyondza Bibele. A ndzi lava ku tiva leswi engetelekeke malunghana ni vaprista ni ntirho wa vona ekerekeni. Nakambe, ndzi sungule ku hlaya hi ta ku tirhisiwa ka vukhongeri leswaku vanhu va lwisana ni ntshikilelo, kambe minjhekanjhekisano ni ndlela leyi vaseketeri va yona a va yi vula ha yona a ndzi nga swi twisisi.

Hi nkarhi lowu fanaka, dokodela wa mina wa meno, loyi a a ri Mubudha, u ndzi nyike buku leyi a a nyikiwe yona. Nhloko-mhaka ya buku yoleyo a yi ku, Did Man Get Here by Evolution or by Creation? * Ndzi amukele buku yoleyo, hi ku ehleketa leswaku a swi ta tsakisa ku yi hlaya swin’we ni buku leyi nge The Origin of Species, leyi tsariweke hi Charles Darwin. Timhaka leti nga ebukwini leyi nge Did Man Get Here by Evolution or by Creation? a ti ri ni matimba, ti twisiseka ni ku khorwisa. A ndzi nga kanakani leswaku dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo a yi nga sekeriwanga helo.

Ku hlaya buku leyi eka nhloko-mhaka leyi vulavulaka hi ntumbuluko swi endle leswaku ndzi ya ndzi yi tsakela swinene. A ndzi lava ku kuma tibuku to tala leti kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha. Ndzi byeriwe leswaku mulunghisi un’wana wa swihaha-mpfhuka loyi a a tirha exikolweni xa ku endla swihaha-mpfhuka a ri Mbhoni ya Yehovha. Ndzi vulavule na yena naswona u ndzi nyike tibuku tin’wana leswaku ndzi ti hlaya. Hi nkarhi wolowo, loko Timbhoni ti kombela ku dyondza na mina Bibele, a ndzi pfumelanga. A ndzi ehleketa leswaku ndzi nga tidyondzela hi ndzexe.

Loko ndzi sungula ku hlaya Bibele, ndzi endle xiboho xa leswaku leswi se a ndzi tekile, a ku ta va vutlhari ku yi hlaya ni ndyangu wa mina. A hi va ni dyondzo ya ndyangu vhiki rin’wana ni rin’wana hi tlhela hi hlaya Bibele swin’we. Tanihi Makhatoliki, ndyangu wa mina a wu tshemba xin’wana ni xin’wana lexi a xi vuriwa hi vaprista kumbe vabixopo. Kutani leswi ndzi swi hlayeke eka Yohane 14:6 swi ndzi pfule mahlo, leyi nge: “Yesu a ku eka yena [mudyondzisiwa Tomasi]: ‘Hi mina ndlela ni ntiyiso ni vutomi. A nga kona loyi a taka eka Tatana handle ko ta ha mina.’” Endzhaku ko kambisisa mhaka leyi hi vuenti, ndzi khorwisekile leswaku ku ponisiwa ka hina ku huma eka Yehovha hi ku tirhisa Yesu. Phela a hi dyondzisiwe leswaku ku ponisiwa ka hina ku huma eka vaprista.

Tindzimana tin’wana timbirhi ta le Bibeleni ti cince langutelo leri a ndzi ri na rona hi Kereke ya Khatoliki ni tidyondzo ta yona. Yin’wana ya tona i Swivuriso 1:7 leyi nge: “Ku chava Yehovha i masungulo ya vutivi. Vutlhari ni ndzayo i swilo leswi swiphukuphuku swi swi languteleke ehansi.” Kasi leyin’wana i Yakobo 1:5 leyi nge: “Loko mani na mani eka n’wina a kayivela vutlhari, a a hambete a kombela eka Xikwembu, hikuva xi nyika hinkwavo hi mbilu yo basa, handle ka ku sandza; kutani u ta nyikiwa byona.” A ndzi ri ni torha ra vutivi ni vutlhari, leri a ri nga timuleki hambi loko ndzi ya ekerekeni. Kutani ndzi tshike ku ya ekerekeni.

