HERODOTUS, n’wamatimu wa Mugriki loyi a hanyeke eka malembe ya 2 500 lama hundzeke u hlamusele xitori malunghana ni Vaegipta va le nkarhini wakwe. U tsale a ku: “Eminkhubyeni ya vavanuna lava fuweke, endzhaku ka swakudya swa nimadyambu, wanuna u khoma xifaniso lexi endliweke hi pulanga xa ntsumbu lowu nga endzeni ka bokisi ra vafi, lexi pendiweke ni ku kovotliwa, lexi leheke xisungunu xin’we kumbe swimbirhi. Hi ku endla sweswo u kombisa un’wana ni un’wana loyi a nga kona leswaku ‘Nwanani mi tsaka hikuva loko mi fa mi ta pfumala vutomi ku fana ni xifaniso lexi.’”

Langutelo rolero hi vutomi ni rifu a ri nga hlamarisi eka Vaegipta. Namuntlha, xiga lexi nge “Dyanani, mi nwa kutani mi tsaka” a xa ha ri xa nkoka. Loko vutomi byi hela loko u fa, ha yini u nga tiphini wa ha hanya? Ha yini u tikarhatela ku endla leswi nga swinene? Loko ku ri leswaku loko munhu a fa hi wona makumu yakwe, swa twala ku hanyela ra namuntlha ntsena. Muapostola Pawulo u veke mhaka yoleyo erivaleni. U hlamusele langutelo ra vanhu lava nga pfumeliki eka ku pfuxiwa ka vafi, hi ku vula a ku: “Loko lava feke va nga ta pfuxiwa, ‘a hi dyeni hi nwa, hikuva mundzuku hi ta fa.’”—1 Vakorinto 15:32.

I ntiyiso leswaku Pawulo a a nga pfumeli leswaku lava feke a va ta rivariwa hilaha ku heleleke. A a tiyiseka leswaku vanhu lava feke a va ta tlhela va hanya, va ri ni ntshembo wa leswaku a va nga ta tlhela va fa ni siku ni rin’we. Ntshembo wolowo a wu titshege hi xiendlakalo xa nkoka swinene lexi nga ntiyiso naswona a xi teka xi ri lexi nga kanetiwiki, ku nga ku pfuxiwa * ka Kreste Yesu. Entiyisweni, ku pfuxiwa ka vafi a ku ri xona ntsena xiendlakalo lexikulu lexi tiyiseke ripfumelo ra vadyondzisiwa vo sungula.

Kambe, xana ku pfuxiwa ka Yesu ku vula yini eka hina? Xana hi swi tiva njhani leswaku ku endlekile  hakunene? A hi voneni ndlela leyi Pawulo a ti hlamuseleke ha yona timhaka leti loko a tsalela Vakreste lava a va tshama eKorinto.

Vakreste van’wana va le Korinto wa khale a va pfilunganyiwa hi mhaka leyi naswona van’wana a va nga tshembi leswaku ku pfuka ka vafi ku ta va kona hakunene. Eka papila rakwe ro sungula leri a ri tsaleleke Vakreste va kwalaho, muapostola u xaxamete vuyelo bya loko ku ri hileswaku ku pfuxiwa ka vafi a ku nga ri ntiyiso. U tsale a ku: “Loko hakunene ku pfuka ka vafi ku nga ri kona, na Kreste a nga pfuxiwanga. Kambe loko Kreste a nga pfuxiwanga, ku chumayela ka hina i ka hava hakunene, ni ripfumelo ra hina i ra hava. Ku tlula kwalaho, hi kumiwa hi ri timbhoni ta mavunwa malunghana ni Xikwembu . . . Ripfumelo ra n’wina a ri tirhi nchumu; ma ha ri eswidyohweni swa n’wina. . . . Ni lava va etleleke eku feni evun’weni na Kreste va lovele makumu.”—1 Vakorinto 15:13-18.

