Eku sunguleni ka 1942, endzhakunyana ka loko tiko ra United States, ri nghenele Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, a ndzi endla lembe ra vuntlhanu ekholichi naswona a ku sale tin’hweti ti nga ri tingani leswaku ndzi kuma digri ya mina ya malembe ya mune yo va munjhiniyara loyi a mpfampfarhutaka tipulani ta miako. A hi tshama hi ri vanharhu ekamareni rin’we. Un’wana wa lava a ndzi tshama na vona u ringanyete leswaku ndzi vulavula ni munhu loyi a a “endzela vafana exithezini xa le hansi.” Kwalaho ndzi hlangane na John O. (Johnny) Brehmer loyi a nga Mbhoni ya Yehovha. Ndzi hlamarisiwe hi ndlela leyi a nyikela tinhlamulo ta Bibele ha yona eka xivutiso xin’wana ni xin’wana. Swi ndzi tsakisile kutani ndzi sungula ku dyondza Bibele na Johnny nkarhi na nkarhi naswona eku heteleleni ndzi fambe na yena entirhweni wakwe wo chumayela nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ndzi swi kota.

Tata wa Johnny, ku nga Otto, u ve Mbhoni loko a ha ri muungameri wa bangi eWalnut le Iowa. Otto u tshike xikhundlha xexo leswaku a nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Hi ku famba ka nkarhi, xikombiso xakwe lexinene, ku katsa ni xa ndyangu wakwe, swi ndzi khutaze ku endla xiboho xa nkoka.

Siku rin’wana, nhloko ya yunivhesiti yi ndzi byele leswaku tidyondzo ta mina a ti ya ehansi naswona a ndzi nga ta thwasa. Ndzi tsundzuka ndzi ri karhi ndzi khongela eka Yehovha Xikwembu hi mbilu ya mina hinkwayo ndzi kombela leswaku a ndzi nyika nkongomiso. Endzhakunyana, ndzi vitaniwile leswaku ndzi ta hlangana ni munjhiniyara loyi a nga profesa. U ndzi byele leswaku u kume xikombelo xa mina xa ku va munjhiniyara naswona u ndzi hlamule hi thelegiramu handle ko ndzi vutisa kutani a vula leswaku ndzi ta kuma xikhundlha xexo. Ndzi n’wi nkhensile profesa yoloye kambe ndzi n’wi hlamusele leswaku ha yini ndzi tiyimisele ku tirhela Yehovha. Hi June 17, 1942, ndzi khuvuriwile naswona hi nkarhi wolowo ndzi nyikiwe ntirho wo va phayona, hilaha vachumayeri va nkarhi hinkwawo va Timbhoni ta Yehovha va vitaniwaka hakona.

Endzhakunyana hi 1942, ndzi lerisiwe ku joyina ntirho wa vusocha, kutani ndzi ye emahlweni ka huvo ya lava tsarisaka vusocha, ndzi hlamusela leswaku ha yini ndzi nga yi enyimpini. Ndzi humese maphepha lama humaka eka tiprofesa ta le kholichi leti tsaleke malunghana ni mahanyelo ya mina lamanene ni vutshila bya mina lebyinene byo va munjhiniyara loyi a mpfampfarhutaka miako. Ku nga khathariseki vumbhoni byebyo lebyinene, ndzi hetelele ndzi hakerisiwa mali ya ndziho leyi ringanaka 10 000 wa tidolara (ta le United States) [R100 000] naswona ndzi gweviwe ku tshama malembe ya ntlhanu ekhotsweni leri nga eUnited States eLeavenworth, le Kansas.

Vantshwa vo tlula 230 lava nga Timbhoni va gweviwe ku tshama ekhotsweni leri nga etikweni ra Leavenworth  leri eka rona va tirhaka ku rima. Leri a ku ri purasi leri eka rona a hi tirha hi ri karhi hi rindziwa hi varindzi vo hlayanyana. Van’wana va vona a va swi tiva leswaku a hi hlanganyeli eka swa tipolitiki naswona a va ma xixima mavonelo ya hina.

Varindzi va nga ri vangani va yime ni matshalatshala ya hina yo ya emahlweni ni xiyimiso xa hina xa ku khoma minhlangano ya Bibele. Va tlhele va hi pfuna ku nghenisa minkandziyiso ya Bibele ekhotsweni. Murindzi wa khotso u tlhele a endla xikhokhelo xa magazini lowu vitaniwaka Consolation (lowu sweswi wu vuriwaka Xalamuka!)