Hi 1980 nsati wa mina u sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni. Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ndzi ri ekaya, a ndzi dyondza na vona. Hi ku famba ka nkarhi, ndzi amukele dyondzo ya Bibele. Hambiswiritano, swi teke nkarhi leswaku hi endla xiboho xo khuvuriwa hi va Timbhoni ta Yehovha. Nsati wa mina u khuvuriwe hi 1994 kutani mina ndzi khuvuriwa hi 1998.

NDLELA LEYI NDZI VUYERIWEKE HA YONA: Vana va hina va mune va vuyeriwe hi ku va va kurisiwa leswaku va hanya hi milawu ya Yehovha. (Vaefesa 6:4) Ndzi ni vana vambirhi va majaha, lava havumbirhi bya vona va tirhaka hi matimba ku khathalela swilaveko swa moya swa Timbhoni tin’wana emavandlheni lawa va hlanganyelaka eka wona. Vana va mina vambirhi va vanhwanyana va chumayela van’wana hi ku hiseka swinene. Nsati wa mina u heta tiawara to tala n’hweti ni n’hweti a pfuna vanhu ku dyondza hi Bibele naswona mina ndzi tiphina hi ku va nkulu evandlheni ra kwalaho.

Loko ndzi va Mbhoni ya Yehovha, ndzi kume ku twisisa loku enteke ka leswinene ni leswi nga riki swinene. Leswi ndzi nga muavanyisi, ndzi ringeta ku tirhisa ndlela leyi Yehovha a endlaka swilo ha yona  eka timhaka to hambana-hambana loko ndzi tenga milandzu, ndzi ri karhi ndzi ehleketa hi swiyimo, ndzi va la anakanyelaka eka swiyimo hinkwaswo naswona ndzi kombisa ntwela-vusiwana.

Ndzi tirhe hi milandzu yo tala ya madzolonga, vugevenga, ku xanisiwa ka vana swin’we ni milandzu leyikulu ya vugevenga. Hambiswiritano, a ndzi tlanyalanga. Loko ndzi hlalela mahungu, ndzi nyenyetsiwa hi mahanyelo yo biha lama hangalakeke ni vuhomboloki laha misaveni. Ndzi nkhensa Yehovha hileswi ndzi koteke ku twisisa xivangelo lexi endleke leswaku vugevenga byi andza swin’we ni ntshembo lowu hi nga na wona wa leswaku hi ta hanya hi nkarhi lowu xiyimo xi nga ta va xi cincile.

“Khotso A Ri Ndzi Cincanga.”—KEITH WOODS

LEMBE RO VELEKIWA: 1961

TIKO: NORTHERN IRELAND

MATIMU YAKWE: THERORISI

VUTOMI BYA MINA: Ndzi velekiwe hi 1961 ePortadown, ku nga doroba leri nga ni mphensa-mphensa eNorthern Ireland. Ndzi kule ndzi ri karhi ndzi nghena kereke ya Protestente naswona ndzi kulele emutini lowu vaakelani va hina a ku ri Makhatoliki ni Maprotestente. Mindyangu yo tala a yi swerile. Ku nga khathariseki leswaku Makhatoliki ni Maprotestente lawa a ma tshama endhawini leyi a ma swerile, hinkwawo ka wona a ma twanana naswona a ma ri ni vuxaka lebyikulu tanihi vaakelani.

A ndzi tinyungubyisi hi vutomi lebyi a ndzi byi hanya. Hi 1974 ndzi katseke eka nyimpi leyi a yi ri kona exikarhi ka vukhongeri ni tipolitiki eNorthern Ireland. Hi nkarhi wolowo, swilo swi nyanye ku biha emugangeni wa hina. Hi xikombiso, siku rin’wana nimadyambu, Tatana loyi a a ri mininjhere wa Feme ya Mimete ya Ulster, a a ri entirhweni a ri karhi a letela majaha mambirhi ya Makhatoliki lawa a ya ri vaakelani va hina emuakweni lowu hirhiweke lowu a hi tshama eka wona. Hi nkarhi wolowo, munhu un’wana u hoxe bomo hi fasitere ra le kamareni ro dzumba eka rona ekaya ka vafana lavambirhi va Makhatoliki, kutani yi dlaya tata wa vona, mana wa vona ni buti wa vona.