“U humelele eka vamakwerhu vo tlula 500 hi nkarhi wun’we . . . Endzhaku ka sweswo u humelele eka Yakobo, kutani a humelela eka vaapostola hinkwavo; kambe eku heteleleni ka hinkwaswo u humelele ni le ka mina.”—1 Vakorinto 15:6-8

Pawulo u sungule hi marito lawa ma nga solekiki nikatsongo: Loko ku ri hileswaku vafi a va nge pfuxiwi, kutani Kreste loyi a feke a ta va a nga pfuxeriwanga evuton’wini. Loko ku ri hileswaku Kreste a nga pfuxiwanga, xana vuyelo bya kona a byi ta va byihi? Kutani ku chumayeriwa ka mahungu lamanene a ku ta va ka hava, mavunwa lamakulu. Loko ku ri hileswaku ku pfuxiwa ka Kreste a hi ntiyiso, kutani leswi swi khumba ndlela leyi hi titwisisaka ha yona tidyondzo tin’wana ta nkoka ta Bibele malunghana ni vuhosi bya Xikwembu, vito ra xona, Mfumo wa xona ni ku ponisiwa ka hina. Loko ku ri hileswaku ku pfuxiwa ka vafi a ku endlekanga, rungula leri Pawulo ni vaapostola van’wana va ri chumayeleke a ri ta va ra hava kumbe leri nga pfuniki nchumu.

A ku ta landzela ni vuyelo byin’wana. Loko ku ri hileswaku Kreste a nga pfuxiwanga eku feni, swi vula leswaku leswi Vakreste va swi pfumelaka i mavunwa. Ku tlula kwalaho, Pawulo ni van’wana a va ta va vulavule mavunwa ku nga ri hi ku pfuxiwa ka Yesu ntsena kambe ni hi loyi ku vuriweke leswaku u n’wi pfuxile, ku nga Yehovha Xikwembu. Nakambe, mhaka ya leswaku Kreste u “fele swidyoho swa hina” na yona a yi nga ta va ntiyiso—hikuva loko Muponisi hi byakwe a nga pfuxiwanga eku feni a a nga ta pfuxa van’wana. (1 Vakorinto 15:3) Leswi a swi ta vula leswaku Vakreste lava feke, ni lava dlaweleke ripfumelo, va fe va ri ni ntshembo lowu nga riki wa ntiyiso wa leswaku va ta pfuxiwa.

Pawulo u gimete hi ku vula a ku: “Loko hi ve ni ntshembo eka Kreste evuton’wini lebyi ntsena, hi hina hi faneleke ku tweriwa vusiwana ngopfu ku tlula vanhu hinkwavo.” (1 Vakorinto 15:19) Pawulo ku fana ni Vakreste van’wana, u lahlekeriwile, a xanisiwa, a tiyisela nxaniso ni ku langutana ni rifu hileswi a pfumela eka ku pfuxiwa ka vafi. A swi ta va swi nga pfuni nchumu hakunene loko ku ri hileswaku ku pfuxiwa ka vafi a ku ri mavunwa!

Pawulo a nga ehleketi leswaku leswi Vakreste va pfumelaka eka swona a swi sekeriwe eka mavunwa. A a swi tiva leswaku Yesu u pfuxiwe eku feni naswona u katsakanyele Vakorinto vumbhoni byebyo bya leswaku, “Kreste u fele swidyoho swa hina hi ku ya hi Matsalwa; ni leswaku u lahliwile, ina, leswaku u pfuxiwile esikwini ra vunharhu hi ku ya hi Matsalwa; ni leswaku u humelele eka Khefasi, ivi a humelela eka lava 12.” * Hiloko Pawulo a engetela a ku: “Endzhaku ka sweswo u humelele eka vamakwerhu vo tlula 500 hi nkarhi wun’we, lava vo tala va vona va ha riki kona nisweswi, kambe van’wana va etlele eku feni. Endzhaku ka sweswo u humelele eka Yakobo, kutani a humelela eka vaapostola hinkwavo; kambe eku heteleleni ka hinkwaswo u humelele ni le ka mina.”—1 Vakorinto 15:3-8.

 Pawulo u sungule hi marito lama tshembekaka ya leswaku Kreste u fele swidyoho swa hina, u lahliwile naswona u pfuxiwile. I yini lexi endleke leswaku Pawulo a tiyiseka hi mhaka yoleyo? Xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku a tiyiseka a ku ri vumbhoni bya vanhu vo tala lava swi voneke hi mahlo. Yesu loyi a pfuxiweke u humelele eka vanhu, (ku katsa na Pawulo hi byakwe), mintlawa leyitsongo hambi ku ri ntshungu wa vanhu lava endlaka 500, lava vo tala va vona va nga kanakanangiki loko va twa mahungu ya leswaku Yesu u pfuxiwile! (Luka 24:1-11) Vanhu vo tala lava swi voneke hi mahlo a va ha hanya esikwini ra Pawulo naswona un’wana ni un’wana a a ta ya eka vona a ya tiyisekisa mhaka yoleyo. (1 Vakorinto 15:6) Mbhoni yin’we kumbe timbirhi ti nga ha bakanyeriwa etlhelo hi ku olova, kambe ku nga ri vumbhoni bya timbhoni leti ti swi voneke hi mahlo ta 500 kumbe ku tlula.

