YOSEFA a a yime entangeni hi nkarhi wa mpimavayeni. Swi nga endleka leswaku a a langute mincindzu ni mirhi yin’wana ya mihandzu, swidziva leswi nga ni swimilana naswona loko a languta le kule, a a vona yindlu ya Faro. Anakanya hi pongonyana leri a a ri twa ri huma endlwini yakwe; n’wana wakwe Manase a a ri karhi a dikida ndzisana yakwe Efrayimi. Yosefa a a swi vona hi mahlo ya mianakanyo, nsati wakwe a ri karhi a hlekelela loko a vona majaha yakwe ya ri karhi ya tlanga. Yosefa u n’wayiterile. A a swi vona leswaku u katekile hakunene!

Yosefa u thye mativula yakwe vito ra Manase, hikuva ri vula ku rivala. (Genesa 41:51) Hakunene mikateko ya Yehovha yi thove mbilu ya Yosefa leswi a a tsundzuke kaya rakwe, vamakwavo ni tata wakwe. Rivengo ra vabuti vakwe eka yena, ri cince vutomi byakwe. A va n’wi hlasela, va lava ku n’wi dlaya naswona va n’wi xavisa eka vaxavisi. Ku sukela hi nkarhi wolowo, ku endleke swo tala evuton’wini byakwe. U hete malembe ya 12 a ri karhi a tiyisela vuhlonga, ku khotsiwa ni ku bohiwa hi tinsimbi. Kambe u ve mufumi wa vumbirhi eka Faro emfun’weni lowu tlakukeke wa Egipta. *

Ku hundze malembe yo hlayanyana Yosefa a ri karhi a vona ku hetiseka ka swiendlakalo hilaha Yehovha a a vule hakona. Etikweni ra Egipta byi hetisekile vuprofeta bya malembe ya nkombo ya ndzalo naswona Yosefa u ku vonile ku hlengeletiwa ka mavele ya tiko. Hi nkarhi wolowo, a a ri ni vana vambirhi va vafana lava a velekeriweke vona hi nsati wakwe Asenati. A a tshamela ku ehleketa hi ndyangu waka vona lowu a wu ri ekule swinene—ngopfungopfu ndzisana ya yena Benjamini ni tata wa vona Yakobe. Yosefa a a tivutisa loko va ha hlayisekile. Swi nga endleka leswaku a a tivutisa loko vabuti vakwe se va hundzukile eka vukarhi bya vona a tlhela a tivutisa loko a ha ta swi kota ku kondletela ku rhula ni ndyangu wa ka vona.

Loko ku ri leswaku na wena endyangwini wa ka n’wina a ka ha ri na ku rhula hikwalaho ka mavondzo, ku nga tshembeki kumbe rivengo, swi nga endleka xiyimo xa wena xi fana ni xa Yosefa. Hi nga dyondza yini eka ripfumelo ra Yosefa tanihi leswi a khathaleleke ndyangu wa ka vona?

Yosefa a a tshama a khomekile naswona malembe a ma ri karhi ma famba. Hilaha Yehovha a hlavuteleke hakona eka norho wa Faro, ku tshoveriwa ka mavele yo tala ku landzeriwe hi ku cinca lokukulu. A va nga ha tshoveli nchumu kutani ndlala yi sungula ku hlasela matiko yo tala lawa a va akelane na wona. Kambe Bibele yi vula leswaku “xinkwa a xi kumeka etikweni hinkwaro ra Egipta.” (Genesa 41:54) A swi kanakanisi leswaku leswi Yosefa a swi hlavuteleke hi ku tirhisiwa hi Xikwembu ni xikombiso xakwe xa ku hlela swilo, swi pfune vanhu va le Egipta.

Swi nga endleka leswaku Vaegipta a va vona swi fanerile leswaku ku dzunisiwa Yosefa hi vuswikoti byakwe hilaha a hleleke swilo hakona. Hambiswiritano,  Yosefa a a nga lavi leswaku ku dzuneka ku tisiwa eka yena kambe eka Yehovha Xikwembu xa yena. Loko hi tirhisa vuswikoti bya hina eku gandzeleni Xikwembu, xi nga endla leswaku vuswikoti byolebyo hi byi tirhisa hi ndlela leyi hlamarisaka.