Swiphiqo swi ye swi nyanya kutani ku tlhekeka nyimpi. Makaya ya Maprotestente lawa a ma tshama etindhawini ta Makhatoliki ma hisiwile leswi endleke leswaku ma baleka naswona Makhatoliki a ma xanisiwa loko ma ri etindhawini ta Maprotestente. Ndhawu ya ka hina yi sungule ku tala hi Maprotestente. A swi tekanga nkarhi leswaku ndzi khomiwa kutani ndzi gweviwa ku tshama malembe manharhu ekhotsweni hikwalaho ko katseka eka ntirho wo bulusa tibomo.

Loko ndzi ri ekhotsweni, ndzi ve munghana wa mukhotsiwa un’wana loyi a tiveka swinene hileswi a ri eka ntlawa lowu lavaka leswaku ku tshama ku ri ni ku twanana exikarhi ka tiko ra Northern Ireland na United Kingdom. A swi endla onge hi vamakwavo naswona loko a cata, ndzi vulavule tanihi munghana wakwe lonkulu. Khotso a ri hi cincanga. Loko hi ntshunxiwa, hi tlhelele eka migingiriko ya hina ya tipolitiki leyi a hi yi hisekela ku tlula eku sunguleni. Hikwalaho ka sweswo, munghana wa mina u tlhele a khomiwa. Loko a ri kwale khotsweni, u dlayiwile.

Na mina a ndzi vekiwe tihlo naswona siku rin’wana, movha wa mina wu hisiwile. Kambe  swiendlakalo sweswo swi lo endla leswaku ndzi ya ndzi yi hisekela swinene politiki.

Hi nkarhi wolowo ndzi pfunete ku endla vhidiyo leyi a yi vulavula hi nyimpi leyi a yi ri kona exikarhi ka vukhongeri ni tipolitiki eNorthern Ireland leyi a yi tlangisiwa eka thelevhixini ya le Britain. Vhidiyo yoleyo yi ndzi vangele swiphiqo leswi engetelekeke. Hi xikombiso, hi vusiku byin’wana loko ndzi ya ekaya ndzi kume leswaku nsati wa mina a a fambe a ndzi siya. Endzhakunyana ka sweswo, hikwalaho ka nongonoko wa TV, ndzi tekeriwe n’wana wa mina wa jaha. Ndzi tsundzuka ndzi languta exivonini kutani ndzi ku: “Loko Xikwembu xi ri kona, a xi ndzi pfune.”

Hi Mugqivela lowu landzelaka, ndzi hlangane ni munghana wa mina loyi a vuriwaka Paul loyi se a a ri Mbhoni ya Yehovha. U sungule ku vulavula na mina hi Bibele. Endzhakunyana ka masiku mambirhi Paul u ndzi rhumele kopi ya Xihondzo xo Rindza. Xihloko lexi nga endzeni ka magazini wolowo xi tshahe marito ya Yesu lama tsariweke eka Yohane 18:36. U te: “Mfumo wa mina a hi xiphemu xa misava leyi. Loko mfumo wa mina a wu ri xiphemu xa misava leyi, valanguteri va mina a va ta va va lwile leswaku ndzi nga nyiketiwi eka Vayuda. Kambe, hilaha swi nga hakona, mfumo wa mina a wu humi exihlobyeni lexi.” Marito wolawo ma ndzi khumbe swinene. Vutomi bya mina byi sungule ku cinca hi siku rero.

NDLELA LEYI BIBELE YI HUNDZULEKE VUTOMI BYA MINA HA YONA: Paul u sungule ku dyondza Bibele na mina. Endzhakunyana, Mbhoni yin’wana leyi vuriwaka Bill yi ye emahlweni yi dyondza na mina. Ndza swi tiva leswaku a ndzi ri xichudeni lexi karhataka; a ndzi ri ni swivutiso swo tala! Ndzi tlhele ndzi tisa vafundhisi vo tala va kereke ekaya ka mina leswaku va ta kombisa Bill leswaku u hoxile. Kambe a ndzi wu vona ntiyiso wa Rito ra Xikwembu.

