Swiphiqo Leswi Tiyiseleriwaka Hi Vavasati
“Loko ndzi vona ndlela leyi vavasati va khomiwaka ha yona, hakunene a ndzi swi lavi ku kula ndzi va wansati.”—ZAHRA WA MALEMBE YA 15, loyi a tshahiweke eka magazini wa GEO, nkandziyiso wa Xifurwa.
MARITO ya xinhwanyetana lama kombisiweke exineneni ma kombisa mhaka leyi chavisaka—emisaveni hinkwayo, madzolonga ni ku languteriwa ehansi ku khumba vanhwanyana ni vavasati vutomi bya vona hinkwabyo. Xiya tinhla leti.
- Ku languteriwa ehansi ka vavasati. Le Asia, vatswari vo tala va tsakela vana va vafana ku tlula va vanhwanyana. Xiviko xa Nhlangano wa Matiko xa 2011 xi ringanyeta leswaku exiphen’wini xexo xa misava, vavasati va kwalomu ka 134 wa timiliyoni va kayivela eka vaaki hikwalaho ka ku humesiwa ka makhwiri, ku dlayiwa ka tincece ni ku honisiwa.
- Dyondzo. Emisaveni hinkwayo, vavasati swin’we ni vanhwanyana vambirhi eka vanharhu va nghene xikolo malembe lama nga ehansi ka mune.
- Ku xanisiwa hi tlhelo ra rimbewu. Vavasati vo tlula 2,6 wa tibiliyoni va hanya ematikweni lawa eka wona ni sweswi swi tekiwaka ku nga ri nandzu loko vanuna va vona va va sindzisa ku endla timhaka ta masangu.
- Rihanyo. Ematikweni lama hluvukaka, kwalomu ka timinete tin’wana ni tin’wana timbirhi, wansati wa fa hikwalaho ka swiphiqo leswi vaka kona loko a tikile kumbe loko a veleka leswi vangiwaka hi ku pfumaleka ka vutshunguri lebyi faneleke.
- Timfanelo ta nhundzu. Hambileswi vavasati va rimaka swilo leswi tlulaka hafu ya swibyariwa emisaveni hinkwayo, ematikweni yo tala va hava mfanelo ya nawu yo va ni ndhawu ya vona.
Ha yini vavasati va tsoniwa timfanelo leti, leti vanhu hinkwavo va faneleke va va na tona? Mindhavuko yin’wana yi landzela tidyondzo ta vukhongeri ni swiendlo leswi seketelaka kumbe ku yimelela ku xanisiwa ka vavasati ni madzolonga. Phepha-hungu ra Xifurwa ri tshahe gqweta ra le Indiya Chandra Rami Chopra, leri vuleke leswi: “Milawu hinkwayo ya vukhongeri yi ni nchumu wo karhi lowu yi fanaka ha wona: Yi seketela ku languteriwa ehansi ka vavasati.”
Xana na wena u ni langutelo leri? Xana u ehleketa leswaku Bibele yi endla swi vonaka onge vavasati a hi va nkoka, hilaha tibuku tin’wana to tala ta vukhongeri ti endlaka hakona? Eka van’wana, tindzimana to karhi ta Bibele ti vonaka ti vula tano. Kambe xana Xikwembu xa le Bibeleni xi va languta njhani vavasati hakunene? Hambileswi vanhu vo tala va karhatekaka hi mhaka leyi, ku kambisisa hi vukheta leswi Bibele yi swi vulaka swi ta hi pfuna ku kuma nhlamulo.