Munhu loyi a tiyiselaka u hatla a hlakarhela loko a ri ni swiphiqo. Loko u hlangana ni swiphiqo swi endla leswaku u ya u dyondza ku tiyisela. Tanihi leswi n’wana a pfaka a wa loko a ha dyondza ku famba, a nge tivi leswaku vutomi byi njhani loko a nga langutani ni swiphiqo.

Vana van’wana va hela matimba loko va tsandzeka ku endla swo karhi kumbe loko van’wana va va sola. Van’wana va lahla thawula. Kambe ku ni mhaka yin’wana leyi va faneleke va yi twisisa:

• A hi nge swi koti ku endla swilo hinkwaswo kahle.—Yakobo 3:2.

• Hinkwerhu hi hlangana ni swiphiqo evuton’wini.—Eklesiasta 9:11.

• Loko va ku tsundzuxa loko u endle swihoxo swi ta endla leswaku u antswisa.—Swivuriso 9:9.

Loko n’wana a kota ku tiyisela swiyimo swo tika swi ta n’wi pfuna leswaku a kota ku tlhantlha swiphiqo evuton’wini.

Loko n’wana wa wena a tsandzeka.

NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “Lowo lulama a nga ha wa ka nkombo, kunene u ta pfuka.”—Swivuriso 24:16.

Pfuna n’wana wa wena a vona loko mhaka yi tikile kumbe yi nga tikanga. Hi xikombiso, u ta endla yini loko a feyila xikambelo? A nga ha lan’wa a ku, “Swa fana ndza tsandzeka!”

Leswaku u dyondzisa n’wana wa wena ku tiyisela, n’wi pfune a vona ndlela leyi a nga antswisaka ha yona enkarhini lowu taka. Sweswo swi ta n’wi pfuna leswaku a lulamisa swiphiqo ematshan’weni yo khunguvanyeka.

Hi nkarhi lowu fanaka, papalata ku n’wi lulamisela swiphiqo. Ematshan’weni ya sweswo, n’wi pfune leswaku a ta ni ndlela yo lulamisa xiphiqo xexo. U nga ha n’wi vutisa leswi, “U nga endla yini leswaku u swi twisisa ku antswa leswi u swi dyondzaka?”

Loko ku humelela swo biha.

NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “A mi swi tivi leswaku vutomi bya n’wina byi ta va yini mundzuku.”—Yakobo 4:14.

A hi swi tivi leswi nga ta endleka mundzuku. Munhu la fuweke a nga ha va xisiwana naswona la hanyeke  kahle a nga ha vabya. Bibele yi ri: “Lava va nga ni rivilo lerikulu a va hluli emphikizanweni, hambi ku ri lava va nga ni matimba a va hluli enyimpini, . . . hikuva nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki swa va wela hinkwavo.”—Eklesiasta 9:11.

Leswi u nga mutswari, u endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u sirhelela n’wana wa wena eka leswo biha. Entiyisweni a swi olovi ku sirhelela n’wana wa wena eka swilo hinkwaswo swo biha.

Loko n’wana wa wena a feriwe hi munghana kumbe hi xirho xa ndyangu n’wi pfune leswaku a kota ku langutana ni xiyimo xexo. Sweswo swi ta n’wi pfuna ni loko se a kurile leswaku a kota ku tiyisela loko a heleriwa hi ntirho kumbe loko a ri ni swiphiqo swa timali. *

Loko a byeriwa leswaku u fanele a antswisa.

NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “Yingisa xitsundzuxo . . . leswaku u ta tlhariha eka vumundzuku bya wena.”—Swivuriso 19:20.

Loko munhu wo karhi a byela n’wana wa wena ku antswisa eka nchumu wo karhi a swi vuli leswaku u lava ku n’wi twisa ku vava kambe u lava ku n’wi pfuna.

Loko u dyondzisa n’wana wa wena ku amukela switsundzuxo na wena wa vuyeriwa. John loyi a nga tatana u ri: “Loko vana va nga swi koti ku amukela swihoxo swa vona a va nge pfuki va dyondzile. Va ta va ni swiphiqo swo tala naswona wena tanihi mutswari u ta tshama u va sale endzhaku leswaku u va lulamisela swona. Sweswo swi endla leswaku vatswari ni vana va koka exilogweni.”

U nga n’wi pfuna njhani n’wana wa wena leswaku a antswisa loko a tsundzuxiwa? Loko n’wana wa wena a kuma xitsundzuxo exikolweni kumbe kun’wana papalata ku vula leswaku ndzayo yoleyo a yi nga bohi. Ematshan’weni ya sweswo u nga ha n’wi vutisa u ku:

• “U ehleketa leswaku hikwalaho ka yini u nyikiwe ndzayo?”

• “U nga antswisa njhani?”

• “U ta endla yini loko wo tikuma u ri eka xiyimo xexo enkarhini lowu taka?”

Tsundzuka leswaku switsundzuxo swi ta n’wi pfuna ni loko se a kurile.