Endzhaku ko tirha malembe manharhu ya xigwevo xa mina xa malembe ya ntlhanu, ndzi ntshunxiwe hi February 16, 1946, eka tin’hweti ti nga ri tingani endzhaku ka loko Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi herile. Hi ku hatlisa, ndzi tlhele ndzi va muchumayeri wa nkarhi hinkwawo. Ndzi kume xiavelo xa ku tlhelela edorobeni ra Leavenworth le Kansas. Xiavelo xexo xi ndzi chavisile hikuva Timbhoni ta Yehovha a ti vengiwa swinene kwalaho. A swi tika ku kuma ntirho wa ku tihanyisa, kasi ku kuma ndhawu yo tshama swona a swi tika no tlurisa.

Ndzi tsundzuka loko murindzi un’wana loyi ndzi hlanganeke na yena a ndzi huwelela a ku, “Hatlisa u huma laha!” Loko ndzi vona nhonga yo tlanga besibolo leyi a yi khomile, ndzi khomiwe hi rhumbyana kutani ndzi suka hi ku hatlisa. Endlwini yin’wana, wansati u te, “Yimanyana ndza ta sweswi” kutani a pfala rivanti. Ndzi yimile kukondza hi xitshuketa ku pfuriwa fasitere ra le xithezini xa le henhla kutani ndzi cheriwa hi mati ya thyaka lama hlantsweke swibye. Nilokoswiritano, ntirho wa mina wo chumayela wu ve ni vuyelo. Endzhakunyana ndzi twe leswaku van’wana lava ndzi va nyikeke minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni va ve Timbhoni.

Hi 1943 ku simekiwe xikolo lexintshwa xa varhumiwa en’walungwini wa New York. Ndzi rhambiwile leswaku ndzi ya eka xona naswona ndzi thwase eka ntlawa wa vu-10 hi February 8, 1948. Xikolo xexo xi sungule ku vitaniwa Xikolo xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower. Loko ndzi thwasile ndzi kume xiavelo xo ya eGold Coast laha sweswi ku tiviwaka tanihi Ghana.

Loko ndzi fika eGold Coast, xiavelo xa mina a ku ri ku chumayela vatirhela-mfumo va hulumendhe ni valungu. Hi mahelo-vhiki a ndzi tirha na vandlha ra Timbhoni ta Yehovha ni ku pfuna swirho swa rona entirhweni wo chumayela hi yindlu ni yindlu. Ndzi tlhele ndzi endzela etindhawini leti nga ni Timbhoni leti nga toxe kutani ndzi ti letela entirhweni wo chumayela. Ku engetela kwalaho, a ndzi ri mulanguteri wa xifundzha ekusuhi ni le Ivory Coast, laha sweswi ku tivekaka tanihi Côte d’Ivoire.

Loko ndzi ri karhi ndzi tirha etindhawini teto, ndzi dyondze ku hanya hilaha Vantima va le matiko-xikaya a va hanya hakona—ndzi etlela endlwini leyi akiweke hi misava ivi yi fuleriwa hi byanyi, ndzi dya hi tintiho ni ku ya enhoveni loko ndzi ti pfuna hilaha Vaisrayele va endleke hakona emananga. (Deteronoma 23:12-14) Ku endla tano swi pfune mina swin’we ni varhumiwa-kulorhi leswaku  hi va ni ndhuma leyinene. Vasati va vatirhela-mfumo van’wana va kwalaho va sungule ku dyondza Bibele na hina. Kutani loko vakaneti va hi karhata ni ku hi lerisa leswaku hi humesa tivhisa ta hina, vasati va vatirhela-mfumo a va sindzisa vanuna va vona leswaku va hi pfuna naswona swi ve tano!

Ku fana ni varhumiwa vo tala va le Afrika, na mina ndzi hetelele ndzi khomiwa hi dari. A ndzi khomiwa hi xirhami ni ku hisa miri leswi ndzi endleke ndzi penga. Minkarhi yin’wana a ndzi fanele ndzi khoma rihlaya ra mina ra le hansi leswaku ri nga rhurhumeli. Ku nga khathariseki swilo sweswo hinkwaswo, ntirho wa mina wu ye emahlweni wu ndzi nyika ntsako ni ku eneriseka.