Kambe hi ku famba ka nkarhi Vaegipta na vona va hlaseriwe hi ndlala. Loko va rila eka Faro leswaku a va pfuna, u te: “Yanani eka Yosefa. Xin’wana ni xin’wana lexi a nga ta mi byela xona, xi endleni.” Yosefa u sungule ku pfula switlati hinkwaswo leswi mavele a ma hlayisiwe eka swona, naswona vanhu a va xava leswi va swi lavaka.—Genesa 41:55, 56.

Kambe matiko lawa a va akelane na wona, a ma ri ekhombyeni. Ndyangu wa ka va Yosefa a wu ri ekule swinene eKanana naswona a wu ri eku cangayileni. Yakobe u swi twile leswaku aEgipta ku ni mavele hiloko a byela vana vakwe leswaku va ya kona va ya xava swakudya.—Genesa 42:1, 2.

Yakobe u rhumele vana vakwe va majaha va khume ivi ku sala lontsongo Benjamini. Yakobe a a wu tsundzuka kahle nkarhi lowu a rhumeke n’wana wakwe Yosefa leswaku a endzela vabuti vakwe. A nga ha tlhelanga a n’wi vona. Vana vakwe lavakulu eka Yosefa va lo tisa ntsena nguvu yakwe yo saseka leyi a yi ri xikombiso xa rirhandzu ra tata wakwe—a yi handzukerile yi tlhela yi tala hi ngati. Va endle leswaku tata wa vona Yakobe a sala a tshoveke mbilu a tshemba leswaku Yosefa u dyiwe hi swivandzana swa nhova.—Genesa 37:31-35.

Vana va Yakobe va fambe mpfhuka wo leha ku ya aEgipta. Loko va fika kwalaho va vutisa hi maxavelo ya mavele, va rhumeriwe eka mutirhelamfumo wa xiyimo xa le henhla, ku nga Zafenati-paneya. (Genesa 41:45) Xana loko va n’wi vona va swi xiyile leswaku i Yosefa? Nikatsongo. A vo tivonela mufumi wo chaviseka wa le Egipta loyi a va lava mpfuno eka yena. Va endle leswi tolovelekeke: Va n’wi “nkhinsamela, swikandza swa vona swi langute ehansi.”—Genesa 42:5, 6.

Xana Yosefa u endle yini? U nambe a swi vona leswaku i vamakwavo. Loko va n’wi khinsamela, u nambe a tsundzuka evutsongwanini byakwe. Rungula ri hi byela leswaku ‘xikan’we-kan’we Yosefa u tsundzuke milorho’ leyi Yehovha a n’wi hlavuteleke yona loko a ha ri mufana, milorho leyi a yi profeta nkarhi lowu vabuti vakwe a va ta n’wi khinsamela—va endle tano hakunene! (Genesa 37:2, 5-9; 42:7, 9) Xana Yosefa a a ta endla yini? Xana a a ta va angarha? Xana a ku ta va nkarhi wa ku va a rihisela eka leswi va n’wi endleke swona?

Yosefa a a swi tiva leswaku a nga fanelanga a rihisela. Yehovha a a n’wi kongomisa eka hinkwaswo. A ku ta hetiseka xikongomelo xa yena. A a tshembise leswaku mbewu ya Yakobe a yi ta va tiko lerikulu. (Genesa 35:11, 12) Loko vabuti va Yosefa a va ye mahlweni va va ni vukarhi, makwanga ni ku nga tshembeki, swilo a swi ta va fambela ximatsi. Loko Yosefa a a nga endlanga swilo hi vutlhari, swi nga endleka leswaku a a ta va a vange hasahasa ekaya hambi ku ri ku nghenisa tata wakwe na Benjamini ekhombyeni. A a tivutisa loko tata wakwe na Benjamini va ha hanya. Yosefa u titumbetile leswaku a  kota ku vona loko vamakwavo vakwe va hundzukile. Hi ku endla tano, a a lava ku tiva leswi Yehovha a lavaka leswaku a swi endla.

Swi nga endleka u nga si langutana ni xiyimo xo fana ni lexi. Kambe eka misava leyi hi hanyaka eka yona namuntlha, timholovo ni ku nga twanani swi tolovelekile. Loko hi langutana ni swiyimo swo fana ni lexi, hi nga ha endla swilo hi ku ya hi ndlela leyi hi titwaka ha yona. Hi ta va hi tlharihile loko hi tekelela Yosefa naswona hi ringeta ku anakanya hi ndlela leyi Yehovha a lavaka hi endla swilo ha yona. (Swivuriso 14:12) I ntiyiso leswaku ku endla ku rhula ni vandyangu i swa nkoka kambe ku endla ku rhula na Yehovha ni N’wana wakwe, i swa nkoka ngopfu.—Matewu 10:37.

