MIVALA yo saseka ya tinyenyana leti, yi nga voniwa loko ti haha ekhwatini tanihi ntlawa! Ndlela yo hlamarisa leyi ti kotaka ku vona ha yona yi hlamarise vavalangi va le Yuropa lava endzeleke matiko ya le Amerika Xikarhi ni ya le Amerika Dzonga ku sukela hi va-1400. Va vone tihokwe, leti nga ni mincila yo leha leti kumekaka etindhawini leti hisaka ta le Amerika N’walungu na Amerika Dzonga. Swi nga si ya kwihi swifaniso swa tona a swi kumeka eka mimepe ya xifundzha xexo tanihi mfungho wa ntanga wo saseka lowu a wa ha ku kumeka.

Nkuku ni mbhaha wa tihokwe swi ni mivala yo vangama swinene ku tlula swinyenyana swin’wana leswi nga ni mivala yo vangama. Nakambe swi tlharihile swi tlhela swi va ni mpfumawulo wa rito ro tlhava. Swi suka eswisakeni swa swona nimixo swinene hi mintlawa ya kwalomu ka 30, leswaku swi ya dya timbewu, mihandzu ni swakudya swin’wana. Hakanyingi swi tirhisa minwala ya swona ku khoma swakudya, swi luma hi milomu ya swona leyikulu yo goveka. Swi kota ku tlhorhela ni timongo. Loko swi heta ku dya, swi tolovele ku ya erigiyagiyeni kumbe etimbuweni ta milambu leswaku swi ya dya ndzhope, lowu swi pfunaka leswaku loko swi dye chefu yi nga swi dlayi ni leswaku swi kuma swiakamiri.

Hokwe ya mbhaha ni ya nkuku swa tirhisana loko swi khathalela swikukwana swa swona naswona  swi tshama swin’we tanihi nuna ni nsati vutomi hinkwabyo. Swi tshikela emabakweni ya misinya, emiceleni ya le timbuweni ta milambu, ematshukeni ya majenje kumbe emabakweni laha swi nga voniwaka swi ri karhi swi xopaxopana. Hambileswi swikukwana swa kona swi vaka swi kurile endzhaku ka tin’hweti ta tsevu, swi tshama ni vatswari va swona kwalomu ka malembe manharhu. Tihokwe ta le makhwatini ti hanya malembe ya le xikarhi ka 30 na 40, kambe tin’wana leti hlayisiwaka kun’wana ti hanya malembe yo tlula 60. Ku ni mixaka ya kwalomu ka 18 ya tihokwe, tin’wana hi leti kombisiweke laha.