Eka malembe ya mina ya mune yo sungula eAfrika, ndzi tsalelane mapapila na Eva Hallquis, loyi a ndzi hlangane na yena emahlweni ko va ndzi suka eUnited States. Ndzi twe leswaku a a ta thwasa eka ntlawa wa vu-21 wa Xikolo xa Giliyadi hi July 19, 1953, eka ntsombano wa matiko yo hambana-hambana wa Timbhoni ta Yehovha eXitediyamu xa Yankee le New York. Ndzi vulavule ni murhangeri wa xikepe leswaku ndzi tirha endzeni ka xikepe xakwe ivi hakelo ya mina ku va ku khandziya mahala ndzi ya eUnited States.

Endzhaku ka masiku ya 22, laha minkarhi yin’wana lwandle a ri pfa ri kariha, ndzi kote ku fika kutani ndzi ya hlangana na Eva eyindlu-nkulu ya Timbhoni ta Yehovha ya le Brooklyn. Kwalaho, loko ndzi ri elwangwini ra yindlu laha a ndzi kota ku ri vona kahle nhlaluko ra New York ni le vugima-musi, ndzi n’wi gangisile. Endzhakunyana, Eva u te eGold Coast leswaku a ta tirha na mina kwalaho.

Endzhaku ko tirha na Eva ku ringana malembe yo hlayanyana eAfrika, ndzi kume papila leri humaka eka mana wa mina, a ndzi byela leswaku Tatana u khomiwe hi khensa. Loko hi kuma livhi eka xiavelo xa hina, mina na Eva hi tlhelele eUnited States. Vuvabyi bya Tatana byi ye byi nyanya kutani a swi tekanga nkarhi leswaku a funya buwa.

Endzhakunyana ka loko hi tlhelele eGhana, ku ringana kwalomu ka malembe ya mune, hi twe leswaku Manana wa vabya swinene. Van’wana va vanghana va hina va ringanyete leswaku mina na Eva hi tlhelela ekaya hi ya n’wi khathalela. Xexo a ku ri xiboho xo tika swinene lexi a hi nga si tshama hi xi endla. Endzhaku ko tirha malembe ya 15 ndzi ri murhumiwa, lawa eka wona hi heteke 11 wa wona hi ri swin’we, hi tlhelele eUnited States.

Loko malembe ma ri kari ma famba, a hi cincana ku khathalela Manana, hi n’wi pfuna leswaku a ya eminhlanganweni loko a swi kota. U fe hi January 17, 1976, a ri ni malembe ya 86. Kambe endzhaku ka malembe ya kaye ndzi tsemeke nhlana no tlurisa. Eva a a khomiwe hi khensa. Hi lwisane ni vuvabyi byebyo hi tindlela hinkwato, kambe hi tsandzekile hiloko a fa hi June 4, 1985 a ri ni malembe ya 70.

Hi 1988, ndzi rhambiwe eka ku nyiketeriwa ka muako lowuntshwa wa rhavi lowu ndlandlamuxiweke erhavini ra le Ghana. Hakunene xexo i xiendlakalo lexi nga rivalekiki! Kwalomu ka malembe ya 40 lama hundzeke, loko ndzi fika eGhana endzhaku ko thwasa eGiliyadi, a ko va ni Timbhoni ta kwalomu ka madzana ma nga ri mangani ntsena. Hi 1988, a ku ri ni Timbhoni to tlula 34 000 naswona sweswi ku ni Timbhoni ta kwalomu ka 114 000!

Endzhaku ka loko ku hundze malembe mambirhi ndzi endzele eGhana, ndzi tekane ni munghana lonkulu wa Eva, ku nga Betty Miller, hi August 6, 1990. Havumbirhi bya hina hi hambete hi endla ntirho wa Yehovha. Hi ri langutele hi mahlo-ngati siku leri hi nga ta tlhela hi vona vakokwa wa hina, vatswari na Eva emisaveni loko va pfuxiwa eParadeyisini.—Mintirho 24:15.

Ndzi khapakhapa mihloti loko ndzi ehleketa hi lunghelo ro tsakisa ro tirhisiwa hi Yehovha ku tlula malembe ya 70 entirhweni wakwe. Nkarhi na nkarhi ndza n’wi nkhensa ku va a ndzi kongomisa ku endla ntirho wakwe. Hambileswi sweswi ndzi nga ni malembe ya va-90, Yehovha, munjhiniyara loyi a nga mumpfampfarhuti lonkulu evuakweni hinkwabyo, u ya emahlweni a ndzi nyika matimba ni ku ndzi khutaza leswaku ndzi endla ntirho wakwe.