Yosefa u sungule ku va ringa leswaku a kota ku vona leswi vabuti vakwe a va ri swona etimbilwini. U sungule hi ku vulavula na vona a karihile a tirhisa mutoloki, a va hehla hi ku va byela leswaku i vanhu vambe lava nga tinhlori. Va tisirhelerile hi ku n’wi byela hi ndyangu wa ka vona, va tlhela va n’wi byela leswaku va ni makwenu loyi va n’wi siyeke ekaya. Hambiswiritano, Yosefa u ringetile ku nga kombisi ndlela leyi a a tsake ha yona loko a twa sweswo. A a tivutisa loko ndzisana yakwe ya ha hanya. Sweswi a a swi tiva leswi a faneleke ku swi vula. U te: “Mi ta ringiwa,” kutani a va byela leswaku u lava ku vona ndzisana ya vona. Hiloko a va ntshuxa leswaku va ya ekaya va ya n’wi landza kambe un’we eka vona u fanele a sala a va mubohiwa.—Genesa 42:9-20.

Loko vabuti vakwe va ri karhi va vulavurisana hi mhaka leyi, a va nga swi xiyi leswaku Yosefa wa va twa, hiloko va tisola hikwalaho ka xidyoho lexi va xi endleke eka malembe ya 20 lama hundzeke. Va te: “Swi le rivaleni leswaku hi ni nandzu malunghana ni makwerhu, hikuva hi vone maxangu ya moya-xiviri wakwe loko a kombela leswaku hi n’wi twela vusiwana, kambe a hi yingisanga. Hi yona mhaka leyi hi weriweke hi maxangu lawa.” Leswi Yosefa a a va twa loko va vulavula, u sukile emahlweni ka vona leswaku va nga yi voni mihloti yakwe. (Genesa 42:21-24) A a swi vona leswaku ku tisola loku ka vona eka xiendlo xo biha a ku huma embilwini. Hikwalaho, u ye mahlweni a va ringa.

U va rhumele ekaya ivi a sala na Simiyoni a ri mubohiwa. Eka minkwama ya vona Yosefa a a tumbete mali leyi va xaveke ha yona swakudya. Vamakwavo va khome ndlela va kongoma ekaya naswona va kombele Yakobe leswaku a va pfumelela va famba na Benjamini aEgipta. Loko va fika kona, va byele vatirhi va Yosefa hi mali leyi a va xave swakudya ha yona, leyi va yi kumeke eka minkwama ya vona naswona va kombela ku yi tlherisela hinkwayo. Yoleyo a yi ri mhaka ya kahle kambe Yosefa a a lava ku va ringa nakambe. U va endlele nkhuvo hikwalaho ka ntsako lowu a veke na wona loko a vona Benjamini. Endzhaku ka sweswo u va rhumele ekaya a tlhela a va nyika swakudya, sweswi a a tumbete xinwelo xa silivhere eka nkwama wa Benjamini.—Genesa 42:26–44:2.

Hiloko Yosefa a humesela mhaka yoleyo erivaleni. U endle leswaku vabuti vakwe va pfaleriwa, a tlhela a va hehla hi ku vula leswaku va yive xinwelo. Loko va kume leswaku xinwelo xolexo xi kumeke eka nkwama wa Benjamini, hinkwavo va tisiwe eka Yosefa. Sweswo swi endle leswaku Yosefa a kota ku tiva leswaku vabuti vakwe i vanhu va njhani. Yuda un’wana wa vona u tiendle muvulavuleri wa vona. U va kombelele ndzivalelo a tlhela a vula leswaku hinkwavo va nga va mahlonga aEgipta. Kambe Yosefa u vule leswaku ku sala Benjamini ntsena a va hlonga kambe lavan’wana a va muke.—Genesa 44:2-17.