Nakambe xiya leswaku Pawulo u yi boxe kambirhi mhaka ya leswaku rifu, ku lahliwa ni ku pfuxiwa ka Yesu a ku ya “hi ku ya hi Matsalwa.” Swiendlakalo sweswo swi tiyisekisa leswaku vuprofeta bya Matsalwa ya Xiheveru malunghana na Mesiya byi ve ntiyiso, xisweswo swi kombisa leswaku hakunene Yesu a a ri Mesiya loyi a tshembisiweke.

Ku nga khathariseki vumbhoni bya timbhoni leti swi voneke hi mahlo ni bya Matsalwa, a ku ri ni vanhu lava a va kanakana leswaku Yesu u pfuxiwile lava ni sweswi va ha riki kona. Van’wana va vula leswaku miri wakwe wu yiviwe hi vadyondzisiwa vakwe lava hi nkarhi wolowo a va tivula timbhoni ta ku pfuxiwa kakwe. Hambiswiritano, vadyondzisiwa a va nga ri na matimba kumbe nkucetelo wo hlula varindzi lava nga Varhoma lava a va vekiwe enyangweni wa sirha-bakwa. Van’wana va vula leswaku loko Yesu a humelela endzhaku ka loko a pfuxiwile a a ri xipuku. Ku hambana ni mhaka yoleyo, u humelele eka vanhu vo tala hi minkarhi yo hambana. Nakambe, xana swa twala ku kholwa leswaku xipuku xi nga sweka ni ku phamela vanhu nhlampfi, ku fana na Yesu la pfuxiweke eGaleliya? (Yohane 21:9-14) Xana xipuku lexi fanaka na munhu xi nga  byela lava xi vonaka leswaku va xi khumba?—Luka 24:36-39.

Hambiswiritano, van’wana va vula leswaku ku pfuxiwa ka vafi a ku ri vuxisi lebyi hlanganisiweke hi vadyondzisiwa. Kambe xana vuyelo bya kona a ku ta va ku ri byihi hi ku endla tano? Ku nyikela vumbhoni hi ku pfuxiwa ka vafi swi endle leswaku vadyondzisiwa va hlekuriwa, va xanisiwa ni ku dlayiwa. Ha yini a va ta tipeta ekhombyeni leswaku va seketela mavunwa? Ku tlula kwalaho, va nyikele vumbhoni bya vona ro sungula eYerusalema, emahlweni ka vakaneti va vona, lava a va lunghekele ku va sola.

Ku pfuxiwa ka vafi a ku ri nchumu lowu nyikeke vadyondzisiwa xivindzi xo nyikela vumbhoni hi Hosi ya vona ku nga khathariseki nxaniso. Mhaka ya ku pfuxiwa ka vafi yi ve xiphemu xa ripfumelo ra Vakreste. Vakreste vo sungula a va petanga vutomi bya vona ekhombyeni ntsena leswaku va ta nyikela vumbhoni hi mudyondzisi wo tlhariha loyi a dlayiweke. Va pete vutomi bya vona ekhombyeni leswaku va twarisa ta ku pfuxiwa ka Yesu hikuva a ku kombisa leswaku a a ri Kreste, N’wana wa Xikwembu, ku nga munhu loyi a nga ni matimba loyi a a va seketela ni ku va kongomisa. Ku pfuxiwa kakwe a ku vula leswaku na vona a va ta pfuxiwa eku feni. Entiyisweni loko Yesu a a nga pfuxiwanga eku feni, a ku nga ta va ni Vukreste. Loko Yesu a a nga pfuxiwanga eku feni, a hi nga ta twa hi ta yena nikatsongo.

Kambe, xana ku pfuxiwa ka Kreste ku vula yini eka hina namuntlha?