Hi hala tlhelo, van’wana va xiye leswaku vantshwa lava hetaka nkarhi wo tala eka social media va tala ku . . .

• godzomberiwa hi switirhisiwa swa vona.

• xanisiwa kumbe va xanisa van’wana eka Inthanete.

• vona swifaniso swa timhaka ta masangu, hambiloko va nga tiyimiselanga ku endla tano.

KU GODZOMBERIWA

Swilo swin’wana swa le ka Inthanete, hi xikombiso, tigemu ti endleriwe leswaku ti godzombela swinene. Sweswo swi endliwe hi xikongomelo. Buku leyi nge Reclaiming Conversation yi ri: “Ti-app leti nga eka tifoni ta hina ti endleriwe leswaku hi tshama hi ri eka tona.” Van’wamabindzu va kuma mali yo tala loko hi heta nkarhi wo leha hi ri karhi hi hlalela minonongoko leyi nga ni swinavetiso.

MHAKA YO ANAKANYISISA HI YONA: Xana vana va wena va vonaka va godzomberiwe ngopfu hi switirhisiwa swa vona? U nga va pfuna njhani leswaku va wu tirhisa kahle nkarhi wa vona? VAEFESA 5:15, 16.

KU XANISIWA EKA INTHANETE

Vanhu van’wana loko va ri eka social media va ni tihanyi, va ni nhlambha naswona a va na mhaka na leswaku vanhu van’wana va titwa njhani, ku nga mikhuva leyi nga endlaka va xanisa van’wana.

Vanhu van’wana va ni tihanyi eka social media hikuva leswi swi endla va voniwa naswona va ni torha ro lava ku duma. Kumbe loko munhu a kuma leswaku a nga katsiwanga eka swo karhi, hi xikombiso, loko a vona leswaku a nga rhambiwanga exinkhubyanini, a nga ha twa ku vava a tlhela a ehleketa leswaku van’wana va n’wi khome hi ndlela ya tihanyi.

MHAKA YO ANAKANYISISA HI YONA: Xana vana va wena va tikhoma kahle loko va ri eka social media? (Vaefesa 4:31) Xana va hlundzuka swinene loko va twa leswaku van’wana va endla swo karhi va nga va rhambanga?

SWIFANISO SWA TIMHAKA TA MASANGU

Swa olova swinene ku vona swilo leswi thyakeke eka Inthanete. Vatswari va fanele va swi xiya leswaku hambiloko vo tirhisa switirhisiwa swo karhi ku lawula leswi vana va vona va swi vonaka, mikarhi yin’wana swilo sweswo a swi va sirheleli hi ku helela.

Ku rhumela kumbe ku amukela marungula lama nga ni swilo leswi thyakeke swi nga lwisana ni nawu. Mikarhi yin’wana, vantshwa lava rhumelaka kumbe ku hlalela swifaniso leswi thyakeke swa vantshwa van’wana, va nga voniwa nandzu wa ku hlalela swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki, swi nga ya hi milawu ya tiko ra vona ni malembe ya vona.

MHAKA YO ANAKANYISISA HI YONA: U nga va pfuna njhani vana va wena leswaku va papalata ndzingo wo hlalela kumbe ku rhumela swifaniso leswi thyakeke eka social media?—VAEFESA 5:3, 4.

LETELA VANA VA WENA

Hambileswi “vana” swi nga va olovelaka ku tirhisa thekinoloji, kambe va ha lava ku leteriwa. Buku leyi nge Indistractable yi vula leswaku “swi ni khombo swinene ku tshika vana va tirhisa Inthanete loko va nga leteriwanga ndlela leyinene yo yi tirhisa.”

Hlawula swiringanyeto leswi u nga lavaka ku swi ringeta kumbe u tsala mavonelo ya wena.

• Ndzi bula ni n’wana wa mina hi ndlela leyinene leyi a faneleke a tikhoma ha yona eka social media

• Ndzi pfuna n’wana wa mina ku lwisana ni ku titwa a pfaleriwe ehandle

• Ndzi endla leswi ndzi nga swi kotaka ku sirhelela n’wana wa mina eka swilo swo biha leswi nga eka Inthanete

• Ndzi tshamela ku kamba foni ya n’wana wa mina

• Ndzi veka nkarhi lowu n’wana wa mina a faneleke a wu heta a ri eka foni yakwe

• Ndzi nga pfumeleli n’wana wa mina ku tirhisa switirhisiwa swa thekinoloji endhawini leyi nga tumbela, ngopfungopfu loko ku ri nkarhi wo etlela

• Ndzi nga pfumeleli tifoni loko ndyangu wu ri karhi wu dya swin’we