Yuda u hlamule hi ndlela leyi a swi komba leswaku swa n’wi vava. U te: “U sele a ri yexe eka mana wakwe, naswona tata wakwe wa n’wi rhandza.” Marito wolawo ma n’wi khumbe ngopfu Yosefa hikuva hi yena a a ri lonkulu eka vana va Rahele nsati wa Yakobe loyi a feke loko a veleka Benjamini. Ku fana ni tata wakwe, Yosefa a a n’wi tsundzuka Rahele. Swi nga endleka leswaku sweswo hi swona swi endleke leswaku Yosefa a n’wi rhandza swinene Benjamini.—Genesa 35:18-20; 44:20.

Yuda u ye mahlweni a kombela Yosefa leswaku a nga n’wi endli hlonga Benjamini. U tlhele a kombela leswaku swa antswa ku endliwa yena hlonga ku nga ri Benjamini. Hiloko a ku: “Xana ndzi ta yisa ku  yini eka tatana ndzi nga ri na yena mufana loyi, ndzi chava leswaku ndzi ta langutana ni khombo leri nga ta humelela tatana?” (Genesa 44:18-34) Leswi a swi kombisa leswaku se u hundzukile. A nga kombisanga ntsena moya wa ku hundzuka kambe u tlhele a kombisa ntwelavusiwana, ku nga vi ni vutianakanyi ni musa.

Yosefa a nga ha swi kotanga ku tikhoma. Ndlela leyi a a titwa ha yona a a fanele a yi humesela ehandle. U lerise malandza yakwe hinkwawo leswaku ma famba ivi a rila hi rito ra le henhla a kala a twala ni le ndlwini ya Faro. Hiloko a hetelela a tipaluxa a ku: “Hi mina Yosefa makwenu,” ivi a angarha vabuti vakwe lava a va hlamarile, a va byela leswaku wa va rivalela eka hinkwaswo leswi va n’wi endleke swona. (Genesa 45:1-15) Hi ku endla tano, a a tekelela Yehovha loyi a rivalelaka hi ku ntshunxeka. (Pisalema 86:5) Xana na hina hi endla tano?

Loko Faro a twa hi mhaka leyi endlekeke eka Yosefa, u n’wi vitanile a n’wi byela leswaku a rhurhisela tata wakwe loyi se a a dyuharile aEgipta ni ndyangu hinkwawo. Ku nga ri khale, Yosefa u tlhele a vona tata wakwe loyi a n’wi rhandzaka. Yakobe u ririle a ku: “Sweswi ndzi swi lunghekerile ku fa, leswi ndzi voneke xikandza xa wena, tanihi leswi wa ha hanyaka.”—Genesa 45:16-28; 46:29, 30.

Yakobe u hanye malembe ya 17 aEgipta. U hanye nkarhi wo leha lerova u kote ku katekisa vana va yena va 12 hi mikateko leyi a yi ri ya vuprofeta. U katekise Yosefa n’wana wakwe wa vu-11, hilaha ku phindhiweke kambirhi ku nga nchumu lowu hi ntolovelo a wu kumiwa hi n’wana wa mativula. Tinxaka timbirhi ta Israyele a ti ta huma eka yena. Kambe, xana a ku ta endleka yini hi Yuda n’wana wa vumune loyi a tisoleke swinene ku tlula vamakwavo? U kume nkateko lowukulu: Mesiya a a ta huma eka yena.—Genesa tindzima 48 na 49.

Loko Yakobe a fa a ri ni malembe ya 147, vabuti va Yosefa a va chava leswaku makwavo wa vona Yosefa, a a ta lava ku rihisela. Kambe Yosefa u va kombe musa. A nga cincanga ku sukela loko Yehovha a seketele ndyangu wa ka vona aEgipta, vamakwavo vakwe a va nga fanelanga va ha titwa nandzu hileswi va swi endleke. Hiloko a vutisa xivutiso xa nkoka a ku: “Xana ndzi le matshan’weni ya Xikwembu?” (Genesa 15:13; 45:7, 8; 50:15-21) Yosefa u swi vonile leswaku Yehovha i Muavanyisi lonene. Yena a nga fanelanga a xupula lava Yehovha a va rivaleleke.—Vaheveru 10:30.

Xana swa ku tikela ku rivalela? Swa vava, ngopfungopfu loko munhu loyi a hi dyoheleke a endle hi vomu. Kambe loko hi va rivalela swi huma embilwini lava hundzukaka, swi ta hi pfuna leswaku hi horisa timbilu ta vo tala swin’we ni ta hina. Nakambe hi ta va hi tekelela ripfumelo ra Yosefa ni xikombiso xa Tata wakwe wa musa, ku nga Yehovha.