Ndzi tsundzuka siku rin’wana ndzi ri karhi ndzi byela Bill leswaku a nga ti ekaya ka mina leswaku hi ta dyondza hikuva magondzo a ma pfariwile endhawini yoleyo hinkwayo kutani a a ta tekeriwa movha wakwe kutani wu hisiwa. Kambe, tanihi ntolovelo, Bill u tile leswaku hi ta dyondza. U siye movha wakwe ekaya kutani a ta hi xikanyakanya xakwe. Ku hava loyi a ta n’wi tekela xona. Siku rin’wana, mina na Bill a hi tshame ekaya ka mina hi ri karhi hi dyondza Bibele loko maphorisa ni masocha ma ta ma ta ndzi khoma. Loko ma ri karhi ma famba na mina, Bill u huwelerile kutani a ndzi byela leswaku ndzi tshembela eka Yehovha. Swiendlakalo sweswo swi ndzi tsakisile swinene.

Siku ro sungula leri ndzi yeke eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha eHolweni ya Mfumo van’wana va fanele va tsemeke nhlana. A ndzi ri ni misisi yo leha ni xingwavila endleveni naswona a ndzi ambale baji ra dzovo leri a ri ri ni vito ra nhlangano wa tipolitiki lowu a ndzi ri eka wona. Nilokoswiritano, yi ndzi hlamarisile ndlela leyi Timbhoni ti ndzi khomeke ha yona. Musa wa tona wu ndzi khumbile hakunene.

Hambileswi a ndzi dyondza Bibele, a ndza ha tihlanganisa ni vanghana va mina va khale. Hambiswiritano, eku heteleleni, ntiyiso lowu ndzi wu dyondzeke eBibeleni wu sungule ku dzika swinene embilwini ya mina. Ndzi xiye leswaku loko ndzi lava ku tirhela Yehovha, a ndzi fanele ndzi cinca malangutelo ya mina hi tipolitiki ni vanghana va mina. Sweswo a swi nga olovi ku swi endla. Kambe loko ndzi ri karhi ndzi dyondza leswi engetelekeke hi Bibele ni ku kuma matimba eka Yehovha, ndzi swi kotile ku cinca. Ndzi tseme misisi, ndzi susa xingwavila xa le ndleveni kutani ndzi xava sudu. Leswi a ndzi swi dyondza swi tlhele swi sungula ku antswisa ndlela leyi a ndzi va languta ha yona vanhu.

NDLELA LEYI NDZI VUYERIWEKE HA YONA: A ndzi ri xigevenga tlhelo therorisi. Maphorisa a ma ndzi tiva swinene hikwalaho ka swiendlo swa vugevenga ni vutherorisi. Sweswi swilo swi cincile. Hi xikombiso, loko ndzi ya entsombanweni wa Timbhoni ta Yehovha ro sungula, lowu a wu khomeriwe edorobeni ra Navan, maphorisa ma fambe na mina ku suka eIreland ni le Northern Ireland hi ku anakanya leswaku ndzi nga vanga hasahasa. Kambe sweswi ndzi ya emintsombanweni ndzi nga vekiwanga tihlo. Sweswi ndzi chumayela hi ku ntshunxeka ndzi ri na Paul na Bill lava nga Timbhoni-kulorhi swin’we ni vandlha hinkwaro.

Loko vutomi bya mina byi ri karhi byi cinca, ndzi cincile kutani ndzi va xirho xa vandlha. Kutani ndzi hlangane ni Mbhoni leyi vuriwaka Louise, kutani hi tekana. Ku tlula kwalaho, ndzi tlhele ndzi hlangana ni n’wana wa mina wa jaha.

Loko ndzi languta ndlela leyi vutomi bya mina a byi ri ha yona enkarhini lowu hundzeke, ndza tisola hileswi ndzi vaviseke vanhu van’wana. Kambe ndzi nga khorwiseka leswaku hakunene Bibele yi nga endla leswaku vanhu lava fanaka na mina va cinca vutomi bya vona byo biha kutani va va ni vutomi lebyi nga ni xikongomelo ni ntshembo.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 12]

Mana wa mina a a khunguvanyeke swinene loko a kuma leswaku a ndzi hlaya Bibele